Список использованной литературы

314 

СЕКЦИЯ 3. «ТІЛ ПӘНДЕРІ МҦҒАЛІМДЕРІНІҢ ҤШТІЛДІЛІККЕ БАҒЫТТАЛҒАН КӘСІБИ 

ҚҦЗЫРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДА БІЛІКТІЛІКТІ ЖЕТІЛДІРУ ЖҤЙЕСІНІҢ РӚЛІ» 

 

«РОЛЬ СИСТЕМЫ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ В РАЗВИТИИ ПРОФЕССИОНАЛЬНЫХ 

КОМПЕТЕНЦИЙ УЧИТЕЛЕЙ ЯЗЫКОВЫХ ДИСЦИПЛИН ПО ТРЕХЪЯЗЫЧИЮ» 

 

«THE ROLE OF THE ADVANCED TRAINING SYSTEM IN THE DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL 

COMPETENCIES OF LANGUAGE SUBJECT TEACHERS IN TRILINGUALISM» 

 

 

МҦҒАЛІМДЕРДІҢ КӘСІБИ ҚҦЗЫРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУДА БІЛІКТІЛІКТІ ЖЕТІЛДІРУ 

ЖҤЙЕСІНІҢ РӚЛІ 

 

Абишева А.Ш., 

Басқҧдық орта мектебінің физика пҽні мҧғалімі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе облысы Ҽйтеке би ауданы 

 

Білім  беру  мазмҧнының  жаңаруына  сҽйкес  білім  беру  саласында  болып  жатқан  ауқымды  ҿзгерістер 

туралы  ынталы  бастамалар  педагог  ізденісіне  жол  ашуда.  Қазіргі  кездегі  білім  берудің  жаңа  парадигмасы 

жағдайында  жаңа  тҧрпатты  мҧғалім  тҧлғасының  ғылыми-шығармашылық  бағыттылығы  мен  шығармашыл 

тҧлғасын  қалыптастыру  мҽселесіне  қызығушылықтың  артуы  осы  міндеттерді  шешудің  бағдары  ретінде 

қарастырылып отыр. 

Қазақстан Республикасының орта білім беру жҥйесін дамытудағы мемлекеттік тҧжырымдамасында жеке 

адамның жалпы мҽдениетінің қалыптасуы, жан  – жақты дамуы ҥшін жағдай жасалуы мен оның ҽлеуметтік ҿз 

орнын анықтауы жайында сҿз етіледі. Біздің мемлекетіміздің дамуының негізгі бағыттары «Қазақстан  – 2030» 

стратегиясында  сипатталған.  Ол  стратегияның  жҥзеге  асуы  ҥшін  білімді,  шыншыл,  ақылды,  дені  сау,  адами 

қасиеттері жоғары мамандар керек.  

Қазақстан  президенті  Н.Ҽ.Назарбаев  «Қазақстан  артықшылығы  –  халық  сапасы,адам  ресурстары...  Біз 

ҿзіміздегі баға жетпес капиталды дамытып жҽне сол дамуға жаңа да, ҿркениеттік жағдай туғызуымыз қажет», - 

тҧжырымдайды. Қазіргі таңда білім беру мҽселелері жалпы ҽлемдік қоғамдастықтың ҿзекті мҽселелерінің бірі 

болуы  ҿркениет  дамуының  білім  беру  сапасымен  байланысында.  «Білім  беру»  мемлекеттік  бағдарламасында 

білім  беруді  жетілдіру  мен  оқыту  процесіне  жаңа  ақпараттық  технологияларын  енгізу  арқылы  сапалы  кҽсіби 

мамандарды  даярлауды  қамтамасыз  ету  мҽселесі  қарастырылған.  Қазірде  білім  беру  саласында  ҽр  тҥрлі 

технологиялар енгізілуде. Біздің басты талабымыз олардың ішіндегі қажеттілерін таңдап, сабақтың ҽр кезеңінде 

тиімді  қолдану.  Міндетіміз  осы  енгізіліп  жатырған  технологияларды  кеңінен  пайдалану  емес,  міндетіміз-

тҧлғаны  нҽтижеге  бағыттай  отырып  білім  беруде.  Қазіргі  кезде  заман  ағымына  қарай  кҿрнекілік  ҽдісі  мен 

техникалық қҧралдарды қолдану ҽдісін ақпараттық- коммуникативтік технологияның бір ҿзі атқаруда. 

Біліктілікті  жетілдіру  жҥйесі  білім  беру  жҥйесіндегі  ҿзгерістерге  орай  мазмҧндық  жаңашылдықтарды 

бастан кешіруде. Деңгейлік курстар жағартылған білім мазмҧнына кҿшуде мықты баспалдақ болғанына кҿзіміз 

жетті.  Себебі,  ҽрдайым  педагог  ҥшін  баланың  қызығушылығы,  бейімі,  қабілеті  жҽне  басқа  да  психологиялық 

ерекшеліктері  басты  орында  болуы  тиіс.  Осы  ерекшелікті  ескеру  мен  дамыту  оқушының  жеке  тҧлғасын 

қалыптастыруда  маңызды  фактор  болып  табылады.  Осы  міндеттерді  педагогтардың  біліктілігі  мен 

психологиялық  мҽдениетін  кҿтеру  кҿтеру  арқылы  ғана  тиімді  жҥзеге  асыра  аламыз.  Яғни,  бҥгінгі  ҧстаздар 

қауымының алдында тҧрған маңызды істің бірі – оқушылардың оқуға деген ынта – жігерін кҥшейтіп, ақыл – ой 

ҽрекетіндегі белсенділіктерін арттыру болып отыр. Мҧғалім ҿзінің ғана іс – ҽрекетін ҧйымдастырып, тек соның 

орындалуымен  қанағаттанбай,  сонымен  қатар  оқушылардың  танымдық  ҽрекеті  мен  белсенділігін  дамытуға 

ерекше  кҿңіл  аударуы  тиіс.  Мҧның  ҿзі  оқыту  мен  бала  дамуының  заңдылықтары  туралы  ҿте  кҥрделі 

психологиялық мҽселе.  

Оқыту- ғылыми білімдерді, біліктерді жҽне дағдыларды игеруі бойынша, оқушылардың шығармашылық 

қабілеттерін,  дҥниетанымдықты,  ҿнегелі-ҽдепті  кҿзғарастарды  дамыту  бойынша  оқушылардың  белсенді 

танымдық  қызметін  ҧйымдастыру  мен  ынталандырудың  ҥрдісі.  Қазірде  оқытуды  мынадай  белгілері  бар  деп 

есептейміз:  екі  жақты  сипаты,  мҧғалім  мен  оқушының  бірлескен  ҽрекеті,  арнайы  жоспарланған  ҧйымдастыру 

мен басқару, бҥтіндік пен бірлік, оқушылардың жас дамуының жас ерекшеліктеріне сҽйкестігі. 

Білім  беру  парадигмаларының  ҿзгеруіне  байланысты  оқытудың  бағыттары  да  ҿзгеруі  тиіс,  яғни 

педагогикалық іс – ҽрекет бағыттары да ҿзгереді. Қазіргі кҥні мектеп оқушыларын белгілі бір білім кҿлеммен 

қамтамасыз ету жеткіліксіз, бҧл таңда оқушыларды оқуға, білім алуға ҥйрету міндетіне кҿп мҽн беріліп тҧр, ал 

бҧл психологиялық тҧрғыдан – оларды білім алғым, оқығым келеді деуге ҥйрету. Қазіргі білім беру жҥйесінде 

педагогтар  кҿбіне  баланы  еркінен  тыс  оқыту,  бағаны  саудалау,  жазамен  қорқыту  жолдарын  кҿп  іздейді. 

Республикамызда  білім  беруді  дамыту  қазіргі  кезде  оқытудың  дҽстҥрлі  тҥрінен  инновациялық  ҽдістерге 

ауысатын ҿтпелі кезең «инновация» ҧғымы соңғы жылдардың ішінде білім беру мекемелерінің жаңалықтарды 

жасауы,  меңгеруі,  қолдануы  жҽне  таратуға  байланысты  бір  бҿлек  қызметі  тҧрғысынан  тҥсіндіріледі.  Қазіргі 

уақытта  педагогикада  инновация  –  білім  беру,  тҽрбиелеу  жҧмысына  жаңалықты  енгізу,  яғни  жаңа  ҽдіс  – 

тҽсілдерді, амалдарды, қҧралдарды, жаңа тҧжырымдарды жасап, оларды қолдану ретінде анықталған. Кҿптеген 

315 

педагогтер инновация ҧғымына мынадай қорытынды шығарады: инновация - жаңалық, жаңаны енгізу, жаңарту 

ҥрдісі,  ҿзгеріс,  жаңа  қҧрал,  жаңа  ҽдіс.  Кҿпмҽдениетті  білім  кеңістігінде  физика  пҽні  мҧғалімінің  мақсаты  – 

барлық  оқушылардың  пҽн  бойынша  білім  аясын  кеңейтіп,  қызығушылығын  арттыруға  ҧмтылу.  Математика-

жаратылыстану  бағытында  білім  берудегі  негізгі  бағдар-оқушының  ҿзін-ҿзі  таныту  мҥмкіндігі  мен  қоршаған 

ортасының шынайылығы туралы білімді игерудегі даралығын ашу, оқуға талабын жҽне білігін қалыптастыру, 

яғни  оқытудың  келесі  сатыларына  қажетті  танымдық  қызығушылығын  арттыру,  оқушылардың  біртҧтас  оқу 

ҽрекетін қалыптастыруға ықпал ету. 

Қазіргі қоғамның сҧранысын қанағаттандыру мҧғалімнен жоғары полимҽдени –адами қҧндылықтар мен 

сенімдердің  қалыптасқан  жҥйесін,  кҽсіби  белсенділік  пен  ҿзін-ҿзі  жҥзеге  асыруға  деген  ҧмтылысты  талап 

етеді.Осыған  байланысты  мҧғалім  тҧлғасын  ҥнемі  шыңдап  отыру  қажет.Міне,  біліктілікті  арттыру  жҥйесінің 

негізгі  міндеті  осыдан  туындайды:  ал  маманның  кҽсіби  қҧзыреттілігін  тҧлғалық  қасиеттермен  ҥйлесімде 

дамыту  болып  табылады.  Еркін  ҽрі  белсенді  ойлауға,  оқу  тҽрбие  ҥрдісін  модельдеуге  ,  жаңа  идеяларды  ҿзі 

туындатып,  іске  асыруға  қабілетті  мҧғалімнің  кҽсіби  қҧзыреттілігінің  деңгейін  кҿтеру  проблемасы  –  қазіргі 

ҽлеуметтік- экономикалық жағдайда ҿзекті проблемалардың бірі болып табылады. 

Педагогикалық қызметке ҽсер етуші негізгі жеке тҧлғалық факторлар тҿмендегідей:  

Кҿптеген ғалымдардың пікірінше, педагогикалық қабілет  – педагогикалық іс-ҽрекет талаптарына жауап 

беретін  жҽне  оны  тез  орындау  арқылы  жоғары  кҿрсеткіштерге  жетуді  қамтамасыз  ететін  тҧлғалық  қасиеттер 

жиынтығы.  Педагогикалық  техника  -  ҿзін-ҿзі  басқара  білуі,  мҧғалім  қызметін  ҧйымдастырудың  ерекше 

формасы.  Педагогикалық  шеберліктің  келесі  бҿлігі  –  педагогикалық  қабілет  дегеніміз  мҧғалімнің 

дидактикалық,ҧйымдастырушылық,  эмоционалдық  кҿңіл-кҥйі  мен  сҿйлеу  техникасын  басқара  білу  дағдысы. 

Осыған байланысты ҽлемнің кез-келген мемлекетінде инновациялық білім беру кеңістігінң қалыптасуы аталған 

ҥрдіске  жоғары  оқу  орындарының  алар  орны  бойынша  айқындалады.  Инновациялық  жоғары  білім  беруде 

болашақ  мамандардың  кҽсіби  шеберлігін  қалыптастыру  ҧлттық  инновациялық  жҥйені  қҧрудың  қажетті 

қҧрамдас бҿлігі. 

Қорыта  айтатын  болсақ,  ҥшінші  мыңжылдық  адамын  қалыптастыру  –  дҥниежҥзілік,  сонын  ішінде 

Қазақстандық  білім  беру  жҥйесі  алдыңдағы  жауапты  міндет.  Оқытудың  инновациялық  технологиясын,  ең 

алдымен  білім  сапасын  жақсартатын,  жалпы  бҧқараға  білім  беруді  қамтитын  жҥйесін  дҧрыс  тҥсінсек  оның 

бағытын дҧрыс анықтасақ жҽне оны жҥзеге асыру барысында кҿргендік танытсақ Отандық білім беру жҥйесі ҿз 

алдына  қойылған  тарихи  тапсырысты  абыроймен  орындап  шығады  деп  ойлаймын.Біліктілікті  арттыру 

мақсатында  ҽр  мҧғалім  ҿз  білімін  жетілдіру  қағидаларын  қайта  қарастыруы  шарт.  Себебі,  балалардың  дербес 

мҥмкіндіктерін  ескере  отырып,  зерттеу  мҽдениетінің  артуына,  белсенді  іс-ҽрекет  жасауына,  ҿзіне-ҿзі  ҧызмет 

етуіне, жеке ерекшеліктерін ескеруге жағдай туғыза алуымен маңызды екендігін естен шығармауымыз қажет. 

Ендеше,  келер  ҧрпаққа  қоғам  талабына  сай  тҽрбие  мен  білім  беруде  мҧғалімдердің  инновациялық  іс-

ҽрекетінің ғылыми-педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мҽселелердің бірі болғандықтан болашақта іс-

тҽжірибемді  полимҽдениеттілік  ҧстанымына  негіздеп,  шҽкірттерімнің  жан-жақты  дамуына  қолайлы  жағдай 

жасауды мақсат етемін. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Пассов Е.И. Коммуникативный метод обучения иноязычному говорению, 2-е изд. — М.: Просвещение, 1991. 

— 116 б. 

2. Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация. – M.: Слово/ Slovo, 2008. С– 264-270 

3. Кукушин В.С. Современные педагогические технологии. Ростов- на- Дону: «Феникс», 2003. 

4. Фоминых Ю.В. Интегрированный подход к формированию мировоззрения. – М.: «Педагогика», 1993.  

 

 

ҤШТІЛДІ БІЛІМ БЕРУ КЕҢІСТІГІНДЕ ҚҦЗІРЕТТІ ТҦЛҒАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ 

 

Аблашимова Ж.Б., 

Хлебодаровка орта мектебі, қазақ тілі мен ҽдебиеті пҽні мҧғалімі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы 

 

«Ҧрпағы  білімді  халықтың  болашағы  бҧлыңғыр  болмайды»  дегендей,  жас  ҧрпаққа  саналы,  мағыналы, 

ҿнегелі тҽрбие мен білім беру бҥгінгі кҥннің талабы. Тіл адам ҿміріндегі ең шешуші рҿл атқарады. Ол танудың, 

тҥсінудің,  дамудың  қҧралы.  Ал  ҥш  тіл  білу  біздің  мемлекетіміздің  халықаралық  байланыстарын  дамытуға 

мҥмкіндік  беретін  тҧлғааралық  жҽне  мҽдениаралық  қарым-қатынастардың  аса  маңызды  қҧралы  болып 

табылады.  Қазіргі  уақытта  Қазақстан  Республикасының  шет  елдермен  халықаралық  байланыстары  кҥннен-

кҥнге арта тҥсуде. Сол байланыстарды дамыту ҥшін кҿп тіл білетін жас ҧрпақ тҽрбиелеу қажет-ақ. Ендеше ҥш 

тілді білу  бҥгінгі заман талабы. Бір халықтың мҽдениетін басқаларымен салыстыру арқылы ғана, ҽлем суретін 

ҽр қилы  ҽрі  тҧтас кҿруге  мҥмкіндік беретін ҧлттық мҽдениеттің  кҥллі ерекшеліктерін, барша  қҧндылықтарын 

сезінуден тҧрады. Елбасымыз: «Мектеп жасына дейінгі білім беру деңгейінде ҥш тілді оқытуды жаппай енгізуді 

қамтамасыз  ету  қажет.  Осылайша  біз  тілдерді  меңгерудің  қисынды  жҥйесін  қалыптастыра  аламыз:  ҽліпбиі  – 

балабақша  деңгейінде,  мектепте  –  базалық  деңгей,  университет  пен  колледжде  –  мамандық  бойынша  кҽсіби 

тіл»,  -  деп, кҿптілді білім беруді дамытуға  басымдық танытты. Сондай-ақ, Қазақстан халқына Жолдауындағы 

316 

білім беру жҥйесінде ҥш тілдің – мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін, ҧлтаралық қатынас тілі ретінде орыс тілін 

жҽне  ҽлемдік  экономикаға  ҥйлесімді  кірігу  тілі  ретінде  ағылшын  тілін  меңгерген,  бҽсекеге  қабілетті  маман 

даярлау  міндетін  атап  кҿрсеткенін  білеміз.  Бҧл  дегеніміз  оқу  орындарына  жаңа  міндеттер,  жаңа  талап,  жаңа 

мақсаттар қойып отыр дегенді тҥсіндіреді. Елбасы қойып отырған міндеттің негізгі мақсаты – ҿмірден ҿз орнын 

таңдай  алатын  ҿзара  қарым  –  қатынаста  ҿзін  еркін  ҧстап,  кез  келген  ортаға  тез  бейімделетін,  белгілі  бір 

ғылым саласында  білімі  мен  білігін  кҿрсете  алатын,  кҿптілді  жҽне  кҿпмҽдениетті  қҧзіреттіліктерді  игерген 

полимҽдениетті жеке тҧлға қалыптастыру. 

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 8-бабында «Білім беру жҥйесінің басты міндеті - 

оқытудың  жаңа  технологияларын  енгізу,  білім  беруді  ақпараттандыру,  халықаралық  коммуникациялық 

желілерге шығу, ҧлттық жҽне жалпы адамзаттық қҧндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке 

тҧлғаны  қалыптастыруға,  дамытуға  жҽне  кҽсіби  шыңдауға  бағытталған  білім  алу  ҥшін  қажетті  жағдайлар 

жасау»  -  деп  атап  кҿрсеткендей,  қазіргі  кезеңде  ҽрбір  мҧғалімнің  алдына  қойып  отырған  басты  міндеттерінің 

бірі-оқытудың  ҽдіс-тҽсілдерін  ҥнемі  жетілдіріп  отыру  жҽне  жаңа  педагогикалық  технологияны  меңгеру.  Ал 

білім беру жҥйесінің алдындағы жаңа міндеттердің бірі инновациялық педагогикалық оқыту технологияларын 

пайдаланып білім сапасын арттыру [1,8].  

Қазіргі  кездегі  жаңа  білім  саласына  қойылатын  талап  инновациялық  технологиялар  мен  ҽдістемелерді 

кҿптеп  қолдану  болып  табылады.  Қазақстанның  болашағы  –  қазақ  тілі.  Ҽлемдегі  жоғары  дамыған  елдердің 

санатына  енуді  кҿздеген  халықтың  басты  мақсаты  –сауатты  ҧрпақ  тҽрбиелеу.  Ал,  сауатты  ҧрпақ  тҽрбиелеу 

дегеніміз ҿз ана тілінде ой қорытып еркін сҿйлей алатын, туған халқына ҿнеге бола білетін ҧрпақ. Ал, ана тілін 

жақсы  білмейінше,  сауатты  сҿйлеп,  сауатты  жазып,  тіл  байлығын  мол  қолданбайынша,  шын  мҽніндегі 

мҽдениетті адам бола алмайсың [2].  

«Елдің  тҧрмысын,  тілін,  мінезін  білмеген  кісі  кҿш  басын  да  алып  жҥре  алмайды»,  деген  Алаш 

қозғалысының  кҿсемі  Ҽлихан  Бҿкейхан.  Сайып  келгенде,  ҥш  тҧғырлы  тіл  мҽселесіндегі  қазақ  тілі  ҥш  тілдің 

біреуі болып қалмайды. Ҥш тілдің біріншісі, негізгісі, бастысы, маңыздысы бола береді. Қазақ тілі – Қазақстан 

Республикасының мемлекеттік  тілі.  Соған орай, Президент  жҥктеген  тапсырмаларға  сҽйкес, Тілдерді қолдану 

мен  дамытудың  2011-2012  жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасы  мен  «Тілдердің  ҥштҧғырлығы» 

мҽдени  бағдарламасында,  Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған 

мемлекеттік бағдарламасында, 2020 жылға қарай «... барша қазақстандықтар қазақ тілін, орыс тілін 95% жҽне 

25% – ағылшын тілін меңгеруі тиіс» делінген[3].  

Қазіргі  таңда  дҥние  жҥзінің  барлық  халықтары  мен  мҽдениеті  бір-  бірімен  жақындасып,  ҿзара 

толыққанды  қарым-қатынас  жасасуды  қалайды.  Ал  Қазақстанда  мҧндай  рҿлді  орыс  тілі  атқарады.  Орыс  тілі 

дҥниежҥзілік  бірлестіктегі  Қазақстанды  позитивті  қабылдауды  қалыптастырудың  басты  факторларының  бірі 

ретінде  біздің  Республикамыздың  халықтарының  арасындағы  ҧлтаралық  қарым-қатынас  жасау  қҧралы  жҽне 

халықаралық ҧйымдардағы қарым-қатынас қҧралы болып келе жатыр. Орыс тілі – БҦҦ- ның ресми тілдерінің 

бірі  болып  табылады.  Шетел  тілдерінің  мҽдениетіне  тарту,  оның  ҿзіндік  ерекшелігін  ҧғыну,  рухани 

қҧндылықтардың  жалпы  қорына  оның  мҽдени  ҥлесін  тҥсіну,  қазіргі  таңда  рухани-ҿнегелі  тҽрбие  берудің 

маңызды мҽселесі болып табылады [4].  

Халқымыз  ежелден  тіл  абыройын  биік  кҿтеріп  жоғары  бағалаған.  Тіл  –  жҧрттың  жаны.  Ал,  қазақ 

жҧртының жаны – қазақ тілі. ―Қазақ тілінен асыл, қазақ тілінен бай тіл жоқ. Сол ата-бабаның тілі болған қазақ 

тілін  осы  кҥнгі  қазақтың  жалғызы  білмейді.  Егер  қазақ  тілін  білсе,  дін  де  осында,  ғылым-  білім  де  осында. 

Солай болғаны ҥшін бҧрынғы ҿткен ата-бабаларымыз бҽрі жақсы болып, ҽулие болып ҿтті‖, деп кҿрнекі ғалым 

Мҽшһҥр Жҥсіп Кҿпейҧлы айтқандай, ҿз тілімізде таза сҿйлей алсақ, барлық тілдердің шыңын бағындыруымыз 

ҽбден  мҥмкін.  Мҽселен,  қазақ  тілінің  кереметтілігі  сонша,  тіпті  орыс,  қытай  тілдерінде  жоқ  дыбыстардың 

барлығы  бізде  бар.  Сондықтан,  қазақ  тілінде  еркін  таза  сҿйлеген  тҧлғаның  барлық  тілге  икемі  жоғары  деп 

білімен. «Ҿзге тілдің бҽрін біл, ҿз тіліңді қҧрметте» дей келе, алдымен мемлекеттік тілді, кейін басқа тілдерді 

ҥйрету  арқылы  тҧлғаның  «сегіз  қырлы,  бір  сырлы»  тҧлға  болып  дамуына  жол  ашып,  ҧлтаралық  қатынас 

мҽдениетін,  толеранттылығын  жҽне  планетарлық  ойлауының  қалыптасуына  мҥмкіндік  туғызуымыз  керек. 

Ҽрине, оның бірден бір жолы кҿптілді білім беру екені айтылған болатын. Қазақстанның тілдер саясатындағы 

басты бағыт – тілдердің ҥштҧғырлылығы, осыдан келіп кҿптілді білім беру мҽселесі туындайды.  

Кҿптілділік  –  нақтылы  коммуникативтік  жағдайдың  ҽсер  етуімен  белгілі  бір  ҽлеуметтік  ортада, 

мемлекетте  бірден  ҥш,  одан  да  кҿп  тілде  сҿйлей  білушілік.  Кҿптілді  білім  –  кҿп  мҽдениетті  тҧлғаны 

қалыптастырудың ҿзегі.  Ана  тілінен басқа  шетел тілдерінің бірін білу  тҧлғаның ой-ҿрісін кеңейтеді.  Маманға 

шет тілін меңгеру кез-келген шетелдік ортада ҿзін еркін ҧстап, жаңа кҽсіптік ақпараттар легіне немесе жалпы 

ақпараттық  ғаламшарға  бейімделу  мҥмкіндігіне  жол  ашады.  Ҽр  адамның  тҥрлі  ҽлеуметтік  қызметтерінде 

жеткен жетістіктерінің нҽтижелері тҥрлі болмақ, сол себептен шетел тілін оқытудың мақсаты тек нақты білім 

іскерліктерін  біліп  қана  қоймай,  сондай  тілдік  тҧлғаны  қалыптастыру  болып  табылады,  оған  шет  тілі  «ҿмір 

заңдылықтарында» жҽне «нақты жағдаяттарда қарым-қатынас жасай алу ҥшін» қажет болмақ [5].  

Сондықтан қазіргі таңда мектептерде шет тілін бастауыш сыныптардан бастап оқыту енгізілуде. Себебі, 

ағылшын  тіліне  ерте  жастан  оқытудың  тілді  жақсы  ҽрі  еркін  меңгеруге  тигізер  ҽсері  мол.  Ол  адамның 

интеллектуалдық,  тҽрбиелік  жҽне  рухани  ҽлеуетін  жақсартады.  Кҿпжылдық  зерттеу  кҿрсеткендей,  ағылшын 

тіліне ерте жастан оқыту балалардың жалпы жҽне тілдік дамуын реттейді, бастауыш мектепте тҽрбиенің жалпы 

білімдік қҧндылығын кҿтереді, балаларды ҿзге ҧлт мҽдениетін білуге жҽне қҧрметтеуге ҥйретеді. Ғалымдардың 

317 

зерттеулері  кҿрсеткендей,  ҥлкен  адамға  қарағанда  кішкентай  бала  ағылшын  тілін  тез  меңгереді.  Баланың 

ағылшын тілін ҥйренуге деген қабілеттілігі ҿсе келе бҽсеңдейді. Дегенмен, сол кҿптілділік іргетасы ана тілден 

қалануы  керек.  Мысалы,  жапондар  секілді.  Олар  баласын  қашан  жапон  тілінде  дҧрыс  сҿйлей  білгенше  ҿз 

тілінде  оқытып,  ҥйретіп,  содан  кейін  ғана  барып  басқа  тілді  білуге  ден  қоя  бастайтын  кҿрінеді.  Ҿркениетті 

елдердің  осындай  озық  дҽстҥрлерінен  неге  ҥйренбеске?  Ана  тілінде  дыбыстарды  дҧрыс  айтпай,  дҧрыс 

сҿйлемеген баланың бойына патриоттық сезімді ҧялата білеміз бе? «Ҿз тілін сезбеген бала — ана сҥтін татпаған 

жетіммен  тең»  деп  кҿрнекі  жазушы  Бауыржан  Момышҧлы  айтқандай,  ертеңгі  кҥні  жетімдерге  тап  болып 

қалмаймыз ба? Қазіргі заманғы мектептердің басты мақсаттарының бірі ҿсіп келе жатқан ҧрпақты жан-жақты, 

жаһандану  қҧндылықтарына  бейімдеу,  балалар  мен  жеткіншектердің  кҿрші  елдер  мҽдениетінің  ҿкілдерімен 

дҥниежҥзілік кеңістікте ҿзара ҽрекет жасасуына деген шеберліктерін қалыптастыру.  

Оқытушылар мен оқушылардың алдында тҧрған басты мақсаты – полимҽдениетті тҧлғаны қалыптастыру 

ҽлеуметтік  жҽне  кҽсіптік  жағынан  ҿзін-ҿзі  билеуге  қабілетті,  ҿз  елінің  тарихы  мен  салт-дҽстҥрін  білетін, 

бірнеше тілде сҿйлей алатын, барлық жағдайларда ҥш тілде коммуникативтік-ҽрекеттік операцияларды жҥргізе 

алатын,  ҿзін-ҿзі  дамытуға  жҽне  ҿзін-ҿзі  жетілдіруге  талпынатын  тҧлғаны  дамыту.  Сондықтан,  бҥгінгі  таңда 

елімізде ағылшын тілді мамандарды даярлау ісіне ерекше мҽн берілуде. Алайда, бізде қазақ жҽне орыс тілдерін 

игеру  сияқты  ағылшын  тілін  ҥйрену,  сондай-ақ  осы  тілде  сабақ  беруде  кҿптеген  кемшіліктер  бар,  ал  оның 

салдарын  барлығымыз  сезініп  те,  байқап  та  жҥрміз.  Соған  орай,  кҿптілді  білім  беру  жҥйесі  аясында  білім 

саласындағы  оқу-  ҽдістемелік  қҧралдар  қайта  қарастырылатыны  жайлы  мҽселелер  іске  асуда.  Себебі  осы 

саладағы ағылшын тілін оқыту жҧмысы ҽлемдік талапқа сай болмай отыр. Осыған байланысты келешекте осы 

мҽселені шешу ҥшін нақты іс-шаралар ҿткізілу керек екендігі айтылып та жҥр, іске асырылып та жҥр.  

Сондықтан  жоғары  білім  беруді  жаңартудың  негізгі  қҧжаттарында  ең  негізгі  мақсат  білікті  маман 

даярлау  деп  кҿрсетілген  болатын.  Ал,  ол  жауапкершілігі  мол,  ҿз  мамандығы  бойынша  халықаралық  стандарт 

деңгейінде тиімді іс-ҽрекетке қабілетті болуы, ҽлеуметтік жҽне кҽсіби бейімділігі жоғары, ҥш тілді: мемлекеттік 

тілді-қазақ  тілін,  ҧлтаралық  қатынас  қҧралы  ретінде  орыс  тілін,  дҥниежҥзілік  экономикалық  кеңістікке  кірігу 

тілі  ретінде  ағылшын  тілін  еркін  меңгерген  тҧлға  болуы  керек.  Қорыта  айтқанда,  кҿптілді  білім  беру 

бағдарламасы  аясында ҥштілді меңгеру тҽжірибесін  жинақтап, ҽлемдік деңгейде кҿтерілуіміз  керек.  Кҿп тілді 

меңгерген адам ҽуелі ҿз тілінде ой қортып, ҿзге жҥртпен бҽсекеде ҿзін ҧстай білсе, тҥрлі мҽдениетті санасына 

салып  сараптай  алса,  онда  ол  ҿз  ҿмірін  қалайда  мағыналы  ҿткізетін  айтулы  тҧлға  болып  жетілері  анық. 

Сондықтан,  «Ҿзге  тілдің  бҽрін  біл,  ҿз  тілдіңді  қҧрметте»  демекші  жас  ҧрпақтың  қазақ  тіліне  деген 

сҥйіспеншілігін, ҿзге тілдерді оқып білуге деген қызығушылығы мен талпынысын арттыруымыз керек жҽне де 

сол арқылы Отанға деген патриоттық сезімі жҧдырықтай жҥректерінде оттай лаулап тҧратын тҧлға тҽрбиелеуді 

– басты міндетіміз деп білуіміз керек. 

Қорыта айтатын болсақ, кҿптілді білім беру бағдарламасы аясында тҽжірибе жинақтап, ҽлемдік деңгейде 

кҿтерілуіміз керек. Бҧл оқушылардың халықаралық жобаларға қатысуын кеңейтуге, шетел тілдеріндегі ақпарат 

кҿздеріне қол жеткізуіне мҥмкіндік береді. Елдің ертеңі ҿресі биік, дҥниетанымы кең, кемел ойлы азаматтарын 

ҿсіру ҥшін бҥгінгі ҧрпаққа ҧлттық рухани қазынаны ҽлемдік озық ой-пікірімен ҧштастырған сапалы білім мен 

тҽрбие берілуі қажет. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Ы. Алтынсарин атындағы Ҧлттық білім академиясы. Орта мектепте  оқыту процесінде кҿптілділікті дамыту 

мҽселелері. Ҽдістемелік қҧрал. – Астана 2013. – 3 б. 

 2. http://www.akorda.kz/kz/category/poslaniya_narody. Қазақстан Республикасы Президентінің Ресми сайты.  

3. http://baq.kz/kk/regional_media/post/45590. Университет тынысы газеті. Кҿптілді білім берудің бҥгінгі жағдайы 

мен ҿзекті мҽселелері. 17 Қаңтар 2014.  

4.  http://www.group-global.org/ru/publication/view/3526.  Сулейменова  Г.  М.  Ҥш  тілді  меңгеру  –  полимҽдениетті 

тҧлға қалыптастыру кепілі. 19.04.2013  

5.  www.45minut.kz.  Тҥсіпова  Н.  М.  Кҿптілділік-  зияткер  тҧлға  қалыптастырудың  негізі  /  «Республикалық 

45minut.kz» газеті 6. http://kazatu.kz/?id=1103&lang=kz. 

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: