Педагогикалық жоғары оқу орны мен білім беру ұйымдары

321 

 

Қазіргі кезде егемен елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, əлемдік білім беру 

кеңістігіне  енуге  бағыт  алуда.  Бұл  оқу-тəрбие  үрдісіндегі  елеулі  өзгерістерге  байланысты 

болып отыр. Себебі, білім беру парадигмасы өзгерді, білім берудің мазмұны жаңарып, жаңа 

көзқарас,  жаңаша  қарым-қатынас  пайда  болуда.  Келер  ұрпаққа  қоғам  талабына  сай  тəрбие 

мен  білім  беруде  мұғалімдердің  инновациялық  іс-əрекетінің  ғылыми-педагогикалық 

негіздерін меңгеруі маңызды мəселелердің бірі. 

Ғылым  мен  техниканың  жедел  дамыған,  ақпараттық  мəліметтер  ағыны  күшейген 

заманда  ақыл-ой  мүмкіндігін  қалыптастырып,  адамның  қабілетін,  талантын  дамыту  білім 

беру  мекемелерінің  басты  міндеті  болып  отыр.  Ол  бүгінгі  білім  беру  кеңістігіндегі  ауадай 

қажет жаңару оқытушының қажымас ізденімпаздығы мен шығармашылық жемісімен келмек. 

Сондықтан  да  əрбір  оқушының  қабілетіне  қарай  білім  беруді,  оны  дербестікке, 

ізденімпаздыққа, 

шығармашылыққа 

тəрбиелеуді 

жүзеге 

асыратын 

жаңартылған 

педагогикалық  технологияны  меңгеруге  үлкен  бетбұрыс  жасалуы  қажет.  Өйткені 

мемлекеттік  білім  стандарты  деңгейінде  оқу  үрдісін  ұйымдастыру  жаңа  педагогикалық 

технологияны ендіруді міндеттейді. 

Білім  беру  саласы  қызметкерлерінің  алдына  қойылып  отырған  міндеттердің  бірі – 

оқытудың  əдіс  тəсілдерін  үнемі  жетілдіріп  отыру  жəне  қазіргі  заманғы  педагогикалық 

технологияларды  меңгеру.  Қазіргі  таңда  оқытушылар  инновациялық  жəне  интерактивтік 

əдістемелерін  сабақ  барысында  пайдалана  отырып  сабақтың  сапалы  əрі  қызықты  өтуіне 

ықпалын тигізуде. 

“Инновация”  ұғымын  қарастырсақ,  ғалымдардың  көбі  оған  əртүрлі  анықтамалар 

берген.  Мысалы,  Э.Раджерс  инновацияны  былайша  түсіндіреді: “Инновация-  нақтылы  бір 

адамға  жаңа  болып  табылатын  идея”.  Майлс  “Инновация – арнайы  жаңа  өзгеріс.  Біз  одан 

жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз», – дейді. 

Инновациялық  құбылыстар  білім  беру  саласында  өткен  ғасырдың  сексенінші 

жылдарында  кеңінен  тарала  бастады.  Əдетте  инновация  бірнеше  өзекті  мəселелердің 

түйіскен  жерінде  пайда  болады  да,  берік  түрде  жаңа  мақсатты  шешуге  бағытталады, 

педагогикалық  құбылысты  үздіксіз  жаңғыртуға  жетелейді. ” Масырова  Р.Линчевская  Т – 

“Жаңару” дегенімізді былай деп түсіндіреді: “Жаңару – белгілі бір адам үшін əділ түрде жаңа 

ма,  əлде  ескі  ме  оған  байланысты  емес,  ашылған  уақытынан  бірінші  қолданған  уақытымен 

анықталатын жаңа идея. 

Қазақстанда  ең  алғаш  «Инновация»  ұғымына  қазақ  тілінде  анықтама  берген  ғалым 

Немеребай Нұрахметов. Ол “Инновация, инновациялық үрдіс деп отырғанымыз – білім беру 

мекемелерінің жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану жəне таратуға байланысты бір бөлек 

қызметі”  деген  анықтаманы  ұсынады.  Н.Нұрахметов  “Инновация”  білімнің  мазмұнында, 

əдістемеде,  технологияда,  оқу-тəрбие  жұмысын  ұйымдастыруда,  мектеп  жүйесін  басқаруда 

көрініс табады деп қарастырып, өзінің жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін 

бірнеше  түрге  бөледі:  жеке  түрі  (жеке – дара,  бір-бірімен  байланыспаған);  модульдік  түрі 

(жеке – дара кешені, бір-бірімен байланысқан); жүйелі түрі (мектепті толық қамтитын). 

Əдіскер  С.Көшімбетова  өзінің  зерттеуінде  оқу-тəрбие  үрдісінде  оқытудың 

инновациялық əдіс-тəсілдерін қолданудың мынадай ерекшеліктерін атап көрсеткен: 

– дербес оқыту технологиясы оқу-тəрбие үрдісінде ғылымның негіздерін игерту үшін 

ізгілік,  адамгершілік  қасиеттерді  қалыптастыра  отырып,  жеке  тұлғаның  əлеуметтік-

психологиялық жауапкершілін арттырады. 

– қоғам мен табиғат заңдылықтарын кіріктіру негізінде меңгеруі; 

– оқытушы білмейтін шығармашылық ізденіс негізінде өмірге келген жаңа қабілет; 

–  саралап  деңгейлел  оқыту  технологиясында  оқытудың  мазмұны  мен  əдістері 

шығармашылық  ізденіс  іс-əрекет  жасау  негізінде  адамның  инновациялық  қабілеттерінің 

қалыптасуына бағытталады. 

–  ақпараттық  бағдарламалап  оқыту – оқытудың  мазмұнын  пəнаралық  байланыс 

тұрғысынан ұйымдастыру; 

322 

 

–  иллюстрациялы  түсіндірмелі  оқытуда  «адам-қоғам-табиғат”  үйлесімдік  бағыттағы 

дүниетанымында жүйелі саналы мəдениет қалыптасады; 

–  ізгілендіру  технологиясында  педагогика  ғылымының  алдыңғы  қатарлы  ғылыми 

жаңалықтарды тəжірибеде «бала –субъект», «бала-объект» тұрғысынан енгізіле бастайды да, 

ал  ғылыми  білімдер  «оның  тұрмысының  əлеуметтік  жағдайы  мен  іс-əрекетінің  əлеуметтік 

нəтижесінің бірлігінде қарастырады; 

Ал жалпы инновацияны модификациялық, комбинаторлық, радикалдық деп үш түрге 

бөлуге болады . 

Модификациялық инновация – бұл бұрын қолда барды дамытумен, түрін өзгертумен 

айналысу. Бұған В.Ф. Шаталовтың математикаға жазған тірек конспектісі жэне оны көптеген 

мұғалімдердің пайдалануы мысал бола алады. 

Комбинаторлық  модификация – бұрын  пайдаланылмаған,  белгілі  əдістеме 

элементтерін жаңаша құрастыру. Бұған пəндерді оқытудың қазіргі кездегі əдістемесі дəлел. 

Радикалдық  инновация – білімге  мемлекеттік  стандарттарды  енгізу  жатады. 

Мемлекеттік  стандарт  білім  беруде,  негізінен,  мөлшерлерді,  параметрлерді,  деңгейлік  жəне 

сапалы оқытудың көрсеткіштерін қалыптастырады. 

Қазір  республика  оқу  орындары  ұсынып  отырған  көп  нұсқалыққа  байланысты 

өздерінің  қалауына  сəйкес  кез-келген  үлгі  бойынша  қызмет  етуіне  мүмкіндік  алды.  Бұл 

бағытта  білім  берудің  əртүрлі  нұсқадағы  мазмұны,  құрылымы,  ғылымға  жəне  тəжірибеге 

негізделген  жаңа  идеялар,  жаңа  технологиялар  бар.  Сондықтан  əртүрлі  оқыту 

технологияларын,  оқу  мазмұны  əрбір  білім  алушының  жас  жəне  жеке  дара  психологиялық 

ерекшеліктеріне  орай  таңдап,  тəжірибеде  сынап  қараудың  маңызы  зор.  Ғылыми-

педагогикалық  əдебиеттерде  іс  жүзінде  анықталып  табылған  оқыту  үрдісінің  нəтижесін 

көретін əдіс-тəсілдері, түрлері көбіне жаңашыл, инновациялық болып табылады. 

Инновациялық  процестерді  ендіру  үш  өзара  байланысты  күштер  анықталады: 

енгізілген  технологияның  ерекшеліктерімен;  жаңашылдардың  инновациялық  əлеуетімен; 

жаңалықты енгізу жолдарымен. 

Жаңа  инновациялық  оқыту  технологиясы  кəсіптік  қызметтің  ерекше  түрі  болып 

табылады.  Инновациялық  оқыту  технологиясын  меңгеру  үшін  педагогикалық  аса  зор 

тəжірибені  жұмылдыру  қажет.  Бұл  өз  қызметіне  шығармашылықпен  қарайтын,  жеке 

басының  белгілі  іскерлік  қасиеті  бар  адамды  қажет  ететін  жұмыс.  Шындығында  да  əрбір 

педагог жаңа инновациялық технологияны меңгеру барысында өзін-өзі дамытады жəне өзін-

өзі  қалыптастырады. XXI ғасырда  болашақ  мамандарды  даярлау,  олардың  кəсіби 

бейімделуін қалыптастыру мəселелері – кезек күттірмейтін өзекті қоғам талабы. Сондықтай 

біз  болашақ  педагог-психологтардың  жаңа  педагогикалық  инновациялық  технологияларды 

қолдануға даярлығын қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық моделін жасадық. Болашақ 

мамандардың  жаңа  инновациялық  педагогикалық  технологияларды  қолдануға  даярлықты 

қалыптастыру мына көрсеткіштерді қамтиды: 

Мотивациялық  өлшемдеріне  танымдық  қызығуды  қалыптастыру  бейнесі  жатады. 

Оған  болашақ  мамандарды  қалыптастыру,  құндылық  қарым-қатынас,  болашақ  маманның 

өзінің  кəсіби  шеберлігін  дамытуға  талпынуы,  болашақ  мамандығын  ерекше  жақсы  көруі, 

ұрпақ тəрбиесінде ұстаздың жетекші орнын сезінуі, кəсіби жеке біліктілік деңгейін көтеруге 

бағыттылығы, инновациялық іс-əрекетке ұмтылу əрекеттері кіреді. 

Мазмұндық  өлшемдеріне  болашақ  маманның  жалпы  мəдениеттілік  дайындығы  мен 

мəндік  əдіснамалық  дайындығының  деңгейі,  мамандығы  бойынша  білімі,  педагогикалық 

біртұтас  білім  жүйесі,  біртұтас  педагогикалық  үрдістің  заңдылықтары,  мен  қозғаушы 

күштерінің  жалпы  теориялық  білім  негіздерімен  қарулануы  кіреді.  Оған  біртұтас 

педагогикалық  үрдістің  теориялық  негіздерін  жəне  жеке  тұлға  теориясының  ғылыми 

негіздерін  меңгеруі,  педагогикалық  іс-əрекет  теориясының  негіздерін  білуі,  білім 

алушылардың  барлық  мүмкіндіктерін  пайдаланғанда  инновациялық  іс-əрекеттің  көбіне 

нəтижелі болатындығын сезіне алуы жатады. 

323 

 

Бейімділік  өлшемдерін  болашақ  маманның  барлық  жағдайға  бейімделе  алу  қабілеті 

атады:  бейімділік  жағдаятына  бағдарлана  алуы,  микроорта  өзгерістеріне  сай  қолайлы 

инновациялық педагогикалық технологияларды таңдай алуы. Бейімділік өлшемдері болашақ 

маманның білімгер мəртебесінен оқытушы, ұстаз мəртебесіне ауысуының ерекшелігін сезіне 

білуімен бейімділік іс-əрекетті жүзеге асырудың жаңа əдіс-тəсілдерін пайдалана алуларымен 

ерекшеленеді. 

Танымдық  өлшемдері болашақ  маманның  əлеуметтік  кəсіби  қоршаған  ортаны  жедел 

тани  алуымен,  өзін  кəсіби  жүзеге  асырудың  нəтижелі  əдіс-тəсілдерін  пайдалануымен, 

инновациялық  педагогикалық  технологияларға  қызығу  танытумен  ерекшеленеді.  Оған 

болашақ  маманның  əлеуметтік  кəсіби  қоршаған  ортаны  біліп  тануы,  кəсіптік  білімін  өз 

тəжірибесінде қолдана білуі, инновациялық педагогикалық технологияларды оқып меңгеруі, 

үйренуі жатады. 

Іс-əрекеттік  өлшемдері  болашақ  маманның  өзінің  кəсіби  іс-əрекетінің  мақсаты  мен 

міндеттерін  анықтай  алуы  жəне  педагогикалық  қарым-қатынастық  үрдісті  тиімді  жүзеге 

асыра  алуымен  өлшенеді.  Оған  болашақ  маманның  өз  пəнін  жете  меңгеруі,  біртұтас  оқу-

тəрбие  үрдісінің  психологиялық,  педагогикалық  негіздерін  білуі,  педагогикалық  үрдісті 

жоспарлап, жүзеге асыра алуымен өлшенеді. 

Технологияның  өлшемдері  оқытудың  əдістемелік  мақсаттары,  оқыту  үрдісі,  оның 

міндетттерін  анықтай  алуы,  оқытудың  нəтижесін  болжай  алуы  жəне  психологиялық  -

педагогикалық  білімдерді  меңгерумен  анықталады.  Оған  болашақ  маманның  біртұтас  оқу- 

тəрбие  үрдісінде  сабақты  тиімді  ұйымдастыра  білуі,  оқушылармен  ынтымақтастық  қарым- 

қатынасты  жүзеге  асыра  алуы,  біртұтас  педагогикалық  үрдісті  диагностикалай  алуы  жəне 

сабақтың нəтижесі жоғары болатындай ең тиімді педагогикалық технологияны таңдай алуы 

қажет. 

Шығармашылық 

өлшемдеріне 

шығармашылық 

ептілікті, 

шығармашылық 

белсенділікті болашақ маманның шығармашылық-ізденушілік дамыту кіреді. Оған болашақ 

маманның  ғылыми – зерттеу  жұмыстарына  өзіндік  талдау  жасай  алуы,  өз  білімін  көтеруге, 

жетілдіруге  талпыныстың  болуы  мен  инновациялық  əдіс-тəсілдерді  қолдануға  өзіндік 

жаңалықтар,  өзгерістер  енгізумен  жəне  жаңалықты  шығармашылықпен  қолдана  алуымен 

сипатталады. 

Осы аталған көрсеткіштердің əсерінен білім, кəсіп, іскерлік, іс-əрекет, игеру, нəтиже 

құралады. Білім жалпы, кəсіби, техникалық, арнайы білім болып бөлініп кəсіппен ұштасады. 

Ал кəсіп – мамандық таңдау, мамандықты меңгеру. Білім алып кəсіп иесі болу үшін іскерлік 

қажет.  Іскерлік – оқу,  білім,  кəсіп,  тəжірибе,  ізденушілік,  өзіндік  жұмыс,  іс-шаралар, 

дағдыдан  туындайды.  Іскер  болу  үшін  іс-əрекетті  меңгеру  қажет.  Іс-əрекет  əрекеттен, 

операция,  қимыл-қозғалыстан  тұрады.  Барлық  үрдіс  байланыса  орындалғаннан  соң  нəтиже 

көрсеткіші пайда болады. 

Əрбір  педагогтің  инновациялық  іс-əрекетін  қалыптастырудың  педагогикалық 

шарттары:  инновация  туралы  білімі;  инновацияны  жан-жақты  меңгеру;  инновациялық  іс-

əрекет диагностикасын меңгеру; инновацияны тəжірибеге ендіру жұмыстары; инновацияны 

практикада дұрыс қолдану. 

Əрбір  білім  беру  ордаларында  бүгінгі  таңда  белең  алып  отырған  кемшіліктері 

баршылық,  атап  айтатын  болсақ:  білім  сапасының  төмендігі;  білім  саласына  мемлекет 

тарапынан  реформалар  жүргізілгенімен  оқудың  нəтижесінің  болмауы;  құжаттар  көптеп 

шығарылғанымен  мардымсыздығы;  білім  алушылардың  өздігінен  білім  алу  дағдысының 

болмауы;  білім  алушылар  мен  оқытушылардың  бірлескен  шығармашылық  еңбектерінің 

болмауы. 

Бұл  тығырықтан  шығудың  бірден-бір  жолы  оқу-тəрбие  процесінде  инновациялық 

əдіс-тəсілдерін  енгізу,  əрбір  білім  алушылардың  білімге  деген  қызығушылықтарын, 

талпынысын  арттырып,  өз  бетімен  ізденуге,  шығармашылық  еңбек  етуге  жол  ашу. 

Инновациялық процестің негізі – жаңалықтарды қалыптастырып жүзеге асырудың тұтастық 

қызметі. Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады. 

324 

 

Білім  сапасын  арттырудағы  жаңа  инновациялық  технологияларды  оқып,  үйреніп, 

сараптай келе, мынадай тұжырым жасауға болады: 

–  білім  алушылардың  білім,  білік  сапасын  арттырудағы  жаңа  инновациялық 

технология  түрлері  сан  алуан,  оларды  таңдау  жэне  одан  шығатын  нəтиже  оқытушының 

кəсіби біліктілігіне тікелей байланысты; 

–  жаңа  инновациялык  технологияларды  енгізу  жүйелі  əрі  мақсатты  түрде 

жүргізілгенде ғана жетістікке жетуге болады; 

–  жаңа  инновациялық  оқыту  технологияларын  енгізу  барысында  əрбір  оқу  орнының 

материалдық-техникалық  базасының  бүгінгі  талапқа  сай  еместігі,  əрі  жетіспеуі,  кадрлық 

əлеуметтің төмендігі көп кедергі жасайды. 

Қазіргі  жас  ұрпақтың  саналы  да  сапалы  білім  алуының  бірден-бір  шарты – оқу 

орындарындағы  білім  беру  процесіне  жаңа  инновациялық  технологияларды  енгізу  екендігі 

сөзсіз  түсінікті.  Сондықтан  ғылыми-техникалық  прогрестен  қалыспай,  жаңа  педагогикалық 

инновацияларды  дер  кезінде  қабылдап,  өңдеп,  нəтижелі  пайдалана  білу – əрбір  ұстаздың 

негізгі міндеті болып табылады. Біздің ойымызша, оқу орындарында инновациялық басқару 

жүйесін енгізіп, оны жүзеге асыру міндет. 

Жоғары  оқу  мекеменің  білім  деңгейін  көтеру  үшін  оқу  үрдісіне  инновациялық 

педагогикалық  технологияны  кеңінен  енгізіп,  барлық  ұйымдастырушылық,  білімділік, 

дамытушылық  сапасын  көтерудің  тең  жолдарын,  əдіс-тəсілдерін  қалыптасыру  қажет.  Ол 

үшін білім беру жүйесінің мазмұны жаңа міндеттерімен толықтырылып, өмір талабына сай 

жаңа саналы тəрбие, сапалы білім берілуі керек. 

Информатиканы  оқыту  əдістемесі  сабағын  қызықты  өтуі  мұғалімнің  үнемі  іздену, 

ұтымды əдіс-тəсілдерді қолдану, оқыту əдістемесін жаңартып отыруына байланысты. Қазіргі 

таңда  əдістеме  пəнінің  мұғалімдері  инновациялық  жəне  интерактивтік  əдістемелерін  сабақ 

барысында пайдалана отырып сабақтың сапалы, əрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде. 

Оқу-тəрбие  үрдісінде  қолданып,  айтарлықтай  нəтиже  беріп  жүрген  инновациялық 

педагогикалық технологиялар мыналар: 

• дамыта отырып оқыту əдістемесі 

• оза отырып оқыту 

• тірек жəне тірек конспектілер арқылы оқыту 

• деңгейлеп оқыту технологиясы 

• тесттік жүйемен оқыту 

• иммитациялық əдіс 

• мультимедия мүмкіндіктерін қолданып оқыту 

• ойын технологияларын қолдану 

• дискуссия сабақтары 

• интеграциялық сабақ 

• топпен жұмыс 

• панорама сабағы 

• проект əдісі (жоба) 

• рольдік ойындар 

• критикалық ойлау технологиясы 

• «Шесть шляп» технологиясы 

• Лекция – семинар сабақтары 

• «Мозайка» сабақтары 

• Проблемалық оқыту əдісі 

• «Миға шабуыл» əдісі 

• Эвристикалық əңгіме əдісі 

• Бинарлы сабақ 

• Экскурсия сабағы 

• Қашықтықтан оқыту технологиясы 

• Ынтымақтастық технологиясы 

325 

 

• Жеке адамға бағдарлы (Личностно-ориентированное обучение) 

• Дөңгелек үстел 

• Дебат сабақтары 

• Саяхат сабақтары 

• «Пила» əдісі (метод пилы) 

Осы  инновациялық  технологияларды  мүмкіндігімізше  өз  пəнімізде  қолдансақ 

болашақ маман иесі тəжірибелі ұстаз болып білім жəне тəрбие алатынына сенім бар. 

Қорыта  келгенде,  жаңа  инновациялық  педагогикалық  технологияның  негізгі,  басты 

міндеттері мынадай: 

–  əрбір  білім  алушының  білім  алу,  даму,  басқа  да  іс-əрекеттерін  мақсатты  түрде 

ұйымдастыра білу; 

– білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дəрежеде тəрбиелеу; 

– өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту; 

– аналитикалық ойлау қабілетін дамыту. 

  

Əдебиеттер тізімі 

1. Раджерс Э. Инновация туралы түсінік. – //Қазақстан мектебі, №4, 2006. 

2. Қабдықайыров Қ. Инновациялық технологияларды диагностикалау. – А., 2004 

3. Жүнісбек Ə. Жаңа технология негізі – сапалы білім. – //Қазақстан мектебі, №4, 2008 

4. Нағымжанова Қ. Инновациялық технологияның құрылымы. – А.:Өркен, 2007 

5.  Көшімбетова  С.  Инновациялық  технологияны  білім  сапасын  көтеруде  пайдалану 

мүмкіндіктері. – А.: Білім, 2008. 

 

 

Остапенко Людмила Георгиевна, 

 сертифицированный учитель 1 уровня  

Школа-лицей №1  

отдела образования акимата г. Костанай 

 

ЦЕННОСТНОЕ ЗНАЧЕНИЕ ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ ОБУЧЕНИЯ 

 В СОВРЕМЕННОЙ ШКОЛЕ 

 

АННОТАЦИЯ 

 

Бұл  мақалада  казіргі  мектептердің  жаңғырту  жолында  белсенді  оқыту  əдістерінің 

құндылығы  қарастырылған.  Интербелсенді  оқытудың  амалдары,  талаптары  жəне  нəтижелігін 

құндылығы көрсетілген.  

Түйінді  сөздер:  белсенді  оқыту  əдістері,  құндылық,  белсенді  оқыту  мəні,  құрылымдық 

бқліктері, талаптары 

АННОТАЦИЯ 

Данная  статья  рассматривает  особенности  интерактивного  обучения,  требования  и 

принципы  интерактивного  обучения.  Представлены  рекомендации  по  использованию  активных 

методов обучения и их результативность.  

Ключевые слова: интерактивное обьучение, активные методы обучения, условия применения 

интерактивных методов обучения, принципы интерактивного обучения, творческие задания. 

АBSTRACT 

This article considers the features of interactive learning , the requirements and principles of 

interactive learning . Recommendations on the use of active learning methods and their effectiveness . 

Keywords : interactive learning , active learning methods , conditions for the use of interactive 

teaching methods , the principles of interactive learning , creative tasks

 

 

В  интегрированных  программах  повышения  квалификации  (трехуровневой  в 

Казахстане)  образовательная  система  рассматривается  как  аксиологически  выстроенный 

процесс  во  благо  человека,  в  котором  постоянно  происходят  обмен  информацией,  оценка 

жизненных ситуаций, совершенствование на протяжении всей жизни. [1] 

326 

 

Так,  согласно  Программе  уровневых  курсов  повышения  квалификации  в  качестве 

ведущего  критерия  взяты  профессиональные  ценности,  которые  тесно  сплетены  с 

рефлексивной  культурой  педагога.  Рефлексия  на  внедрение  новой  практики  и  ее  значение 

для  дальнейшего  развития  и  совершенствования  своей  профессиональной  деятельности 

включает: 

-имеет  высокие  ожидания  для  всех  учеников  и  создает  положительный  вклад  в 

обеспечение образовательных достижений учеников 

-понимает важность дружеских отношений с коллегами в преподавании 

-делает вклад в команду в более широком контексте по планированию развития 

-является  активным  пользователем  дополнительных  ресурсов,  доступных  в 

программе через портал 

-может работать в сети школы 

-может отражать свои идеи в практике и привносить поправки 

-правильно отвечать, если просят советы,  

-осознает  соответствующие  области  для  личного  профессионального  развития  и 

постоянно пытается улучшаться, 

-  осуществляет  управление  постоянным  развитием  учеников  в  классе,  включая 

внесение улучшений в практику. 

Согласно  Международной  Комиссии  по  образованию  ЮНЕСКО  существуют  четыре 

основополагающих  ценностных  принципов  для  человека  ХХІ  века:  научиться  жить  вместе, 

научится учиться на протяжении всей жизни, научиться работать, научиться жить. [2] 

Ценность  образования  «научиться  приобретать  знания»  требует  необходимости 

сочетания  достаточно  широких  общекультурных  знаний  с  возможностью  глубокого 

постижения ограниченного числа дисциплин. Она также является основной необходимостью 

для того, чтобы учиться на протяжении всей жизни.  

Ценность  образования  «научиться  работать»  означает  необходимость  приобретения 

компетентности,  должной  возможности  справляться  с  различными  ситуациями,  многие  из 

которых невозможно предвидеть. 

А  самое  главное,  что  ХХІ  век  потребует  развития  ценности  «научиться  жить»,  т.е. 

большей  самостоятельности  и  способности,  что  сочетается  с  усилением  личной 

ответственности в рамках реализации жизненных планов, проектов.  

Формирование профессиональных ценностей направлено на построение педагогически 

рационального  управления  процессом  развития  творческого  мышления,  профессионально - 

креативной  реализации  обучающихся,  осуществление  аксиологического,  личностно-

ориентированного  подхода  основывается  на  принципе  самоценности  каждого  человека. 

Педагог, призванный формировать креативные способности учащегося, его самореализацию, 

прежде всего, должен состояться как профессиональная и личностная индивидуальность. 

Реформы  во  всех  сферах  жизни  общества  активно  воздействуют  на  образование, 

требуют  от  него  мобильности  и  адекватного  ответа  на  современные  вызовы  модернизации 

общества, ставят его перед необходимостью пересмотра традиционных целей и ориентиров. 

Основной  задачей  образования  становится  создание  условий  развития  и  обучения  на 

протяжении всей жизни человека. 

Это  означает,  что  основным  результатом  образования  должна  быть  не  только  сумма 

знаний  обучающегося,  но  и  овладение  способностями – «критическим»  мышлением, 

умением  действовать  в  реальных  условиях,  строить  собственную  жизненную  траекторию, 

иметь опыт самостоятельной деятельности и личной ответственности. 

Важным  условием  приобретения  новых  профессиональных  знаний,  развития 

социальных  умений  и  навыков  является  внедрение  новых  методик,  обеспечивающих 

активное участие личности в жизни общества.  

Сегодня  основные  методические  инновации,  по  существу,  связаны  с  применением 

активных  (интерактивных)  методик  или  диалоговых  методов  обучения.  Суть  их  состоит  в 

том, что учебный процесс организуется таким образом, что обучающиеся учатся критически 

327 

 

мыслить,  решать  сложные  проблемы  на  основе  анализа  обстоятельств  и  соответствующей 

информации, взвешивать альтернативные мнения.  

Применение  активных  и  интерактивных  методов  обучения  позволяет  решать 

следующие задачи: 

- формировать интерес к изучаемому предмету; 

- развивать самостоятельность учащихся; 

- обогащать социальный опыт учащихся путем переживания жизненных ситуаций; 

- комфортно чувствовать себя на занятиях; 

- проявлять свою индивидуальность в учебном процессе и т.д. 

 Модернизация  казахстанского  образования  предполагает  развитие  активного  участия 

обучающихся  в  решении  социальных,  правовых,  экономических,  гражданских  проблем  и 

ответственности  за  их  решение.  Это  обстоятельство  имеет  особое  значение  для  выбора 

метода обучения. С этой целью используются активные (интерактивные) методы обучения. 

Интерактивными  называются  методы  обучения,  осуществляемые  посредством 

взаимодействия  обучающихся  в  процессе  обучения.  Они  позволяют  на  основе  личного 

вклада  каждого  из  участников  процесса  обучения  в  общее  дело  получить  новые  знания  и 

организовать  совместную  деятельность  от  единичного  взаимодействия  к  широкому 

сотрудничеству.  В  интерактивных  методиках  слушатели  обучают  друг  друга,  их 

отличительная особенность состоит в их диалоговом характере. 

Подобные методики принципиально меняют схему коммуникации в учебном процессе. 

Педагог выступает в качестве организатора процесса обучения и консультанта. Он ни в коем 

случае  не  должен  замыкать  учебный  процесс  на  себе.  Главными  в  процессе  обучения 

становятся  связи  между  слушателями,  их  взаимодействие  и  сотрудничество.  Результаты 

обучения  достигаются  взаимными  усилиями  участников  процесса  обучения,  слушатели 

принимают взаимную ответственность за результаты обучения. 

Интерактивные  методы  способствуют  интенсификации  процесса  обучения.  Они 

позволяют слушателям: 

1) 

сделать знания более доступными; 

2) 

учиться  формулировать  собственное  мнение,  правильно  выражать  свои  мысли, 

строить  доказательства  своей  точки  зрения,  уметь  аргументировать  свою  точку  зрения, 

вести дискуссию; 

3) 

учиться слушать другого человека, уважать альтернативное мнение; 

4) 

моделировать  различные  социальные  ситуации  и  разрешать  их  совместными 

усилиями,  обогащать  свой  жизненный  опыт  (социальный,  правовой)  через  включение  в 

различные жизненные и правовые ситуации и переживание их; 

5) 

учиться  строить  конструктивные  отношения  в  группе,  определять  свое  место  в  ней, 

избегать конфликтов, разрешать их, искать компромиссы, стремиться к диалогу; 

6) 

анализировать учетную информацию, творчески подходить к учебному процессу; 

7) 

развивать  навыки  проектной  деятельности,  самостоятельной  работы,  творческих 

работ. 

Использование  интерактивных  методик  позволяет  реализовать  идею  сотрудничества 

обучающих  и  обучаемых,  учит  их  конструктивному  взаимодействию,  способствует 

оздоровлению психологического климата на занятии, создает доброжелательную обстановку. 

Применение  интерактивных  методов  обучения  имеет  накопленный  положительный 

опыт. 

 Современный  учитель  вместе  с  новыми  знаниями  ведет  участников  обучения  к 

самостоятельному поиску. Активность учителя уступает место активности школьников, его 

задачей становится создание условий для их инициативы. При этом учитель отказывается от 

роли своеобразного фильтра, пропускающего через себя учебную информацию, и выполняет 

функцию помощника в работе, одного из источников информации. Поэтому интерактивное 

обучение призвано изначально использоваться в интенсивном обучении обучающихся.  

328 

 

В образовании сложились, утвердились и получили широкое распространение в общем 

три  формы  взаимодействия  учителя  и  учащихся,  которые  условно  делятся  на  следующие 

группы:  

1. Пассивные методы  

2. Активные методы  

3. Интерактивные методы  

Каждый из них имеет свои особенности.  

Так, активный метод – это форма взаимодействия учителя и учащихся, при которой они 

взаимодействуют друг с другом в ходе занятия и учащиеся здесь не пассивные слушатели, а 

активные участники, ученик и учитель находятся на равных правах. Если пассивные методы 

предполагали  авторитарный  стиль  взаимодействия,  то  активные  больше  предполагают 

демократический стиль. 

 Многие между активными и интерактивными методами ставят знак равенства, однако, 

несмотря  на  общность,  они  имеют  различия.  Интерактивные  методы  можно  рассматривать 

как наиболее современную форму активных методов. 

Обратимся  к  понятию.  Интерактивный  метод («Inter» - это  взаимный, «act» - 

действовать) – означает  взаимодействовать,  находиться  в  режиме  беседы,  диалога  с  кем-

либо. Другими словами, в отличие от активных методов, интерактивные ориентированы на 

более  широкое  взаимодействие  учащихся  не  только  с  учителем,  но  и  друг  с  другом  и  на 

доминирование активности учащихся в процессе обучения. Место учителя на интерактивных 

занятиях  сводится  к  направлению  деятельности  учеников  на  достижение  целей  занятия. 

Учитель  также  разрабатывает  план  занятия  (обычно,  это  интерактивные  упражнения  и 

задания, в ходе выполнения которых ученик изучает материал). 

Интерактивное  обучение — это  специальная  форма  организации  познавательной 

деятельности. Она подразумевает вполне конкретные и прогнозируемые цели. Цель состоит 

в создании комфортных условий обучения, при которых ученик чувствует свою успешность, 

свою  интеллектуальную  состоятельность,  что  делает  продуктивным  сам  процесс  обучения, 

дать знания и навыки, а также создать базу для работы по решению проблем после того, как 

обучение закончится. 

Другими словами, интерактивное обучение – это, прежде всего, диалоговое обучение, в 

ходе которого осуществляется взаимодействие между учащимися и учителем, между самими 

обучающимися.  

Задачами интерактивных форм обучения являются:  

• пробуждение у обучающихся интереса;  

• эффективное усвоение учебного материала;  

• самостоятельный поиск учащимися путей и вариантов  решения поставленной 

учебной  задачи  (выбор  одного  из  предложенных  вариантов  или  нахождение 

собственного варианта и обоснование решения);  

• установление  воздействия  между  учащимися  в  процессе  обучение  работать  в 

команде,  проявлять  терпимость  к  любой  точке  зрения,  уважать  право  каждого  на 

свободу слова, уважать его достоинства;  

• формирование у обучающихся мнения и отношения;  

• формирование жизненных и профессиональных навыков; 

• выход на уровень осознанной компетентности учащихся.  

При использовании интерактивных форм роль учителя резко меняется, перестает быть 

центральной,  он  лишь  регулирует  процесс  и  занимается  его  общей  организацией,  готовит 

заранее необходимые задания и формулирует вопросы или темы для обсуждения в группах, 

даёт  консультации,  контролирует  время  и  порядок  выполнения  намеченного  плана. 

Участники обращаются к социальному опыту – собственному и других людей, при этом им 

приходится  вступать  в  коммуникацию  друг  с  другом,  совместно  решать  поставленные 

329 

 

задачи,  преодолевать  конфликты,  находить  общие  точки  соприкосновения,  идти  на 

компромиссы. 

Для  решения  учебных  задач  учителем  могут  быть  использованы  следующие 

интерактивные формы:  

• Круглый стол (дискуссия, дебаты)  

• Мозговой штурм ( брейнсторминг, мозговая атака)  

• Деловые и ролевые игры  

• Case-study (анализ конкретных ситуаций, ситуационный анализ)  

• Мастер класс 

В  статье  мы  рассматриваем  ведущие  интерактивные  формы  обучения.  Существуют  и 

другие  виды  интерактивного  обучения  (методики  «Займи  позицию», «Дерево  решений», 

«Попс-формула»,  тренинги,  сократический  диалог,  групповое  обсуждение,  интерактивная 

экскурсия, видеоконференция, фокус-группа и д.р.), которые можно использовать в процессе 

обучения  в  школе.  Кроме  того,  учитель  может  применять  не  только  ныне  существующие 

интерактивные  формы,  а  также  разработать  новые  в  зависимости  от  цели  занятия,  т.е. 

активно участвовать в процессе совершенствования, модернизации учебного процесса. 

Следует  обратить  внимание  на  то,  что  в  ходе  подготовки  уроков  на  основе 

интерактивных  форм  обучения  перед  учителем  стоит  вопрос  не  только  в  выборе  наиболее 

эффективной и подходящей формы обучения для изучения конкретной темы, а открывается 

возможность сочетать несколько методов обучения для решения проблемы, что, несомненно, 

способствует лучшему осмыслению учащихся. Представляется целесообразным рассмотреть 

необходимость  использования  разных  интерактивных  форм  обучения  для  решения 

поставленной задачи. 

жүктеу/скачать 8,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: