Каковы ведущие принципы, которые необходимо учитывать учителю при
использовании интерактивных методов обучения? Итак:
- занятие – не пассивное созерцание, а общая работа.
- все участники равны.
- каждый участник имеет право на собственное мнение по любому вопросу.
- нет места прямой критике личности (подвергнуться критике может только идея).
- все сказанное на занятии – не руководство к действию, а информация к
размышлению.
Важным требованием в интерактивном обучении является анализ (рефлексия)
проделанной работы, освоенного и усвоенного ни уроке. Рефлексия начинается с
концентрации участников на эмоциональном аспекте, чувствах, которые испытывали
участники в процессе занятия. Второй этап рефлексивного анализа занятия – оценочный
(отношение участников к содержательному аспекту использованных методик, актуальности
выбранной темы и др.). Рефлексия заканчивается общими выводами, которые делает педагог.
Примерный перечень вопросов для проведения рефлексии:
• что произвело на вас наибольшее впечатление?
• что вам помогало в процессе занятия для выполнения задания, а что мешало?
• есть ли что-либо, что удивило вас в процессе занятия?
• чем вы руководствовались в процессе принятия решения?
• учитывалось ли при совершении собственных действий мнение участников группы?
• как вы оцениваете свои действия и действия группы?
• если бы вы играли в эту игру еще раз, чтобы вы изменили в модели своего поведения?
Интерактивное обучение позволяет решать одновременно несколько задач, главной из
которых является развитие коммуникативных умений и навыков. Данное обучение помогает
установлению эмоциональных контактов между учащимися, обеспечивает воспитательную
задачу, поскольку приучает работать в команде, прислушиваться к мнению своих товарищей,
обеспечивает высокую мотивацию, прочность знаний, творчество и фантазию,
коммуникабельность, активную жизненную позицию, ценность индивидуальности, свободу
330
самовыражения,
акцент
на
деятельность,
взаимоуважение
и
демократичность.
Использование интерактивных форм в процессе обучения, как показывает практика, снимает
нервную нагрузку обучающихся, дает возможность менять формы их деятельности,
переключать внимание на узловые вопросы темы занятий.
Учителю необходимо глубоко вникнуть в данный вид обучения. Применение и
подготовка учащихся той или иной интерактивной форме обучения для изучения конкретной
дисциплины (темы занятия) должны быть отражены в рабочей программе дисциплины и в
методических рекомендациях по подготовке к занятию в интерактивной (конкретной) форме.
Так, круглый стол — это метод активного обучения, одна из организационных форм
познавательной деятельности учащихся, позволяющая закрепить полученные ранее знания,
восполнить недостающую информацию, сформировать умения решать проблемы, укрепить
позиции, научить культуре ведения дискуссии. Характерной чертой «круглого стола»
является сочетание тематической дискуссии с групповой консультацией.
Основной целью проведения «круглого стола» является выработка у учащихся умений
излагать мысли, аргументировать свои соображения, обосновывать предлагаемые решения и
отстаивать свои убеждения. При этом происходит закрепление информации и
самостоятельной работы с дополнительным материалом, а также выявление проблем и
вопросов для обсуждения.
После завершения «круглого стола» в форме дебатов происходит рефлексивный разбор
деятельности всех участников. Анализируется подготовка команд к «Дебатам», их способы
выдвижения аргументов и ответов на вопросы оппонентов, другие элементы деятельности.
«Круглый стол» помогает вести учащихся к обобщению, развивать самостоятельность
их мысли, учиться выделить главное в учебном материале, развить речь и многое другое. Как
показывает практика, использование активных методов в школьном обучении является
необходимым условием для качественного образования и приводит к положительным
результатам: они позволяют формировать знания, умения и навыки учащихся путем
вовлечения их в активную учебно-познавательную деятельность, учебная информация
переходит в личностное знание учащихся.
Таким образом, можно сделать вывод, что интерактивное обучение и использование
активных методов обучения – это сложная интегрированная технология обучения,
позволяющая организовывать многоаспектное и полифункциональное взаимодействие
субъектов образовательного процесса.
Список литературы:
1. Руководство для руководителя общеобразовательной организации Республики
Казахстан. – Астана, АОО НИШ //
www.cpm.kz
Издание первое. -28 с.
2. Всемирный конгресс по открытым образовательным ресурсам (ООР) (2012 г.)
ЮНЕСКО, Париж, 20-22 июня 2012 г.
3.Гуслова М.Н. Инновационные педагогические технологии. –М., Академия, 2013. -288 с.
4. Панфилова А.П. Инновационные педагогические технологии: Активное оьбучение. –
М., Академия, 2013.-192 с.
331
Пазылова Алтынай Абуовна
«Сырдария» университеті, магистр, аға оқытушы
Р.Шаукатова, М.Тиллабаева, Г.Байток
«Сырдария» университеті, «Шет тілі: екі шет тілі» мамандығының студенттері
ОҚО, Жетісай қаласы
ДИАЛОГ СӨЗДЕРДЕГІ ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
ЖƏНЕ РЕПЛИКА
АННОТАЦИЯ
Бұл мақалада диалог-əңгіменің лингвистикалық ерекшеліктері қарастырылып, оның түрлі
сипаты айқындалады. Ауызша сөздің лингвистикалық сипаттары, сөйлеу дағдысы, сондай-ақ
ауызша сөз белгілі бір шартқа байланысты нақты жағдайларда өтетеді.
Диалог-əңгіменің синтаксистік құрылымы, олардың репликамен байланысының орны
қарастырылады.
Түйінді сөздер: коммуникация, реплика, лингвистикалық ерекешеліктер, диалог.
АННОТАЦИЯ
В данной статье рассматривается характер и лингвистические особенности диалога-беседы.
Лингвистические особенности устной речи, навыки коммуникации осуществляются с участием не
менее двух людей в обусловленных обстоятельствах. Также рассматривается синтаксическая
структура диалога-беседы, его роль и связь с репликой.
Ключевые слова: коммуникация, реплика, лингвистические особенности, диалог.
АBSTRACT
This article discusses and determines the character and linguistic peculiarities of dialogue,
conversation. The linguistic features of speech, communication skills are carried out with the participation
of at least two people in due to circumstances. Also considered syntactic structure of dialogue, conversation,
its role and relationship with the replica.
Keywords: communication, replica, linguistic exclusion dialog.
Шетел тілінде диалог сөзге үйрету мəселесін көтергенде лингвистика ғылымына баса
назар аудаған жөн. Өйткені, лингвистика тілдің нормасын, яғни сөйлегенде қолданылатын
тілдік құралдардың пайдалануын, оның ережелерін, қолдану тəртібін, тілдегі стильдік
құлардарды, оның дыбыстық, морфологиялық, синтаксистік жəне т.б. жақтарын
қарастырады.
Адамдар өзара қарым-қатынасқа түсу үшін тілді пайдаланады, тілдің көмегімен
коммуникация жасайды.
Адамның еңбек жəне əлеуметтік əрекетіндегі мінез-құлқына байланысты ойлау
мазмұны тілде көрініс табатындықтан, тіл қоғамдағы коммуникацияның барлық түрін
қамтитын глобальды құбылыс ретінде қарастырады. Ал коммуникация – ой алмасу, ақпарат
алмасу немесе басқаша айтқанда, адамның еңбек жəне əлеуметтік əрекетіндегі практикалық
жəне теоориялық сұранымдарын қанағаттандыратын қарым-қатынас деп көрсетеді
Г.В.Колшанский [1].
Ауызша коммуникация кем дегенде екі адамның қатысуымен жүреді: сөйлеуші жəне
тыңдаушы. Сонымен бірге ауызша əңгімеге қатысушылардың қызметі бұл əрекетте түрлі
сипатпен жүзеге асады. Ауызша сөздің лингвистикалық ерекешеліктері сөйлеу дағдысына,
сондай-ақ ауызша сөз белгілі бір шартқа байланысты нақты жағдайларда өтеді, сөйлеуші де,
тыңдаушы да əңгіменің мазмұнымен байланысты жағдайларды толық түсінуге тырысады.
əдетте ғалымдар ауызша сөзге табиғаты жағынан диалог сөзді сай деп көрсетеді де, оны
ауызша сөздің негізгі түрі деп есептейді.
Диалог сөз тілдік маңыздылығы толық түрде көрінетін тілдік қарым-қатынастың бір
түрі. Диалог сөздің маңыздылығын В.Д.Девкин тілдік жүзеге асыратын басты форма ретінде
түрлі айтылымдардың өзара коммуникативтік ерекше біріккен əрекеті екендігінде көрсетеді.
Сонымен бірге ғалымның пікірінше, диалог ең алдымен ақпараттардың алмасуы, бір
332
сөйлеуші оны жіберсе, келесі сөйлеуші қабылдайды. Бұл екеуі де қажеттілікті
қанағаттандыруға, белгілі бір мақсатқа қол жеткізуге тырысады.
Диалог əңгіменің тікелей тақырыбымен шектелмеген, ондағы əрбір айтылған сөз келесі
сөйлеушіге бағытталған ауызша қарым-қатынастың бір түрі, деп көрсетеді О.С.Ахманова[2].
Диалогта сөйлеуші тыңдаушыдан өзіне қажетті істі орындауын өтінсе, ал ол өз
кезегінде əріптесінің өтінішін орындауға дайын екедігін білдіреді. Сөйлеудің бұл түрінде
əрбір айтылған пікір келесі сөйлеушіге бағытталады. Диалогта көтеріліп отырған тақырыпты
ашу үшін ұдайы жұмыс жүреді жəне оған қатысушылардың түрлі көзқарастары, олардың
өзара сəйкес келуі немесе керісінше бір-біріне қарама-қайшы болуы жəне т.б. жайттар
кездеседі. Əңгіме басталған соң оған қатысушыларда екі бірдей міндет болады, біріншіден,
сөйлеуші өз белсенділігін көрсетіп қарым-қатынасқа жаңа тақырып ұсынса, екіншіден,
əріптестің көңілін оған аудара білу қажет. Диалог əңгімелесушілердің өзара біріккен
əрекетінің жиынтығы, ол сөйлеу мен тыңдап түсінудің өзара алмасып отыруын көрсетеді;
сонымен бірге сөйлеушінің бірінен берілген тілдік түрткі келесі сөйлеушіден шапшаң жəне
міндетті түрде тілдік немесе тілдік емес жауап (реакция) талап етеді.
Диалог кейбір құрылымдық-семантикалық қасиеттерімен ерекшеленеді, ол өзіне тəн
ішкі заңдылықтарына байланысты құрылады. Н.Ю.Шведова диалогты өзара байланысқан
элементтер негізінде жүретін акт деп көрсетеді [3]. Ол репликаларды диалогтың ең алғашқы
элементтері ретінде қарастырады. Диалог сөздегі əрбір реплика өзінен кейін жауап
репликаның болуына ықпал жасайды, жəне оны жеңілдетіп кейбір тілдік емес құралдардың
болуын қамтамасыз етеді. Репликалардың бұл екі түрінің бір-бірімен байланыстылығы
сонша, олардың бірі екіншісінің тууына себепкер болып отырады, яғни қозғаушы реплика
əрқашан жауап репликаны тудырады, қозғаушы реплика болған кезде оған жауап реплика
туу керек. Ал жауап реплика қозғаушы репликасыз жеке тұрса ол түсініксіз болып шығады.
Бұл аралас екі реплика диалог сөздің күрделі коммуникативті бірлігі ретінде қарастырылады.
Тек мағынасы жағынан ғана емес, сонай-ақ құрылымы жағынан да өзара байланысты мұндай
аралас репликалар үйлестігін тіл мамандары диалогтық бірлестік деп атайды.
1. Екі мүшелі диалогтық бірлестік:
а) ақпарат сұрау-ақпарат беру.
ə) ақпарат беру-берілген ақпаратты растау немесе оған күмəндану.
2. Үш мүшелі диалогтық бірлестік:
а) сұрақ-жауап (қарсы сұрақ)
ə) растау-күмəндану немесе мақұлдау.
б) растау-қарсылық білдіру немес келісу.
Диалогтық бірлестікке кіретін реакциялар мынадай болуы мүмкін. Мысалы, біреуді
қонаққа (киноға, театрға) шақыру-шақыруда қабылдау немесе қабылдамау.
• Біреуді бір нəрсемен құттықтау-оған алғыс білдіру.
• Біреуге бір нəрсе туралы айту-ол айтылғанға өз пікірін білдіру.
• Біреуден біл мəлімет сұрау-мəлімет беру.
Бұл мəселемен шұғылданған ғалымдар реплика типтерін олардың семантикалық
қызметіне, коммуникативтік бағытына, синтаксистік құрылымына жəне лексикалық
құрылымына байлынысты ажыратады. Олар əрбір репликаны белгілі бір грамматикалық,
интонациялық құрылымды жəне лексикалық толығуды, оның жағдаятты (ситуативтік)
бағытын бейнелеуге болатынын көрсетеді. Реплика, өзіміз жоғарыда талқылап кеткеніміздей,
диалогтың ерекшелігін бейнелейтін оның алғашқы элементі, алайда диалогты репликаға орай
сипаттау оның грамматикалық құрылымдық тұрғыдан ұйымдасуын ашпайды. Синтаксистік
құрылымы жағынан диалог тек бір текті емес, көптеген репликалар мағыналық жағынан
жəне формасы тұрғысынан əр алуан болады, олар синтаксистік құрылымы жағынан бір
біріне тəуелсіз. Əрбір диалогтық бірлестік үшін олардың репликаларының мағыналық
байланыста болуы маңызды. Əрбір фразада белгілі бір логикалық контекст бар жəне онда
кез-келген айтылымды ғана емес, логикалық тұрғыдан негізделген айтылымды қамтитын
ситуативтік алқап болады. Н.Ю.Шведова мұндай байланысты, яғни соңғы репликаның
333
алғашқы репликамен байланыстылығын төмендегідей көрсетеді: алғашқы реплика құрамы
ойдың барлық элементтерінің көрінуі тұрғысынан толық емес, оны екінші реплика
толықтырады. Мысалы:
-Сен қашан келесің?
-Ертең
Екінші репликаның алғашқы репликамен тілдік тұрғыдан байланысының келесі түрі
мына жағдайда көрінеді. Кейінгі реплика өзінің құрамында алғашқы репликаны толық
немесе оның бір бөлігін міндетті түрде қайталай отырып, оған түрлі жауаптар береді, сөйтіп
айтылған репликаны қайталау болып табылады. Сол себептен Н.Ю.Шведова мұндай
репликаларды қайталаулар деп атайды. Қайталаулар естімей қалған жағдайда, айтылған
репликаны түсінбей қалған жағдайда, əңгімені жалғастыуға деген ниет болмаған жағдайда
туындайды. Қайталаулар диалог сөзге экспрессивтік, эмоционалды сипат береді.
Эмоционалдық айтылымның коммуникативтік жəне мағыналық аспектісіне оның құрамдас
бөлігі ретінде кіреді. Алайда лингвистика үшін нақты эмоцияның көрінуі емес, оның сөзге
қандай құралдармен берілуі маңызды. Сондай-ақ лингвистикалық əдебиеттерде диалог сөзге
мынадай ерекшеліктер тəн деп көрсетіледі: диалог сөзінің жүйесінің аз өңделуімен,
көлеміндегі қатаңдықтың шектелуімен ерекшеленеді. Диалогта бір нəрсені айтып жеткізу
ниеті көрінеді. Диалогтық қарым-қатынас шартында жеке адамның тілдік көрінісі оның өз
сөзін айту үшін таңдап алған тілдік құралы бірнеше факторларға байланысты болады.
Біріншіден, диалог сөздің тікелейлігін, екі жақтылығын, спонтандылығын, жағдаяттылығын
айта кету керек. Диалог сөздің спонтандылығы оның тікелейлігіне əкелсе, ал ол диалогтың
құрылысын күрделендіреді. Диалог сөз стилистикалық ерекшелігімен, эмоционалдық
тұрғыдан өңделуімен, лексикалық ерекшелігімен, грамматикалық конструкциясымен жəне
интонациясымен сипатталады. Сөзге тəн келтелік, синтаксистік жеңілдік, предикативтілік
диалогтың ерекшелігін анықтайды. Диалог сөз тілде лексика-грамматикалық құралдар
арқылы жүзеге асады. Онда бұйрық рай үстемірек болады, жалпы түрлі сұрақтар, еліктеу
формалары, сондай-ақ ситуативтік сөздің басқа да құралдары болады. Онда сөздер басқаша
іріктелінеді, дыбыстардың айтылуы анық емес, жай сөйлемнің грамматикалық ережеден
ауытқуы кездеседі. Диалогқа құрылымы жағынана қарапайым, аз сөзден тұратын сөйлемдер
тəн.
Əдебиеттер тізімі:
1. Колшанский Г.В., Контекстная семантика, М.: Издательство «Наука», 1980. — 154 с.
2. Ахманова О.С., Словарь лингвистических терминов, Москва Книга по требованию,
Издательство «Советская энциклопедия», 1966.- стр 132.
3. Шведова Н.Ю., Вопросы языкознания, Выпуски 1-6, Изд-во Академии наук СССР,
1986.
4. Ипполитова Н.А., Риторика. Учебник, "Издательство "Проспект".
5. Ибраева Ж.Қ., Психолингвистика негіздері, Оқу құралы, Əл-Фараби атындағы ҚазҰУ,
2009, http://iskernews.kz/psiholingvistika-negyzdery/.
Пархаева Екатерина Александровна
учитель физики и технологии
Карасуский район
ГУ «Челгашинская средняя школа»
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ФОРМ И МЕТОДОВ
В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ
АННОТАЦИЯ
Осы мақалада мұғалім оқушылардың физика жəне технология сабақтарында жұмыстың
ұйымдастыру əдісі мен түрлерін суреттейді. Оқушылардың физикалық жəне техникалық білімнің
334
қалыптасу барысында білімнің жаңа мазмұндамасы, проблемалық тəлім-тəрбие, жобалық,
ізденушілік технологиялар қолданылады, сын тұрғысынан ойлау.
Түйінді сөздер: педагог, оқушы, инновация жаңартпа, технологиялар, мəселе, рефлексияның.
АННОТАЦИЯ
В данной статье автор описывает формы и методы организации работы учащихся на уроках
физики и технологии. В процессе формирования физических и технических знаний и умений учащихся
применяются технологии: новое содержание в образовании, проблемное обучение, проектная,
исследовательская, критическое мышление.
Ключевые слова: педагог, ученик, инновация, технологии, проблема, решение, рефлексия.
АBSTRACT
In this article, the author describes the forms and methods of the organization of work of pupils at
physics and technology lessons. In the course of formation of the physical and technical knowledge and skills
of students the teacher applies the next technologies: the new content in education, problem – based
learning, project, research, information and communicative technologies, critical thinking.
Keywords: teacher, pupil, innovation, technology, problem, decision, reflection.
« Нам необходимо создать ядро национального интеллекта, нам нужны эрудированные
люди, способные конкурировать на международном уровне».
Н.А.Назарбаев
Сегодня школа динамично меняет свой облик. Это связано, прежде всего, с
серьезными переменами в казахстанском образовании. Приоритетной ценностью системы
образования становится предоставление ребенку возможности свободного выбора и
индивидуального самовыражения. В качестве одной из задач выступает формирование у
учащихся умения учиться. Современный этап развития образования характеризуется
массовым внедрением информационных технологий в деятельность всех участников
образовательного процесса. Информатизация является одним из основных факторов,
заставляющих образование совершенствоваться. Развиваются содержание и методы
обучения, меняется роль педагога, который постепенно превращается из транслятора знаний
в организатора деятельности обучаемых по приобретению новых знаний, умений и навыков.
[ 1, с. 154]
Важнейшим элементом инновационного процесса в образовании является
исследование, которое требует создание адекватной среды и соответствующих условий.
Пройдя
уровневые
курсы
первого
(продвинутого)
уровня
АОО
«Назарбаев
Интеллектуальные школы» в г. Костанае (тренер Онищенко Е.А. и Костангельдинова А.А.),
я поняла всю полезность внедрения в учительскую практику 7 модулей программы: Новые
подходы в образовании и обучении, Обучение критическому мышлению, Оценивание для
обучения и оценивание обучения, Использование ИКТ в преподавании и обучении,
Обучение талантливых и одаренных учеников, Преподавание и обучение в соответствии с
возрастными особенностями учеников, Управление и лидерство в обучении. Учебные
модули представляют собой актуальность, целостную систему обучения, включающую
необходимые компоненты рефлексивной педагогической практики.
Варианты коррекции знаний учащихся на уроках физики и технологии,
использованных в инновационных технологиях:
1. Новое содержание образования.
Инновация, связанная с новым содержание образования (предпрофильная, профильная
подготовка, содержание элективных курсов) имеет свои особенности в написании конспекта
урока. В нем прописывается в полном объеме содержание нового материала, желательно с
пояснениями учителя о необходимости и важности знакомства учащихся именно с этим
учебным материалом. Если учебный материал образует блок уроков, то есть представляет
собой достаточно большой объем, можно перед конспектами блока уроков прописать
основную образовательную концепцию, выделить главные обучающие задачи, ожидаемый
результат. В конспекте учителя должен быть прописан:
335
Особо-значимый учебный материал.
Подбор учебных заданий классу.
Механизм обратной связи с учащимися.
Обычно для учителя работа над содержанием такого урока занимает большой отрезок
времени: происходит сбор информации через различные источники, включая Интернет, для
читателей было бы полезно узнать литературные первоисточники.
2. Проблемное обучение [ 2, стр.64].
Сущность проблемного обучения состоит в создании учителем цепи проблемных
ситуаций: путем вопросов, опытов, задач и управлении деятельностью учащихся по
решению учебных проблем. Сейчас в этом могут помочь ИК технологии, например
использование уже созданных программ распространяемых на дисках или найденных
интересных фактах, явлениях в Интернете и пр. Проблемную ситуацию не нужно путать с
учебной задачей. С точки зрения психологии, проблемность неотъемлемо связана с
творческим мышлением. Перед человеком нередко возникают такие жизненные ситуации,
когда обнаруживается конфликт между условиями и требованиями какой-либо деятельности.
Человек должен решить ту или иную задачу, однако имеющиеся условия не подсказывают
ему способа решения этой задачи, в его прошлом опыте также нет апробированной схемы
решения. Чтобы найти выход из такой ситуации, человеку нужно создать новую, не
имевшуюся у него прежде стратегию деятельности, т.е совершить акт творчества.
Безусловно, учебные проблемы имеют свои особенности.
М.И.Махмутов в книге «Проблемное обучение» (М. Педагогика. 1975 г.)
сформулировал основные требования к учебной проблеме, с учетом которых учитель может
создавать наиболее эффективные типы проблемных ситуаций.
Учебная проблема должна быть связана с учебным материалом и естественным путем,
логически вытекать из него, а также из деятельности ученика по анализу фактов и явлений,
вызвавших проблемную ситуацию.
Учебная проблема должна отражать противоречивость информации.[ 5]
Основным своим содержанием проблема должна давать направление познавательному
поиску, указывать направление путей её решения. Проблемы должны быть посильными для
учащихся.Речевая формулировка проблемы должна содержать слова, обозначающие такие
известные ученику понятия, в которых содержатся элементы, имеющие связь с неизвестным
в самой проблеме. Проблемные вопросы, задачи и учебные задания должны оказывать
воздействие на эмоциональное состояние ученика, заинтересовывать его в учебном
материале, побуждать к активной деятельности.
Достарыңызбен бөлісу: |