Пән бойынша дәрістердің конспектісі №1 Дәріс Тақырып: Тұлға психологиялық ғылымның базалық категориясы ретінде
жүктеу/скачать 196,46 Kb.
|
Тұлға теориясы Дәрістер
- Бұл бет үшін навигация:
- Жеке тұлға құрлымының теориялары
| Негізгі ұғымдар: экстраверт және интроверт арасындағы айырмашылық, тұлғаның мінез бітістерін өлшеу.
Ганс Айзенк 1916 жылы Германияның Берлин деген жерінде дүниеге келген. Оның әкесі атақты актер және әнші болған. Ал анасы Немолық киносының жұлдызы болған. Айзенк 8 жасында ең алғаш бір рөлге еніп фильмға түскен. Оның ата-анасы баласының шоу бизнесте атақты кино актер болғанын қалаған. Айзенктің 2 жасында ата-анасы ажырасып кеткең соң, Айзенктің тәрбиесі әжесінің қарамағында болды. Әжесі анасының орныны басқан. Айзенк орта мектеп бітірген соң шекараның арғы жағын білім алуға шешім қабылдады. 1 жыл өткенен кейін ол былай деп жазған. Мен үшін “Отанымның болашағы жоқ секілді көрінеді” деп жазған. Айзенк 1 жылдан кейін Анлиядағы Лондон университетінен білім алады. 1940 жылы гылыми доктор атағын алып шықты. Екінші дүниежүзілік соғыс уақытында Айзенк психатриялық госпотильде психолог болып қызмет атқарған. Ол әскер қатарында болғанда әскери адамдардың стресске ұшыраған жайында жұмыстанған. Ол 1946 жылы Лондон университетінен докторлық дәрежесін алып шықты. Г.Айзенк жеке тұлға теориясында “инторверия эксторверсия (тұйықтылық-ашықтылық) мидың ерекше құрлымы-ретикулярлық формацияның қызметімен байланысты” деген болжам ұсынған. Қазіргі кезде ол жайында автобиография жазылып жүр. Айзектің 45 кітабы 600ден астам ғылыми кітабы шыққан. Оның негізі теориялық жұмыстары: “Измеринние личности” (1947), “Научное иследование личности”(1952), “Структура человечной личность индивидуалные различия”. Жеке тұлға құрлымының теориялары “Тероиясыз эксперимент соқыр, экспериментсіз теория сенімсіз әрі негізсіз”. Бақылаушылар біртұтас зерттеу бөлімі болуы тиіс нәрсенің екі бағытқа ыдырап кетуіне қайтақайта ұшырасып отыр. Теория мен тәжірбие арасында үйлесімді өзара әрекетістіктің орнына , бізде, бір жағынан, жеке тұлғаға немесе теориялық бағдарғағана қатысы бар ұсақ-түйек процестерді егжей-тегжейлі зерттейтін экспериментті, мектептен екінші жағынан “динамикалық бағыттағы” эмперикалық бекітілу қажеттілігін сезінбейтін теориялық мектептер бар. Психологтардың көпшілігі осындай еңбек бөлінісінде шегіне жеткені соншалықты ғылыми зерттеу саласы ретіндегі “жеке тұлға” ұғымыныңөзіне тең қауіп төнгенімен келісер еді. Жеке тұлға –бұл индивидтің тума биологиялық диспозицияларының, инстинктілерінің, құмарлықтарының және өмір сүру барысында иеленген бейімділіктері мен бітістіктерінің жалпы жиынтығы. Жеке тұлға – бұл адамның қоршаған әлемге дербес бейімділігін анықтайтын, оның мінезінің, темпераментінің, интелектісінің және ден құрлысының “конститутциясының” азда-көпті тұрақты құрлымы. Мінез мотивациялары-еріктік мінез-құлықтың азды-көпті тұрақты жүйесі. Темперамент адамның аффективті, эмоциялы мінез-құлықтың азды-көпті тұрақты жүйесі.Интеллекті-бұл когнитивті мінез-құлықтың азды-көпті тұрақты жүйесі. Конституция деп біз дене бітімінің және нейроэндогримді реттеудің азды-көпті тұрақты жүйесін айтамыз. Бұл анықтама көбінесе Америка ғылымында 20-шы жылдардын бері біздің уақытымызға дейін ықпал еткен мінез-құлықтың айырмашалығы. Доктринасына қарама-қайшы келген жүйесі. Ұғымдарына баса назар аударған. Ортодоксалды психология көбіне осы ұғымдарды пайдаланып, бізді доминанттылық бағынушылық сенімділік, сенімсіздік мезі қылушылық сияқты бітістердің негізінде сонымен бірге экстраверт, интроверт, шизойд, циклойд сияқты типтерді не болмаса шпрангердің өмірлік типтерін қолдана отырып бейнелейді.Юнгтің ұстанымына жүгінетін болсақ әрбір индивидтің экстреверсия және инторверисия механизімдеріне ие екендігін және бір механизмінің басқаларға қарағанда салыстырмалы күші ғана тип жөнінді сөз етіуге мүмкіндік беретін көреміз. Юнг үзбелі функциялы жайлы бір-бірімен байланыспаған типтер жайлы ойдан аулақ болып, екі механизімнің арасындағы нақты белгілер байланысын және толықтай ажырмастықты және белгілі байлансты баса айтып отырған.Жеке тұлғаның ұйымдастыруының төрт деңгейі көбінесе факторлардың төрт типіне сәйкес келетіндігін ескерген жөн.Үйреншікті реакциялар бұд кездейсоқ компонентіннен айырылған және айырықша факторлады құрайтын айырықша реакциялар.Бітіс бұл кездейсоқ және айырықша десперсияны есебінсіз айырықша реакциялар жүйесі. Тип бұл кездейсоқ айырықша және топтық ауытқуларды жоққа шығаратын айырықша реакция жүйесі. жүктеу/скачать 196,46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|