Пән бойынша дәрістердің конспектісі №1 Дәріс Тақырып: Тұлға психологиялық ғылымның базалық категориясы ретінде
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 196,46 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұсынылатын әдебиеттер: Хьелл, Д.Зиглер Теории личности СПб 2005 г. К.Холл Г.Линдсей Теории личности М 2000 г. №12 Дәріс
- Дәріс мақсаты
| Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1.Г.айзенктің концепциясын қалай бағалар едіңіз? Өз позицияңызды негіздеп түсіндіріңіз. 2. Адамның психикаық денсаулығы негізінде жатқан толық әрекет ететін басқа концепцияны салыстырыңыз. Сіз толыққанды әрекет ететін адам болуғы тырысасыз ба? Ұсынылатын әдебиеттер: Хьелл, Д.Зиглер Теории личности СПб 2005 г. К.Холл Г.Линдсей Теории личности М 2000 г. №12 Дәріс Тақырып: Беррес Фредерик Скиннердің оперантты үйрету теориясы. Дәріс мазмұны:Б.Ф.Скиннер бойынша тұлға құрылымы және динамикасы. Тұлғаның дамуы. Дәріс мақсаты: операнттты бекіту теориясының негізгі қағидаларын сипаттау, Скиннердің концепциялары мен принциптерін талдау. Негізгі ұғымдар: модифицирленген мінез-құлық, оперантты және респондентті мінез-құлық, айнымалылықтар, бекіту принципі, стимул. Беррес Фредрих Скиннер 1904жылы Пенсиквание штатында Соскуэханнде дүниеге келді.Оның отбасы жылы сондай бірбеткей мақтауды жұмыстанса ғана айтатын.Скиннердің балалық шағынын көп уақытты роликте және корусельде өткен.Сонымен қатар оған мектептегі сабақтар ұнайтын.Ол өзіне тәрбие берген бірнеше оқытушыларды еске алады.Скиннер Нью-Йорктегі Гальватондық колледжде гуманитарлық бағытта 1926 жылы атынан әдебиетшінің мамандығын алып шықты.Ол онда студенттен өмірге үйренбегенен еске алады.Скиннер оқу курсынын кейбір талаптарына студенттердің саббаққа зейінмен қатысатындығына көңіл толмады. Колледжді аяқтағаннан кейін ата- анасының қасына барып жазушы болуға тырысты.Ол Роберта Фростың поэмасына көңіл толып оның жазушы болуға деген ынтасы артты.Ақыр соңында Скиннер жазушылықтан бас тартып Гарвард университетіне психология мамандығына оқуға түседі.Ол өзіне қатаң оқу күнделік дайындап, оны 2 жыл ұстайды. 1931 жылы Скиннер ғылым доктары болды.1931 жылдан 1936 жылға дейін Гарвартта қызмет атқарды. Ол сонда жануарлардың жүйке жүйесін тексерумен айналысты.1936 жылы оқытушылық қызметтен ауыстырлып, университетте 1945 жылы дейін қалады. Бұл уақытта Скиннер шығармашылық еңбектерімен айналысып танымал бихеовиористер деген атағы шыға бастады.1971 жылы Американдық психологиялық ассоциацияның президентінен алғыс алды. Скиннер көптеген еңбектің авторы атанды. Оның еңбектері «Поведение организмов», «Технология обучение», «Случайное подкрепление» т.б. Скиннердің айтуынша кез келген түр немесе индивид үшін бір мінез құлық типі екіншісіне қарағанда оңайырақ болуы мүмкін. Мінез құлықтың кейбір түрлері тұтастай генетикалық негізге ие болып сол себепті оларға тәжірибесі ықпалын тигізбеуі мүмкін. Скиннер тұқым қуалайтын қарастырып эволюция процесі туа пайда болатын мінез-құлықты индивидтің жүре қалыптасқан мінез-құлқы секілді қалыптасады деп ойлады. Бірақ ол генетиканы айтқан кезде сақ болуды ескертеді. Өйткені туа пайда болатын мінез-құлықты анықтайтын факторлар бақылауға көнбейді. Сондықтан туа пайда болатын мінез құлыққа ұқсас кейбір түрлері тәжірибе нәтижесінде қалыптасуы мүмкін. Скиннердің айтуынша индивидтің мінез құлқы тек қана ортаның өнімі. Ол тек биологиялық өзгешеліктердің практикалық мәнін өзгертеді, өйткені таза мінез құлық ғылымдарда өзгешелігі бақылауға қою мүмкін емес. Скиннер жауап қайтарудың айнымалылықтарын таңдау кезінде ең алдымен олардың ортамен қарапайым, тұрақты немесе заңды түрдегі байланысына мән береді. Мінез-құлықтың негізгі жүйеленуі Скиннердің ұсынуы бойынша, оперантты және респондентті мінез-құлықты бөліп көрсетуден тұрады. Бұл айрымашылық ең алдымен жасанды туғызға жіне кенет пайда болған реакция бойынша бөлінеді. Біз көріп тұрғанымыздай, әрекет туғызатын стимулдың болмауына қарамастан туындайтын операнта басты назарда тұрады. Респондента болса, белгілі стимулдың ықпалымен туындайды, ең жақсы көрінісі рефлекстен көрініс табады. Скиннердің қызығушылығын тудыратын мінез-құлықтың өзгерісі, үйрену, мінез-құлықтың модификациясы. Басқа да теоретиктер секілді Скиннер тұлғаны түсіну мінез-құлықтың дамуын адам ағзасы мен ортаның интеракциясына негіздейді. Скиннер жүйесінің негізгі концепциясы болатын бекіту принципі? Және оның позициясы көп жағдайда оперантты бекіту теориясы түрінде белгіленеді. Мінез-құлықты бекіту дегеніміз осындай мінез-құлықты болашақта өзгертуге мүмкіндік болатындай етіп, манипуляцияны жүзеге асыру. Белгілі-бір операциялар реакцияның туындау ықтималдығын заңды түрде өзгертетіндігі туралы ашылулар ең алдымен мінез-құлық модификациясын зерттеулердің көшбасшылары И.П.Павлов және Э.Л.Торндайкке тиесілі. Павлов бекіту принципін классикалық шартталған жағдайға сай ашты. Күшті шартты реакция қалыптасқаннан кейін экспериментатор шартты стимулды оған жалғасатын бекітусіз жүргізетін болса не болатындығын көргісі келеді делік. Оның нәтижесі былай болады: шартты реакция өше бастайды. өшу- бекіту реакциячы болмаған жағдайда туындайтын әлсіз жауап реакциясы болып табылады. Скиннер классикалық шартталудың болматындығын мойындайды және оның бекіту принципіне тәуелділігін де көрсетеді, бірақ үйретудің бұл типі осы принципке негізделген басқа әрекетке қарағанда көп қызығушылығын тудырмайды. Бұл үйретудің өзге типін алғаш рет жүйелі түрде зерттеген Торндайк болды және ол инструменталды немесе поерантты шартталу деп аталады. Генерелизация және стимулизацияны ажырату. Адамның белгілі бір күшті ситуацияда көрініс берген мінез-құлық әрекеті,осы организм сондай ұқсас ситуацияға ұшырағанда және сол ситуацияны елестетіндей болса қайтадан көрініс беруі мүмкін.Егерде олай болмаған жағдайда біздің мәнез-құлық аямыз тар болып, біз жаңа ситуацияларға қалай өзіміз ді ұстаумыз керек екенін ұзақ талқылап отырар едік.Скиннердің мінез-құлықтың біріктірілген тенденциясы ұқсас жайтардаң иаралуы көрініс беруі. Скиннер былай деп айтқан болатын «Дені сау адамның дамуы генерилизация мен ажырата білудің бірігу нәтижесінде біз өз мінез-құлығымызды әрекетімізді басқара аламыз»- деді. жүктеу/скачать 196,46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|