«полиметалл» АҚ Қызыл жобасының ЭӘӘБ
-фотосуреті: Әуезов кентіне қыстағы жол
жүктеу/скачать 57,11 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Фотосурет. 4.12.6: Әуезов кентіндегі қоғамдық кітапхана – кенттің әкімдігінде ұсынылатын тегін қызметтердің бөлігі
- Фотосурет. 4.12.7: Маңызды адамдар мен тарихи оқиғалар ұсынылған, Шалабай кентінің мектеп мұражайы
- Фотосурет. 4.12.8: Әуезов кентіндегі мешіт
- Фотосурет. 4.12.9: "Полиметаллдың" қолдауымен салынған, Әуезов кентіндегі мұз айдыны. Сонымен қатар ол жазда футбол ойнауға пайдаланылады және кенттің маңызды демалу
- Фотосурет. 4.12.10: "Полиметаллдың" ішінара қолдауымен салынған, Әуезов кентіндегі балаларға арналған алаң.
4.12.5 -фотосуреті: Әуезов кентіне қыстағы жол
Мәдениет
Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 277
Қазақстан неолит дәуірінен бері мекенделген. Өңірдің климаты мен бедері көшпенділер үшін ең жарамды болған. Сөйтіп, Қазақстанның мәдениеті тарихи көшпенділер мәдениеті болды. Халқы "дала руларына" бөлінген, олардың ең ірісі Ұлы (Жоғары), Орта және Кіші жүздер. Жоғары жүз қазіргі заманғы оңтүстік-шығыс Қазақстанның және солтүстік Синьцзянда Қытай Ілі-Қазақ автономдық округінің аумағында бұрыңғы Моңғол империясының Шағатай Ұлыстың солтүстік жерлерін алып жатқан. Орта жүз орталық, солтүстік жәнен шығыс Қазақстанның жерлерінде тұрған. Және аяғында, Кіші жүз батыс Қазақстанның жерлерін мекендеген. "Жүздер" – бұл табиғи шекаралармен бөлінген географиялық аймақтар деген, сондай-ақ жүздер қазақ хандығының ыдырауынан кейін пайда болатын, тайпа қатарына жатуда және әскери альянстарда негізделген деген теорияны қоса алып, жүздердің қалыптасуына қатысты әртүрлі теориялар бар. Дегенмен, әр жүз ортақ арғы аталарына көтерілетін, болжалды тегінің негізін қалаушы бірнеше рулардан тұрған Әр ру аз топтарға ең аз туыстық ұрпағына дейін бөлінген.
Тайпа қатарына жату қазіргі заманғы қазақтардың бөлігі болып қалады, олар амандасқан кезде жиі бір бірін қай руға жататындығын сұрайды. Қазақтар экзогамдық некелерді тәжірибеде қолданатындықтан, әр адам жеті атаға ("жеті ата") дейін өз ата-бабаларын білуге тиіс. Жеті ұрпақ шеңберіндегі неке қан араласу болып саналады және сондықтан оған тыйым салынған.
Наурыз дәстүрлі қазақ мерекесі болып саналады, ол көктемгі күн мен түн теңескен күні 22 наурызда тойланады. Сонымен қатар қазақтар "Соғымды" тойлайды - қыста ет дайындаған кезде жолдастары мен көршілеріне дәм татқызатын кездегі ежелгі дәстүр. Егде жастағы тұрғындар жиі жастар көптеген қазақтың дәстүрлерін сақтамайды деп санайды.
Қазіргі заманғы қазақ отбасыларының әртүрлі салты бар, бірақ, олардың көпшілігі бұрыңғыдай дәстүрлі салтты сақтайды, онда егде жастағы ата-аналары жиі ұлдарының отбасында тұрады. Қазақтардың дәстүрі бойынша кіші ұлі әдетте ата-анасымен қалады. Бұл дәстүр осы ауданда орыс, қазақ отбасыларына және басқа ұлт отбасыларына қолданылмалы. Әдетте отбасы салтында әйелдерді қоса алып, сұрақ қойылған адамдардың көбі қазіргі отбасыларда әдетте құқықтары тең деп айтса да, ер адам отағасы болып саналады.
Шалабай кентінде отбасы мөлшері бірнеше ұрпақтан тұратын отбасыларды қоса алып, 1 -12 адам аралығында құбылады. Отбасылары 1 (32,3%), 2 (40%), 3 (24,6%) және 4 (3,1%) ұрпақ мүшелерінен тұрады деп атап өтті. Бір отбасыға ұрпақтардың орташа саны 1,98 құрады. Бір жұпқа балалардың орташа саны - 1,3.
2009 ж. жалпы ұлттық халық санауына келісімді, Қазақстанда негізгі эникалық топтар қазақтар (63,1%), орыстар (23,7%), өзбектер (2,8%), украиндықтар (2.1%) және немістер (1.1%) болып Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 278
табылады. Шалабай кентінде сұрақ қойылған отбасылардың көпшілігі (76,9%) этникалық қазақтармен, аз бөлігі орыстармен (12,3%), моңғолдармен (4,6%) "өзге" (6.2%) ұлттармен көрсетілді. Билік өкілдерінің, тарихшылар мен тұрғындардың деректеріне келісімді, Әуезов және Шалабай кенттерінің ауданында белгісіз байырғы халық жоқ 2 . Әуезов отбасы сауалнамаларының респонденттері өздерін не қазақтарға (73%), не орыстарға жатқызады.
Қазақстанда пайдаланылатын қазақ тілі ресми мемлекеттік тіл болып табылуына қарамастан, қазақ немесе орыс тілін ана тілі ретінде пайдалануды белгілейтін негізгі фактор ұлт қатарына жату болып табылады. Бұдан басқа, этникалық қазақтардың көпшілігі және де орыс тілінде сөйлейтіндігіне қарамастан, кімнің ана тілі – орыс, солардың көпшілігі қазақ тілінде сөйлемейді және тұрмыстық деңгейде де ұқпайды. Шалабай кентінде отбасылардың көпшілік бөлігі (76,9%) – этникалық қазақтар, азы – этникалық орыстар (12,3%), моңғолдар (4,65) және "өзге" ұлттар(6.2%). Әуезов кентінде сияқты (79%), Шалабай кентіндегі отбасылардың көпшілік бөлігі (70,8%) қазақ және орыс тілдерінде сөйлеміз деп атап өтті.
Көптеген аулдық жерлерде қазақ ұлтты тұрғындардың үлесі неғұрлым жоғары. Мысалы, Жарма ауданында халық 89,2% қазақтардан, 8% орыстардан, 0,5% украиндықтардан, 0,5% татарлардан, 0,1% белорусьтерден, 0,1% өзбектерден, 0,8% немістерден және 0,8% басқа ұлттардан тұрады. Ресми көздеріне келісімді, ауданда 23 ұлт өкілдері тұрады, олардың 90,1% - қазақтар, 7% орыстар және 2,9% өзге ұлттар. Қазақстанда ұлтаралық неке қиюдың көпшілігі әртүрлі славян және герман топтарының (орыстар мен украиндықтар, немістер мен украиндықтар, орыстар мен поляктар немесе немістер мен орыстар) арасанды қиылды. Түрік және еуропалық топтары халықтарының арасында неке қию сирек, бірақ олардың саны көбейіп келеді.
Жобаның айналасындағы аумақта бірнеше "оралмандар" отбасы тұрады. Оралмандар немесе "репатрианттар" – бұл 1991 ж. Қазақстан тәуелсіздік алған кезден бастап шетелден Қазақстанға оралған этникалық қазақтар. Оралмандардың ата-бабалары негізінде Қазақстаннан 1930 жылдары «ұжымдастыру» кеңес кезеңінде қиындықтардан қашып кеткен. Оралмандар әдетте көршілес елдерден келеді: Қытайдан, Моңғолиядан, Өзбекстаннан, Ресейден немесе Қырғызстаннан. Әуезов кенті әкімінің айтуы бойынша кентке 20 жыл бұрын көшіп келген және осы уақытта толық бейімделген 15 отбасын қоса алып, кентте оралмандардың 20-25 отбасы тұрады. Қалған 5-10 отбасы соңғы 7 жылда негізінде Моңғолиядан көшіп келген және көпшілік бөлігі да қоғаммен толық бірігіп кетті. Оралмандардың барлық сұрақ қойылған отбасылары олар кентте өздерін үйлерінде сияқты сезінетінін және ассимиляциялау процессімен байланысты шағымдардың жоқтығын хабарлады. Сауалнамада қатысатын барлық отбасыларға Қазақстанға қоныс аудару үшін материалдық көмек бөлінді. Мысалы, бір отбасының айтуы бойынша оларға осы ауданда үй және жер сатып алуға 35 мың теңге ұсынылды. Тұтас алғанда оралмандардың отбасылары орташа халыққа қарағанда, білімді болып көрінді және ұсынылатын жұмыстарға қарағанда, жоғары біліктіліктері болды. Олардың айтуы бойынша олар мамандықтары бойынша жұмыс
2 IFC PS7 байырғы халықтың анықтамасына келісімді Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 279
істемейді. Олар қалған сұрақ қойылған адамдарға қарағанда қоғамдық өмірде едәуір белсенді. Барлық отбасылар олар қоғам өкілдерімен кездесулерге жүйелі барғандарын растады. Есептердің деректері бойынша, жиналыстар, қоғамдар немесе оралмандарға ғана мақсатталған және оларды қалған халықтан бөле алатын басқа ұйымдастырушылық құрылымдар жоқ.
2012ж. ресми деректер бойынша Шығыс Қазақстанда 261 клубты, 303 кітапхананы, 12 кинотеатрды, 10 мұражайды, 9 шағын кинозалды, 7 көшпелі кинотеатрды, 4 концерт залын, 2 театрды, 1 демалыс саябағын, 1 хайуанаттар бағын және бірнеше кино және мәдениет қорларын қоса алып, 626 мәдени орталықтар бар. 2012ж. мәдени мұқтаждықтарға облыс бюджеті 2,72 млрд. теңге құрады.
Облыс шалғай елді мекендер үшін мәдени тәжірибенің жұмылғыштығын арттыру үшін маңызды күш салады. Бұл стратегияға көшпелі кинотеатрлар мен кітапханаларды пайдалану, сондай-ақ жастар үшін дискотека алар мен концерттерді ұйымдастыру кіреді.
Облыс кітапханаларында 8,1 миллион кітап, бұл ретте 2012ж. кітапхана қоры 324 200 жаңа кітаптармен толықтырылды. Бұдан басқа, кітапханалар көрме ұйымдастырады, мысалы, мәдени мұрамен танысуға арналған көрмелер. 2003ж. бастап облысқа, жеке алғанда, оларда 2012 ж. 341 компьютер мен принтер қондырылған орталық аудандық кітапханаларға интернет желісін өткізу пайдалы әсер жасады. 2012 ж. ресми цифрлар бойынша 30 кітапханада интернет және электрондық пошта қолжетімді болды. Тіркелген пайдаланушылардың саны 18100 құрады. Интернетке қолжетімділік Шемонаиха, Тарбағатай, Күршім, Бесқарағай, Катон- Қарағай, Ұлан және Зырян аудандарындағы кітапханаларда қамтамасыз етілді.
Әуезов кентінде әкімдіктің ғимаратында орналасқан кітапхана (Фотосурет. 4.12.6) бар. Кітапхана меңгерушісінің айтуы бойынша әр күні кітапханада орыс және қазақ тіліндегі әдебиетті және ағылшын тіліндегі кейбір балаларға арналған кітаптарды қоса алып, 30-40 кітап беріледі. 12 000 кітабі (олардың көпшілік бөлігі орыс тілінде) бар кітапхана Қалбатау мәдениет департаменті арқылы аудандық әкімдікпен қаржыландырылады. Кітаптардан басқа бұнда аудандық және ұлттық газет пен журналдарының бес жылдық тігіндісі бар. Кітаптар 10 күннен астам емес мерзімге тегін беріледі. Ұжым мүшелері қосымша қаражатты ескірген компьютерлерді ауыстыруға және терезе жақтауларын жөндеуге бөлу жақсы болар еді деп хабарлайды.
Сонымен қатар өңірде 10 мұражай бар, оларда 2012ж. 2650 экскурсия, 405 дәріс жүргізілді және 140 көрме ұйымдастырылды. 2012ж. Шығыс Қазақстанда мұражай іс-шараларына 1,2 миллион адам қатысты. Жоба аумағының қасында мұражайлардың болмауына қарамастан, Әуезов және Шалабай кенттерінің мектептерінде (Фотосурет. 4.12.-фотосуреті), сондай-ақ
Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 280
"Шалабай" ЖШС шаруа қожалығында онда тарихи жасандылар мен құжаттар қойылған меншік шағын мұражайлары бар.
2012ж. Шығыс Қазақстанның театрлары 38,8 миллион теңге табыс тауып, 128 700 көрерменнің алдында 509 қойылым қойды. Сол жылы 167 000 көрерменнің алдында 585 концерт қойылды, бұл ретте 30,1 миллион теңге табыс табылды.
Әуезов және Шалабай кенттерінің тұрғындары кеңес кезіндегі өмір сүру салтымен байланысты кейбір аспектілерді сағынамыз деп атап өтті. Тұтас алғанда олар материалдық тіршілік, басқалай айтқанда, ие болу заттардың сапасы мен саны қазір жақсы болса да, рухани, мәдени және әлеуметтік тіршілік жақсырақ болды және 1991ж. дейін көбірек қанағаттандырушылық әкелетін деп атап өтті.
Әуезов кентінде сауалнама жүргізу кезінде әсіресе маңыздылардың арасында аталған әлеуметтік мүдделерді бөлу картасы 4.12.3 сызбада келтірілді.
Фотосурет. 4.12.6: Әуезов кентіндегі қоғамдық кітапхана – кенттің әкімдігінде ұсынылатын тегін қызметтердің бөлігі
Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 281
мектеп мұражайы Дін
Дінді мемлекеттен бөлу конституцияда бекітілуіне қарамастан, 2009ж. жалпы халық санағына келісімді, Қазақстан халқының 70% - мұсылмандар, 26% - христиандар, 0,1% - буддисттер, 0,2% - өзге діни өкілдері (негізінде, иудаизм) және 3% - дінге сенбейтін адамдар. Этникалық қазақтар негізінде мұсылмандар, ал орыстар немесе орыс болып кеткен қазақтар негізінде православие христиандар. Ауылдық аудандарда қазақтар қала тұрғындарымен салыстыру бойынша ислам дінін қатаң сақтайды және ұстанады.
WAI Жоба аумағында жүргізілген алдан ала зерттеу 3 тұрғындар, негізінде мұсылман қазақтар және этникалық орсытардың шағын бөлігі ғана православие христиандары болып табылады деп көрсетті. Басты діни орталық Әуезов кентіндегі ол осы ауданға 2007 ж. қоныс аударған имаммен басқарылатын мешіт (Фотосурет. 4.12.- -фотосуреті) болып табылады. Имам оралман болып табылады және бұрын Моңғолияда тұрған этникалық қазақтардың отбасынан шыққан. Имамның бағалауы бойынша жұмада арнаулы намазға келетін келушілердің саны көп болса да, мешітке күн сайын 25-30 адам келеді. Мешітке 150 адам сыйады және әйелдерге арналған шағын жеке үй-жайы бар. Имамның айтуы бойынша келушілердің шағын бөлігі – бұл "жанайттар" – мешітке жүйелі келетін дінге әбден сенетін адамдар. Қалғандары мезгіл-мезгіл ғана келеді. Сонымен қатар ол келушілердің көпшілігі салыстырмалы жас – 40 жастан кіші деп атап өтті. Бұдан басқа, Әуезов кентіндегі мешіт және қосымша құрылыстары қоғамдық
3 WAI ZT520141 R002 есеп (Қыркүйек 2013ж.) Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 282
орталық ретінде, жеке алғанда, 220 адамға арналған жиналыстар және еске алу ас беру үшін пайдаланылады. Сонымен қатар мешітте шағын сынып бөлмесі бар, онда балалар діни білім алады, сондай-ақ мұсылман дінімен байланысты заттар сататын дүкен бар. Мешіт және де әр келушіден әдетте 200 теңгеге жуық құрайтын садақалардан табыс алады. Имамның айтуы бойынша Әуезов кентіндегі мешіт БТӨК-мен конструктивтік қарым-қатынастарды қолдайды. Компания мешіттің жылу бері, сумен қамтамасыз ету және өзге де коммуналдық қызметтерін жиі төлейді. Қосымша мұқтаждық болған жағдайда, имам компания атына ресми хат жолдайды және имамның айтуы бойынша көбінде жәрдем алады. Мысалы, 2014ж. БТӨК жылу үшін шоттары бойынша 410 000 теңге төледі.
Дене шынықтыру және спорт
2012ж. ресми цифрлар Шығыс Қазақстан облысы халқының 18,2% онда спорт залдары, бассейндер, спорт кешендері, шаңғы базалары мен тирлер кіретін, 2874 ресми тіркелген спорт орталықтарының бірінде спортпен айналысады. 2012ж. облыс спортшылары көптеген медальдар ұтып алып, 190 елдегі және халықаралық жарыстарға қатысты. Шығыс Қазақстан облысының алты спортшысы 2012ж. Олимпиада ойындарында қатысты, оларды қазақстандықтар 13 (7 алтын, 1 күміс және 5 қола) медаль ұтып алып, медальдық есепте 12 орында аяқтады. Шығыс Қазақстаннан Ольга Рыпакова Лондонда өткен Олимпиадада, сондай- ақ 2012ж. Алмаз Лигасының жарыстарында қатарынан үш рет секіріп түсуден алтын медаль ұтып алды. Шығыс қазақстанда ерекше маңызды спорт түрі мұз хоккейі болып табылады. Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 283
Бірнеше ең үздік қазақстандық ойыншылар осында ойнай бастады. Облыста "Полиметаллдың" қолдауымен салынған, Әуезов кентіндегі бір мұз айдынын қоса алып, 24 хоккей мұз айдыны бар (Фотосурет. 4.12.). Бұдан басқа облыста 32 футбол алаңы бар. Сонымен қатар Әуезов кентінде олардың құрылысы ішінара "Полиметаллмен" қаржыландырылған баларға арналған алаң бар (4.12.10 -фотосуреті).
Сонымен қатар ол жазда футбол ойнауға пайдаланылады және кенттің маңызды демалу орындары болып қызмет етеді.
Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 284
балаларға арналған алаң.
2012ж. Шығыс Қазақстан билігінің өтініші бойынша туризмді дамытуға 35,6 миллион отеңге жұмсалды. Деректерге келісімді, 2012ж. бірінші жарты жылдығында өңірге 158 900 турист келді, ол алдыңғы жылға қарағанда 11,6% көп. Осы кезеңде туристтік қызметтердің жалпы көлемі 24,5%-ға өсті. 2012ж. Туристтік Ақпараттық Орталық жұмысын бастады, оны құру мақсаты – шығыс Қазақстанда туристтік қызметті үйлестіру. Өңірде туризмді дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспары облыста шаңғы және жағажай орталықтарын қоса алып, туризмнің экологиялық, медициналық және өзге де түрлеріне ішкі және шетелдік инвестицияларды тарту жолымен саланы кеңейту мақсатын қояды. Өңірді мемлекеттік бюджеттен қолдау 219 миллион теңге құрайды.
Туристтік секторда даму бағдарламаларына туристтік персоналды, мысалы, қонақ үй ісі бойынша семинарларды ұйымдастыру, гидтерді немесе қонақ үй иелерін үйрету жолымен кіреді. Сонымен қатар Шығыс Қазақстанда "Берел" қорық-мұражаймен және ол студенттер мен мұғалімдер үшін тәжірибелік экологиялық қызмет идеясын жылжытатын және экотуризмді дамыту және өңірде экологиялық ахуалды жақсарту мақсатын қоятын «Экологиялық Туризм Орталығы» атты жастар ұйымымен бірге Катон-Қарағай ауданында болған кеңестің нәтижелері бойынша 2012ж. ашылған экотуризм саласы және де дамыған.
Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.12-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 285
Облыстық көлемдегі тағы бір бағдарлама виртуалды туристтік қызметті мультимедиялық шолуды, "үндістан жазы" атты жаяу серуендеу чемпионатын, есірткіге қарсы күрес жөніндегі қайырымдылық ұйымдар үшін шаңғы жарыстарын, сондай-ақ облыстың ойын-сауық индустриясын өңтайландыруға мақсатталған әртүрлі стратегияларды көздейді.
1991ж. Кеңе Одағы ыдырауының мәдени сала үшін салдарын қарап, мүдделі адамдар адамдарға бірнеше жыл ішінде қиын кезеңді бастан өткізуге тура келді деп жалпы пікірлерін айтты. Бұл ретте инфрақұрылымға қызмет көрсетудің нашарлауы және де байқалды. Көптеген, Солнечный мен Жаңааул және тіпті Әуезов пен Шалабай сияқты, селолық елді мекендер кейін халық санының азаюын бастан өткізді, ал ауылдық жерлердің инфрақұрылымы нашар пайдаланушылық жағдайда болып қалды. Қазіргі уақытта көптеген жергілікті тұрғындар ауылдық жерлерде инфрақұрылым нашар жағдайда болса да, жағдай жақсыға өзгереді деп сенеді. Ауылдық жерлердегі адамдардың өздерінің өмір сүру салтымен мақтаныш ететіндері көрініп тұр. Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.13-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 257
4.13 Әлеуметтік инфрақұрылым, денсаулық сақтау және білім беру
Әлеуметтік инфрақұрылым
Аудандық билік өкілдерінің айтуы бойынша 2014ж. бастап бұл цифра жыл сайын өзгерсе де, ауданның жалпы инфрақұрылымын дамытуға 5,5 миллион теңге жұмсалды. Бұл қаражаттың 60% жуығы білім беруге, ал қалғаны құрылысқа және басқа да ірі көлемді жобаларға бөлінді.
Әуезов (Солнечныйды қоса алып) және Шалабай кенттерінде, сондай-ақ Жобаны электрмен қамтамасыз ету орталықтандырылған. Электр энергия оның иесі және операторы АЭС корпорациясы болып табылатын,, кен орнынан сотүстік-шығысқа қарай шамамен 90 км орналасқан Өскемен гидроэлектр станциясында өндіріледі. ГЭС жылына 1,58 миллиард киловатт-сағат электр өндіріп, номиналды қуаты 82,8МВт және и өндіру қуаты 339,4 МВт 4 автономдық турбиналардың көмегімен Ертіс өз. энергия алады. Шығыс Қазақстанның ауылдық жерлеріндегі электр станцияларда энергия жоғары вольтты желілер бойынша беріледі. Шалабай кентінде энергия беру басқалай орнатылса да, Әуезов кентінде энергия тұрмыстық мұтаждықтарға Жоба инфрақұрылымы арқылы беріледі, ал содан кейін кент бойынша бөлінеді.
Әуезов және Шалабай кенттері әкімдіктерінің лауазымды тұлғалары, сондай-аұ тұрғындар тұрмыстық қалдықтарды жинау және кәдеге жарату Әуезов және Шалабай округтерінің әлеуметтік инфрақұрылымында маңызды проблема болып қалады деп хабарлады. Қазіргі уақытта қалдықтарды жинау немесе полигондарды қуру жөніндегі ресми стратегия жоқ, бұл ретте Әуезов кентінің әкімі мемлекет қалдықтарды кәдеге жарату үшін құрылыстарға қашанда қаражат салатынына сенбейді. Бұның орнына ол қалдықтарды жинаумен және кәдеге жаратумен сенімді жеке компания айналысуын ұсынады. Қазіргі уақытта Әуезов кентінде жинаумен және кәдеге жаратумен айналысатын компания бар, бірақ, әкімнің айтуы бойынша бұл сенімсіз компания, қалдықтарды жинауды олар жиі сынатын көлік құралдарының көмегімен тұрақсыз жүзеге асырады. Тұрғындардың айтуы бойынша олар осы әдетте аптасына үш рет болатын қалдықтарды жинау бойынша жеке қызмет үшін адам басына айна 100 теңгеден төлейді. Нәтижесінде, тұрғындарға кенттен тыс солтүстік-батысқа қарай жолдың қасында қалдықтарды жиі өздігінше шығаруға тура келеді.
Шалабай кентінде "Шалабай" ЖШС шаруа қожалығы жартылай жүйелі негізінде жүк автомобильдерін ұсынып,
муниципалдық қалдақытарды жинадуы ұйымдастыруға көмектеседі, бұл рете тұрғындар бұл қызметтер үшін әр адам үшін үлкен емес сома төлейді. Шалабай кенті әкімдігі қызметшілерінің айтуы бойынша қазіргі уақытта билік өкілдері шығындарды бағалап және барлық жақын селолар үшін қалдықтарды жинау бойынша
Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.13-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 258
стратегеяны әзірлеп жатыр. Оның құрылысы 2016ж. немесе 2017ж. жоспарланып отырған тұрмыстық қалдықтар полигонын құру үшін жер бөлініп қойды. Аудандық әікмдік арқылы Қалбатауда жүргізілетін полигонды пайдалануға бүкіл аудан бойынша халықтың қалдықтарын жинау үшін жеке көлік құралдарын пайдаланудың кіруі ықтимал болады.
Сумен қамтамасыз ету және судың сапасы
Жоба үшін барлық ауыз су 1000-1300 м3/тәулігіне орташа жылдық шығысымен жерасты су тоғанынан алынады. Фабриканы технологиялық сумен қамтамасыз ету қалдықтар қоймасынан алынады.
Әуезов кентінде суға, электр мен жылу беруге бағалар әр жарты жылда әкімдікпен өткізілетін кездесулерде жергілікті халыққа хабарланады. Қосымша шығыстар қажет болған жағдайда, қосымша кездесулер шақырылады. Жергілікті мектепте өткізілетін бұл кездесулерге шамамен 250 адам келеді. Аз көлемді жиналыстар – 150 адамнан астам емес – әкімдіктің өзінде өткізілуі мүмкін.
Басқалары суды олар бойынша су құбыры суы жеткізлетін даладағы колонкалардан алса, Әуезов кентінің кейбір тұрғындары суды 1970-інші және 1980-інші жылдары геологтармен бұрғыланған ұңғымалардан алады (Фотосурет. 4.13.1). Судың екі көзі де тегін болып табылады.
Әуезов кенті тұрғындарының көбі су құбыры суды үйлеріне тартып алды, ол үшін, олар "Полиметаллмен" орнатылған санауыш бойынша төлейді. Тұрғындардың айтуы бойынша суға баға 50 теңгеге/м 3 жуық. Тұрғындар жаңа жүйе себебі бойынша аралас сезім білдірді: ауыз су үйге берілетінен разылық болудан, ол бұрын тегін болған гүлзарларды суғару үшін суға төлеу тура келетініне биразылық болуға дейін. Байырғы тұрғындар тұрбаларға 30-40 жыл болды дейді. Ең жаңа тұрба құбыры 25 жыл бұрын салынған.
Әуезов кенті ауруханасының меңгерушісі Шалабай кентіндегі жаңа су құбырларына қарағанда, судың сапасы сәл төмен болса да, кентте судың сапасы жақсы және айқын ауыз су болып табылады деп растайды. Дәрігердің айтуы бойынша жергілікті судың сапасымен проблемалар әсіресе, егер су ұзақ уақыт ішінде тұрбаларда қалып қалса, ескі тұрба құбырларының жай- күйінің нашарлауы үшін туындайды.
2014ж. Шалабай кентінің әкімдігі орталық су құбырын іске қосты, қазіргі уақытта ол 140 жуық үйге қызмет көрсетеді. Тұрба құбыры әкмідіктің меншігі болып табылады және Шарда орналасқан ТҮКШ – мемлекеттік ұйыммен қызмет көрсетіледі. Оның қызметтері салықтар есебі арқылы төленетін ТҮКШ авариялар болған жағдайда жедел жөндеуді қоса алып, тұрба құбырына жүйелі қызмет көрсетуді орындайды. Әкімнің айтуы бойынша ТҮКШ негізінде ауыз су жүйелеріне қызмет көрсетіп, округтегі барлық үйлерді қамту үшін, қызметтерді кеңейтуді жоспарлап отыр. Сумен қамтамасыз ету орталықтандырылғанға дейін, халық ішуге, Қызыл жобасының ЭӘЫБ 4.13-тарау.
Желтоқсан 2015 ж. V1.0 соңғы нұсқасы
Бет 259
бақшаларын суаруға және малды суаруға суды ұңғымалардан алған. Тұтас алғанда судың сапасы ауыз суға сәйкес келуіне қарамастан, Шалабай кентінің бас дәрігерінің айтуы бойынша суды ащы және сапасы жақсы емес. "Шалабай" ЖШС Шаруа қожалығы – бұл жердегі негізгі су пайдаланушы суды Қызыл-Су өз. алады.
Қалбатауда кенттің тұрғынларына тұрмыстық суды жеткізетін орталық су құбыры бар. Су Шар өз. алынады және оны тұтыну қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін сүзіледі.
жүктеу/скачать 57,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|