«полиметалл» АҚ Қызыл жобасының ЭӘӘБ


Фотосурет. 4.13.2: Әуезов кентінің амбулаториясы – Жобаның жұмысшыларын қоса алып



Pdf көрінісі
бет39/95
Дата06.03.2017
өлшемі57,11 Mb.
#7962
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   95

Фотосурет. 4.13.2: Әуезов кентінің амбулаториясы – Жобаның жұмысшыларын қоса алып

кентте медициналық жәрдемге жүгінудің негізгі   

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 270 


 

 

Фотосурет. 4.13.3: Әуезов кенті амбулаториясының қабылдау бөлімі    

 

Фотосурет. 4.13.4: Оның құрылысына "Полиметалл" демеушілік еткен Әуезов кенті 

амбулаториясының жаңа педиатриялық кабинет    


Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 271 


 

 

Фотосурет. 4.13.5: Шалабай кентінің амбулаториясы  

 

Фотосурет. 4.13.6: Әуезов кентінің дәріханасы 

 

 



 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 272 


 

4.13.3

 

Білім беру 

 

Қазақстанда  халықтық  білім  беру  оқушылар  үшін  толық  мемлекетпен  қаржыландырылады.   



Кейбір  кезде  мемлекет  бұдан  әрі  жоғары  білім  алу  үшін  субсидиялар  бөледі.  Тұтас  алғанда 

Қазақстанда сауаттылық деңгейі өте жоғары - 99,7%. Сол уақытта ақпараттық технологияларды 

дамыту  қазақстанда  білім  беруді  дамыту  жөніндегі  мемлекеттік  бағдарламаның  басты 

құрауышы  болып  қалады,  персоналды  және  құралдарды  қоса  алып,  білім  беруді  ұстауға 

шығыстар соңғы он жылда маңызды көбейді.    

 

Ресми цифрлар 2012ж. Шығыс Қазақстанда 148 балабақша, 718 жалпы білім беру мектептері, 



58 колледж, 43 кәсіби лицейлер, 68 мектептен тыс мекемелер, 14 балалар үйлері, 14 мүгедек 

балаларға арналған  ұйымдар, 7 психологиялық кеңес беру, 11 түзету кабинеттері, 2 Назарбаев 

зияткерлік  мектептері  және    Нұр-Орда  халықаралық  мектеп  әрекет  етті  дейді.  Жалпы  білім 

беру мектептерінің санын қасқартуды қоспағанда, өзге білім беру институттарының  саны өсті 

немесе бұрыңғы деңгейде қалды. 2012ж. статистикаға келісімді, Шығыс Қазақстан бойынша 72 

елді  мекнде  бастауыш  мектептер,  ал  118  елді  мекенде  –  орта  мектептер  жоқ.  Облыс 

мектептеріне  192  автобус  қызмет  көрсетеді,  олардың  166  мектептердің  өздерінің  меншігі 

болып табылады.   2012ж. Оқушылардың 95% ыстық тамақ ішті.  

 

Жарма ауданында 280 орынға 2 балабақша жұмыс істейді.  Бұл ретте облыс бойынша бірнеше 



басқа  мектепке  дейінгі  мекемелер  жұмыс  істейді.  Шығыс  Қазақстан  облысының  718  жалпы 

білім беру мектептерінің жартысынан сәл көбі - қазақша, төрттен бір бөлігі - орысша, ал қалған 

жартысы  -  аралас.  2012ж.  облыс  мектептеріне  175  781  бала  жазылды,  ол  алдыңғы  жылға 

қарағанда 2,9% кем. 



Жобаның қасындағы мектептер 

 

Жобаның  қасындағы  елді  мекендерде  екі  мектеп  бар  –  біреуі  Әуезов  кентінде  және  екіншісі 



Шалабай  кентінде. Әуезов кентіндегі мектепте  415 оқушы, оларды 54 мұғалім оқытады және 

30  адам  қосымша  персонал  қызмет  көрсетеді.  11-жылдық  білім  алып  жатқан  оқушылардың 

жасы  7-ден  18  жасқа  дейін  құрайды.    Барлық  балалар  үшін  білім  беру  Қазақстан  бюджетінің 

есебі  арқылы  беріледі.  Қазіргі  уақытта  Әуезов  кентінде  балабақша  жоқ,  бірақ  мектепте  3 

жастан  5  жасқа  дейінгі  балаларға  арналған  орталық  (тізімдік  саны  45  бала)  жұмыс  істейді. 

Мектепте  мектеп кабинеттерінен басқа кітапхана,  футбол алаңы, бокс пен дзюдоға арналған 

зал,  желісіз интернет және 40 жуық компьютер бар. Оқушылардың құрамы - 52% қыздар және 

48%  ұлдар,  ол  Шалабай  кентіндегі  құрамынан  өзгеше,  онда  оқушылардың  маңызды  емес 

бөлігі  –  ұлдар.      Екі  мектепте  де  сабаққа  қатысу  әдеттігідей  жоғары.  Директорлардың  айтуы 

бойынша сабаққа келмеу саны аз. Оқушыларға ауру бойынша жылына 20 күннен астам емес 

босату  рұқсат  етіледі.  Сабақты  көп  босатқан  жағдайда,  оқушылар  екінші  жылға  қалдырылуы 

мүмкін.   

 

Екі  мектептің  директорларының  айтуы  бойынша  оқушылардың  үлгермеушілігі  деңгейі 



салыстырмалы төмен. Былтырғы жылы Әуезов мектебінің 26 студентінің 14 ұлттық емтихандар 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 273 


 

тапсырды  және  оқуларын      университетте  жалғастырды.    Қалған  12  студент  емтихандарын 

қайта  тапсырды,  ол  оларға  колледПГе  баруға  мүмкіндік  берді.    Соңғы  жылдары  екі  мектеп 

студенттерінің көпшілігі тау ісімен,  сондай-ақ  металлургиямен және геологиямен байланысты 

техникалық мамандықтарға барды.   

 

Директордың  айтуы  бойынша  Қазақстан  президенті  оған  келісімді  барлық  балалар  2-нші 



сыныптан бастап ағылшын тілін үйренуге  тиіс, ұсынысқа қол қойса да, қазіргі уақытта Әуезов 

мектебінде  әр  жылы  орыс  және  қазақ  тілдерінде  қатар  сабақ  жүргізіледі.  Сол  уақытта  қазақ 

оқушылар екінші сыныптан бастап орыс тілін үйренуге тиіс.    

 

Шалабай  кентінің  мектебінде  олар  орыс  және  қазақ  тілдерінде  білім  алатын,  11  сыныпқа 



бөлінген 180 оқушы бар деп саналады. Мектепте 33 мұғалім жұмыс істейді. Шалабай кентінің 

мектебінде балабақша жұмыс істейді, оған әр жылы 36-56 бала қабылданады. Бұдан басқа, 30 

бала  мектепке  дейінгі  сыныпқа  барады.  Директордың  айтуы  бойынша  соңғы  бес  жылда 

балалардың саны 40 адамға өсті, ол мектеп үшін қолайлы болды, неге десең енді олар сабақты 

бірінші  сыныптан  бастап  орыс  және  қазақ  тілінде  бөлек  жүргізуі  мүмкін,  ол  оқытуды 

оңтайландырады.       

 

Шалабай  кентінің  мектебінде  аудандағы  ең  үлкен  спорт  залы  бар,  шатырды  жөндеуді  қоса 



алып,  басқа  алты  құрылыс  жобаларымен  қатар,  оған  «жол  картасы»  мемлекеттік 

бағдарламасының  шеңберінде  жөндеу  жүргізілді.  Тұтас  алғанда  спорт  зал  мен  шатырды 

жөндеуге  37 миллион теңге жұмсалды, бұдан басқа 46 миллион теңге бас есік пен терезелерді 

келешекте  жөндеуге  бөлінді.  Шалабай  кенті  мектебінің  директоры  1990  жылдары  басталған, 

Жобаның  соңғы  жылдарғы  мектепке  салымы  үшін  және  әжетханалар  мен  жылу  беру 

жүйелерін  жөндеуді  (2  миллион  теңге),  сондай-ақ  кір  жуу  машинасын  сатып  алуды  (70  мың 

теңге) қоса алып, "Полиметаллдан" жақындағы жәрдем үшін алғыс айтады. Мектеп директоры 

200  мың  теңгеге  бағаланатын  Парниктікдың  инфрақұрылымын  жақсарту  бойынша  келешек 

жобалар туралы айтты.    

 

Сонымен қатар Шалабай кентінің мектебінде оны мектеп бес жылдан бері ұстап келе жатқан 



аралардың  бес  омартасы  бар  (Фотосурет.  4.13.7).  Директор  мен  омарташы  екі  жыл  ьұрын 

қатты қыста омарталар өліп қала жаздады,  "Полиметалл" оларды құтқаруға және тірілтуге 115 

мың  теңге  бөлді.      Олардың  айтуы  бойынша  аралар  мектептен  5  км  радиуыста  балшырын 

жинайды,  араларды  өсіру  бағдарламасына  ол  қазіргі  уақытта  күнбағыстың  тозаңдануына 

ықпал  ету  және  бал  өндірісін  іске  қосу  үшін,  50  ара  ұяшықтарына  пасека  ұйымдастырып 

жатқан "Шалабай" ЖШС қоса алып, бүкіл облыс бойынша назар қойылды. 

 

Әуезов  кентінің  мектебі  ең  көп  5--орынға  есептелуіне  қарамастан  (Фотосурет.  4.13.8),  егер 



кенттің халқы Жобаның даму нәтижесінде көбейсе, ол екі ауысымда жұмыс істеуі мүмкін (7:00-

ден  13:00-ге  дейін  және  13:00-ден  19:00-ге  дейін).  Оқу  процесін  бұлай  ұйымдастыру  1990 

жылдары кеніш жұмыс істеп тұрған кезде, мектепте 1200 астам оқушы бар деп саналған кезде 

стандартты болып саналды.   Шалабай кенті мектебі директорының айтуы бойынша мектептің 



Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 274 


 

максималды  сыймдылығы  бір  ауысымда  255  оқушыға  жуық  құрайды  және  сонымен  қатар, 

егер  оқушылардың  саны  Жобаны  дамут  нәтижесінде  көбейсе,  мектеп  ауысым  кестесіне 

ауысуы мүмкін. 

 

Екі  директордың  айтуы  бойынша  кейбір  кезде  отбасылақ  проблемалар  ата-аналардың 



салақтығын  немесе  зорлық  көрсетуін  қоса  алы,  білім  алу  үшін  кедергілер  жасайды.        Бұдан 

басқа,  Әуезов  кенті  мектебінің  директоры  келесі  жылға  балабақша  салынады  және  келесі 

жылы  ашылады  деп  сенеді,  ол  2-ден  5  жасқа  дейінгі  балаларға  балабақшаға  баруға,  ал 

олардың  аналарына  жұмыс  істеуге  мүмкіндік  береді.  Шалабай  кенті  мектебінің  директоры 

әсіресе оқушылардың академиялық және сыныптан тыс жетістіктерін мақтаныш етеді, оларға 

экотуризммен,  сондай-ақ  өз  ара  ұяшықтарымен  байланысты,  жобалардың  ұлттық 

конкурстардағы жеңістері кіреді.   

 


Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 275 


 

 

Фотосурет. 4.13.7: Шалабай кентіндегі мектепте ара ұяшықтары және омарташы ара 



ұяшықтарын сатып алға "Полиметалл" демеушілік етті. Үйрету құндылықтарынан басқа бұл 

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 276 


 

ара ұяшықтары ара шаруашылығына қаражат салудың және "Шалабай" ЖШС 

шаруашылығы үшін бал өндірудің мысалы болды    

 


Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.13-тарау. 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 277 


 

Фотосурет. 4.13.8: Жақында мемлекеттік қаражатқа ұйымдастырылған, Әуезов мектебінің 

интерактивті сыныбы   

Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.14-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 257 


 

4.14

 

Экономика, өмір сүруге қаражат, табыстар және әлжуаз топтар  

 

Қазақстан  тәуелсіздік  алған  уақыттан  бастап  олар  еркін  сауда  саясатымен  қатар  шетелдік 



инвестицияларды  тартқан  және  соңғы  жылдары  тез  өсуге  ықпал  жасаған,  көптеген 

экономикалық реформалар өткізді. Нәтижесінде Қазақстанның  экономикасы Орталық Азияда 

ең дамыған. Қазақстанның еңбек ресурстары 8,7 миллион адамға бағаланады және олардың 

жартысынан  көбі  (51%)  қызметтер  және  туризм  секторларында  жұмыспен  қамтылған;  32% 

ауыл  шаруашылықта  және  18%  өнеркәсіпте  жұмыс  істейді.  Қазақстан  тәуелсіздікке  ие 

болғаннан кейінгі жылдары 150 миллион доллар шетелдік инвестициялар тартты, ол Орталық 

Азияға тартылған инвестициялардың жалпы көлемінен 70% жуық құрайды.  

 

Қазақстан 9-29 миллиард баррель көлемінде көмірсутегінің дәлелденген запастарына ие, бұл 



ретте  табиғи  газдың  есептік  запастары    2  триллион  текше  метрді  құрайды.  Сонымен  қатар 

Қазақстан әлемдегі  ең үлкен  барит,  қорғасын,  вольфрам  запастарына  ие,  хромит,  күміс  және 

мырыш  запастары  бойынша  екі  орында,  марганец  запастары  бойынша  үшінші  орында  тұр,  

сондай-ақ  мыстың,  алтынның,темір  кендері  мен  жерде  сирек  кездесетін  металлдардың 

маңызды  кен  орындарына  ие.  Қазақстан  минералдық  ресурстарға  бай.    Ресми  бағалау 

бойынша  Қазақстан  хромның  дүниежүзілік  запастарының  30%,  марганецтің  25%  және  темір 

кендерінің 10% ие. Қазақстан қазіргі уақытта уранның жетекші әлемдік өндірушісі және көлемі 

бойынша үшінші хром өндірушісі болып табылады 

4

.  Мыс және  қорғасын+мырыш запастары 



дүниежүзілік  запастардан  тиісті  10  және  13%  құрайды.  Сонымен  қатар  Қазақстан  бокситке, 

көмірге, фосфаттарға, титан мен вольфрамға бай. 

 

Туризмді  қоса  алып,  қызметтер  секторы  ұлттық  экономиканың  ең  үлкен  секторын  (ЖІӨ 



55%)құрайды,  одан  кейін  өңдеу  өнеркәсібі  (ЖІӨ  35%)  келеді.  Ауыл  шауаршылық  (7%)  –  бұл 

көлемі бойынша экономиканың үшінші секторы, ол жайлым жерлердің 165 миллионнан астам 

га  ауданында  малды  механикаландырылған  өсіруде  негізделген.  Сонымен  қатар  бұл  сектор 

бидай, арпа, жүгері, тары, мақта, көкөністер, күнбағыс және қыша өндіреді.   

 

Шығыс  қазақстанда  өнеркәсіптің  жетекші  саласы  тау  өңдеу  саласы  болып  табылады.   



Облыстың  басқа  жетекші  салаларына  машина  жасау,  металл  конструкцияларын  даярлау, 

орман және тамақ өнеркәсібі, электр энергия өндірісі және ауыл шаруашылық кіреді.    2006-

дан  бастап2010ж.  дейінгі  кезеңде  облыстың  жалпы  өңірлік  өнімі    615,1-ден  1  070  миллиард 

теңгеге дейін өсті (Кесте 4.14.1-кесте). 

 

 

                                                           



4

 Austrade 

http://www.austrade.gov.au/Mining-to-Kazakhstan

 


Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.14-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 258 


 

Кесте 4.14.1: Облыс төлқұжаты бойынша Шығыс Қазақстан өнеркәсібінің статистикалық 

деректері   

Көрсеткіш 

Өлшем 

бірлігі 

2006 

2007 

2008 

2009 

2010 

Қаз. %  

Жалпы өңірлік өнім 

млрд. 

теңге 


615,1 

800,5 


890 

983,7 


1070 

5,9 


Өнеркәсіп  өнідірісінің 

көлемі 


млрд. 

теңге 


410,1 

481,1 


469,5 

492,1 


624,2 

5,3 


А/ш 

өнімнің  жалпы 

көлемі  

млрд. 


теңге 

80,3 


98,5 

110,2 


165 

151,2 

10,5 


Сыртқы 

сауда 


айналымы  

млн. 


АҚШ  

дол. 


2535,9 

3385 


3140 

2700 


2988,1 

3,9 


Күрделі 

қаржы 


жұмсалымы  

млрд. 


теңге 

116,1 


126,5 

161,4 


133,4 

150,9 

3,3 


Тіркелген 

шағын 


кәсіпорындардың саны    бірлік 

10668 


11232 

11786 


12006 

12096 

5,9 


Әрекет 

етіп 


тұрған 

шағын 


кәсіпорындардың саны    бірлік 

7662 


7891 

6998 


7482 

7308 

5,8 


Табыстың 

меншік 


түсімдерінің көлемі   

млрд. 


теңге 

34,2 


43,4 

42,5 


42,2 

45,4 

1,5 


Орташа 

айлық 


жалақылар 

теңге 


33101 

42138 


48293 

53496 


61433 

79 


Жалпы  жұмыссыздық 

деңгейі 


6,9 


6,6 

6,4 


6,4 

5,4 

-0,1 


Тұтынушылық 

бағалардың индексі 

107,5 


116,1 

110,5 


105,7 

108,1 

0,3 


Курсивпен 2010ж. төлқұжаттық дерктер үшін болжамды цифрлар көрсетілді. 

 

Жобаны консервациялау (1998ж. бастап бүгінгі күнге дейін) 

 

1998ж.  Жоба  консервацияланды,  бұл  ретте  Жобада  белсенді  жылдары  жұмыс  істеген  1000 



қызметкердің шамамен жартысы жұмыс басты болып қалды.   Өткен 17 жылда Әуезов кентінің 

жергілікті  халқының  саны  7-8  л  мың  тұрғынан  бүгінгі  цифрға  дейін  –  2800  сәл  аз  тұрғынға 

төмендеді.  Қызмет  етіп  отырған  әкімнің  айтуы  бойынша  кәсіпорын  әрқашан  кентте  сын 

көзімен маңызды жұмыс беруші болды, неге десең құрылысшылар, шатерлер, геологтар мен 

әкімшілік  жұмыскерлер  үшін  жұмыс  орындарын  берді.  Кейбіреулері  басқа  кәсіпорындарда 

вахтамен  жұмыс  істеп,  яғни  бірнеше  аптаға  кетіп  және  демалысқа  қайтып,  кентте  қалуды 

шешсе  де,  бұл  жұмыскерлердің  көбі  кеніш  жабылған  соң  кетіп  қалды.  Егде  адамдар, 

мұғалімдер  мен  вахта  жұмыскерлері  Жобаны  консервациялау  кезеңінде  кент  халқының 

көпшілік бөлігін құрады.   

 

Бұл  өзгерістердің  Әуезов  кентінде  маңызды  әлеуметтік  салдары  болса  да,  Шалабай  кентінде 



бұл  салдары  онда  қазіргі  уақытта  140  адам  жұмыс  істейтін  "Шалабай"  ЖШС-  мал 

шаруашылығын ашу есебі арқылы  бірнеше басылды. Шалабай кентінің кейбір жұмыскерлері 

кеніште  жұмыс  істеді  және  Шалабай  кенті  әкімдігінің  деректері  бойынша  көптеген 


Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.14-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 259 


 

жағдайларда олар басқа кәсіпорындарда жұмыс тапса да, қысқартылды және сөйтіп, жергілікті 

халықтың саны салыстырмалы тұрақты болып қалды.    

 

Ұқсас  түрде  Шалабай  кенті  мектеп  директорының  айтуы  бойынша  Жобаны  консервациялау 



кентке күзет қызметтерін  немесе жүйеге және өзге де қосымша жүйелерге қызмет көрсетуді 

орындап,  ол  негізінде  Жобаның  жұмысын  қамтамасыз  еткен  жергілікті  халықтың 

мамандануының арқасында үлкен әсер еткен жоқ.   Жоба персоналының санын қысқартудан 

кейін, бұл жұмыскерлер Шалабай темір жол станциясына жұмысқа қабылданды.    

 

 

Еңбекке орналастыру мүмкіндігі және салықтар 



 

 Шалабай кенті әкімдігі өкілдерінің айтуы бойынша округте 16 шаруа қожалығын,  аурузананы, 

мектепті,  әкімдікті,  темір  жол  станциясын,  дүкендер  мен  метеорологиялық  станцияны  қоса 

алып, еңбекке орналасу мүмкіндіктері көп. Ең ірі жұмыс беруші "Шалабай"ЖШС шаруашылығы 

болып табылады. 

 

Екі кенттің әкімдіктерінің деректері бойынша Қазақстан табыс салығы 20% құрайды, олардың 



жартысы мемлекеттік зейнетақы қорына аударылады, ал екніші жартысы жолдарды жөндеуді 

және  өзге  әлеуметтік  инфрақұрылымды  қоса  алып,  мемлекеттік  қызметтерге  жұмсалады.   

Салық  мөлшерлемесі  жалақыдан  тәуелді  көтеріледі.  55-65  жасқа  келгенде  төленетін 

зейнетақы әр адам алатын ай сайынғы жалақыға шамалы теңестірілген.     

 

Аудан бойынша жұмыссыздық деңгейі өте төмен, негізінде жұмыс істемейтіндердің көпшілігі 



табиғи 

шаруашылықпен 

айналысатындықтан 

және 


жұмыссыз 

ретінде 


ресми 

тіркелмегендіктен. Аудандық биліктің айтуы бойынша Жарма ауданы халқының (44 мың адам) 

13  мыңға  жуық  адамы  –  еңбекке  қабілетті  жастағы  адамдар,  олардың  200  адамнан  азы 

жұмыссыздар ретіне тіркелген, және демек мемлекеттік жәрдемақы алады.    

 

Кәсікерлік және жергілікті дүкендер  

 

Әуезов және Шалабай кенттерінде олардың иелері жергілікті және қалалық кәсіпкерлер болап 



табылатын  және  оларда  тауарды  сату  жалдамалы  сатушылармен  күнделікті  жүзеге 

асырылатын бірнеше дүкен жұмыс істейді. Аудан биліктерінің айтуы бойынша сатушылар үшін, 

салықтың төмен мөлшерлемесі мен таза жеңілдіктерді қоса алып, әртүрлі жеңілдіктер бар.    

 

Әуезов  және  Шалабай  кенттерінде  сатушыларға  өкілдік  іріктеменің  ұйымдастырылған 



сауалнамасы  жүргізілді    (Фотосурет.  4.14.1).  Барлық  сұрақ  қойылған  сатушылар  дүкен  иелері 

болып  табылмайды,  ал  онда  бір  немесе  екі  басқа  сатушылармен  қатар  ауысым  бойынша 

жұмыс  істедй.      Аусымдар  қысқа  олуы  мүмкін,  мысалы,  екі  жұмыс  күні,  екі  демалы,  не  ұзақ, 

мысалы, Сотық жұмыс күні, жиырма демалыс.  Сатушылардың айтуы бойынша жұмыс кестесі 

әдетте таңы 9-ден бастап кешкі 9-ға дейін.    


Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.14-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 260 


 

 

Сатушылардың  айтуы  бойынша  жергілікті  тұрғындардың  арасында  сатып  алушылық  тәртіп 



әртүрлі.   Әдетте ең қызған уақыт – бұл кеш (жұмыстан кейін) және тұрғындар жалақы нмесе 

зейнетақы  алған  кезде,  айдың  аяғында.  Қысқа  қарағанда,  жазда  сауда  қызу.  Сатып 

алышлардың  көпшілік  бөлігі  (>90%)  тауарды  кредитке  алады,  яғни  тауар  айдың  аяғында 

барлық  сатып  алынған  тауар  үшін  төлеумен  жазылып  босатылады.  Азғана  ғана  сатып 

алушылар  борыш  төлемейді.  Сонымен  қатар  бірнеше  дүкенде  көптеген  дәлелдемелер  іс 

жүзінде  бұл  ереже  сақталмайтыны  туралы  айтса  да,  жұмыссыздарға  жазып  тауар  босатпау 

саясаты қолданылады.   

 

Барлық сұрақ қойылған сатушылар тауар Семей қ. не Өскемен қ. автомобильмен, таксимен не 



жалдамалы  машиналарда  жеткізіледі  деп  хабарлады.  Жалдамалы  машиналарда  тауарды 

жеткізу,  егер  олар  тауарды  әкетуді  өз  күшімен  ұйымдастырса,  оларға  көтерме  компаниялар 

жиі  жеңілдік  жасайтын  иелеріне  пайдалы.  Өскеменде  Мыза  к-сіндегі  көтерме  сауда  орны 

екеуін  қоспағанда,  барлық  сауалнамада  қатысатын  дүкендерге  тауар  жекізеді;  осыған 

байланысты  сатушылар  дүкенде  бағалардың  өзгеруі  көінде  Мыза  к-сіндегі  көтерме 

базарындағы көтерме бағалардың ауытқуынан тәуелді. 

 

2015ж. маусым-ілде айларындағы азық-түлік тауарларға бағалары: нан (50-55 тг), сүт - 1 л (300 



тг),  қант    1  кг  (190  тг),  әжетқана  қағазының  орамасы  (30  тг),  кофе  –  орташа  орауыш  (280  тг), 

кофе  Nescafe  (650  тг),  шай  –  орташа  орауыш  (230-270  тг);  жеміс  шырыны  1  л  (160-300  тг);  ет 

сорпа қоспасы (280 тг); тауық  –  үлкен емес, бірақ сапасы жақсы (620 тг); тауық  -  үлкен, бірақ 

сапасы төменрек (510 тг); мәнті (500 тг); тіс пастасы (374 тг); бір кесек сабын (185 тг); қымыз 1,5 

л  (600  тг);  бір  бөтелке  арақ  0.75л    (945  тг).  Жергілікті  дүкендегі  ойыншықтардың  бағасы: 

батырлардың    мүсіні  (1,450  тг);  Барби  қуыршағы(2,250  тг);  ойыншық  машиналар  – 

кішкентайдан  үлкенге  дейін  (600  –  3,000  тг);  велосипедтер  -  кішкентайдан  үлкенге  дейін 

(12500-38000 тг). Әуезов кентіндегі киімге бағалар: әйелдер жейдесі  (3000-3500 тг); қыздарға 

арналған  костюм  (1,600  тг);  көйлек  (2,500-3,000  тг);  туфли  (2,800  тг).  Сол  азық-түлік  Әуезов 

кентінде сәл қымбат тұрса да, сауалнамада қатысатын дүкендердегі бағалар ұқсас болды.  

 

Әуезов  кентінің  дүкеніне  жеткізілетін  нана  жергілікті  наубайханада  пісіріледі,  оның 



сатушылары наубайхана жабылу шегінде тұр, неге десең иелері Өскеменге коныс аудармақшы 

деп хабарлады. Шалабай қентінде тағы да бір жергілікті наубайхана жұмыс істейді және қажет 

болған кезде Әуезов кентін нанмен қамтамасыз ете алады.    

 

Базар мен азық-түлік дүкендерден басқа Әуезов кентінде ойыншықтар дүкені және онда киім 



сатылатын  шағын  «сауда  үйі»  жұмыс  істейді.  Ойыншықтар  дүкені  салыстырмалы  жаңа.      Ол 

олар  бұрын  базарда  сатылған  сол  иесіне  тиесілі  ойыншықтарды  сату  үшін  ұйымдастырылды. 

Сонымен  қатар  дәретхана  бұйымдары  сатылады  (  тауардың  ~20%).  Сатушылардың  айтуы 

бойынша  ойыншықтар  дүкенінде  белсенді  демалыспен  байланысты  заттарды  сату  жиі 

маусымды сипатты болады. Мысалы, велосипедтер жазда, ал коньки – қыста жақсы сатылады. 

Осыған  байланысты,  "Полиметаллдың"  жергілікті  мұз  айдыны  салуда  демеушілік  жәрдемі 



Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.14-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 261 


 

конькиге  сұранысты  маңызды  көбейтті.  Сатушының  айтуы  бойынша  ол  компания  ролик  

конькиін тебу үшін айдын салады, ол жазда ролик  конькиіне сұранысты көбейтеді деп сенеді.   

Ойыншықтар дүкенінің сатушысы тауардың, әсіресе,  «сән-салтанат заттарының», оның айтуы 

бойынша  олардың  соңғы  үш  жылда  бағасы  20%-ға  өскен  ойыншықтардың    бағасы  соңғы 

жылдары  ұдайы  көтерілді.  Киім  дүкеніндегі  сатушылар  олардың  тауарларына  бағалар 

көтерілді және сол уақытта соңғы үш жылда сату көлемі түсті дейді.    

 


Қызыл жобасының ЭӘЫБ    

4.14-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



Желтоқсан 2015 ж. 

V1.0 соңғы нұсқасы 

 

Бет 262 


 

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   95




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет