Практический курс казахско го язы ка для экономических специальностей

передано  для 
о б л а с тн о го   и сто р и к о -к р а е в е д ч е с к о го  
музея  имени  Г 
Потанина. 
.
Сѳздік
щание 
一
 ғимарат
передано — берілген
краеведение - ѳлкетану
кованые решетки — какгалган тор
розетка — арх. әшекейлер/жапырақ фор^ада/
эашня -  мүнара
Үй 
тапсырмасы:
а) «Сын есім» такырыбын кайталаңыз;
повторите тему «Сын есім»; 
г*
э) мэтінде  белгіленген  5-6 сѳзбен сез тіркестерін немесе свйлемдер
^ұрастырыныз  (негізгі  шарты:  сез  тіркесінде  немесе  сѳйлемде
Ш н   е сім нің   салы сты рм алы   мен  кү ш е й тп е л і  ш ы р а й   формалары
болу керек);
i  выделенными  в  тексте  5-6  словами  составьте  словосочетания  или 
предложения  (основное  услоше:  в  словосочетании  или  предложении 
должны  быть  сравнительная  и  превосходная  формы  имени 
прилагательного);
в)  эпиграфта  берілген  сѳздердін  авторы  туралы  не  білесіз,  айтып 
Іеріңіз;
расскажите об авторе слов, данных в эпиграфе.
!0-сабак
ІіСақсылық н е гізі -6 Ш м 9
Чілім рухы н себуш і -м у га п ш
Э б ік^і,  С әтбаев
 
,
(1881-19^
JO-мәтін
! 
Акша
Ақшаның қызметі- кұн өлшеуіші, б^қьілау қүралы，баға көлемін 
көрсету  қүралы,  айналыс  құралы,  қор  жичау  құралы,  қазына  жасау 
^ұралы, төлем күралы, дүниежүзілік ақша  ре-інде болуы.
К ұ н   ө л ш е м і  қ ы з м е т ін д е   а к ш а   -   бағ а  б е л г і л е у   к ү р а л ы .  А к ш а н ы  
^Нбек  өлшемі  мен  тұтьшу  өлшеміне  бақыляу  жүргізу  үшін
186

^Йдаланады.  Өнімді  өндіруге,  бөлуге,  айырбас  жасауға  және 
^үгьінуға  кызмет  ету  процестерінде  акша  козғалыс  жасап,  ақша 
аЙналымын  күрайды.  А кш а   айналымы  —  еңбекке  ақы  төлеу,  тауар 
0
丁
кізу
，
баска  да  төлемдерді  жүзеге  асыру.  Акша  жалпыға  бірдей 
5
аламаның  (эквивалентің)  тиянакталған  түрі,  кұннъщ   баламалы  түрі 
мен  түтьгну  құны   біте  қайнасқан  ерекше  тауар  болып  табылады.  Көп 
уакьпка  дейін  акшаның  рөлін  әр  тұрлі  тауарлар  атқарды.  Алайда 
5
іртіндеп өндірістің дамуы процесінде ол алтынға берік орныкты. 
( Д .М у с и н о в )
Э ко н о м и ка л ы к терминдер:
дкша  -  кұн  өлшемі.  Сондьщтан  акшалай  көрінетін  тауар  кұны 
дегеніміз тауар бағасы.
Бага 
—
  тауар  күнынын  ақшалаи  көрінісі.  Тауар  өндірісі  және 
айналысы  жағдайында  еңбек  өнімдері  тауар  түрінде  анд іріліп, 
сатылады.  Әрбір  тауардың  бағасы  онын  күны мен  тепе-ген  болуы 
керек,  бірақ  кейбір жағдайда сәйкес  келмеуі  де  м үм кін.  Оны  сүраным 
мен  ұсынымға  қарай  бағанын  тауар  күнынан  жоғары  не  төмен  болуы 
мүмкін,  яғни оған сүраным мен  ұсыным эсер етеді.
Кұн  —
 тауар өндірушілердің тауарға，затқа айналған  қоғамдық енбегі. 
Тауардың  кұны   экономикалык  категория,  ол  көрінбейді,  оірақ  ол 
тауарды  тауарға  аиырбастағанда,  ojp  тауарды  екінш і  бір  тауарға 
теңестіргенде айкьтндалып отырады.
(Б.Сабырбаев)
Тенге -  Казакстан Республикасынын үлттык валютасы
Қазіргі  таңдағы  кап  өзгерістердің  б ф і ---тәуелсіз  елдердің  өз 
ұлттық валюталарын  айналымға енгізу.
Тел  теңгеміз  тұнғы ш   рет  енгізіліп  отырғанлыктан  әуелі  оның 
әншеиін 
қағаз 
күйінде 
қалмауы, 
корғанысы 
мы кты  
болуы 
карастырылды.  Теңгенін  12  түрлі  корғанысы  бар.  Қағазы  да  ерекше, 
әлемге  аты  әйгілі  бірнеше  фирманын  жұмысымен  таныса  келе, 
ағылшынның  «Харисон»  фирмасы  тандап  алынды.  Ол  фирма  төл 
валютамыздың  массасын  4  ай  іш інде  әзірлеп  берді.  Қазақстан 
Республикасынын  аумағында  3993^  жылдын  15  карашасынан  бастап 
үлттық валюта-теңге-  айналымға енді.
Сұрактар: 
•
1
. Ақшаның кызметі кандай? 
'
2.  Акша не үшін пайдаланады? 
'
3.  Акша айналымы не аркылы жузеге асырылады
187

4.  Баға тауар кай жагдайда сэйкес келеді?
5.  Қүн деген не?
6
.  Қазакстан валютасы -теңге- айналымға кашан енді?
Негізгі түсініктер :
Ақшаның кызметі -  назначение денег
Акша айналымы — денежный оборот
Құн өлшеуші -  мера стоимости
Айналыс құралы -средство оборота
Төлем құралы -■ средство платежа 
、
 
■ ... 
；
 ■
Баға белгілеу кұралы -  средство для обозначения цены 
М ы кты  қорғаныс -сильная защита
20- мэтін бойынша тапсырмалар
1  Мэтінді  оқып,  аударыньп,  экономика  саласымен  байланысты 
жана сѳздерді атаныз.
Прочитайте 
текст, 
переведите, 
назовите 
слова, 
связанные  с 
экономикой.
2  Мына сѳз 
тір ке с те р іи  
орыс тіліне аударыныз:
Данные словосочетания переведите на русский язык:
Қүн өлшеуші қүрал 
ハ
Қор жинау кұралы
Айналыс құралы
А кш а  белг 'шері
Айырбас жасау
Акша козғалысы
Занды төлем қүралы 
一
 
」 .
3 Мына сөз тіркестерін қазақ
Переведите данные словосс>неггадйЯ на ^щдакий язык:
Всеобщий эквивалент 
'
Стоимость других товаров
Оплата труда
Делать оборот 
-
Средство для пополнения казны
Средство контроля
188

Национальная валюта страны
^Диалогтағы сѳйлемдерді толыктырыныз:
Дополните предложения в диалоге:
. 
- -  
, дкша туралы 
не  ... 
'
, бул  экономикалык категория туралы кѳп..........
. Баға деген  не?
. Бага деген - ......... 
こ
_ 
丁
ауардың қүны  деп........?
-Кұн ---..........
-1993 жылы Қазақстанның..............  ■ 
-
-Ол кайда...?  ‘
-Т е ң ге н ін неше  ...  бар?
- Керемет екен!
5 Мэтінде, эпиграфта сызылган сѳздер кай сез табына жатады?
К  какой  части  речи  относятся  слова,  подчеркнутые  в  тексте,  в 
эпиграфе?
Паззр аударыңыз! Обрапгге вниманий
Сан есім
Имя числительное
В  казахском  языке,  в  отличие  от  русского,  существительные, 
следующие 
за 
числительным, 
не 
принимают 
окончаний 
множественного числа: 
тѳрт бағыт, бес сабак, он алты студент.
Есептік 
—к о л и ч е с  
丁
 
в е н н ы е  
-Неше? 
Қанша?~сколько?
Бір, он екі
Реттік  -   порядковые-Нешінші?кай?-
^ с о т о р ы й ?
Екінші
Жинактык  -  
с о б и р а т е л ь н ы е  
— Нешеу?-
^СКОЛЬКО?
Үшеу
，
екеу-три，две
Болжалдык 
— 
п р и б л и з и т е л ь н ы е  
— 
Неше?Қанша? -сколько?
Ондай,  бес-алты  -  
около 
десяти,пять- 
шесть.
^ѳлщектік 
- д р о б н ы е  
-Неше?  Қ а н ш а ? - Бестен екі 
- д в е   п я т ы х

^циональная валюта страны
^ Д иадогтагы  сѳйлемдерді т о л ы к т ы р ы н ы з :
дополните предложения в диалоге:
.
- . >   «
, Дкша туралы не  ... 
、
一
  Бүл  э к о н о м и к а л ы к   к а т е г о р и я  
туралы кѳп..........
Баға деген  не? 
’
Баға деген - .........
Тауардың күны  деп........?
Қүн-.............
1993 жылы Қ а за қста нны ң ..................
О л   к а й д а
. . . ? .
Тенгенін неше  … бар?
Керемет екен!
5 Метінде, эпиграфта сызылган сѳздер кай сѳз табына жатады?
К  какой  части  речи  относятся  слова,  подчеркнутые  в  тексте,  в 
эпиграфе?
Назар аударыңыз! Обратите внимание!
Сан 
есім
Имя 
ч и с л и т е л ь н о е  
-
■
 
.  ; * -
. . .
В  казахском  языке,  в  отличие  от  русского,  существительные, 
следующие 
за 
числительным, 
не 
принимают 
окончаний 
множественного числа: 
тѳрт багыт, бес сабак, он алты студент.
Есептік 
-количественные 
—Неше? 
і<анш а?-сколько?
Бір，он екі
Реттік 
―
который?
порядковые-Нешінші?кай?- Екінші
Жинақтык 
-   собирательные 
一 
Нешеѵ?- 
С КОЛЬКО?
В о л ж а л д ы к  
一
 
п р и б л и з и т е л ь н ы е  
-  
Неше?Қанша? 
- с к о л ь к о ?
Үшеу
，
екеу-три，две
Ондай,  бес-алты 
一 
около 
десяти,пять- 
шесть,
»лшеістік 
- д р о б н ы е  
-Неше?  Канша?
Бестен екі -две пятых
189

g лекционном зале мы сели по пять человек в ряду.
ひдна  треть  студентов  института  экономики  и  финансов  получает 
стипендии.
0   нашей  группы  летом  около  10  человек  будут  работать  в  составе 
^СО/стройотряда/.
g 2003  году в нашем университете откры т пресс-клуб, 
g этом году построили кафе «Студент Клуб».
О кы н ы з: 
бұл 
к ы з ы к  
екен! 
Аударыныз, 
м а м а н д ы ғы ң ы зға  
байланысты сөздерді те р іп  ж а зы ң ы з:
Переведите, выпишите слова,  связанные с  вашей специальностью
Шифр
Шифр  — французша 
цифр
，арабша 
сифр 
-   яғяи 
нѳл 
леген  сѳз. 
Дипломатиялық  өкілдердің  өз  үкіметтерімен  хат  жазысқанда,  ал 
карулы  куштерле  соғыс  қимылынын,  барлаудың  қорытындысы 
туралы  бүйрыктарды,  хабарларды  беру  үш ін  колданылатын  шартты 
белгілерінін  жиынтығы.  Оны  шешу  үш ін  ти істі  кілт,  таблица 
колданылады.  Шифрлар  үш ін  сөздер,  сөйлемдер,  буындар,  әріп  әр 
түрлі амалда кисындалып цифрмен не әріптермен  ауыстырылады,
(А.Мусинов)
Үй тапсырмасы:
а) сан есімдерді пайдалана  отырып, «Акша:  баға, кұн» тақырыбы 
бойынша шагын диалог кұрастырыңыз;
используя  имена числительные,  составьте  небольшой  диалог  на тему 
«Акша:баға, кұн»;
э)  Сан  есімдерді  пайдалана  отырып,  Әбікей  Сэтбаев  туралы  4-5 
сөилем  кұрастырыныз  (Кім  болган?  Қай  жылы,  кайда  туған? 
Қайда, кашан окыған? Қай жылы кайтыс болган?);
используя  имена  числительные,  составьте  об  Дбикее  Сатпаеве  4  -5 
предложений  (Кто  он?  Когда,  где  родился?  Где,  когда  учился?  Когда 
Умер? С какими событиями связано  это 
в р е м я ? ) . 
.
2 1
- сабак
Заманымыз м эд е н и е т  іа м а н ы у м э д е н и е тке  б іл ім  ж е т к із е д і
алуга кеп еңбеку аса сабыр керек,  ы л ім  м ы сқалдап  кір е д і 
Халел Досмухамедов 
(1883-1939)

21-мәтін
Инфляция
Қ ұ н   заңы  әрекетімен  анықталатын Аауар-аігша  қатынастарыңьщ 
болуы  инфдяциялык  процестерді  тудырады)  Инфляцияның 
басты 
ерекшелігі  —  қоғамды қ  ұдайы  өндірістін  барлык/факторларына 
қатысты  сан  алуан  себептерден  туадь^  Инфляцияның  ө
ミ
  тдрихы  бар 
1
フフ
5-1783  жылдары  С олтүстік  Америкам
决
  тәуелсһдік  үш ін  болғаң 
} 
соғыс  доллардың құнсыздануына әкеліп  соқты.  Францияда  1784-1794 
жылдары  революция  кезінде  өндірілген  қағаз  ассигнаттар  бір  жылда 
883 еее  қүнсызданды.
Е ркін  бэсеке кезіндегі  капитализм жагдайында инфляция соғыс, 
дағдарыстар,  стихиялық  апаттар  кезінде  болатын  несие  ақшаларының 
алтынға айырбасталуынын тоқтауы кезінде пайда болды.
Инфляция 
латын 
сөзі 
(in fillito  
- 
қампию ) 
кағаз 
ақіианың 
қүнсыздануына 
байланысты 
болатын 
әлеуметтік-экономикалық 
қүбылыс  жиы нтығы.  Айналыстағы  ( акша.  ^ ш е м д е р і  умөлшерінШі,> 
б а ғ а л а р д ы н  
қ о с ы л у ы н а н  
а р т ы п  
к е ^ ^ ^ . о с ы н ь Щ   ^   М ә ти ж е с ін д е  
тауарлармен 
камтамасыз  етілмеген 
j
 ақшгілардіың  пайда  болуы 
инфлцияны білдіреді. 
パ ：ノ
 
ペ
^
Инфляциядан  ѳндіріс  коп  зардап  шегеді,  еңбекке  деген  ынта да 
бүзылады. Инфляция тауар талшылығынын басты себебі.
(А .М усинов, М . Мұхамбетқал кева,  Е. Құдайбергенов)
Экономикалык термин
Инфляция 
— 
ақшаның 
іұрақсыздануы, 
құнсыздануы. 
Елдін 
айналымдағы 
кағаз 
ақшасыньщ 
шамадан 
тыс 
көбейіп 
кетуі 
салдарынан  онын  күнсыздануы,  яғни  ақша  айналымының  мейлінше 
тұрақсыз  болуы.  А қш аны ң   кұнсыздануы  онын  төлем  қабілетін 
төмендетеді.  Бүл  ақшаны  көптеп  шығаруды  (эмиссияны)  керек  етеді. 
А кш а   белғілерінің кұнсыздануын  туғызатын,  ақша белгілерінің артык 
массасынын  ақша  айналысы  саласынан  асып  кетуі  инфляция  деп 
аталады.
(Б.Сабырбаев)
Негізгі түсініктер:
А қш а ны ң  кұноы ідануы  — обесценивание денег 
Қ ұ н  заңы — закон стоимости
Тауар 
一
 акша катынасы -  товарно — денежные отношения

Элеуметтік-экономикалык  қүбклыс  -  социально-экономическое
я в л е н и е
£ркін  бэсеке -свободная конкуренция 
Қағаз акша — бумажные деньги 
丁
өлем қабілеті — платежеспособность
Сүрактар
：
1 . И н ф л я ц и у > іЪ ік   п р о ц е с т е р д і   н е   т у д ы р а д ы ?
2
.  Инфлядияның басты ерекшелігі кандай?
3
.  Ин4,ля[цияньщ өз тарихы бар ма? 
い
,'  ： '
4
.  Инфляция қай кезде пайда болды?
5.  Инф ляция деген не? 
…
パパ
6
.  Инфляция нәтижесінде пайда болатын салдар қандай?
• - 
；
 
■
2 1
-м ә тін б о й ы нш а  тапсы рм алар
1  Мэтінді мэнерлеп окыныз, жана сѳздерге назар аударыныз.
Прочитайте выразительно текст,  обратите внимание на новые слова.
2  Мына  жана  сѳздермен  схема  бойынша  сѳз  тіркестерін 
кұрастырыныз, казак тіліне аударыныз:
Составьте  с  данными  словами  словосочетания  по  схемам,  переведите 
на казахский язык:
......
パ
'  
.
Жыл -  есептік сан есім + зат есім 
..v“
Түтынушы  - болжалдык сан есім + зат есім 
,
Ѳлшем — реттік сан  есім 
十 зат есім 
1
 ауар -  зат есш + зат есім
Жүйе -  зат есім + зат есім 
…
Бэсеке -  сын есім + зат есім 
- ,
Процесс — сьш есім 
十
 зат есім 
Инфляция — зат есім + етістік
' 
へ
' '  
-
、
.
：
■ .
ぐ
:
广
;
し
. '*  .
Назао аудаоыңьп!  Обратите внимание! 
і
Есімдік
Местоимение 
'
Есімдік  используется  в  речи  в  качестве  заменителей  слов  -  
Названий/кроме  мен  и  сен/.  В  отличие  от  русского  языка /8  разрядов/
193

местоимения  в  казахское  языке  по  своим  свойствам  и  знач^иям 
делятся на 
フ
  разрядов:
Ж ікте у /личные/
мен,сен,сіз,ол,біз,6іздер,
сендер,сіздер,олар
Сілтеу /указательные/
бұл,осы,
мына,мынау,сол,ол,ана,анау
өздік /возвратные/
өз,өзім, өзің,өзіңіз.,өздеріңіз,өзі
Жалпылау
/определительные/
бәрі,барлық,бүкіл,барша,әр,әрбір,
Сұрау /вопросительные/
кім?не?қандай?қайсы?қайда?
яеше?
Б елгісіздік 
J 
/неопределенные/
1
іреу,кей,кейбір,бірдеме
Болымсыздык 
/ отрицательны е/
Ейкім,ештеме,дәнеме
Орыс  тілімен  салыстырганда, есімдіктің  қай  түрі  қазақ  тілінде 
жок? Неліктен?
К акой  разряд  местоимений,  в  отлғчие  от  русского  языка,  отсутствует 
в казахском языке? Почему?
3 
Мына 
сѳздермен 
схема  бойынша 
сез 
тіркестерін 
құрастырыңыз:
Составьте с данными словами словосочетания по схеме:
қашық — сілтеу  есімдігі + зат есім 
ақша  — жалпылау есімдіп + зат есім 
өнім -  белгісіздік есімдік +зат есім 
белгі - өздік есімдігі 
十
зат есім
4  Көп 
н ү к т е н ің  
орнына керекгі есімдктерді қойы цы х
Вместо точек вставьте нужные местоимеіия:
... университетімЬ үлкен ғылыми ортальққа айналды.
-■ 
академик 
С .Б .Б о й с е м б а е в т ы ң  
9 0 -ж ы л д ы ғ ы н а  
а р н а л г а н  
р е с п у б л и к а л ы к   ғ ы л ы м и   -   т ә ж ір и б е л ік   к о н ф е р е н ц и я   ө т т і.
… қай факультетте оқисындар?
...  энергетика факультетінде окиѵд>ін.
...  ағам -е се п ш і.
194

, карындасы- экономист.
кай пәнді үнатасың?
халық нарыктык экономиканы куана карсы алды. 
...
5
  Есімдіктерді кѳрсетініз, сѳйлемдерді орыс тіліне аударыныз:
У к а ж и т е   м е с т о и м е н и я ,  п е р е в е д и т е   п р е д л о ж е н и я   н а   р у с с к и й   я з ы к :
«Инфляция» - латын сѳзі.
Бүл — акшаньщ күнсьпдануы.
Акшанын  күнсыздануы - әлеуметтік-экономикалык қүбылыс. 
Инфляция кезінде еңбекке деген ынта бүзылады.
6
  Сөйлемдерді казак тіліне аударыньп:
Переведите предложения на казахский язык: 
ハ . ' ' 小
Инфляция имеет свою интересную историю.
При инфляции появляются деньги,  не обеспеченные товаром.
От инфляции страдает производство.
В  1775 году доллар обесценился.
Стихийные бедствия могут привести к  инфляции.
7 
6
-ж а т ты ғу д а ғы  
аудары лған 
сөйлемдерді, 
соған 
коса 
есімдіктерді  пайдалана  отырып,  «Инфляция  туралы  не  білесін?» 
такырыбы бойынша диалог кұрастырыньп.
Используя 
предложения, 
переведенные 
по 
6-упражнению, 
и 
местоимения,  составьте  диалог  на  тему  «Инфляция  туралы  не 
білесін?»
Косымша  тапсырма:  мэтінді  окыныз,  аударыныз,  мэтінге  4-5 
сұрак койыңыэ, есімдіктерді белгіленіз:
Прочитайте  текст,  переведите,  составьте  4-5  вопросов  к   тексту, 
‘  укажите местоимения:
Екібастұз кѳмірі
Аркадағы  жүлдызды  қаланын  тарихы  сонау  1866  жьглдын 
көктемінен  басталады.  Сол  жы лғы   көктемде  Қосы м  Піщембаев 
Екібастүз  кө лінін  маңынан  тас көм ір тапты.  Содан  кейін  Нкібастұздан 
алтын,  мыс,  мырыш кендерін де тапқан Қосым бабамыз екен.
Ал  казір  көмір  өнеркәсібі  мең  электр  қуаты  каланың  басты 
экономикасы  болып  саналатын  Екібастұз  тас  кө м ір ін ің   коры  11 
миллиард  тонна  көмірді  қүрайды.  Дүние  жүзіндегі  ең 
алып 
көмір
195

кеніш терінін  бірі  -   «Богатырь».  Ол  алыптығы  жағынан  І980  жьілы 
Гинесстің рекордтар кітабына жазылды.  Кеніш   іске  қосылғаннан  бері
1 
млрд. тонналан астам кем ір өндірілді.
: . '   Сөздік . 
_  
' 
ン
Арқа 
—
 ^оыарка 
алып — гигант
кеніш / кесінді/  - разрез 
'
Ү й  тапсырмасьп 
а)  есімдіктерді  пайдалана  отырып,  досынызбен  оның  отбасы 
туралы сейлесіңһ;
используя местоимения, поговорите с другом о его семье; 
э) эпиграфты түсіндірініз,
Заман, ецбек, керек
  сѳздеріне - синоним, 
ке п , кір е д і
 сѳздеріне - антоним таңдап жазыньп
；
о б ъ я с н и т е   э п и г р а ф ,  п о д б е р и т е   и   з а п и ш и т е   к   с л о в а м  
заман,  енбек, 
керек
 - синонимы,  к словам 
кѳп,  кір е д і
 — антонимы
；
б) э ко н о м и ка га  б а йл а н ы сты  ж аңа  сөздерді ж а тга ^ ы з; 
запомните новые слова, связанные с экойомиісой.
2 2 -с а б а к
Б ілШ діден ш ы іщ ан сѳз 
Т а л а п ты га  болсын кез 
А бай Қ^нанбаев
2 2 -м ә тін
Биржа
Биржа  — бүл  нарықтың  ұйымдасқан  формасы.  Мұнда  сұраныс 
пен  ұсыныс  негізінде тауармен  (тауар  биржасы),  бағалы  қағаздгр мен 
(кор  биржасы)  валютамен  (валюталык  биржа)  сауда  жасайды  немесе 
кызметкерлерді жалдаумен (едбек биржасы) айналысады.
Қор  биржасы  -   жеке  кэсіпкерлік  Прйнціпінде  жүмыс  Істейді- 
Бұлар  Лоңдон,  Н ью -Й орк  биржалары,  немёсе  оларды  мемлекет 
ұйьшдастырадьі:  Олар  Францияда,  Италияда  бар.  А Қ Ш -та   10-нан 
астам  қор  бйржасы  бар.  Олардын  ең  ірісі  -  Нью-Йорк  биржасы. 
Сонымен  қатар қор  биржалары  Германияның 8  каласында бар.  Еноек 
биржасы — еңбек рыногында делдалдык операцияларын іске асыраын 
мемлекеттік мекеме.
196

Тауар  биржасы 
—
  тауар  наркы ны н  бір  түрі,  жаппай  ѳндіріс 
тауарларын  сату  жэне  сатып  алу.  Биржалык  бага  -   сұраныс  пен 
үсыныс  аракатынасьг  негізінде  сатылатын  тауарлар  мен  кѳрсетілетін 
кьізметкерлің  бағасы.  Биржа  келісімі-  бүл  бағалы  қағаздармен 
немесе  шетелдік  валютамен  сауда  келісім і.  Ол  негізінде  екі  түрге 
бөлінеді:  кассалык 
一
 осында  ақша  бірден  төленеді,  мерзімді  — осында 
бағалы  кағаздар  немесе  тауарлар  келісім  жасатіғаннан  кейін  беріледі, 
ал олардың акшалай күны  белгілі  оір мерзімнен  кеиін төленеді. 
(А.М усинов)
Экономикалык термин
Биржа 
—
  ақша-сауда  ісін  жүргізетін  мекеме.  Бұл  жаппай  көпшілік 
қолды  стандартты  не үлгі  түріндегі тауарларды  көтерме нарыкта сату, 
мүнда бағалы  қағаздар да,  шетелдік  валюта да сатылады.  Биржа'тауар 
алмастыруды,  сатуды  жеделдету  жэне  кеңейту  ұш ін  пайдаланылады. 
Биржанын  тауар,  кор  (бағалы  қағаз),  валюта,  енбек,  т.б.  -астыртын 
биржа түрлері болады.
(Б.Сабырбаев)"
Сұрақтар:
1
. Биржа дегеніміз не?
2.  Биржаньщ кандай турлері бар?
3 .  Қ о р   б и р ж а с ы   к а й   п р и н ц и п т е   ж у м ы с   і с т е й д і?  
, 、
4.  Қай елдерде ірі кор биржалары орналаскан?
5.  Енбек биржасы кандай мекеме?
6
.  Биржалык баға дегеніміз не?
7.  Биржалык келісім деген қандай келісім? Онын түрлерін атаныз. 

жүктеу/скачать 6,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: