Практический курс казахско го язы ка для экономических специальностей

2-мэтін 
” ..
し
…
М икроэконом ика жэне макроэкономику  .
Экономика  ғылымын  микроэкономика  мен  макроэкономика 
кұрайды.  Микроэкономика  нарык  туралы  ғылым  саласы  ретінде 
ѳндіріс  м үм кіндігін,  тауарлар  таңдауын,  үсыныс  пен  сүранысты, 
нарыктағы  бағаны  зерттейді.  Оның  негізгі  катысушылары:  фирма, 
тұтьшушылар,  жанұя,  адамдар.  М икроэкономикалық  суЬъектшер: 
адам, 
фирма, 
өндірістік 
және 
әлеуметтік 
ұжымдар. 
Оның 
көрсеткіштері:  өндіріс көлемі,  фирма  кызметінің тиім діл ігі,  келісімдер 
т.б.  Көптеген  】
рі  мемлекеттерде  мывдаған,  миллиондаған  әртүрлі 
кәсіпорындар  көп 
мөлшерде  тауар  шығарады,  сондыктан  біз 
микроэкономика  көрсеткіштері  негізінде  елдің  жалпы  экономикасын 
көрсете алмаймыз. 
•
Бүкіл  ел  экономикасын,  өндірісін,  бағасын  макроэкономика 
зерггейді.  Макроэкономика  зерттеушілерін  ж иы нты к  ұсыныс  пен 
жиынтық  сұраныс  көлемі  кызыктырады,  осы  екеуінін  теқдігінен 
макроэкономикалык  тепе-тевдік  туындайды.  Егер  ж иы нты к  сұраныс 
жиынтык  ұсыныстан  артып  кетсе,  онда  экономика  инфляцияға 
ұшырауы 
мүмкін, 
ал 
керісінше 
ж иы нты к 
ұсыныс 
ж иы нты к 
сұраныстан  артса,  онда  экономика  кұлдырауға  ушырайды.  Инфляция 
мен  экономикалык  кұлдырау  -   бүл  макроэкономиканың  басты 
мәселелері.  макроэкономика  экономикалык  ѳсу  каркыны  мен  оларга 
эсер  ететін  факторларды  да  карастырады.  Макроэкономика  жэне 
микроэкономика  бір-бірімен  тығыз  байланысты.  Микроэкономика 
макроэкономиканын  негізі  болып  табылады.  «Макроэкономика» 
термині  макроэкономикалык саясатта кеңінен колданылады. 
(К-Аганина, С.  Мұсабеков) 
*
Сұрактар:
...,! v . .
へ
: . ■: ........
I . Микроэкономика нені зерггейді?
た
  Оның негізгі қатысушыларын атаңыз.
8.  Өндіріс көлемі, фирма қызметі, келісімдер ненщ көосеткіштері?
9.  Макроэкономика немен айналысады?
Ю.Қандай жағдайда экономика инфляцияға үшырайды?.
II.Экономикалык кұлдырау деген не?
Негізгі түсініктер:
макроэкономиканын негізі -  основа макроэкономики
101

макроэкономикалык саясат - макроэкономическая политика 
микроэкономика кѳрсеткіштері- показатели микроэкономики 
негізгі катысушылар -  основные участники 
негізгі курал -  основное средство 
сұраныс кѳлемі -  объем (размеры) спроса 
ұсыныс кѳлемі -объем (размеры) предложений 
экономикалык кұлдырау ~ экономический кризис 
макроэкономикалык тепе-теңдік ~ макроэкономическое равенство 
артып кету -  превышать
2 - мэтін бойынша тапсырмалар
1  Мэтінді окыныз, аударыньп, сұрактарға жауап берініз.
Прочитайте текст, переведите：, ответьте на вопросы. 
一
Назар аударыныз! Обратите внимание!
Значимая  основная  единица  языка 
一
  слово.  То,  что  обозначает 
отдельное  самостоятельное  слово,  является  его  лексическим 
значением.  Например,  куат 
—
 сила,  мощность.  Лексические  значения 
слова куат — сила, мощность - такие: энергия, влияние, войска.
Синонимы  -   слова  одной  части  речи,  обозначают  одно  и  то  же, 
отличаются  оттенками  лексического  значения:  баға  —
—
  кұн,  кажет  - 
керек, негізгі-басты, бѳлік-бѳлшек, заман-уакыт.
Антонимы  -   слова  одной  и  той  же  части  речи,  но  с 
противоположным лексическим значением:, кѳп -  аз,  макро -  микро.
Омонимы  —  слова  одинаковые  по  звучанию  и  написанию,  но 
разные  по  лексическому  значению:  тауар  шыгару 
一
  үйден  шығару, 
негізі болып табылады -  акша табылады.
(Примеры взяты из текста)
2  Берілген  сѳздерге  сѳз  тіркестері  аркы лы   синоним,  антоним, 
омоним келтіріп ж азы ньп.
К  данным  словам  с  помощью  словосочетаний  подберите  синонимы, 
антонимы, омонимы:
синоним
Антоним
омоним
(Экономика) 
тэртібі
—
—
?
(Қазіргі) 
кезеңде
7   ?
―
(Экономиканың)бөлігі
?
―
куаты

Кѳптеген (елдерде)
£Л (экономикасын)
дзык-түлік
(білу) 
кажет
(Сұраныс)артып
Бүкіл 
(өндірісті) 
Ж анұя (болады)
(оған) 
жақын 
Ч т т
—  
一
-
-
3  
«Экономика 
ғылымыньің 
бөлімдері» 
сөз 
тіркесінін 
жалғауларын дұрыс койыңы3^ түсіндіріңіз
Допишите  окончания ,:&  словосочетании  «экономика  ғылымьінын 
бөлімдері», объясните выбор.
Үлгі:  а)  Экономика  ғы лы м .. .бөдімдерден  түрады.-  Ғылымы-т^уеддік 
жалғау. 
へ
へ
.
：
十
，, .
'
一
-''
а) Қазіргі кезенде экономика ғылкм...  екі бөлімнен тұрады. 
ә) Экономика ғы лы м........ екі ^ л ім і бар.
б) Осы экономика ғы лы м ..  оір бөлім ..
макроэкономика.
в) Ал экономика ғы л ы м .......екінш і бөлім.. •- микроэкономика.
г)  «Экономика  ғ ы ^ ь і м , ...  бөлім.......... »  такырыбын  оіз  жаксы
түсінуіміз керек
4 
лМикроэкономика», 
«Макроэкономика^ 
ңеіцесе 
«Макроэкономика  -  макроэкономиканын,  негізі>>  такырыбына 
otp-біріңізбен  диалог  құрастырыныз,  мәтінде  кездескен  жаңа 
сөздерді пайдаланыңьо.
По 
теме 
«Микроэкономика», 
«Макроэкономика» 
или 
«Микроэкономика  -   макроэкономиканын  негізі»  составьте  диалог 
Друг с другом, используйте новые слова, встречавшиеся  в тексте.
5  «Макроэкономика  жэне  микроэкономика  бір-бірімен  ты гы з 
байланысты»  сѳйлеміне синтаксистік талдау жасаныз.
Сделайте синтаксический разбор предложения.

6
 Диалог құрастырыңыз, толыктырыныз. Қай сѳздерге  антоним, 
синоним, омоним  таңдауға болады?
Составьте,  дополните  диалог.  К  какими  словам  можно  подобрать 
антонимы,  синонимы, омонимы?
Кітапхана
- Еңхакьта кітапхана 
… …？
- Ең жамщн кітапхана.........орналаскан.
- Кітапхана^а оку залы бар ма?
- Иэ , ...........Сяған кандай  .... керек еді?
■  Маған  экономикалык,  оньщ  ішінде  қаржы  мен  несие  туралы 
кітаптар керек, ерте^семимар болады.
- Семинардын  ...  кандай
〕
-
«Экономика не үшін кажег?».
- Иэ,  бул... 
такырып.  Оку  за^ында  окырмандар  кѳп  болады, 
Кітапхана сағат 6 - ға дейін ғана істенді. 
へ
- Жарайды, сагат төрт жарым болды, барайѵгн. Сау бол!
-
....................................
!
7  Қосымша  тапсырма:  мәтінді  окыныз,  аударыныз,  мазмүньш 
казак  тілінде  айтып  беріціз.  Омоним  бола  алатын  сѳздерді 
көрсетіңһ.
Дополнительное  задание:  прочитайте  текст,  переведите,  передайте 
содержание на казахском языке.
Укажите возможные омонимы.
Болашакта шығарылатын кітаптарга кагаз керек жок
Кітап  —  білім  кѳзі.  Кітап,  газет  оку  аркылы  рухани 
байлығымызды  арттырамыз,  Дукенде,  кітапханада  кітаптарды 
кѳргенде,  осы  кітаптарды  окыса  деп  қарайсың.  Болашакта  кітаптын 
барлығы  бір  ғана 
жеңіл  «СД»  немесе  «DVD-ға»  сиып  кетеді. 
Электронды  кітап  -   калталы  компьютерлерге  жүктелетін  арнаиы 
форматталған  электронды  кұжат  немесе  кағазға  басылған  кітапты 
толыктай ауыстыратын мамандырылған күрылғы.
Майкрософт  компаниясының  болжауы  бойынша  2012  жылы 
дүние  жүзіндегі  әдебиеттердің  жартысының  астамы  ЭК  ретінде 
шығарылады  деп  кутілуде. 
Э К
  жасау  үшін  барлык  мультимедиалык 
мүмкіндікгер  колданылады.  ЭК 
一
  ны  дайындау  аз  күнге  созылады, 
басуға,  түптеуге  уакыт  кажет  емес.  Окырмандар  үшін  ЭК  өте  арзан 
тұрады, тез жеткізіледі.
104

істеитш 
аны  оки
кұрылғы.
беруіңізге
Бірак ' коі^пьютердің  экраны  кітап-окуға  арналмаған. 
Ж етекші 
, маЛар  е-кітап  үлгілерін  шығаруда.  Мөлшері  кітаптың  көлеміндей 
батарейкаға  немесе  жүйеге  косылып  жұмыс 
Дкпараггар  сақталған  диск  салынғаннан  кейін
болады. 
!
Сөздік 
ぐ
рухани -  духовный
калгалы -  карманный 
… '  
へ
қужат -  документ 
г  v.
жетекші -  ведущий 
• 
. ハ
Үй тапсырмасы: 
а) 
сөз тіркестері сөздігін жасаңыз (актив қорымен);
составьте словарь словосочетаний; 
э) мәтінге аннотация ж аіы н ы з; 
напишите к тексту аннотацию; 
.
5
) эпиграфта берілген сѳідерді түсіндіріңіз;
объясните слова эпиграфа. 
. ■
3 - сабак
Лртық білім-кітапта
 
һ: 
ひ
Абай 
Қунанбаев
 
.
し
, 
. へ
(1845-1904)
■
3 - мәтін
Экономиканы н субъектілеоі
>
Экономикалык  процестердщ  непзп  катысушылары, 
яғнй
 
субъектілері  -  мемлекет,  тұтынушы,  өндіруш і.Ү кім ет  пен  баска  да 
мемлекетгік  органдар  елдің  шаруашылык  жүйесіне  катыса  отырып, 
оның  экономикасын  баскарады.  Кэсіпорын,  фирма  жэне  жеке 
шаруашылыктар ѳздерінін  жеке  қажеттіліктерін  канагаттандыру  үш ін 
кьізметтер  мен  тауарлар  ѳндіреді.  Ѳндірілген  туарларды  тұтынатын 
тұтынушылар - жеке адам мен үй шаруашылығы.
Экономикалык  жүйенің  негізгі  агенттерінің  арасында тауарлар, 
кызметтер,  акша  каражаттары ньщ  козғалысы  тиімді  ж үргізіліп, 
Шаруашылык байланыстар пайда болады.  Ел халкы, үй  шаруашылығы 
жағдайындағы  тұты нушылар  қызмет  пен  тауар  өндірушілермен 
бірігш  жұмыс  атқарады.  Халық  өндірісті  негізгі  жұмыс  кү ш і  және
105

капиталдын  аз  ғана  бѳлігімен,  акпараттык  ресурстармен  камтамасыз 
ете отырып,  өндірушілерден  еңбек  акы  немесе  акшалай  табыстардың 
баска  түрлерін  алады:  Е кінш і  жағынан  тауар  өндірушілері  Ѳз 
тауарлары мен кызметтерін тұтынушыларға сата отырып, олардан осы 
саткан өндіріс ѳнім і үш ін тѳлемдер алып отырады.
Фирмалар  мен  кәсіпорындар  өздерінің  ѳндірген  ѳнімдері  мен 
кызметтерінің  бір  бөлігін  мемлекетке  сатады.  Мемлекет  тауар 
өндірушілерге,  яғни  фирмалар  мен  кәсіпорындарға  несиелер  беру 
негізінде  каржылай  кѳмек  беріп  отырады.  Сондьщтан  да  ѳндірушілер 
мемлекетке  саиық  тѳлеуге  міндетті.  Сокымен  бірге,  мемлекет  ѳз 
тарапынан  халык  кұкы ғы н   корғау,  халык  кауіпсіздігін  сактау  мен 
мемлекеттік камсыздандыру шараларын жүзеге асырады.
(Аганина Қ. Ж .，Мұсабеков С. М.)
Сұрактар:
1  Экономиканын негізгі субъектілерін атап беріңіз.
2  Ѳндіруші деп кімді,  тұтынушы деп кімді атайды?
3  Мемлекет ѳндірушіге кандай көмек көрсетеді?
4  Өндірушілер мемлекетке кандай төлемдерді төяеуге міндетгі
Н егізгі түсініктер:
экономика субъекті — субъект экономики
экономиканы баскару — управление(управлять) экономикой
жеке кажеттілік -  личная потребность
негізгі жумыс күші -  основная рабочая сила
камтамасыз ету -  обеспечивать
мемлекет тапсырысы 
—
 государственный заказ
каржылай кемек — финансовая помощь
несие беру 〜 кредитование
3 - мэтін бойынша тапсырмалар
1  М этінді мэнерлеп окыныз.  сұрактарға жауап беріңіз.
Прочитайте выразительно текст,  ответьте на вопросы.
2
  М этіндегі 
жаня 
сездермен 
сез 
тіркестер 
сѳздігін 
күрастырыныз.
Составьте  словарь  словосочетаний  с  данными  в  тексте  новыми 
словами.
Үлгі:  катысушы 
一
 негізгі катысушы
106

3
  К
»11
  нүктенің  орнына  дұрыс  жалғауларды  койы п,  сейлемдерді 
0рьіс тіліне аударыңьо:
Зместо  точек  вставьте  нужные  окончания,  переведите  данные 
п р е д л о ж е н и я   н а   р у с с к и й   я з ы к :
Экономика  процес.............   субъекті........  -  мемлекет,  ѳндіруші,
х ұ т ы н у ш ы . 
’ 
「
Мемлекет орган....... шаруашылык жүйе.........   катысады.
Елдіи  экономика......мемяекеттік орган баскарады.
Ѳндірілген тауар  жеке адам мен үй шаруашылы........кажет.
ф и р м а ,  к э с іп о р ы н   к ы з м е т т е р   м е н   т а у а р ................ѳ нд іред іѵ  
■■■-■■
М емлекет орган.........тауар ѳндіруші......... несие береді.
Тауар мен кызмет ѳндіруші...  мемлекет...  салык тѳлейді.
Ескертпе: 
жалғауларды 
түсіндіру 
ү« іін, 
мына 
«фежені 
пайдаланьіныз:
Чтобы  объяснить  постановку  окончаний,  обратите  внимание  на 
правило:
Притяжательные  формы  111 
существительных  образуются
при помоши следующих окончаний:
если основа оканчивается на согласный  ^  ы/-і  : 
ïon
屮
ы  - тобы 
если  основа  оканчивается  на  гласный 
-  сы/-сі: 
энергия+сьг- 
энергиясы
( Тапсырмада жалғаулардың басқа түрі дб бар!)
4  Орыс  тілінде  берілгеи  зат  есімнің  тәуелдік  жалғаулы 
формаларын  пайдаланып,  оларды  казак  тіліне  аударып,  «Менін 
досым»  деген  такы ры п  бойынша  ш ағын  әңгіме  құрастырыңыз, 
тәуелдік жалғауларды белгілеңіз.
Используя  существительные  в  притяжательной  форме  III  ли-ца, 
данные  на  русском  языке,  составьте  на  казахском  языке  небольшой 
рассказ  на  тему  «Менің  досым»,  выделите  притяжательные 
окончания:
Мой  друг,  его  семья,  его  отец,  его  родители,  сестра 'Друга,  в  евѳе 
свободное  время,  его  имя,  его  фамилия,  его  хобби/ермегі/,  его 
любимым  предмет,  его  любимая  музыка/песня/,  будущая  профессия, 
Тема  его  курсовой  работы 
一
  «Экономика  субъе^ілершің  ѳзара 
байланысы». 
十
':.‘
107

5  Сѳ
5
  тіркестерін  пайдаланып,  диалог  кұрастырыңыз,тәуеліЦқ 
жалғауларды белгіленіз:
Используя 
словосочетания,  продолжите  диалог,  выделите 
притяжательные окончания:
- Экономиканы зертгеу керек пе?
- Эрине. Мысалы,... 
.
і
- Экономика эксперггерінін айтуынша,  .... 
Дүрыс па?
- И э ,
—
- Тұтынушы деген кім?
- Түтынушы  деп  біз  ..... 
............. .  .  Ол  экономиканьщ  негізгі
катысушы....Сен бұны білмейсің
- Енді білетін болдым.  Өндірушіге жеке шаруашылык жата ма?
- Иэ, ол д а ................өндіреді ғой.
- Мемлекет тарапынан  .... каржылай кѳмек беріле ме?
- Ондай  .… болмаса,  жағдай  киын  болар  еді.  Қаржылай  көмек  ... 
түрінде беріліп түрады.
- Бұл  .... екен!
6
 Мына  сөздерді  казакша  -   орысша  түсіндірмелі  сөздік  аркылы 
орыс тіліне аударыныз, сөйлем кұрастырыңыз (казак тілінде):
Используя  казахско  —  русский  толковый  словарь,  данные  слова 
переведите  на  русский  язык,  составьте  с  ними  предложения  (на 
казахском языке):
Экономикалык  жағдай,  ѳндіріс  ѳнімі,  акшалай  табыс,  шаруашылык 
байланыстар,  жеке  кажеттіяіктерін  қанағаггандыру  үшін,  акша 
аударымдары,  кауіпсіздік шаралары, акша айналымы
7 Эпиграфты калай түсінесһ? Абаи Құнанбаев туралы не білесіз;
Как понимаете эпиграф? Что вы знаете об Абае Кунанбаеве?
8
  Қосымша  тапсырма:  мэтінді  аударыныз,  мазмұнын  казакша 
айтып  беріңіз.  Соңғы  2  сѳйлемдегі  зат  есімдердің  септік 
жалғауларын аныктаныз.
Дополнительное  задание:  переведите,  передайте  содержание  на 
казахском  языке.  В  двух  последних  предложениях  определите 
падежные окончания имен существительных.
Компьютер кѳмегімен ка ш ы кта н  окы ту 
Қашыктан 
оқыту 
арқасында 
студенттер 
мүғаліммен 
компьютер  экранында  бір-бірімен  бетпе-бет  жүздесу  мүмкіндігінде.
108

алғашкы  кашыктан  окьіту  -   ерекше  жағдайлардағы  окушыларға: 
барУ  м үм кіндігі  ж о қ  шалғай  жерлерде  тұратын,  мектептен  алыс 
каіііыкта  түратын  т.б.  арналды.  Бұл  оқыту  арзан  түседі,  өйткені 
көптеген  мүғалімдер штатын үстау кажет емес.  Мысалы, бір лекцияны 
бір  уакытта  әлемнін  миллиондаган  студентгері  тыңдайды,  үлкен 
аудиторияда  сабак  өткізудің  қажеттілігі  жок.  Оку  мобильды:  кысқа 
^ерзімде өзгерістер мен толБіқтырулар енгізуге болады.^Бүл оқу үшін 
5
ағдарламамен камтамасыз етілген  мультимедиалык компьютер мен 
И н т е р н е т   ж ү й е с ін е   к і р у   м ү м к ін д іг і  к а ж е т .  Ш е т   т і л і н   ж а к с ы   б і л е т і н  
студент  Сорбоннаның  немесе  Гарвардтың  диплЪмын  ёзінің  туған 
жерінен шыкпай-ак ала алады. 
'  '
 
1
с,. : -
Сөздік
кашыктан -  на расстоянии 
'
бетпе -  бет  - дицом к лицу 
, '  .
камтамасыз ету -  обеспечить 
. 
. 
‘ 
ノ
Үй тапсырмаёы:
а) септік жалғаул^рын кайталаңыз; 
J 
が
.
ハ
、' 
: !
リ
j
повторите падежные окончания;
э)
  «Экономйка  субьекігілері»  такы ры бы   бойынша  косымша 
матіериал  даярлаңыз ( мәтін, мақала, диалог, әңгіме т.б
.)；
по  теме  «Экономика  субъектілері»  приготовьте  дополнительный 
материал (текст, Статья, диалог, расеказ и др.).  ' 
..、，
' 
' 
.'
丨
.
4 - сабак
¥стаздардан да, Н ітаптардан да 
қ а ж е т т іс і мен  щпагандарыңды ала &іл
Лев  Толстой
(1828-1910) 
'
，
, ,
4- мэтін
М аркетинг (1)
^«Маркетинг»  шагсеі  — сѳзі  ағылшын  тілінен  алынған,  яғни 
нарьщ 
«рынок»  деген  ұғымды  білдіреді.  йЮ ның  кең 
тараған  уақы ты -Х Х  
^асырдың  40-50  жылдары.  Тауар  өндірушілер  арасында  гауар  өткізу 
浓әне сату уш ін  нарыктык бэсеке кеңінен тараған多 ирмалар өз өнімін 
өткізу  үш ін 
ынталандыру,  жарнамалау,  тауарды  өткізу,  тарату
109

каналдарын  аныктауда  маркетинг  кызметін  пайдалана  бастады 
}| Маркетинг  нарыкты  жан-жакты  зерттей  отырып,  болашакта  тек 
ѳздерінін  тұтынушыларын  табатын  тауарларды  өндіруді  көздейтің 
экономикалык  жүйе.  Маркетинг  -  экономиканын  кез  келген 
саласынын кұрамдас бѳлігі.
г) 
Маркетингтің  негізгі  түсініктері:  мұктаждык
，
  кажеттілік, 
сұраныс,  тауар,  айырбас,  келісім  және  нары к.  М ұктаж ды к 
〜 
адамның  бір  нәрсенін  жегіспеушілігін,  тапшылығын  сезінуі.  Оньің 
бастылары физиологиялык-әлеуметтік мұқтаждык (тағамға,  киімге, өз 
өмірінің  қауіпсіздігін  ойлау  жэне  білімге  деген),  әсерлену
，
 
сүйіспеншіяік,  сыйластык  сиякты  мұктаждыктар  адам  табиғатынан 
туындайды.
Екінші  ұғым  —
  кажеттілік.  Қажеггілік  коғам  дамуына 
байланысты,  себебі  адамның  кажеттілігінде  шек  жок
，
  ал  оны 
канағаггандыру 
ушін 
керекті 
материалдык 
игшктер 
шектеулі.Үшінші- сұраныс.  Сұранысты  канағаггандыру  коғамның әр 
уакытында  каржыяык  мүмкіндіктер  мен  ресурстар  көлемімен 
байланысты. Төртінші — тауар-  нарык аркылы пайдалануға, түтынуға 
жеткізілетін материалдык игіліктер мен кызметтер жиынтығы.
Бесінші  -  айырбас 
—
  адамның  өзіне  кажетті  бұйымын  алу  үшін 
орнына баска бір бұиымды ұрынуы. Ал айырбастың жүзеге асуы әрбір 
жактардың  келісіміне  байланысты.  Келісім  -   келісуші  жактар 
аралығындағы бағалы заттарды коммерциялык (сауда-саттык) жолмен 
айырбастау.  Келісімдер  акша  негізіндегі  немесе  бартерлік  келісім 
негізінде болады.  Нарык 
一
 сатушылар мен сатып алушылар, ѳндіруші 
мен тұтынушы  лар  арасындагы  экономикалык  катынастардьщ  белгілі 
бір жүйесімен сипатталатын тауар айырбасының саласы.
^
  Маркетингтін  негізгі  атқаратын  кызметтер!:  нарықты  кешенді 
зерттеу, коммерциялык өндірістің тауар өткізу мүмкіндіктерін талдау, 
өнімдер ассортиментін  аныктау,  маркетинхтік бакылау кызметі,  тауар 
мен баға козгалысын зерттеу.
(Аганина Қ. Ж .，Мұсабеков С  М.)
Сұрактар:
1  «Маркетинг» сѳзі кандай үғымды білдіреді? 
-,
2  Маркетинг кай кезден бастап кеңінен тіраған?
3  Фирмалар маркетингті не ушін пайдалана бастады?
4  Бұл экономикаяык жүйе
：
 нені кѳздейді?
5  Маркетингтін негізгі түсініктерін атаңыз. 
'
6  Маркетинг кандай кызмет атқарады?
110

^арКеТинг кыэметі 
一
 маркетинговая деятельность 
мұКтаждыкты канағаттандыру - удовлетворять нужду 
―; 
сүранысты канағаттандыру - удовлетворять спрос 
'  … 
каЖеггілік 
ұғымы — потребность, необходимость 
;
та у а р  
айырбасы 
-   о б м е н   т о в а р о в  
:
-------
коммерциялык айырбас 
—
 коммерческий обмен 
,
бартерлік келісім -  бартерный договор 
、
に. . ' . . , .
4- мэтін бойынша тапсырмалар
1
  Мэгінді  мэнерлеп  оқыцыз,  аударыңыз,  мәтінге  койылған 
сүрактарға жауап берініз.
Прочитайте  выразительно  текст,  переведите,  ответьте  на  вопросы, 
данные к тексту.
2  ҮЙ тапсырмасынан Ж атые седтік жалғауларын кайталаныз.
Из домашнего задания повторите, окончания местного падежа. 
!
つ
  +
Назар аударыныз:  Обратите внимание:
Ж а т ы е   с е п т ік   / м е с т н ы й   п а д е ж /   о т в е ч а е т   н а   в о п р о с ы  
,
Қайда? Неде? Кімде? Қашан? /Где?  У  кого? Когда?/ 
■.,
Существительные в Жатые септік .имеют следующие окончания:
ц е гіз гіт ү с ін ік т е р : 
セ
；
Если  основа оканчивается на  . .., 
то  окончание
Гласный
-да/ -д е~  тауар+да;
Сонорный
кезен+де;
Звонкий  согласный  (кроме
кѳлем+де;
Ав
，
г,д)
Соотвётствует 
при 
ііе^еводе на руссский язык
Предлогам  в, во,  на, у
3  Жатые септік формасын жасап, орыс тіліне аудаоыңыз:
Образуйте форму Жатые септік,  переведите на русский язык
；
^
 ғасьш
一.  маркетинг кызметі пайда болған. 
:
%л ке зең .^нары кты қ бвсеке кеңінен тараған. 
い.
111

Нарыктық  жағдай...  маркетинг  -  экономиканын  негізгі  бөліктеріңі^
Коммерциялык  айырбас...  бағалы  зат  ретінде  ақшанын.  катысу^ 
міндеггі емес.
Назар аударыныз! 
Обратите внимание!
Если основа оканчивается на..., 
то окончание
Глухой согласный 
-та /-те  нарык+та, вндіріс+те 
Звонкие согласные б,в
，
г,д 
[  
Э ко лог+ та __________
4  Ж атые  септік  формасыц  жасап,  сѳйлемдер  кұрастырыныз:
Образуйте форму Жатые сецтік, составьте предложения:
Біртүтас экономикалык жуйе,  4)-50 жылдары,  материалдык игіліктер, 
сауда- саттык келісім，тауар айырбасы
Назар аударыңыз! Обратите внямание!
Если основа оканчивается на  •■”
то 
окончание
-сы  /-ci
-нда /- нде / электр станциясы + нда 
мұнай  өндірісі 
+нде
- ы  / -i
энергия коры  
+нда 
куат К
93
І 
+нде
5  Берілген  сѳздер  мен  сез  тіркестерін  казак  тіліне  аударып, 
Жатые 
септік 
формасын 
жасаныз, 
олармен 
сѳйле^дер 
күрасты ры ны з;
Данные  слова  и  словосочетания 
переведите  на  казахским  язык, 
образуйте форму Жатые сеггтік, составьте предложения:
Система  экономики,  потребности  человека,  спрос  на  товар,  ценные 
товары,  товары  фирмы,  исследование  рынка,  благодаря  обмену, 
договаривающиеся стороны.
о 
тапсырмасынан  Барыс  септік  жалғауларын  қайталаныз, 
мына сұрактарға жауап беріңіз:
112

д о м а ш н е г о  
з а д а н и я   п о в т о р и т е   о к о н ч а н и я  
Барыс  септік, 
о т в е т ь т е  
н а
-росы:
fiapbïc септік жалғауларын атаңыз;  мысал келтіріңіз;
а^зовите  окончания  существительных  в  Барыс  септік,  приведите
примеры, 
. . .
rgapbjc септіктін сұрактарын аганыз, мысал келтірініз;
назови^  вопросы  существительных  в  'Барыс  септік,  приведите 
примеры,
б) барыс септікте тұрған сөздердің магынасын түсіндіріңіз, мысал 
パ
келтірін
« ；
объясните значение слов в Барыс септік,  приведите примеры..
Қосымша тапсырма:  баска септіктерді, олардыц сұрактарын еске
түсірінЬ^ 
'
Дополнительное  задание:  вспомните  все  остальные  падежи  и  их
окончания!
6
  «Асхана» сѳзін  септеніз, сѳйлем аркы лы  кѳрсетініз
Просклоняйте  слово  «Асхана», 
покажите 
это  на 
примере 
предложений: 
:,
Үлп:  Атау септік - Студент үиінде жақсы асхана (Атау септік) бар.
Іл ік септік 
一
......  
■
  ■
 
-. •
7  Қазақ тіліне аударыныз, жалгау тандауын түсіндірініз:
Переведите на казахский язык, объясните выбор окончания:
. 
ァつ
■'.  ■
«Маркетинг» сѳзі /из английского языка/ алынған.
Z3 середине X X   века/ маркетинг кең тараған. 
.
/В этой экономической  системе/ нарык жан-жакты  зерттеледі,
Адамдар /потребности/ әртұрлі жэне күрделі,
Қажеттілік адамнын /к  культурному уровню/ карай байланысты.
Тауар - / материальных ценностей и услуг/ жиынтығы.
Айырбас  кезінде адам кажетті  бұйымды  алу үшін /другой товар,вещь/ 
Үсынады.
Н а р ы к   -   / э к о н о м и ч е с к и е   о т н о ш е н и я /   ж и ы н т ы ғ ы .
. " .  
.
•
^ткенді еске түсірініз, кайталаңыз.
Мәтіндегі сөздердің септік жалғауларын көрсетініз:
С к а ж и т е   п а д е ж н ы е   о к о н ч а н и я   с л о в  
в
  т е к с т е : 
,
ІІЗ

Қа^акстан тарихынан
Біздің  заманымыздык  ҮГ-  IX  ғасырында  казак  жерінде  ежелгі 
түркі  мемлекеттері,  хандығы  пайда  бола  бастады:  Батыс-Түркі 
кағанаты, Түргеш және Қарлық хандыктары. X ғасырда көшпелі туркі 
тайпалары  Қарлык  хандығынын  астанасы  Баласағұнды  жаулап 
алғаннан кейін, Қараханид (940-1212) -  бірінші ислам-түркі мемлекеті 
пайда  болды.  Бұл  кезде  казак  жерінде  көптегён  дамыған  -  Отырар, 
Созақ,  Сауран  т.б.-  қалалар  болды.  Олардьің  жоғары  өркекдеген 
мәдениеті, дамыған саудасы боллы.
Х Ү   ғасырдын  аяғында  казак  хандығы  пайда  болды.  Қазак 
халқы  көп  жылдар  бойы  жонғар  басқыншыларына  карсы  кантөгІс 
соғыс  жүргізген.  ХҮІІІ  ғасырда  казак  халкы  ұлы  хандар  мен 
батырлардың  (Абылай  хан, 
Әбілкайыр  хан,  Бѳгенбай  батыр, 
Қабанбай  батыр  т.б.)  басшылығымен  Жоңғар  хандығына  соккы 
береді.
Сөздік
жаулау _ захватить 
баскыншы -  завоеватель 
кантөгіс -  кровопролитный 
басшылык - руководство 
パ
Үй тапсырмасы: 
a) 
мәтіндегі жана сөздерді пайдаланып, диалог к^растырыңыз;
используя данные в тексте новые слова, составьте диалог;
э)  эпиграфты  түсіндіріңіз,  Лев  Толстой  туралы  казакша  айтып
берініз;
объясните эпиграф, расскажите на казахском языке 
о
 Льве Толстом.
5-сабак
Ѳнер，б іл ім
 -  
б эрі де окуменен  та б ы лга н 
ь іб ы ра и А л ты н са р и н  

жүктеу/скачать 6,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: