М.М. Мұқанов зерттеулерінде бұрынғы қазақ елінде баланың жасын кезеңдерге бөлу тарихынан: Туғаннан 1 жасқа дейінгі кезең-нәресте жас кезеңі. Нәресте жасы мынадай 2 кезеңге бөлінеді: а)бесік жасына /туғаннан 7 айға дейін/; б) еңбектеу жасына / 7 айдан 12 айға дейін/.
1-ден 3 жасқа дейінгі кезеңі-бөбектер жасы. Бұл кез баланың тілі шығып, денесі нығайып, ойнай бастау мезгілі. Бөбек өте мейірімді келеді. Малдардың төлдерін ұнататыны сондай, үстінен сипап, не солардың дауысына салып еліктейді. Ойын үстінде қыздар шешесіне, ұлы әкесіне еліктейді.
3-тен 7-ге дейін сәби жасы. Бұл жастағылар жұмыстың қарапайым түрлерін орындауға қатысады. Қыздар қазан-аяқ ұстап шешелеріне кемектеседі. Ұлдар бұзау бағып, тезек теріп, түйеге артады.
8-ден 11 жасқа дейін періште жасы. Психикалық және физикалық даму жағынан қыз бала ұл балаға қарағанда алда келеді. Бұл жас кезеңін періште жасы дейтін себебі әдет-ғұрыптарды сақтау міндеттеледі. Егер бұлар бұзақы іс жасай қалғанда соның кінә екені осы жастан соң есептелінеді. Демек, бұл жас әлі кішкентай болып есептелінеді.
12 жастан 15 жасқа дейін бозбала /қыз бала/ кезеңі. Бұл мезгіл ұл мен қыздардың есейіп қалған кезеңі. Үйге қонақ келгенде қыздар қонақтардың көзіне көрінбейді. Ұлдарды үлкендермен табақтас ететін, үлкендермен қатар атқа мініп, саяхат жасауға, аң аулауға қосатын.
15 жастан бастап үлкендер жасы. Бұл кез ұлдарды үйлендіріп, еншісін бөліп беріп, қыздарды ұзату мезгілі болатын.
6 дәріс. Нәрестелік кезеңдегі психологиялық ерекшеліктер
Дәрістің мақсаты: Нәресте жасындағы балалардың психикалық дамуы жөнінде түсінік беру, Нәрестелік кезеңнің басты ерекшеліктеріне тоқталу.
Дәрістің жоспар:
1.Нәресте жасының жалпы сипаттамасы.
2.Нәресте жасының жетекші іс-әрекеті.
3. Нәрестенің дамуы барысындағы дара айырмашылықты анықтайтын факторлар.
Әдебиеттер тізімі:
1.Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология.-А.,1982.
2.Эльконин Д.Б. Детская психология.-М.,1960.
3.Эльконин Д.Б. Психология игры.М.,1978.
4.Мухина В.С. Детская психология.М.,1998.
5.Обухова Л.Ф. Детская психология.М.,1995.
Бала жарық өмірге келіп анасынан физикалық тұрғыда ажырайды. Ол мүлдем басқа жағдайға енеді: суық, жарық, ауа. Мұндай жағдайларға бейімделуде- шартсыз рефлекстер көмектеседі. Балада шартсыз рефлекстер қатары болады.
Бұл ас рефлекстерінің жүйесі. Ерніне тиген нәрсені сору пайда болады. Шартсыз рефлекстерден қорғаныс және бағдарланған рефлекстерді бөліп көрсетуге болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
