Р.Декарт «философияның негізгі сұрағын» дуализм тұрғысынан шешеді: «Не бірінші: материя ма, әлде, сана ма деген таласы мағынасыз. Адам табиғаты дуалистік болғандықтан (өз бойында екі - материалды және рухани субстанцияны біріктіретіндіктен), материя да, сана да бірінші бола алмайды - олар әрқашан болған және тұтас болмыстың екі түрлі көрінісі».
Рене Декарт (1596-1650)
Рене Декарт «тума идеялар» туралы
Декарт: «Тума идеялар адам санасына тәжірибеден тәуелсіз берілген. Бұл Құдай туралы және өзгермейтін мәңгі мәндер туралы идеялар мен анық геометриялық ұғымдар»
Жаңа Заман философиясында «рух - зерде және ойлау» деген рационалдық түсіндірме дамып шықты.
Иммануил Канттың философиясында «тума идеялар» рөлін априорлық танымдық формалар атқарады. Олар трансценденталды сипатта, яғни эмпирикалық танымның алдында келе жатып, оны ұйымдастырып тұрады.
Мысалы, сезімділіктің априорлық формалары ретінде кеңістік пен уакыт туралы «тума сезімдер» адам санасында берілген.
Объективті рух - рухтың екінші сатысы, түтас алғанда «қоғам рухы». Объективті рухтың көрініс беретін салалары - құқық, мораль, азаматтық қоғам, мемлекет
Абсолютті рух - рухтың ең жоғарғы көрінісі, мәңгі шын ақиқат, Абсолютты рухтың көрініс беретін салалары: өнер, дін, философия
