Психика. Психикалық рефлексия. Жануарлар әлеміндегі психика мен мінез-құлық формаларының негізгі даму кезеңдері

Психика - бұл шындықтың идеалды образдардағы субъективті, сигналдық, әлеуметтік шартталған көрінісі, оның негізінде адамның қоршаған ортамен белсенді әрекеті пайда болады.

Психикалық рефлексияның жоғарғы формасы ретінде түсіну үшін рефлексия материяның әмбебап қасиеті екендігін ескеру қажет. Тіпті жансыз табиғат нысандары бір-біріне әсер ету нәтижелерін көрсетеді, осы әсердің іздерін сақтайды (мысалы, теңіз немесе жаңбырмен шайылған тас осы әсерлердің іздерін сақтайды, оның пішіні өзгереді).

Жануарлардың мінез -құлқы - инстинктивті мінез –құлық болып табылады. Инстинктивті мінез - бұл жануарлардың бір түрінің барлық өкілдеріне бірдей бағытталған түрлік мінез –құлық.

І кезеңде жануар тек сыртқы әлем объектілерінің белгілі бір қасиеттеріне ғана әсер етеді және оның мінез-құлқы туа біткен инстинкттермен анықталады (тамақтану, өзін-өзі сақтау, көбею).

II кезеңде шындық заттардың тұтас бейнелері түрінде көрінеді және жануар үйренуге қабілетті, жеке-дара қалыптасқан мінез-құлық дағдылары пайда болады.

III кезең жануарлардың затаралық байланыстарды көрсете алуымен, жағдайды тұтасымен көрсете алуымен сипатталады, нәтижесінде жануар кедергілерді айналып өте алады, оларды шешуге алдын-ала дайындық шараларын қажет ететін екі фазалы мәселелерді шешудің жаңа тәсілдерін ойлап табады.

Жануарлар психикасы мен адам психикасының айырмашылығы.

Психикалық күй туралы түсінік. Адамның бейімделуі және дененің функционалдық жағдайы. Бейімделу деңгейлері: физиологиялық, психикалық, әлеуметтік. Гомеостаз тұжырымдамасы.

2. Психикалық күй - бұл белгілі бір уақытта анықталған психикалық белсенділіктің салыстырмалы тұрақты деңгейі, ол жеке тұлғалық белсенділіктің жоғарылауында немесе төмендеуінде көрінеді. Әр адам күнделікті әр түрлі психикалық күйді бастан кешіреді. Бір психикалық күйде ақыл-ой немесе физикалық жұмыс жеңіл және өнімді түрде жүреді, екіншісінде қиын және тиімсіз. Психикалық күйлер рефлекторлық сипатта болады: олар қоршаған ортаның, физиологиялық факторлардың, жұмыс барысының, уақыт пен ауызша әсерлердің әсерінен туындайды (мақтау, айыптау және т.б.).

3. Адамның психикалық қасиеттері - берілген адамға тән белгілі бір сапалық-сандық белсенділік пен мінез-құлықты қамтамасыз ететін тұрақты формациялар. Психикалық қасиеттерге мыналар жатады: жеке тұлғаның өмірлік позициясы (адамның белсенділігінің таңдаулылығы мен деңгейін анықтайтын қажеттіліктер, қызығушылықтар, сенімдер, идеалдар жүйесі); 2) темперамент (тұлғаның табиғи қасиеттерінің жүйесі - ұтқырлық, мінез -құлықтың балансы мен белсенділік тонусы - мінез -құлықтың динамикалық жағын сипаттайтын); 3) қабілеттер (адамның шығармашылық әлеуетін анықтайтын интеллектуалды-еріктік және эмоционалдық қасиеттер жүйесі) және, ақырында, 4) қарым-қатынас жүйесі мен мінез-құлық тәсілдері ретінде сипат.

«Психикалық процестер, қасиеттер мен күйлер» ұғымдары психиканың функционалды-мазмұндық жағын сипаттайды. Психикалық белсенділіктің әр түрлі деңгейлері «сана мен бейсаналық» ұғымдарында көрінеді.