Психология және музыкалық білім педагогикасы Музыкалық білім психологиясы мен тұлға дамуы
жүктеу/скачать 27,39 Kb.
|
| Психологтардың мәлімдеуінше (Ж. Пиаже, Н.С. Лейтес, В.Э. Чудновский, А.Э. Симановский және басқалар), балаларда шығармашылыққа деген қабілеттілік өзара тәуелді даму кезеңдерін өткеру арқылы бірте-бірте қалыптасады. Балалар шығармашылығын зерттеу шығармашылық ойлаудың үш кезеңін анықтауға мүмкіндік береді: көрнекі әсерлілік, себептік және эвристикалық. Бұл музыкалық креативтілік «аңғал» шағында және өз дамуында әсерлік, көрнекі музыкалық тәжірибеге, музыкалық тәжірибелік қызмет әдістеріне, музыкалық қозғалыс (пластикалық интонациялау, ритмика, би), ән айту (хор, ансамбльдік, вокалды, суырып салма және балалар музыкалық ертегілерін құрастыру), аспаптық музыка ойнау (оркестр) тірек артады және талпындырады.
Бірте-бірте сыртқы көрнекі музыкалық қызмет балаға түсінікті әсер ету адекватты және адекватты емес интонациялық ішкі байланыстармен толығады. Интонациялық сөздік бірте бала санасының образдарды музыкалық бейнелеудің әсерлі тілі ретіндегі сезімдік тәжірибесімен байланысады. Музыкалық білім педагогикасының міндеті өзінен өзі түсінікті музыкалық тәжірибенің жинақталуына, латералдық ойлаудың дамуына, интонация мен тікелей жаңа музыкалық мәнерлі жанама құралдарды туындатуға және музыкалық сабақ процесінде энергиялық табыс пен шаттық сезімін алуға ықпал етеді. Сол кезде өнер педагогикасы да шынайы шығармашылық болады, ал музыкалық – педагогикалық процесс – әр тұлғаның креативтілігінің дамуына ықпал етеді. Музыкалық білім психологиясы ғылым және оқу пәні тұрғысынан да қарастырғанда музыкалық сананың оның барлық музыкалық оқу қызметін ұйымдастыратын жүйелік біртұтастығы, оқушы мен оқытушының музыкалық сананың жеке психологиялық ерекшеліктері, педагогикалық басқаруға жататын үйлесімді құрылым қалыптастыру және оқушылардың өзіндік жеке музыкалығының қалыптасуына ықпал ету сияқты аспектілерді зерттеуге көңіл бөлу керектігін білдіреді. Жанды музыкалық педагогикалық эмпирияда (әр музыка сабағында) музыкалық қабылдау мен ойлау, еске алу және елестету, білім және интуиция үрдістері арасындағы шекара жоқ, алайда психикалық процестердің жеке және типтік ағымының алуан түрлі өмірлік көрінуі бар. Осы жеке өмірлік көріністер кездейсоқ емес және «өзінен өзі» деп түсіндірілмейді, яғни қабылдау, ойлау немесе тұлғаның шығармашылығы типтері нұсқаларының кездейсоқ таралуы емес. Дәл осы музыкалық тану үрдісінің ағымының және музыкалық қызметтің ерекшеліктері, оның сипаты жеке музыкалық сана құрылымының мағыналық тұтастығының белгілері болып табылады. қабылдау немесе шешімін табу, еске сақтау немесе түсіндіру бойынша оның жеке міндеттері музыканы оқу процесінде белсенді немесе енжар, ырғақты немесе әр түрлі, кенеттен немесе өз бетімен, шығарушылық тосыннан немесе жоспарлы және «ереже бойынша» іске асырылуы жеке музыкалық сананың базалық мағыналық құрылымын сипаттайды. Музыкалық білім процесіндегі музыкалық сана дамуының жалпы заңдылықтары қандай? Баланың музыкалық санасы мақсатты бағытталған музыкалық білімнің басталуына дейін синкретиялық бірлікті білдіреді: кез келген музыкалық оқиға, әсерді бала барлық психикасымен, жан мен тән бірлігінде қабылдайды. Әсердің осындай тұтастық пен бөлінбеуі тосыннан, музыкаға өзінділік әрекеті өз сезімдерін санасыз қабылдауда көрініс табады. Музыкалық сананың жеке функциялары: танымдық (қабылдау, зейін, зерде, қиялдау), есту (ырғақ сезімі, тембрлі және динамикалық ажырату, ладтық есту қабілеті), эмоционалдық-мотивациялық көрініс, операциялық шеберлік пен икем жеке өзі жалпы психикалық өмір бейнесінен әлі ажыратылған жоқ. Музыкалық білім процесінде музыкалық сананың жеке функциялары одан ары дифференциаланады және дамиды. Жеке тұлға дамуына бағытталған музыкалық білім процесіне қандай талаптар қойылады? Психолог Н.Я. Большунов: «Бала өзіне маңызды қызметті жасағанда, тек ересектер қоятын талаптар мен үлгілерге ғана сүйенбей, өзінің жеке тұлғалығының «талаптарына» да мән беруге мүмкіндік алады. Бұл балаға қарым қатынас пен қызметті іске асыру тәсілдері мен жеке құралдарын анықтауға, құруға мүмкіндік береді» дейді. Музыкалық білімнің осы мақсатты іске асыруға ықпал ету мүмкіндіктері қандай? Тек өзін-өзі дамытатын мұғалім ғана оқушының өзін-өзі дамытуға саналы түрде ықпал ете алатындығы жоғарыда айтылып өткен. Оқушы ортаның көмегімен яки ешкімнің көмегінсіз, немесе ортаның арқасында өзіні өзі жетілдіру жолына түсе алатын дарынды тұлға болуы мүмкін. Алайда оқудың жанама әсері немесе шығармашылық жетістіктер оның тартымдылығын төмендетеді. жүктеу/скачать 27,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|