К ВОПРОСУ О ПОЛИЛИНГВАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ

159
Білім берудің қазіргі əдістемелері мен технологиялары – Современные методики и технологии обучения
является уникальным государством, где про-
живают более 130 этнических групп, принад-
лежащие к различным расовым и этническим 
группам,  религиозным  и  культурным  зонам 
и  традициям,  большим  и  малым  языковым 
семьям.  Полиэтнический  состав  населения 
сегодня  выступает  важным  фактором,  опре-
деляющим    базовые  характеристики  всей 
общеобразовательной  системы  Казахстана. 
Изменения  в  системе  межнациональных  от-
ношений  должны  находить  отражение  в  по-
ликультурном  образовании,  дать  адекватный 
ответ  на  задачи  нового  исторического  этапа. 
Однако все эти изменения происходят в усло-
виях  преодоления  прежней  монокультурной 
методологии образования, структуры и содер-
жания. В связи, с чем возникает настоятель-
ная необходимость обновления философии и 
методологии Казахстанского полиэтнической 
политики, совершенствование на этой основе 
содержания  образования,  поиска  эффектив-
ной модели обучения и способов управления 
поликультурным  образованием.  В  этом  кон-
тексте  особо  возрастает  роль  и  значение  по-
ликультурного  образования,  который  может 
выступить важным критерием уровня разви-
тия общественного сознания и составлять ос-
нову нового качества жизни полиэтнического 
казахстанского  общества.  Он  является  важ-
нейшим фактором и фундаментом националь-
ной безопасности страны, определяя ее место 
в мировом сообществе, базой экономической 
мощи и устойчивости для развития суверен-
ного государства.
Поликультурное  образование  составляет 
интегративную  часть  общего  образования  и 
ориентировано  на  формирование  индивида, 
готового  к  активной  созидательной  деятель-
ности в развивающейся среде, сохраняющего 
свою  социально – этнокультурную  идентич-
ность,  стремящегося  к  пониманию  культур 
иного  этноса,  уважающего  иные  культурно 
–  этнические  общности,  умеющего  жить  в 
мире  и  согласии  с  представителями  разных 
национальностей,  рас  верований.  Под  поли-
культурным образованием понимаем целена-
правленное  взаимодействие  представителей 
разных  этнических  групп,  способствующее 
уяснению общего и особенного в культурно-
этнических традициях рядом живущих наро-
дов,  в  результате  которого  происходит  фор-
мирование  поликультурной  направленности 
личности в процессе обучения и воспитания.
Необходимость  в  дальнейшей  разработке 
теории и практики воспитания культуры меж-
национальных  отношений,  способствующей 
стабилизации  социальной  жизни,  критиче-
скому  анализу  накопленного  ранее  опыта  с 
учётом  сложившихся  ситуаций  в  сфере  ме-
жэтнических  отношений,  сегодня  не  теряет 
актуальности.  Формы,  методы  воспитания 
духовно-нравственной  культуры  межнацио-
нальных  отношений  подрастающего  поколе-
ния, которые в своё время считались эффек-
тивными,  на  современном  этапе  часто  себя 
не оправдывают. Интенсивный процесс пере-
стройки  этнического  сознания  ещё  острее 
ставит  вопрос  совершенствования  личности 
на  принципах  гуманизма  в  тесной  увязке  их 
с  национальными,  общечеловеческими  цен-
ностями. 
Проблемы  двуязычия  и  многоязычия  из-
учаются в различных аспектах психологами, 
этнографами,  историками,  филологами,  уче-
ными многих специальностей. В наше время 
невозможно представить себе, что где-то еще 
существуют  страны,  люди  которых  владеют 
только одним языком. В процессе овладения 
языком человек не только приобретает языко-
вые навыки, но и воспитывается. Поэтому об-
учение языку должно составлять сердцевину 
всего  процесса  воспитания  и  быть  нацелено 
на формирование лингвистики человека сред-
ствами языка.  Изучать язык – значит, изучать 
и культуру его народа. Ведь язык и культура 
неразделимы и друг без друга не существуют. 
У каждого народа своя культура, свой язык.
Интегративные процессы в социально-эко-

160
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ - ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
№3, 2014
номической  и  политической  сферах  жизни 
современного  общества  определили  основ-
ную  цель  учебно-воспитательного  процесса 
– подготовка школьников к жизни в демокра-
тическом,  поликультурном  государстве.  По-
этому основной задачей современной школы 
нового  типа  является  обучение  школьников 
многоязычию, так как именно от способности 
владения казахским, русским и иностранным 
языками будет зависеть как личная, так и про-
фессиональная карьера граждан нового тыся-
челетия.
Казахстан – многонациональная  страна  с 
разноязычным  населением.  Знание  языков 
полезно не только для отдельных личностей, 
но  и  для  всего  общества.  Чем  больше  язы-
ков знают люди, тем больше вместе с языком 
они  познают  историю,  обычаи  и  традиции, 
культуру  этих  народов.  И  это  способствует 
международным культурным, экономическим 
связям,  что,  безусловно,  ведет  к  улучшению 
в  целом  всей  ситуации  в  стране.  Реалии  на-
шей современности все больше убеждают нас 
в необходимости овладения уже в школьных 
стенах  казахским,  русским  и  одним  из  ино-
странных  языков.  Поэтому  наблюдается  об-
щая тенденция к их изучению. Приведу слова 
Президента РК Н. А. Назарбаева: «Я лично за 
то, чтобы в нашей стране все знали и казах-
ский и русский. Считаю, что было бы благом 
для  казахстанцев  владение  английским  язы-
ком, что только возвысило бы всех нас» [2].
Усиление  международных  контактов,  по-
вышение интереса к изучению языков приве-
ло  к  активизации  межкультурного  общения, 
что делает чрезвычайно актуальной проблему 
соотношения языка и культуры, как в нацио-
нальном, так и на межнациональном уровне. 
В условиях кардинальных изменений в жизни 
нашего общества, радикальных перемен в об-
ласти образовании особую остроту приобре-
тает проблема филологического образования. 
Целями обучения языкам является формиро-
вание духовно богатой, высоконравственной, 
образованной личности, ориентированной на 
приоритеты  национальных  ценностей  при 
уважении  к  ценностям  других  цивилизаций, 
сознающей  свою  ответственность  перед  об-
ществом  в  целом,  перед  каждым  ее  членом, 
перед  окружающей  его  живой  природой, 
адаптирующейся  к  изменяющимся  условиям 
жизни, активно готовой влиять на них для до-
стижения общественного прогресса. При об-
учении языку мы должны формировать лич-
ность как носитель языка с ее этно-, социо-, 
психологическим особенностями, способную 
ощущать  язык  как  высший  дар,  как  нацио-
нальную и общечеловеческую ценность.
На 12-ой  сессии  народов 2006 году  Ка-
захстана  Президент  РК  Н.А.Назарбаев  от-
метил: «В  современном  мире  желательно, 
а  в  завтрашнем  необходимо  знание  англий-
ского  языка.  Новое  поколение  казахстанцев 
должно  быть,  по  меньшей  мере,  трехъязыч-
ным, свободно владеть казахским, русским и 
английским языками».  В соответствии с вы-
шесказанным, сегодня школа должна готовить 
функционально грамотную полилингвальную 
и  поликультурную  личность  и  создавать  ус-
ловия  для  социального,  интеллектуального, 
личностного развития индивидуальности но-
сителя языка.
На данный момент для нас актуальна про-
блема полилингвального образования, в цен-
тре  которого  находится  личность,  обладаю-
щая  многоязычной  и  поликультурной  ком-
петенцией.  Полилингвальное  образование 
важная составная часть современного общего 
образования, способствующая усвоению уча-
щимися  знаний  других  языков,  культурных 
ценностей  народов  и  традиций,  образа  жиз-
ни,  воспитания  молодёжи  в  духе  уважения 
иноязычных  жизненных  мировоззренческих 
ценностей.  Полилингвальное  образование 
является наилучшим средством для познания 
родного  языка,  для  развития  диалектическо-
го мышления, для расширения кругозора, для 
формирования поликультурной личности.

161
Білім берудің қазіргі əдістемелері мен технологиялары – Современные методики и технологии обучения
Целью полилингвального образования яв-
ляется: 
- формирование у индивида представлений 
о многоязычий;
-  воспитание  толерантного  отношения  к 
языковым  и  культурным  различиям,  преодо-
ление негативных этносоциальных стереоти-
пов;
- формирование языковых умений и навы-
ков с носителями различных культур;
- формирование у индивида культуры меж-
национального общения.
Полилингвальное  образование,  как  уже 
отмечалось выше, является наилучшим сред-
ством  для  познания  родного  языка,  для  раз-
вития  диалектического  мышления,  для  рас-
ширения  кругозора,  для  формирования  по-
ликультурной  личности.  Но  что  она  из  себя 
представляет?  Согласно  многим  характери-
стикам  такой  личности,  можно  заключить, 
что «поликультурная личность» - это индивид 
с развитым лингвистическим сознанием. Она 
должна  обладать  ярким  художественно-эсте-
тическим сознанием, мышлением, воображе-
нием,  утончёнными  чувствами,  тягой  к  пре-
красному.
Под  полилингвальной  же  личностью  по-
нимается  компетентный  носитель  родного  и 
неродного языков, который системно и устой-
чиво  должен  проявлять 4 компетенции:  язы-
ковую, речевую, коммуникативную, этнокуль-
туроведческую.
Модернизация  школьного  полилингваль-
ного  и  поликультурного  образования,  вос-
питания  в  полиэтническом  информационно-
коммуникативном  пространстве  Республики 
Казахстан  имеет  следствием  формирование 
функциональной грамотности языковой лич-
ности.  Нужна  система  языкового  образова-
ния, где не должно делиться обучение родно-
му языку, языку межнационального общения 
и  иностранным  языкам,  на  что  и  указано  в 
Концепции  образования  Республики  Казах-
стан.  Их  следует  преподавать  и  изучать  вза-
имосвязано и параллельно, то есть создавать 
полилингвистические системы обучения, что 
будет  способствовать  развитию  языковых 
способностей.  Языковое  образование  входит 
в систему гуманитарного образования, сутью 
которого  является  изучение  человека  в  его 
отношении  к  миру.  Государственный  язык, 
русский  язык,  английский  и  немецкий  язы-
ки  обогащают  учащихся  не  только  новыми 
знаниями,  но  и  новым  творческим  опытом. 
В  процессе  изучения  этих  языков  изучается 
и  культура  разных  народов.  Познание  мира, 
обычаев передается в языках, и очень важно 
знать языки, чтобы не было препятствий при 
общении представителей разных народов.
Сегодня  ни  одна  страна  мира  на  между-
народной  арене  не  может  более  оставаться 
в  языковой  изоляции,  вынуждена  использо-
вать  иностранные  языки.  По  мнению  специ-
алистов ЮНЕСКО, минимальное количество 
языков,  которыми  должен  владеть  человек 
в  третьем  тысячелетии,  будет  не  менее  трех 
языков.
«Сколько языков ты знаешь – столько раз 
ты  человек».  Эта  древняя  мудрость  звучит 
сегодня  очень  актуально.  Современный  Ка-
захстан    и  мир  в  целом  стремительно  меня-
ются  на  наших  глазах.  Благодаря  развитию 
науки и техники, исчезают понятия времени и 
пространства. Стираются все границы, и мир 
из  замкнутых  мирков  отдельных  государств, 
превращается  в  единый,  взаимосвязанный 
организм. Мы входим в эпоху глобализации, 
экономики, знаний и непрерывного образова-
ния. Поэтому уже настоящее, не говоря о бу-
дущем обществе, предполагает от нас знания 
иностранных  языков.  Современный  мир  все 
больше и больше нуждается в людях, умею-
щих творчески мыслить, анализировать и по-
нимать  окружающих.  И  иностранный  язык 
- одно из лучших средств, позволяющих раз-
вивать эти навыки. 
В  соответствии  с  вышесказанным,  изуче-
ние  иностранного  языка  помогает  подгото-

162
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ - ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
№3, 2014
вить  функционально  грамотную  полилинг-
вальную  и  поликультурную  личность  и  соз-
давать условия для социального, интеллекту-
ального, личностного развития индивидуаль-
ности носителя языка.
ЛИТЕРАТУРА
1 Послание Президента Республики Казах-
стан Н.А.Назарбаева народу Казахстана «Стра-
тегия Казахстан - 2050» – 15 декабря 2012 года.
2 Послание Президента Республики Казах-
стан Н.А.Назарбаева народу Казахстана «Но-
вый  Казахстан  в  новом  мире». – 28 февраля 
2007 года.
3  Макаев  В.В.  Поликультурное  образо-
вание – актуальная  проблема  современной 
науки//Педагогика. – 1999, – №4, с. 6-12. 
4  Антонова  Н.Н.  Формирование  культу-
ры  общения  старшеклассников  во  внеуроч-
ной  деятельности : Дис. ... канд.  пед.  наук : 
13.00.01 : М., 2005. – 214 c. РГБ  ОД, 61:05-
13/1586.
5 Ким В.А. Утеулиева Ф.Е. Руководство по 
поликультурному образованию. Тараз, 2010
6  Леонтьев  А.Н.  Деятельность.  Сознание. 
Личность. – М., 1975. 
7  Ким  В.А.  Воспитание  гуманной  лично-
сти в поликультурной среде. – В: «Қазақстан 
мектебі», – № 6. – 2007.
8 Самашева С.К., Холявина Т.Г., Азирбаева 
Ж.К. Развитие полилингвальной личности че-
рез языковые дисциплины. Сборник материа-
лов Международной НПК. Усть-Каменогорск, 
2006. – С.129.
9  Бабунь  Д.Б.  Обучение  иностранному 
языку в раннем школьном возрасте с позиции 
межкультурных коммуникаций .− М., 1995. – 
С. 62.
Д. КУШАНБАЕВА 
Шет Тілдер жəне Іскерлік Карьера университеті
dinara-1710@mail.ru
Алматы қ., Қазақстан
АУТЕНТТІ МАТЕРИАЛДАР КОММУНИКАТИВТІ КҰЗЫРЕТТІЛІКТІ 
ДАМЫТУ КҰРАЛЫ РЕТІНДЕ
Аннотация
Бұл мақалада шет тілін оқытуда аутентті материалдарды қолдану арқылы коммуникативті 
құзіреттілікті  дамыту  мəселесі  қарастырылған.  Коммуникативті  құзіреттілікті  дамытудағы 
аутентті материалдардың рөлі мен аутентентті материалдарды шет тілін оқытуда қолдану жол-
дары көрсетілген.
Түйін сөздер: аутентті материалдар, аутенттілік, коммуникативті құзіреттілік,мəдениетаралық 
коммуникативті біліктілік.
В статье рассмотрены проблемы развития коммуникативной компетентности основанной на 
аутентичных материалах в преподовании иностранных языков. Выявляется роль аутентичных 
материалов в процессе формирования коммуникативной компетенции.
Ключевые слова: аутентичные материалы, аутентизм,коммуникативная компетенция, меж-
культурная коммуникативная  способность.

163
Білім берудің қазіргі əдістемелері мен технологиялары – Современные методики и технологии обучения
Annotation
In this article it is said about the  problem of development communicative competence based on 
authentic materials. Discussing the role of authentic materials in development student’s communicative 
competence.
Keywords: authentic materials, authentic, communicative competence, socio cultural communicative 
competence.
Қ
азақстан  Республикасының  «Білім 
тура лы» Заңында «Білім беру жүйесі-
нің  басты  міндеті – ұлттық  жəне  жалпы 
адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практи-
ка жетістіктері негізінде жеке адамды қалып-
тастыруға,  дамытуға  жəне  кəсіптік  шың-
дауға бағытталған сапалы білім үшін қажетті 
жағдайлар  жасау;  жеке  адамның  шығар-
машылық,  рухани  жəне  күш-қуат  мүмкін-
діктерін дамыту, адамгершілік пен салауатты 
өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, 
даралықты дамыту үшін жағдай жасау арқылы 
ой-өрісін  байыту»  деп  атап  көрсетілген. 
Аталған  міндетттерді  жүзеге  асыру  үшін 
оқытудың жаңа технологияларын енгізу жəне 
тиімді пайдалану секілді мəселелерді анықтап 
алу,  білім  беру  жүйесіндегі  басты  ұстаным 
ретінде  əркімнің  өзінің  білім  алуға  деген 
жеке əлеуетін қоғамда барынша пайдалануға 
көмектесетін  оқыту  жүйесін  дамытуды 
қамтамасыз  етуді  көздейді. [1] Осыған  орай 
,бүгінгі таңда еліміздегі білім берудің мазмұны 
жаңартылып,  оқытудың  жаңа  тəсілдері  мен 
технологиясы  еңгізіліп,мінсіз  қолға  алыну-
да.  Қоғамдағы  өзгерістер,  жаңа  бағыттар, 
қоғамның  ашықтығы,  оның  жедел  түрде  да-
муы  мен  ақпараттануы  білім  беру  талапта-
рын күрт өзгертті. Қоғамдық дамудың қазіргі 
үрдісі өзінің іс-əрекетін тиімді жоспарлай ала-
тын,  танымдық  қызметінде  алынған  білімді 
орынды  пайдалана  білетін,  түпкі  нəтижеге 
жету  үшін  əр  түрлі  топтардағы  адамдармен 
тиімді қарым-қатынас диалогіне түсе алатын 
білімді  тұлғаны  тəрбелеу  мəселесін  қойып 
отыр.  Əсіресе  шет  тілін  үйреніп,  меңгеруге 
үлкен  мəн  берілуде.  Шетел  тілін  үйретудегі 
басты  міндет – үйренушіні  тілді  практика-
да  қолдануға  яғни  сол  тілде  еркін  тілдесуге 
үйрету.  Тұрмыстық  жəне  кəсіби  тілседісуде 
өз  ойын  таза,  анық  жеткізе  білуге  үйрету. 
Мəдениетарарлық коммуникативтік біліктілік 
шетел тілін оқытудың ең негізгі мақсаты бо-
лып  табылады.  Ал,  аутентті  материалдарды 
мəдениетарарлық  коммуникативтік  білік-
тілікті дамытудың белгілі бір құралы ретінде 
қарастыруға болады.
Аутенттілік  өз  негізін 1970 жылдары 
пайда  болған  тілді  комуникатиті  оқыту  бағ-
дар ламасының  шығуынан  бастау  алған. 
“Аутенттілік” грек тілінен аударғанда «негіз-
гі», «түпкі»  деген  мағынаны  білдіреді. [2] 
Аутент ті  материалдар  дегеніміз, Longman 
cөздігіне  сүйінсек,  табиғи  сөйлеу  мен  жа-
зылым  əрекеттерінің  дəрежесінде  қарасты-
рылған  тілдік  материалдар.  Г.Видоусон, 
Д.Нунан сияқты белгілі лингвистердің дерек-
теріне жүгінсек, аутентті материалдар дегені-
міз – шетел  тілін  үйренушілерге  емес,  сол 
тілде  сөйлейтіндерге  арналған,  яғни  матери-
алдарды  қолданушылардың  өзара  қатынасы 
мен қолданылуы жағдайларында туындайтын 
түпкі  тілдік  материалдар.  Тілдік  аспектіде 
қарастыратын болсақ, аутентті мəтіндер жəне 
сөйлемдердің  қысқартылған  формаларының, 
толық  аяқталмаған  сөйлемдердің  көптігімен 
ерекшеленеді.  Сөйлемдердің  бұл  түрлері, 
əсіресе, газет мақалаларның тақырыптарында 
көптеп  кездеседі.  Əлеуметтік – мəдени 
аспекті  тұрғысынан  алғанда  күнделікті  жағ-
дай ларда  қолданылатын  сөз  тіркестері,  кли-
ше,  мереке,  бос  уақыт  өткізуге  қатысты  ре-
алийлер,  басқа  тілдерде  мағыналық  теңеуі 
жоқ  лексикондарды,  яғни  лингвомəдени  ла-
куналарды,  қарастырамыз.  Психологиялық 
аспектіде аутентті мəтіндер сөйлеу əрекетінің 
нəтиежесі  ретінде  студенттердің  ойлау  қабі-
леттерін  дамыту  құралы  болып  табылады 
[3].  Морроудың  айтуы  бойынша  “аутенттік 
мəтін – нағыз  тілдік,  нақты  динамикті  əсер 
ететін, белгілі бір аудиторияға нақты мəлімет 
беру  үшін  нағыз  спикер  немесе  жазушы  та-
рапынан  түпкі  негізде  жазылған  мəтін.  Ли 

164
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ - ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
№3, 2014
аутентті  мəтіндерді  жазушылар  оқушыларға 
белгілі  бір  мəлеметті  нақты  жеткізу  үшін 
жазады,  сол  себепті  ол  комуникативті  са-
пасы  жағынан  жоғары  деңгейде  болуы  ке-
рек”  дейді.  Ал,  Крамштың  пайымдауынша 
“аутенттік мəтіндер дегеніміз педагогикалық 
салада  емес,  табиғи  күйінде,  кунделікті 
қарым-қатынаста  қолданылатын  мəтіндер” 
[4].  Ағылшын  тілін  үйретуде  аутентті  мате-
риалдарды  қолданудың  бірнеше  маңызды 
жақтарын атап кетейік: 
-  студенттер  оқып  жатқан  тілде  сөйлеу-
шілердің өмірдегі, қолданыстағы сөйлеу əре-
кет терімен танысады;
-  аутентті  материалдар  студенттердің  тіл 
үйренудегі  қол  жеткізген  жетістіктерін  баға-
лау ларына мүмкіндік береді.
-  аутентті  материалдар  түрлі  мəтіндерде 
қамтитындықтан ондағы тілдік стиль де түрлі 
болады;
- аутентті материалдар сол тілде сөйлеуші-
лердің  мəдениеті  мен  ерекшеліктері  туралы 
мəлімет береді, ол өз кезегінде студенттердің 
тіл  үйренуіне  деген  қызығушылығын  артты-
рады
Аутентті материалдар ретінде сабақта мыса-
лы,  музыка,газет-журналдар,  бейнематериал-
дарды қолдануға болады. Осы орайда аутентті 
материалдар түрлеріне тоқтала кетесек. Білім 
беруде оқушының түпкі сана сезміне, эмоци-
ясына,  психологиясына  əсер  етіп,  қабілетін 
оятатын музыка болып саналады. Атақты пе-
дагог  Ян  Амос  Коменский  “Кімде – кім  му-
зыканы  түсінбесе,  сол  адамды  сауатсыз  десе 
де  болады”  деген  болатын.  Тілді  музыканы 
пайдалана  отырып  үйренудің  бірнеше  тиімді 
себептері  бар.  Біріншіден  ,тілді  үйренуші 
жасөспірім,  сол  тілде  сөйлейтін  халықтың 
мəде ниетін  үйре неді.  Себебі,психологтардың 
айту ынша, жасөспі рім  жастағы балалар басқа 
елдің  мəдениетіне  еліктегіш  болып  келеді. 
Екін ші ден, арнайы іріктеліп алынған əн, тілді 
үйрену шінің ойлау қабілетін арттыруға, талға-
мын  жақсартуға,  бір  сөзбен  айтқанда,  жеке 
тұлға болып қалыптасуына септігін тигізеді. 
Əн – тілді үйренушінің сөздік қорын арт-
тырып,  жаңа  сөздерді  есте  сақтау  қабілетін 
дамытады.
Сөйлем мен сөздерді дұрыс айтып,екпінді 
дұрыс қоя білуге үйретеді.
Тілдік  қызметті  арттыра  отырып,  шетел 
тілін үйренуге деген қызығушылықтың даму-
ына əсерін тигізеді. 
Сабақ  барысында  музыканы  қолданудың 
өзіндік  əртүрлі  əдіс  тəсілдері  бар,  мысалы: 
сабақ  басталғанда  жаттығу  ретінде,  грам-
матикалық немесе лексикалық тақырып тарды 
қортындылау немесе жақсы меңгеру кезінде, 
сабақ  ортасында  немесе  аяғында  сабақты 
қызықтырақ  өткізу  үшін  басу  мақса тында 
қол дануға болады.
Əнді сабақ кезінде пайдалану əдістемесі ал-
дын–ала  жоспарланған,  арнайы  пысықталуы 
қажет.  Себебі,  ол  жоғарды  айтылғандай, 
өтіл ген  грамматикалық  жəне  лексикалық 
материаларды  қорытындылау  үшін  маңызы 
зор.  Тіл  үйренуде  əнді  аутентті  материал 
ретінде  тандаудың  өзіндік  ерекшіліктеріне 
аса  мəн  беру  қажет,  мысалы:  əннің  мəтінін 
тандау  (оның  мазмұны,ақпараттық  мəні  мен 
тəрбиелік  сипаты,  таныс  жəне  таныс  емес, 
бейтаныс жаңа сөздердің өзара қатынастары.); 
Əннің  шығарылған  уақыты,дəуіріне  көңіл 
бөлу;  Əннің  оқушылардың  жас  шамала-
рына  сəйкестігі.  Мəселен,  қазіргі  заманға 
сай,жастардың  арасында  танымал  болып 
жүрген  əндерді  таңдап  алатын  болсақ,  тілді 
үйренуде  оқушының  қызығушылығы  артуы 
мүмкін.  Не  болмаса,осы  айтылған  əндерді 
оқушының өзіне сабаққа алып келуіне ұсыныс 
жасауға  да  болады.  Белгіленген  əнді  негізге  
ала  отырып,  əннің  мазмұнын,тақырыбын, 
орындалу  деңгейі  туралы  өзара  талқылап, 
пікірталас,  сұхбаттар  ұйымдастыруға  бо-
лады.  Мысалы:  саяси  тақырыптағы  əндер, 
халықаралық  жағдай  төңірегіндегі  немесе 
қоғамдық,  лирикалық  əндер.  Шетел  тілін 
тереңдетіп  оқытудың  ауызша  жəне  жазба-
ша  түрлерін  дамытуда,  қосымша  матери-
ал  ретінде  əртүрлі  жанрдағы  музыкалық 
шығармалардың үзінділерін де алуға болады. 
Егер де музыкалық шығарма дұрыс таңдалып 
алынатын  болса,  онда  тілді  үйренуші,  сол 
шығармалардан үзінді тыңдай отырып, оның 
басты тақырыбына, көңіл – күйіне, сезіміне, 
өзі  үйреніп  жатқан  шетел  тілінде,  алдын- 

165
Білім берудің қазіргі əдістемелері мен технологиялары – Современные методики и технологии обучения
ала  дайындалмаған  тақырып  бойынша  ойын 
жеткізуге  тырысып  бағады.  Сонымен  қатар 
сұхбат, тартыс, грамматикалық жаттығуларды 
да орындауға болады. Келесі кезекте шет тілін 
үйренуде  бейнематериалдарды  қолдануға 
тоқтала  кетсек.  Жалпы,  бейне  материалдар-
мен сабақтар оқытудың негізгі принциптерін 
негізге  ала  жүргізіледі.  Тіл  үйренуде  бей-
не  материалдарды  қолдану  оқушылардың 
қызы ғушылығын арттырып,зейін,есте сақтау 
қабілетінің  дамуына  жақсы  əсер  бере ді. 
Жалпы  аутентті  видеоматериалдар  оқы ту 
процессінде  мынадай  функцияларды  атқара-
ды: 
Жаңалықтық. Видеоматериалдар жаңалық-
тар дың  қазынасы  болып  табылады,  соны-
мен  қатар  эмоциональды,  интеллектуалды, 
тəрбиелік  əсерге  толы  болып  келеді.  Видео 
материалдардың  жаңалығы  басқа  бұқара-
лық  ақпараттарға  қарағанда  шыңшыл  бо-
лып  келеді,  себебі  ол  нағыз  табиғи  күйінде 
көрсетеді,ал  шет  тілін  үйренуші  студент-
тер  үшін  сол  тілдің  нағыз  иегері  тарапынан 
түсірілген  видеоматериалдарды  қарау  ең 
маңызы жолы болып табылады.
Ынталандырушылық. Шет тілін меңгеруде 
сабақ барысында аутентті видеоматериалдар-
ды  қолдану  екі  түрлі  ынталандырушылық 
қабілетін  дамыта  алады:  өзіндік  ынталан-
дырушылық  ол  берілген  фильм  өздігінен 
қызықты  болса  жүзеге  асырылады,  екіншісі, 
студент  фильмді  көру  барысныда  сөздерді 
түсінуі оны ынтадандырып ,одан əрі үйренуіне 
апарады.  Студенттердің  виедоматериалдар-
ды  сюжеттің  қызықтылығымен  емес  тілді 
түсіну  арқылы  ынталандыру  қабілеттерін 
қалыптастыруға тырысу қажет.
Моделдеу. Сабақ барысында видеоматери-
алдарды  қолдану  көптеген  жағдайларды  мо-
делдеуге  яғни  əртүрлі  жағдайларды  сөйлеу 
əрекетін мысалы сол елдің мəдени специфи-
калық ерекшеліктерін қабылдау қабілеті.
Дамытушылық. Ағылышын тілі сабағында 
қолдану  оқушылардың  ойлау,  есте  сақтау 
қабілетін  сонымен  қатар  жеке  тұлғалық 
қасиет тердің дамуына үлкен əсер етеді. Білік-
тілік  пен  сөйлеу  əрекетін  дамытуда  маңызы 
зор.
Тəрбиелік. Аутентті видеоматериалдармен 
жұмыс  істеу  басқа  ұлт  мəдениетін,  дəстүрін 
меңгеруге  көмектеседі,  ал  бұл  өз  кезегінде 
оқытудың  ең  негізгі  мақсаты  болып  табы ла-
ды [5].
Шетел  тілін  үйренуде  аутентті  бейне-
сабақтар мен əндерді пайдаланудың маңызды 
жақтары: 
Бейнесабақтар  мен  əндерді  сабақ  бары-
сында қолдану тілді үйренушінің ой – өрісін 
кеңейтеді.
Лексикалық-грамматикалық  материалдар-
ды түсініп, терең игеруге мүмкіндік береді.
Сөздік  қордың  кеңеюіне  тигізетін  əсері 
зор;
Бейнекөріністер мен əнге қатысты барлық 
жұмыстар  тілді  үйренушінің  тілге  деген 
қызығушылығын арттырады;
Есте сақтау мен зейін қабілетіннің дамуы-
на тигізер пайдасы мол.
Қазіргі  кезде  аутентті  материалдарды 
таңдау  аса  қиындық  тудырмайды.  Көптеген 
материалдарды “Youtube” жəне де басқа сайт-
тардан  алып,  сабақ  барысында  қолданудың 
мүмкіндіктері  мол.  Бейнекөріністер  мен 
əндерге арналған  жаттығу түрлері де өте көп. 
Солардың  бірі,  мысалы  бір  əнді  негізге  ала 
отырып,қалып кеткен сөздерді толтыру жəне 
өлең шумақтарын орын тəртібімен орналасты-
ру секілді жаттығулар. Студенттер əнді тыңдау 
арқылы компьютерде берілген əннің мəтініне 
қарап,  курсордың  көмегімен  өлең  жолдарын 
дұрыс тəртіппен көрсетілген ұяшықтарға ор-
наластырылуы  қажет.  Жаттығудың  мақсаты 
–  студенттердің  есту  қабілетін  есте  сақтау 
процесіне  əсер  ету.  Материалдың  мазмұнын 
түсіну  үшін  студенттердің  ынта  қойып 
тыңдауларына тура келеді,ал ол өз кезегінде, 
көңіл  бөлу  ақпараттың  есту,көру  канала-
дары  арқылы  толыққанды  түсінікті  болуы-
на,  студенттерің  материалдарды  есте  сақтау 
процесінің тиімділігі артуына əсер етеді.
Аутентті  мəтіндермен  жұмыс  істеу  бары-
сында оқушылар мəтінді оқу, негізгі мазмұнын 
айқындау,  өз  ойын  жеткізу,жаңа,  таныс  емес 
сөздермен жұмыс жасау секілді тапсырмалар-
ды  орындайды.  Ал  бұл  оқушылардың  айты-
лым  əрекетінің  дамуына,  өз  бетімен  жұмыс 

166
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ - ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
№3, 2014
жасау,  өзіндік  пікірдің  қалыптасуына  жақсы 
əсер  етеді.  Аутентті  материалдарды  шебер 
қолдана  отырып,  сабақ  өткізу  барысында 
қолдану шет тілін үйренуде, коммуникативті 
құзіреттілікті  дамытуда  үлкен  жетістікке 
жеткізетіні  анық.  Көптеген  маман  иелерінің 
еңбектеріне  сүйене  отырып,  видеоматериал-
дарды  қолдану  студенттердің  мəдениетара-
лық  қатысымдылықты  қалыптастырауда, 
сөйлесім əрекетін дамытуда үлкен рөл атқара-
тынын баса айтуға болады.
Қорытындылай  келетін  болсақ,  шетел  
тілін оқытуда аутентті материалдарды қолда-
ну дың  маңызды  екенін  атап  өткі міз  келеді. 
Шетел  тілінің  білім  беру  саласындағы 
атқарар қызметі – тілді оқып үйренушілерді, 
өздері оқып үйреніп жатқан тілде сөйлейтін 
халықпен түсіністік, ортақ көзқарас орнатуға 
жəне  сол  ұлт  мəдениетін  түсінуге  дайын-
дап, тəрбие, білім беру, əрі жеке тұлғала рын 
жан-жақты  дамыту  екендігін    ескерсек,  ше-
тел  тілін  оқытуда  аутентті  материалдарды 
қолдану тиімді нəтиежеге əкелері сөзсіз. 
ƏДЕБИЕТТЕР
1  Қазақстан  Республикасының  «Білім  ту-
ралы» Заңы. Алматы, – 2008.
2 Longman Dictionary of Contemporary 
English 2003.
3  Носонович  Е.В.,  Мильруд  Р.П.  Параме-
тры  аутентичного  учебного  текста//  М.ИЯШ 
2004, – №4, – С. 74-78.
4 Kramsch, C Context and Culture in 
Language Teaching. Oxford: Oxford University 
Press, 1993. 
5 Нурова А.Б. Методика использования те-
лекоммункационных  технологий  в  обучении 
английскому  языку  в  общеоброзовательной 
школе.
6 Диссертация на соискания ученой степе-
ник кандидата педогогических наук. Алматы, 
2007, – 110 с.
М.К. ОМИРБЕКОВА
Казахская национальная консерватория имени Курмангазы
г. Алматы, Казахсатан

жүктеу/скачать 2,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: