Психология педагогика және жәНЕ

14
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ – ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
PEDAGOGICS AND PSYCHOLOGY
№3, 2015
лифицированных  социальных  работников  с 
навыками  для  работы  с  определенными  ка-
тегориями  населения.  Поэтому,  социальные 
работники  изучают  социальную  ситуацию  и 
проблемы, осуществляют заказ на подготовку 
социальных работников с определенной спе-
циализацией. Признано, что теоретическая и 
практическая подготовка специалистов по со-
циальной работе – это результат совместной 
деятельности преподавателей ВУЗов и специ-
алистов социальных учреждений.
В  международном  сообществе  свыше 20 
категорий  населения  являются  клиентами 
социальной  работы.  В  соответствии  с  этой 
спецификой и региональными потребностями 
осуществляется базовая специализация соци-
альных  работников.  В  высшей  школе  только 
половина учебного плана отводится занятиям 
в аудиториях, вторая половина осуществляет-
ся в социальных службах разного профиля с 
которыми университеты заключают, договора 
о создании баз для проведения практических 
занятий,  производственной  практики,  интер-
натуры или о размещении подразделений вы-
пускающих  кафедр.  Опытные  специалисты 
базовых  социальных  служб  привлекаются 
процессу  практического  обучения  студен-
тов  в  качестве  преподавателей,  наставников 
(тьюторов), руководителей производственной 
практики и интернатуры. Университет обеспе-
чивает наставников повышением квалифика-
ции, а их работу – финансами. Студенты уже 
на втором курсе выбирают свою специализа-
цию, с третьего года обучения практические 
занятия проводятся в социальных службах по 
профилю выбранной специализации. В соот-
ветствии с учебным планом, вместе с препо-
давателями и наставниками они участвуют в 
обследовании,  оценке  потребностей,  плани-
ровании, оказании услуг реальным клиентам 
и на этом материале готовят эссе, курсовые и 
дипломные работы.
Социальная  работа  как  профессия  обрела 
свой  статус  в  Республике  Казахстан  сравни-
тельно недавно, 90-е годы XX века. В настоя-
щее  время  социальная  работа  переживает 
период  активного  становления,  анализа  и 
обобщения как зарубежного, так и российско-
го опыта, получает распространение как про-
фессиональная,  так  и  непрофессиональная 
работа, где функции социальных работников 
выполняют как педагоги, психологи, работни-
ки культуры и спорта.
В  Казахстане  социальных  работников  на-
чали готовить с 1994 года, когда была введена 
специализация  «Социальный  работник»  для 
среднего  звена  для  ряда  колледжей,  а  затем 
и  ВУЗы  открыли  данную  специализацию  на 
кафедрах социологии. Принятый в 2006 году 
Государственный общеобразовательный стан-
дарт  (ГОСО)  по  социальной  работе,  опреде-
лил требования к практическим навыкам спе-
циалиста:  умение  владеть  аналитическими, 
прогнозными,  диагностическими,  посредни-
ческими,  консультационными, психолого-пе-
дагогическими, организационными, воспита-
тельными,  правовыми,  медико-социальными 
и  другими  методами  и  технологиями  соци-
альной работы, используемыми в комплексе. 
Однако, студенты социальных факультетов не 
имеют шансов получить хорошие теоретиче-
ские  знания  и  практические  навыки,  не  все 
выпускники готовы оказать поддержку лицам 
в  трудной  жизненной  ситуации,  боятся  идти 
в  социальные  службы.  Это  объясняется  от-
сутствием в ВУЗах условий для воплощения 
государственной  социальной  политики,  сла-
бой учебно-методической базой, отсутствием 
повышения квалификации по социальной ра-
боте  преподавателей,  недостаточной  связью 
обучения с практикой. Так, ни в одном Вузе 
нет самостоятельной кафедры социальной ра-
боты; нет преподавателей, имеющих степень 
по социальной работе, и, как правило, нет и 
практического опыта. Поэтому выпуск соци-
альных  работников  закреплен  за  кафедрами 
социологии.  Содержание  лекций  смещено  в 
сторону знаний, которыми владеют препода-
ватели, и касается теоретических вопросов, в 
учебных  планах  все  дисциплины  по  выбору 
имеют  крен  в  сторону  педагогики,  психоло-
гии или социологии.
Подготовка специалистов в ВУЗах на недо-
статочно  проработанной  технологической  и 

15
Білім берудің заманауи проблемалары/Современные проблемы образования 
 /Modern problems of education
методической базе, без учебников, при отсут-
ствии помощи подготовленными наставника-
ми или инструкторами-практиками, без учета 
опыта  НПО,  реализовавших  пилотные  про-
екты по оказанию социальных услуг, привела 
к неэффективному использованию средств, а 
в  ряде  случаев  профанации  и  учебного  про-
цесса.
Размытость поля деятельности социально-
гоработника в классическом понимании при-
вела  к  тому,  что  появилось  новое  направле-
ние – социальная педагогика – призванная 
решать  проблемы  в  системе  образования.  В 
обоих  случаях  социальный  работник  и  со-
циальный педагог требуют соблюдения субъ-
ектно-субъектных  ролевых  границ,  так  как 
специфика запроса и особенности работы на-
правлены  на  постоянный  процесс  активного 
приспособления к социальной среде. 
Основной  задачей  практической  социаль-
ной педагогики является оказание содействия 
в  социальной  адаптации  отдельной  лично-
сти,  семей  и  групп  населения  в  социальной 
среде. Поэтому в методологии и практике со-
циальной  педагогики  заложена  идея  синте-
за  психологического  и  социального,  которая 
прослеживается  в  постановке  целей  и  задач 
помощи, в квалификационных требованиях и 
должностных  обязанностях,  в  государствен-
ных  образовательных  стандартах  подготов-
ки  специалистов  по  социальной  педагогике. 
Интегративный подход заложен фактически 
в  нормативных  документах  о  деятельности 
социальных  служб  и  должностных  обязан-
ностях  социальных  педагогов.  С  психологи-
ческой стороны социальный педагог в сфере 
образования  оказывает  квалифицированную 
социально-психологическую  помощь  в  виде 
консультирования;  помощь  в  конфликтных 
и  психотравмирующих  ситуациях;  всяческая 
помощь  в  решении  возникающих  проблем, 
в  преодолении  различного  рода  трудностей, 
выхода из кризисных состояний; стимулиро-
вания самоуважения и уверенности личности 
в себе.
Социальная  работа  также  как  социальная 
педагогика  относится  к  «помогающим  про-
фессиям».  Новое  направление  в  Республике 
Казахстан как социальная педагогика, приоб-
рело значение как культурно-санкционирован-
ный метод адаптации к социальным институ-
там. Существующие помогающие профессии 
должны  помочь  справиться  со  стрессовыми 
состояниями и жизненными проблемами, поэ-
тому в настоящее время необходимо различать 
социальную работу и социальную педагоги-
ку. В Республике Казахстан социальная работа 
осуществляется в рамках направления «Гума-
нитарные науки», поэтому в Государственные 
стандарты в рамках подготовки специалистов 
больше  включены  дисциплинысоциального 
направления,  нежели  чем  педагогического 
профиля. В подготовке специалистов по шиф-
ру 5В090500 – Социальная работа предусмо-
трено изучение дисциплин, направленных на 
становление  и  развитие  сервисной  службы, 
поэтому в большей степени типовые правила 
в  этом  направлении  шли  по  пути  разработки 
практических  навыков  помощи  страдающим 
людям. Поиск и формирование адекватной со-
циальной парадигмы становления и развития 
в  Казахстане  системы  высшего  образования, 
позволил определить пути реформирования в 
модернизации  высшего образования [3]. Се-
годня система высшего образования Казахста-
на претерпевает в значительной степени слож-
ности,  вызванные  сменой  экономических  и 
социокультурных  условий  существования  на 
основе  Болонного  процесса,  поддержанной 
большинством  участников  образовательного 
процесса в Республике Казахстан.
На основе международного проекта «Мето-
дология деинституализации медико-социаль-
ных  учреждений  и  модели  альтернативных 
социальных услуг лицам с проблемами мен-
тального  здоровья» (Т-54),  Хакимжановой 
Г.Д. (2015 г.)  была  разработана  методология 
модернизации медико-социальных услуг для 
лиц  с  нарушением  ментальных  функций  и 
психическими  заболеваниями.  В  книге  даны 
материалы  международного  опыта  поддерж-
ки  лиц  с  проблемами  ментального  здоровья, 
заострено  внимание  профессионалов  и  об-
щества  на  общемировом  тренде  реформиро-

16
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ – ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
PEDAGOGICS AND PSYCHOLOGY
№3, 2015
вания  медико-психологической  социальной 
службы. Исследователь уделила достаточное 
внимание на описание изменений и новшеств, 
а  также  на  положительные  и  отрицательные 
стороны тех реформ и условий, которые про-
водились в Казахстане. Для Казахстана пред-
ставленные  модели  медико-социального  об-
луживания  могут  быть  полезными  с  точки 
зрения внедрения, а государственные органы 
и  общественные  объединения  должны  при 
прогностической  оценки  эффективности, 
принять во внимание местные условия, кото-
рые  определенно  оказывают  влияние  на  ре-
зультативность и приемлемость. 
Социальная  педагогика  относится  к  груп-
пе  направления  «Образование».  Шифр  спе-
циальности  5В012300 – Социальная  педаго-
гика и самопознание был разработан коллек-
тивом  педагогов  Казахского  государственно-
го  женского  педагогического  университета  в 
2009  году,  выпуск  специалистов  по  данному 
направлению впервые состоялся в 2013 году 
в  ряде  высших  учебных  заведений,  а  Госу-
дарственный  стандарт  образования  специ-
альности  претерпел  изменения  в 2013 году. 
Это было связано с постановкой социальной 
работы, которая распространена практически 
во всех странах, а социальная педагогика, как 
профессиональная  деятельность,  направле-
на только на сферу образования. Общее для 
обеих специальностей является нарастание в 
обществе социального неблагополучия и не-
обходимости введения института социальной 
защиты и поддержки человека, ибо рост бед-
ности,  безработицы,  преступности,  дестаби-
лизации  общественной  жизни,  ставит  перед 
государством  задачи  социальной  поддержки 
наиболее уязвимых социальных групп.
Мировой опыт социальной работы состоял-
ся в двух направлениях: первый – где основ-
ные функции по организации и оказанию про-
фессиональной  помощи  взяло  на  себя  госу-
дарство, и второй – где государство передало 
право социальной поддержки общественным 
организациям  (в  нашей  стране – различным 
неправительственным  организациям  (НПО). 
В Республике Казахстан в принципе пробле-
мы социального неблагополучия решаются и 
тем и другим путем. Но в условиях проведе-
ния рыночных реформ качество жизни боль-
шинства граждан страны в значительной сте-
пени зависит от системы социальной работы, 
от  уровня  подготовки  специалистов,  работа-
ющих в этой сфере. 
В  настоящеевремя  Республике  Казахстан 
как социальная работа, так и социальная пе-
дагогика,  востребованы  на  рынке  труда.  Это 
связано с изменением приоритетов в государ-
ственной политике, динамическим развитием 
социальной сферы, с реализацией националь-
ных проектов, озвученных в Государственной 
Программе  образования  и  ежегодных  По-
сланиях Президента страны – Лидера Нации 
Н.А. Назарбаева [4]. 
На сегодняшний день эффективность прак-
тики социальной педагогики тесно связано с 
разработкой единой теории. Актуальным яв-
ляется  рассмотрение  категориального  аппа-
рата  теории  социальной  педагогики,  анализ 
и обобщение моделей и методов ее практики. 
Коллектив  авторов  Казахского  государствен-
ного  женского  педагогического  универси-
тета  выпустил  в  свет  учебник  «Социальная 
педагогика»  на  казахском  языке  в 2012 году 
[5].  Считая  социальную  педагогику  как  ин-
тегративную  прикладную  науку,  предметом 
которой  является  профессиональная  помощь 
нуждающимся,  автор  статьи  совместно  с 
парт нерами  подготовил  в 2015-году  новый 
учебник  «Социальная  педагогика»  как  обра-
зовательная дисциплина, связанная с появле-
нием  социального  образования  как  области; 
подготовки  специалистов  социальной  сферы 
[6].  В  настоящее  время  массовая  подготовка 
таких кадров осуществляется во всех высших 
образовательных  учреждениях  Республики 
Казахстан. Общепрофессиональным багажом 
социального  педагога  является  понимание 
места социальной работы в системе социаль-
но-гуманитарного  знания  и  общественных 
отношений.  Специалисту  социального  про-
филя необходимо овладеть умениями исполь-
зовать в работе общие и частные технологии, 
где диагностика и реабилитация, коррекция и 

17
Білім берудің заманауи проблемалары/Современные проблемы образования 
 /Modern problems of education
профилактика, терапия и экспертиза, прогно-
зирование  и  консультирование,  а  также  со-
циальная защита как формы профессиональ-
ной  социально-психологической  подготовки 
стоят во главе угла.
Дефицит  квалифицированных  специали-
стов  в  области  социальной  сферы  в  систе-
ме  психолого-медико-социальной  помощи 
(ПМСП)  необходимо  восполнить,  для  чего 
необходимо увеличить грантовую подготовку 
в сфере высшего образования. Роль практику-
ющего специалиста (психолога, социального 
работника)  является  ключевой  в  проведении 
реформ  в  Республике  Казахстан.  Стратегия 
осуществления модернизации в системе под-
готовки  кадрами  должна  быть  системной  и 
инновационной.  Таким  образом, «помогаю-
щие  профессии» – психология,  социальная 
работа,  социальная  педагогика,  дефектоло-
гия – требуют не только умения компетентно 
решать социальные проблемы, но и высокого 
уровня  профессиональной  готовности  к  со-
циальной деятельности.
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННЫХ ИСТОЧНИКОВ
1  Закон  Республики  Казахстан  «О  специаль-
ных социальных услугах» от 29.12. 2008 года № 
114-IV(с изменениями и дополнениями по состо-
янию на 18.02.2014 г.).
2  Правила  организации  учебного  процесса, 
технологическое  и  материально-техническое 
обес печение, проведение переподготовки и повы-
шения квалификации педагогов и персонала учеб-
ных  заведений  МОН  РК.  Сборник  нормативных 
документов МОН РК. – Астана, 2011.
3 Стратегия «Казахстанский путь – 2050: еди-
ная  цель,  единые  интересы,  единое  будущее». 
Послание  Президента  страны – Лидера  Нации 
Н.А. Назарбаева от 17.01.2014 г.
4 Государственная программа развития образо-
вания в Республике Казахстан на 2011-2020 годы 
от 7 декабря 2010 года №1118 МОН РК.
5 Социальная педагогика. Учебник /Мардахаев 
Л.В., Беркимбаева Ш.К. и др.- Алматы: Полигра-
фия-сервис К, 2012. – 340 с.
6  Социальная  педагогика:  Учебное  пособие  /
Аралбаева  Р.К.,  Платонова  Н.М.,  Сапаргалиева 
А.,  Шерьязданова  Х.Т. – Талдыкорган:  ЖГУ  им. 
И. Жансугурова, 2014. – 192с.
Аңдатпа 
Мақалада  мамандарды  əлеуметтік  ортаға  дайындаудың  психология-педагогикалық  аспектілері 
қарастырылған. Мамандардың дайындығы екі бағытта əлеуметтік жұмысты талдау берілген, кəсіптер 
корсетілген əлеуметтік ортаға модернизацияланды талданған. Екі бағыттында теориясы мен практика-
сында психологиялық форматтағы мəселер, кедергілер қаралған.
Түйін сөздер: əлеуметтік жұмыс, əлеуметтік педагогика, жоғары мектеп, əлеуметтік қызмет кəсіби 
дайындық.
Abstract
In article psychology and pedagogical aspects of training of specialists for the social sphere are considered. 
The analysis of modernization in the social sphere where training of specialists is designated by two directions 
– social work and social pedagogics which belong to the helping professions is submitted. In the theory and 
practice of both directions the psychological format as a paradigm of the prevention of problems, elimination 
of barriers is put.
Keywords: the social work, social pedagogics, professional readiness for social activity at the higher school.

18
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ – ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
PEDAGOGICS AND PSYCHOLOGY
№3, 2015
ƏОЖ 371.13:001.895
Р.Н. НАУРЫЗБАЕВА 
«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Қызылорда облысы бойынша педагогикалық 
қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты
(Қызылорда қ., Қазақстан)
ПЕДАГОГТАРДЫҢ ИННОВАЦИЯЛАРДЫ МЕҢГЕРУІ МЕН ҚАБЫЛДАУЫНДАҒЫ 
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КЕДЕРГІЛЕРІ МЕН ҚИЫНДЫҚТАРЫ
Аңдатпа
Заманауи қазақстандық білім беру жүйесі динамикалық жаңару, даму үстінде. Оған себеп – қоғам-
ның жалпы реформалау үдерісі мен білім беру жүйесінің логикалық талабы. Педагогтардың білім беру 
жүйесін жаңаша ұйымдастыруға дайындықты бүгіннен бастап кірісуі өте маңызды. Мақалада педагог-
тардың инновациялық үдерістерді меңгеруі мен қабылдауындағы психологиялық кедергілері мен қиын-
дықтары қарастырылады.
Түйін сөздер: білім, инновация, педагикалық жүйе, əлеует, тұлға, тосқауылдар.
Ə
лемдік білім аймағына кіру мақсатын-
да  қазіргі  кезде  Қазақстанда  білім 
беру дің  жаңа  жүйесі  құрылуда,  білім  беру 
жүйе сін де  елеулі  өзгерістер  болып  жатыр. 
Бұл  өзге рістердің  тереңдігі  соншалық,  білім 
беру дің  мақсаттарына,  құндылықтарына, 
əдіс   те ріне  жəне  құралдарына  қатысты  жəне 
педагог тардың кəсіби санасын қайта құрумен 
бай  ланысты. Бұл үдеріс педагогика теориясы 
мен  оқу-тəрбие  үдерісіне  нақты  өзгерістер 
мен  жаңалықтар  енгізумен,  жаңаша  ойлау 
жүйе сін қалыптастырумен қатар жүргізіледі. 
Елі міздегі  жүргізіліп  жатқан  зерттеулер,  іс-
тəжірибелер,  атқарылып  жатқан  істер  білім 
беру  қызметіне  жаңаша  қарауды,  жастардың 
шығармашылық  əлеуетін  дамытуға  ерек-
ше  назар  аударуды,  мұғалімнің  іс-əреке тіне 
ерекше жауапкершілікпен қарап, ұйымдасты-
рушылық жұмыстарды жаңаша жүргізуді та-
лап етеді.
Өзгерістер  қашанда  қарсылыққа  жəне 
түсін беушілікке тірелетін, шарықтау мен құл-
дыруды басынан кешіретін, жаңа идеяларды, 
ал  оның  артынан  жаңа  мəселелерді  туында-
татын  ұзақ  жəне  күрделі  үдеріс.  Қоғамдық 
өмірде  кейінгі  болып  жатқан  өзгерістер 
жеке  тұлғаның,  оның  ішінде  баланың  жеке 
тұл ғалық  құқықтарын  жəне  еркіндігін  құр-
меттеумен сипатталады. Білім беру жүйесінің 
артықшылықты  құндылығы  балаға  еркін 
таңдауды жəне өзін-өзі ашу мүмкіндігін беру 
болып табылады.
Педагогикалық инноватика туралы қоғам-
дық ортада өткен ғасырдың 80-ші жылдардың 
аяғынан  бастап  қана  сөз  қозғала  бастады, 
Қазіргі  таңда  педагогикалық  инноватика  ту-
ралы  жəне  оның  методологиясын  ғылыми 
тұрғыда  негіздеу  қажеттілігі  туындап  отыр. 
Педагогикалық  инноватика  ұғымы  туралы, 
жаңалық  ендірудің  заңдылықтарын  зерт-
теп  жəне  жүзеге  асыру  туралы  мақалалар 
жарық  көре  бастады.  Жаңалықтар  ендірудің 
нəти жесінде  қоғамның  экономикалық  жəне 
əлеуметтік  жағдайының  өзгеретіні  белгілі 
болды.  Ең  нəтижелі  еңбектер  педагогикалық 
теорияның  білім  беру  саласындағы  инно-
вацияның  дамуын  зерттеумен  байланысты 
болды. 
Педагогикалық  инноватиканы  зерттеу ге 
ғалымдар Н.Анисимов, С.Богданов, Т.И. Ша-
мова,  Н.Р.  Юсуфбекова  т.б.  атсалысты.  Ал 
ғалымдар  М.М.  Поташник,  О.Г.  Хомерик, 
А.В.  Лоренцовалар  педагогикалық  жаңалық 
ендіруді  жүйеледі.  М.В.Кларин  əлемдік 
педагогикадағы инновациялық дидактикалық 
жаңалықтарды талдады.

19
Білім берудің заманауи проблемалары/Современные проблемы образования 
 /Modern problems of education
Инновациялық 
мəселелерді 
зерттеуде 
қазақ стандық ғалымдардың да еңбегі зор:
–  ақпараттық  технологияның дамуы тура-
лы Д.М.Джусубалиева, Ж.А.Караев, Б.К. Мо-
мынбаев, Г. К. Нургалиев т.б. зерттеді.
– инновациялық мектептердің дамуы тура-
лы Т.А. Линчевская, Р.Р. Масырова, Ш.Т. Тау-
баева т.б. талдама жасады.
–  мұғалімнің  инновациялық  іс-əрекеті  ту-
ралы С.Д. Муханова т.б. атсалысты.
«Инновация»  ұғымы  бір  ғасыр  бұрын 
куль турология жəне лингвистикада бір елдің 
мəдениетінің элементтерін екінші елдің мəде-
ниетіне ендіру арқылы жаңа бір мəде ниет тің 
қырының дүниеге келуін зерттеу мақсатында 
дүниеге келді.
Ең  алғаш  инновациялық  үдерістердің  си-
паттамасын XX ғасырда  əйгілі  экономист 
Й.Шумпетер  жасады.  Ол  экономикалық 
жүйе   лердің  дамуы  барысындағы  «жаңа  ком-
би нацияларға» талдама жасады (1911 ж.). Сол 
кезден  бастап  «инновация», «инновациялық 
үдеріс», «инновациялық əлеует» т.б. термин-
дер  жан-жақты  қолданыла  бастады.  Инно-
вация  ұғымының  сөздіктегі  сипаттамасын 
келтірсек:
Инновация (лат. іn-ішкі, novatio – жаңару, 
өзгеру) – жаңалық ендіру, өзгерту, жаңғырту, 
сапалы жаңа өнімді дүниеге əкелу [1, 200].
Инновация – (лат. іn-ішкі, novatio – жаңа-
ру,  өзгеру)  əлеуметтік  тəжірибеде  елеу лі 
өзге рістер  туындататын  əлеуметтік-психоло-
гиялық аспектіде жаңалықтардың алуан түрін 
жасап ендіру ұғымының атауы. 
Педагогика ғылымындв «инновация» ұғы-
мы мына мағыналарда қолданылады:
–  инновациялық  іс-əрекетті  ұйымдастыру 
формасы;
– білім беру тəжірибесінде қолдану;
– инновациялық іс-əрекеттің нəтижесі т.б.
Интерактивті  оқыту  дегеніміз – ең  алды-
мен  диалогті  оқыту  болып  саналады,  яғни 
диалогті оқыту барысында оқытушы мен оқу-
шылардың  арасында  ортақ  іс-əрекет  жүзеге 
асады,  ойлау  үдерісін  жандандыруға  қажет-
тілік туындайды [2, 179].
Қазіргі  таңда  инновация  контексінің  əр-
алуан  мағыналылығы  өте  маңызды  болып 
келеді:
–  білім  беру  жүйесінің  дамуы  тек  білім 
беру жүйесі деңгейінде емес, жалпы
– мемлекеттік деңгейде шешіледі;
–  білім  беру  менеджментінің  жүйелілік 
прин ципі  барлық  деңгейде  жүзеге  асырыла-
ды;
– білімдену үдерісінде оқу орындары мен 
білімденушілердің рөлін жаңғырту.
– Білім саласындағы жаңғырту жəне дамы-
ту қажет инновация аспектілері:
– жаңа білім беру технологиялары – жаңа 
технологиялар;
– экономикалық инновациялар;
– педагогикалық инновациялар;
– ұйымдастырушылық инновациялар т.б. 
Дəстүрлі  əдістерге  қанағаттанбай  жаңа, 
сапа лы  нəтижелерге  жеткізетін  жаңаша  көз-
қарас,  əдіс-тəсілдер  инновация  болып  табы-
лады,  ол  тұтастық,  икемділік,  бейімділік, 
нəтижелілікті білдіреді.
Педагогикалық  инноватика  дегеніміз – 
үздіксіз білімдену жүйесіндегі педагогикалық 
новацияны  меңгеру  жəне  қолдану,  бағалау, 
жасау,  жəне  жүзеге  асыру  туралы  білім [3, 
201].  Педагогикалық  инноватиканың  негізгі 
проблемалары  объектінің  жаңашылдығын 
өлшеу, бағалау:
–  оқулықтарды,  оқу  үдерісіне  қажетті 
құрал  дардың сапасын бағалау;
–  мектеп  жəне  колледж  оқушыларының, 
жоғарғы оқу орнындағы студенттердің
– ғылыми-зерттеу жұмыстарын бағалау;
–  мектепке дейінгі білімдену мекемелерінің 
тəрбиешілерінің,  жалпы  орта  мектептер  мен 
кəсіби білім беретін колледж басшыларының, 
жоғарғы  оқу  орнындарының  профессор-
оқытушылар  құрамының  педагогикалық  іс-
əрекетін бағалау болып табылады.
Қазіргі  кезеңдегі  ең  іргелі  қайшылық-
тардың  бірі – адамдардың  рухани-адамгер-
шілік  деңгейі  мен  техниканың  даму  мүмкін-
діктерінің арасындағы алшақтықтың тұрақ ты 
түрде  артуы.  Ғылыми-техникалық  прогресс-
тің  адами  құндылықтардан  озып  дамуы 

20
ПЕДАГОГИКА ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯ – ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ
PEDAGOGICS AND PSYCHOLOGY
№3, 2015
арасын дағы  қайшылықтар  яғни  адамдарды 
құртуға  бағытталған  құралдардың  дүниеге 
көптеп келуі жəне жүзеге асып жатуы – жер 
бетіндегі  тіршілікке  үлкен  қауіп  тудыруда. 
Атақты  психолог  Карл  Юнг  индеецтердің 
«Американдықтар 
басыммен 
ойлаймын 
деп  айтады,  ал  барлық  қарапайым  адамдар 
жүре гімен  ойлайды», – деп  айтқаны  таңғал-
дырғанын жазады [4]. 
Заман  талабына  сай  білім  беру  жүйесіне 
жаңаша талап, жаңаша көзқарас, жаңа рефор-
маларды игеруде қиындықтар мен кедергілер 
де жетерлік. Атап айтсақ:
–  тұлғаның  қалыптасқан  дəстүрлі  ойлауы 
жəне іс-əрекет пен өзгермелі қоғам талабының 
арасындағы қайшылықтар; 
– дамудың қозғаушы күштері – қажеттілік 
пен  сыртқы  жағдайлардың  арасындағы, 
іс-əрекеттің  ескі  формасы  мен  рухани 
əлеует тің  арасындағы,  жаңадан  туындаған 
қажеттіліктер  мен  оны  жүзеге  асыру  бары-
сындағы  сəйкессіздіктер,  қойылатын  жаңа 
талаптар мен əлі қалыптаспаған біліктер мен 
дағдылардың арасындағы қайшылықтар;
–  педагогикалық  кадрлардың  басым  көп-
шілігінің əлі оқытудың инновациялық форма-
ларын жете меңгермеуі;
–  білімденушілердің  əрқайсысының  жеке 
даму траекториясын қалыптастыру жүйесінің 
болмауы т.б.
Педагог  жұмысының  бала  тағдырына  де-
ген  жауапкершілігі,  шектен  тыс  талап,  бас-
қарушылар  тарапынан  болатын  қысымдар, 
жұмыстағы бірсарындылық, шаршау, стрессті 
жағдаяттарға  төтеп  бере  алмау  проблема-
ны  шешуден  қашуды,  көңіл-күйінің  күрт 
бəсеңдеуін  туғызады.  Педагогтар  арасында 
эмоционалды күюдің (выгорание) төмен жəне 
орташа  типтері  анықталған.  Отбасындағы, 
қоғамдық 
ортадағы 
қарым-қатынастың 
үйле  сімді  дəрежеде  болмауы  да  кедергілер 
мен  қиындықтар  тудырады,  педагогтің  өз 
жұмысына  деген  қызығушылығын  бəсең-
детеді.  Мұның  бəрі  педагогикалық  үдерістің 
сапасына тікелей əсер етеді. Тіпті педагог өз 
жұмысын жек көре бастайды. Күйзеліс – ма-
ман  ретінде  өзіне-өзі  қанағаттанбаудан,  ала-
тын  айлығына  көңілі  толмаудан,  ұжыммен 
тіл  табыса  алмаудың  нəтижесі.  Оның  тағы 
бір себебі – күш-қуатының азаюы, шаршауы 
болып  табылады.  Ал  шаршау – тұлғааралық 
қарым-қатынастың  бұзылуы  мен  жұмыстың 
арасындағы  сəйкессіздіктің  нəтижесі.  Əрбір 
тұлғаның  өзіне-өзі  рефлексия  жасап  өмірге, 
өзіне  деген  позитивті  көзқарасты  қалып-
тастырып, өзін түсінуі де адамдармен қарым-
қатынастағы  мəселелерді  шешуге  септігін 
тигізеді. Үлкен проблеманы шешудің алғашқы 
қадамы  болып  табылады.  Сонымен  қатар, 
жаңалықты қабылдау, оны игеруге деген үрей 
тудырады,  осының  салдарынан  басқа  салаға 
ауысып та жатады. Əрине, өмір, қоғам, даму 
талабы  тұлғаны  алға  жетелейді.  Сондықтан 
педагогтардың  инновацияларды  меңгеруі 
мен  қабылдауындағы  психологиялық  кедер-
гілері мен қиындықтарын жеңуге толық мүм-
кіндіктер бар. Жеке тұлғаның қиын дықтарын 
жеңуге  үйлесімді  қалыптасқан  ортаның  да 
рөлі зор.
Осыған байланысты проблемаларды жедел 
шешу үшін не істеу керек деген сұрақтар ту-
ындайды. 
Ол үшін ең маңыздыларын атап өтсек:
– баланың тұлғалық дамуына бағытталған 
жаңа оқыту технологияларын іріктеу;
– жаңа оқыту парадигмасына сүйене оты-
рып,  оқыту  технологияларының  тиімді  жақ-
тарын шебер пайдалану;
– білім берудің ұлттық моделіне өту; 
– оқыту мен тəрбие берудің инновациялық 
əдістерін меңгерген шығармашыл, зерттеуші 
педагогтарды  қалыптастыру  жұмыстарын 
жүргізу; 
– əрбір оқушының жеке даму ерекшеліктері 
мен психофизиологиялық ерекшеліктері еске-
ріліп  дамыта  оқытуды  жүзеге  асыру,  əрбір 
оқушының  пəнге  деген  қызығушылын  арт-
тыру  мақсатында  инновациялық  ізденістер 
жүргізу т.б.;
–  ғылыми-зерттеушілік  жұмыстармен  ай-
налысу;
– өзін-өзі жетілдіру, сабырға шақыру;
–  оқушылар  мен  педагогтардың  өзіне  де-
ген сенімі мен бір-біріне деген сыйластығын 

21
Білім берудің заманауи проблемалары/Современные проблемы образования 
 /Modern problems of education
арттыру  бағытындағы  жұмыстарды  жолға 
қою т.б.
Оқыту үдерісінде озат тəжірибелерді кеңі-
нен  қолданып,  инновациялық  талаптарға 
сүйен ген  оқушы  мен  педагог,  білім  кеңістігі 
мен  мемлекет  те  əлемдік  деңгейдегі  озат 
ойшылдардың,  озық  елдердің  қатарында  бо-
лары сөзсіз.
ПАЙДАЛАНҒАН ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Коджаспиров Н.Г. Коджаспирова А.Ю. Сло-
варь  по  педагогике. – М.:  ИКЦ  «МарТ»  Ростов 
н/Д: МарТ, 2005. 
2 Кетова Н.А. Внедрение и использование ин-
терактивных форм обучения при подготовке бака-
лавров по направлению подготовки «Социальная 
работа». Категория «социального» в сов ременной 
педагогике и психологии: /Материалы 3-й научно-
практической конференции (заочной) с междуна-
родным участием: 19-20 марта 2015 г. в 2 частях 
/отв.ред.  А.Ю.Нагорнова.  Часть 2. – Ульяновск: 
SIMJET, 2015. – 333с.
3 Масырова Р.Р., Абыканова С.К., Бектургано-
ва А.С., Нургалиев А.К. Инноватика как область 
научного исследования /Педагогика и психология. 
Научно-методический  журнал,  № 1. – Алматы, 
2015. – С.198-202.
4  Наурызбаева  Р.Н.  Эвристическое  обучение 
детей  художественному  творчеству. – Казань: 
Центр инновационных технологий, 2010. – 516 с.
Аннотация
Современная казахстанская система образования находится на стадии динамичного обновления и 
развития.  Импульсом  к  этому  служат  процессы  реформирования  общества  в  целом,  а  также  логика 
развития самой образовательной системы. В статье рассматриваютсяпсихологические барьеры и труд-
ности в усвоении и восприятии педагогами инновационных процессов.
Ключевые слова: образование, инновация, педагогическая система, потенциал, личность, барьеры.
Abstract
The modern Kazakhstan education system is at a stage of dynamic updating and development. As an impulse 
to it processes of reforming of society in general, and also logic of development of the most educational system 
serve. In article psychological barriers and diffi culties in assimilation and perception by teachers of innovative 
processes are considered.
Keywords: education, innovation, pedagogical system, potential, personality, barriers.
УДК 37.014.5
Т.К.ОМАРОВА
tolkyn.omarova@nu.edu.kz
Высшая школа образования Назарбаев университета
(Астана, Казахстан)

жүктеу/скачать 2,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: