Құрамы бекітілді. «Астана Опера»
жүктеу/скачать 19,65 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лариса К РІБАЙҚЫЗЫ, С.Жиенбаев атындағы жас спірімдер кітапханасының қызметкері
- Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығына орай «Болашаққа мұра» акциясы аясында «Оқы және өзгеге ұсын» кітап марафоны бес жыл көлемінде
- Сағындық КЕНЖЕБАЕВ
- Осы мақалаға ХҮІІІ ғасырда жоңғар басқыншыларына қарсы жанқиярлықпен күрескен сансыз қазақ батырларының алдыңғы
АНА ТІЛІ Қазіргі таңда кітапханаға тек қана кітап емес, жастарға арналған журналдарды да әкеліп табыстайды. Ақт бе ңіріне танымал қоғам қайраткері, лкетанушы, тарихшы ғалым Беркін Құрманбеков к зі тірісінде кітапханамызға келіп осы аталмыш акцияның ашылу салтанатына қатысып, бірнеше еңбектерін, тарихи кітаптарды сыйға тартты. Осы жылы сол үрдісті ғалымның қыздары Айгүл мен Мәншүк Беркінқыздары жалғастырды. Олар оқырман жастарға сан алуан журналдарды ұсынды. Мекеменің атынан кітапхана директорының о р ы н б а с а р ы Ү р ж а н Қ ұ р м а н қ ы з ы к і т а п т а б ы с т а у ш ы л а р ғ а а л ғ ы с ы н жеткізіп, бізге жеткізілген журнал- дар мен кітаптар з оқырмандарын табатындығына сенім білдірді. Лариса К РІБАЙҚЫЗЫ, С.Жиенбаев атындағы жас спірімдер кітапханасының қызметкері Ақт бе қаласы «Кітап – болашаққа мұра...» Облыстық Сағи Жиенбаев атын- дағы жас спірімдер кітапханасы оқырмандардың з бетінше оқуын дамыту, к ркем әдебиетті насихаттау мақсатын алға қойып, жемісті қызмет етуде. Акция барысында кітапханаға келген оқырман кітап сыйға тартып, сол еңбектер қайта з оқырмандарына жол тартады. Кейбір тұрғындар жеке кітапханаларындағы кітаптарды ме- кемеге табыстап, оқырмандардың сұранысын қанағаттандыруға зор үлесін қосуда. «Кітап – болашаққа мұра, оқырманға – аманат» деген ұранмен акция қорындағы оқырмандардан қабылданған және кітапхананың есебінде тіркелмеген кітаптарды кітапхана ұжымы сан алуан мекемелер- ге табыстап, оқырмандар ықыласына б л е н у д е н е ш ж а л ы қ қ а н е м е с . Соның ішінде түзету мекемелеріне, Ақт бе қалалық сал ауруларды емдеу орталығына, облыстық қарттар үйіне және қаладағы мектептер мен арнаулы оқу орындарының оқушылары мен студенттеріне кітаптар ұсынылады.
ШАРА
Белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Сұлтан Жиенбаев 95 жасқа толып отыр. Сұлтан Сүлейменұлы Ұлы Отан соғысының ардагері. Ол майданға өз еркімен аттанды. 1941 жылдың қысында Алматыда жасақталған 100-дербес атқыштар бригадасының құрамында жаумен шайқасты. Шайқас барысында бірнеше рет ауыр жараланды. Осының салдарынан 1944 жылы елге оралды. Сұлтекең зейнеткерлікке шық- қан нан кейін де бос отыра алмады. Димекеңнің ұсынысымен елдегі та- рихи және мәдени ескерткіштерді қорғау қоғамын басқарды. Оның басшылығымен к п ескерткіштер жаңартылды, ескерткіштердің есебі жолға қойылды. Жалпы Димекең мен Сұлтекеңнің арасында жақсы қарым-қатынас болды. Екі шаңырақ бір-бірімен к р ші тұрды. Алғашқыда Димекең Сұлтанды пәтеріне шақырып, зайыбы Зухра Шәріпқызымен таныстыр- ды. Сол кезде Димекеңнің үйінде ата-анасы қонаққа келген. Олар кешегі уақыттары Сұлтанның әке- шешесімен к рші болған екен. ткен жылдарды еске алып, қауқылдасып қалады. Кейін Сұлтан Димекеңді зайыбы- мен үйіне шақырып, қонақ етеді. З у х р а Ш ә р і п қ ы з ы ж а с к е з і н д е ата-анасымен Петропавлда тұрған екен. Сұлтанның жұбайы Нұраниа да негізінен сол қаладан. Осылай аралас-құраластық жалғаса береді. Б а с т а м а ш ы л т о п Қ о н а е в т ы ң Қазақстан экономикасын, ғылымы мен мәдениетін дамытудағы, сондай- ақ оның халықаралық к лемдегі жоғары беделін ескере отырып, ардақты азаматтың атында қор құруға ұйытқы болған еді. Д.Қонаевтың т і н і ш і б о й ы н ш а қ о р ғ а С ұ л т а н Сүлейменұлы басшылық етті. Қордың т ұ с а у к е с е р і н е Д . Қ о н а е в т ы ң з і қатысты. Кейінірек қор б лімшелері еліміздің зге де ңірлерінде ашылды. С йтіп, ол халықаралық мәртебеге ие болды.
Сұлтекең әділдікті, адалдықты с ү й е т і н а з а м а т . Е л а л д ы н д а ғ ы қызметін абыроймен атқарды. Біз ел ағасымен отбасылық қарым- қатынастамыз. Сұлтекең және ол кісінің зайыбы Нұраниа Перейқызы біздің отбасымызды, әсіресе Нағима С м а ғ ұ л қ ы з ы н а й р ы қ ш а қ ұ р м е т тұтады. Ғ и б р а т т ы ғ ұ м ы р к е ш і п к е л е жатқан Сұлтан Сүлейменұлына және оның отбасына жақсылықтар тілейміз. Туған елінің игілігі үшін қ ы з м е т е т у д е н б а қ ы т т а п қ а н Сұлтекеңдей жандар арамызда к п болғай!
Сағындық КЕНЖЕБАЕВ АЛМАТЫ
Қонаев құрмет тұтқан Елге келген соң Түркістан – Сібір т е м і р ж о л ы н ы ң ж ұ м ы с ш ы л а р д ы жабдықтау басқармасында еңбек етті. Ол қарапайым тексерушіден б лім бастығы, басқарма бастығының орынбасары деңгейіне дейін сті. трлігінің Жоғарғы сауда мек тебіне оқуға жіберіліп, оны бітір геннен кейін Қазақ КСР сауда министрлігінің ндірістік тауарлар басқармасының бастығы қызметіне бекітілді. Мұнан соң КСРО Бас универмагының Алма- ты орталық универмагына директор болды. Бұдан кейінгі қызметі пар- тия саласында жалғасты. Арада к п уақыт тпей Алматы қаласындағы Фрунзе аупарткомының бірінші хат шылығына сайланды. Ал 1962 жылы еліміздің Сауда министрі бол- ды. Республика Министрлер Кеңесі т рағасының орынбасары қызметін де абыройлы атқара білді. С ұ л т е к е ң н і ң х а л қ ы м ы з д ы ң а р д а қ т ы п е р з е н т і Д і н м ұ х а м е д Қ о н а е в п е н т а н ы с т ы ғ ы Ф р у н - зе аупарткомында қызмет істеп жүргенде басталды. Қалалық пар- тия конференциясына Д.Қонаев та қатысып отырған. С з алған Сұлтан Сүлейменұлы қалада және зі басқаратын ауданда жүйесіз жүріп жатқан құрылыс үшін қаланың бас сәулетшісі И.Белеселковскийді қатты сынға алды. Бұл орынды сын еді. Сірә, Сұлтекеңнің алқалы жиын да с йлеген с зі Димекеңнің к ңілінен шыққан болу керек, бір айдан кейін қ а б у ы л д а у ы н а ш а қ ы р д ы . Ж а ң а қызмет ұсынды. Орталық Коми- теттің жоспарлау, қаржы б лі міне басшылыққа бекітетінін айтты. Бұл болса жастығын әрі қызметтің жауапкершілігі мол екенін алға тар- тып, қашқақтаған болып еді, Димекең: « Ү р к е т і н е ш н ә р с е ж о қ . С і з д і ң жасыңызда Үкімет т рағасының орынбасары қызметін атқарғанмын» деді. Содан амалсыз келіскен. Сұлтекең Сауда министрі бол- ған кезеңде сауда орындарының материалдық базасын нығайтуға баса к ңіл б лді. Жаңа сауда, қоғамдық тамақтандыру орындары пайда бол- ды. Олардың қатарында «Алматы мейрамханасы», «Рахат», «Юбилей- ный» гастрономдары, «Универсам», «Балалар әлемі» әмбебап дүкені, «Океан» дүкендері бар. Жаңадан са- наторийлер салынды. Олар әлі күнге дейін халыққа қызмет етуде. ҒИБРАТ Руы–Уақ. Бармақ 1723-1758 жылы Еділ-Жайыққа батыстан шабуылдаған қалмақ шапқыншылығына, Маңғыстауды басып алған түрікпендерге, шығыстан баса- к ктеп қазақ жеріне ішкерілей енген жоңғар басқыншыларына қарсы күрестерде Кіші жүз жасағына Балта, Б генбай батырлармен бірге қолбасылық еткен. білқайыр ханның Ресей империясының қол астына ту туралы шешіміне наразылық танытқан. Бармақтың ерліктерін кезінде қазақ ақын-жыраулары жырға қосқан. Бізге жеткен «Бармақ батыр» қиссасының алғашқы нұсқасын Дәстем сал Қарабасұлы жырлаған. Бармақ батырдың ұрпақтары Ресейдің Орынбор облысы Ақбұлақ ауданында, Ақт бе қаласы мен об- лысында мір сүріп жатыр» делінген. Уақ Бармақ батыр ж ніндегі аз-маз деректер мен естеліктердің зінен ғана оның Уақ пен Керейдің қолын басқарған мыңбасы,1730-40 жылдардан кейінгі соғыстарда аттары шыққан Абылай ханның к п т е г е н ж а с б а т ы р л а р ы қ а т а р ы н д а болғанын к рсетеді. Ал 1740-1741 жылдары аралығында Қаракерей Қабанбай батырдың басшылығымен,Шыңғыстаудың сыртын- да ткен, бір жарым айға созылған үлкен «Шаған мен Қоңыр әулие» шайқастары кездерінде ерекше к зге түсіп танылғаны, Бармақ есімі Уақтың тағы бір ұранына айналғаны к рінеді.Тарбағатай ңірін жоңғарлардан қайтып алған 80 күнге созылған «Шорға» шайқастары кездерінде, осы ұрыстардың куәсі болған, найман Кәрібай ақынның жырында Бармақ «Уәлі әулие, к ріпкел шарапатты да батыр» деп суреттеледі. Зерттеушілердің пайымдауынша, ХVІІІ ғасыр мен ХІХ ғасырдың басы – тайпалардың экономикалық, саяси және қорғаныс жағдайларының әсерінен туындаған ұлы к ші мен жаңа жер- лерге қоныс тепкен уақыты. Осындай дүркін-дүркін қоныс аудару атақты ба- тыр, қолбасшы Уақ Бармақ батырдың з ағайындары мен ұрпақтарының да басынан талай ткен екен. Баспаларда жарық к рген естеліктер мен деректер- ге сүйене отырып, Бармақ батырдың зі қазіргі Солтүстік Қазақстан облысының Целинный ауданында туып (осы дерек те анықтауды қажет ететін сияқты), Торғай, Орынбор жерлеріне к шіп барып, мекен- деген сыңайлы. Батырдың мірден озған жері де әзірге екіұдай болып тұр. Оның бірі, Қазақстан Ұлттық Энциклопедиясында айтылғандай, қазіргі Орынбор облысының Ақбұлақ ауданы делінсе, екіншісі Шығыс Қазақстан облысының К кпекті ауданы болып есептеледі. Соңғы ұстаным тарихи шындыққа біршама жуықтау, дегенмен, екі пікір де анық деректерге сүйенуді қажет етеді. К кпекті ауданының Биғаш ауылдық округінде екі жарым ғасырдан аса тұрған үлкен шошақ т белі бейітті жергілікті халық Уақ Бармақ батырдікі дейді. Ма- зар, жергілікті халықтың әр уақыт наза- рында болғанымен, соңғы кездері үстіңгі жағы біртіндеп құлай бастаған екен. Бұл ж нінде Т.Е.Дәйкенов «шіркін ең болмаса бабаларының мазарын ж ндеуден ткізетін ұрпақтары қайда» деп тағы бір ауыр ой тастайды. Ал Уақ Бармақ батырдың ұрпақтары туралы әлі күнге дейін ешбір нақты дерек жергілікті және республикалық басы- лым беттерінде жарық к рмепті. здерін Бармақ батырдың тікелей ұрпақтары са- найтын ағайындар біраз бар екен де, бірақ, менмұндаламай, хабар-ошарсыз, бейжай жүре берген екен. Осының себептерін, соңғы ғасырларда халқымыздың мір сүрген шеңбері аясында ғаламат үрдіс алған, жат жұртқа бодан болу мен табыну және қоғамда үстемдік құрған теріс идеологияның салда- ры деп қарастырған дұрыс сияқты. Оның үстіне батыр ұрпақтарының, елде орнаған саяси-әлеуметтік жағдайлардың әсерінен, бір аймаққа шоғырлана алмай, жалпы Уақ ұлысы сияқты, жан-жаққа тарыдай шашы- рап кеткендігі де болуы керек. Бүгінгі мақаламызда Уақ Бармақ батырдың бір баласынан ғана туған тікелей т ртінші ұрпағы, осы мақала авторлары әулетінің атасы саналатын Шағырай би жайлы рбімек. з ақсақалдарымыздан бала кезіміздегі естуімізше, Шағырай би 1840 жылы Орынбор облысының Ақбұлақ ауданында дүниеге келген к рінеді. се келе ел ішінде би атанған. Сол уақыттағы лшемдерге орай, аса дарынды жігіттің зі 30 жастан бұрын елге танымал, кемел- денген би атана қоюы екіталай. Ал з қауымын бастап, Ақт бенің Ойыл жеріне қоныс аударған орта жүз уақтарының бір әулетінің басшысы, жергілікті кіші жүз еліне бірден Шағырай би деп танылған екен. Осы к ші-қон шамаман 1870-1875 жылдары іске асқан сияқты. Шағырай бидің к шімен оның інісі Шалабай да з бала-шағасымен к шіп келген. Шағырай Осы мақалаға ХҮІІІ ғасырда жоңғар басқыншыларына қарсы жанқиярлықпен күрескен сансыз қазақ батырларының алдыңғы қатарындағы уақтың Еренші руынан шыққан аруақты ер, даңқты қолбасы Бармақ батырдың ұрпақтары арқау болып отыр. Бармақ ба- тыр туралы 2009 жылы шыққан «Уақ шежіресі» кітабын құрастырушы Т.Е.Дәйкенов «Сорымызға қарай, ол – атақ-даңқ бұйырмай елеусіздеу қалып, ұмытылған тарланымыз» деп күйінеді. Ол туралы Қазақстан Ұлттық Энциклопедиясында қысқаша ғана төмендегідей дерек келтірілген: «Бармақ Мұхаммедқалиұлы (1703 ж, Солтүстік Қазақстан об- лысы Целинный ауданы – өлген жылы белгісіз, Орынбор облысы Ақбұлақ ауданы) – батыр, қолбасы. деген аталы сөздің буынның қазіргі таңдағы есейген азаматта- ры Шағырай бабаның тек немерелерін ғана к рген екенбіз, ал ол кісілердің к бі, жалпы халықпен бірге, әуелі патша үкіметінің қазан т ңкерісінің қиыншылықтарына, содан соң 1920-30 жылдардағы кеңес үкіметі тұсындағы аштық нәубетінің кезінде босқындықтың ащы дәмін та- тып, соңынан неміс басқыншылығына қарсы қырғын соғыста жүрген. Шағырай бабаның бес немересі: Ақт ре, Құсайын, Оразбай, Бақытжан және Мұқаштың ба- лалары сол соғыстан орала алмай, артына ұрпақ та қалдыра алмаған. Ал бір немересі Құлмамбет соғыстан орала алмаса да, іште қалған ұлы Жауғашардан, «орны бар оңалар» дегендей, қазір біраз немерелер мен ш берелері сіп жатыр. Дегенмен де, біздің ел Орынбор жақтан к шіп келген деп аталарымыздың айтып отырғанын талай рет құлағымыз шалып қалып жүретін. Оған дәлел: Бармақ батырдың з ағайындарымен Орынбор аумағында 1740-41 жылдары мір сүргені белгілі болып отыр. Орын- бор драгун полкының поручигі Дмитрий Гладышев пен геодезист Иван Муравинның 1740 жылдың 5 қарашасынан 1741 жылдың сәуір айы аралығында Орынбордан Хиуаға білқайыр ханға сапары барысындағы жаз- баларында былай деп к рсетіледі: «Понеже минувшею зимою кибиток с двести Сред- ней орды киргис-кайсаков кочевало близ Оренбурга и истинно не далее десяти верст, между которыми главной старшина был Бармак-батыр». С йтіп, Бармақ батырдың бір ұрпағы Шағырай бидің, ХІХ ғасырдың екінші жартысында, Ақт бе – Ойыл жеріне Орынбор жерінен қоныс аударғаны рас бо- лып шықпай ма? Сонымен, Шағырай би мен Шалабай- дан тараған ұрпақтарының туып- скен негізгі тұрағы ХІХ ғасырдың екінші жарты- сы мен ХХ ғасырды толық қамтитын мезгіл ішінде Ойыл мен Қайыңды зендерінің жағасын жайлаған Кіші жүз, оның ішінде жиі қоныстанған Ожырай кете руларының арасы болған. Оған қоса Адай, Жаппас, лмембет және тағы басқа ру кілдері тұрады.К шті бастап келген Шағырай би (1840-1910 жж.) жергілікті кіші жүз кетелерімен келісіп жер алып, біржола ме- кендеп қалған. Шағырай бабаның теген, Айтнияз, Айдаш, Нұрша, Ерше есімді бес ұлының ұрпақтары осы жерге, жергілікті халықтың ерекше ықыласы мен айрықша сыйластығының арқасында сіңісіп, ел бо- лып кеткен екенбіз. Қазіргі таңда,Шағырай бабадан тараған қырыққа жуық жанұя бармыз. 1992 жылы қарашаның 5 жұлдызында аудан орталығы Ойылда ткен Маху әкемізге ас беру жиы- нында бір рулы елдің басшысы және қамқоры болған Шағырай би бабамыздың есіміне байланысты, ендігі жерде зімізді Шағырай Уақтарымыз деп атауға келістік. Қазіргі таңда Шағырай Уақтары Ақт бе қаласында, Ақт бе облысының Ойыл және Қобда аудандарында және Алматы қаласында тұрып жатыр. Шағырай би Қайыңды жеріне к шіп келген соң, жергілікті тұрғындармен келісе отырып, атының басын терістіктен аққан Қайыңды зеніне Қызылсай деген кішкене саласының қосылған жері – Екі Аша деп аталатын аумаққа тірейді. Екі Аша Шағырай к мегімен, оның кішкене т мпешікке айналған орнын ғана к рдік. Осы «Ақсарай қыстауы» мен оның оңтүстік-шығысында іргелес жатқан «Уақ шағылы құмы» деген жер аттары қазіргі Ойыл ауданы Қайыңды селолық округінің «Ойыл» энциклопедия- сында жарияланған картасында да орын алған.
Қайыңды зені жол-ж некей «Қызыл- сай» және «Күкіртті» деп аталатын кі- шігірім екі саласымен молығып, Батыс Қазақ стан лкесінің «Ойыл, Қиыл, Жем, Сағыз» деп мәртебеленетін, ұзындығы 800 шақырымнан астам, үлкен зендерінің бірі болып есептелетін Ойыл зеніне, тұщы бір саласы ретінде, құяды. Ойыл зенінің суы мол, аңғары те кең, к п қамысының ара- сында балығы ріп жүреді. Балықтың к п ел-жұртпен қауышып, біраз әңгіме-дүкен құрып, жағдайларымен танысып, білісіп қайттық, бір жасап қалғандай болдық. Ауылдағы бұрынғы з қатарларымыз мен үлкендерді, бірсыпыра ауыл басшыла- ры мен азаматтарын шақырып, Шағырай баба ұрпақтарын еске алып арнайы мал сойып, Шағатай хазірет мешітінің мол- дасы Қайырғалиға құран бағыштатып, ас беру ретін жасадық. Ауыл ақсақалы, бұрынғы совхоз кезінде Ленин орденімен марапатталған, балалы-шағалы Тілегенов Мұраттың үйінде ткен отырысқа 30- ға жуық адам қатысты. Олар: Сидақов Т ремұрат ақсақал мен зайыбы лен, Зинолқабден, Рысқұл зайыбымен, теп, Жақасын, Шапаш, Жәуміт, Жамбыл мен Тәрбие, Жоламан ақсақал мен зайыбы, Ойыл ауданы Қайыңды селолық округінің картасынан «Шағырай қыстауы» мен «Уақ шағылы құмы» деген жер аттары көрініп тұр. « «
Ш ындыќтыѕ ындыќтыѕ түрінің ішінде, жайынның жиі кездесетінін, әсіресе құтының алтын деп аталатын түрінің сіп- нетінін айта кету керек. Қайыңды зенінің орта ағысы жаға- лауында ықылым заманнан бері біртіндеп пайда болған елді мекен «Қайыңды» (қазір Ақжар) ауылы» деп аталады. Қайыңды з е н і н і ң О й ы л з е н і н е қ ұ я р ж е р і н Қайыңдының сағасы, ал сол айналаны және бұрындары болған елді мекенді «Саға» деп атаған. Қайыңды мен Саға жерлері малдың жайылысына, шабындыққа те бай, қалың ш пті лке. Қайыңды мен Ойыл зендерінің к ктемгі қатты жайы- ла тасуынан ш бі биік те қалың сетін шабындықтарды бұл елде «к л» деп атай- Құралай, Балаш, Есенбай мен зайыбы, Марат, София, Есболай мен зайыбы, Ха- сен, Сүйіндік, Қайырғали молда, Лида, Құрылыс, үй иелері Мұрат пен зайыбы, келіні және басқалары. Қайыңды жері Шағырай Уақтарының, туып- скен, отау тіккен, 1,5 ғасырдай уақыт ішінде жергілікті халықпен бірге біте қайнаған, жата-жаста- на, жайлаған кіші тарихи отаны іспетті. Сонымен қалың Уақтан б лініп қа- лып, әріректегі аталарымызды кейінірек қана түгендеп, қазір з буындарымызды зерделеп-жіктеп алғандаймыз. Қазіргі Шағырай Уақтары деп аталатын шежіремізді тарата отырып, олардың ішіндегі адамдық, елге қамқорлық, азаматтық бейнесі анық бидің зінің бірсыпыра қауымымен Орынбор жағынан Ойыл аумағына қоныс аударуының негізгі себептерін д п ба- сып айту қазір қиындау. Алдымен ХІХ ғасырдың соңғы ширегіндегі осы қоныс ау- даруды, сол кездері қазақ қоғамында орын алған те күрделі саяси-экономикалық ахуалмен түсіндіруге болады. кініштісі, осы қоныс аударудың себептері жайлы біздің бұрынғы үлкен кісілерімізді анық деректер бермей кеткен деп айыптасақ, «Су қайнары бұлақ болса, с з қайнары құлақ» дегендей, дұрыс тыңдайтын бала да болмаған ғой, сірә. Оның үстіне біздің би әулетінің қыс қыстауы, кейде күздігі іспеттес болған құтты қонысы, ұрпақтарына қалдырған мәуелі жер телімі. Екі зеннің арасындағы бұл жердің к лденеңі екі-үш, ұзындығы т рт-бес шақырымдай бар. Екі Ашаны құрайтын екі зен де тұщы сулы, жан-жағындағы к птеген к зді бұлақтармен жылдың әр мезгілінде молая түсетін, айналалары небір ағаштардың қалың жапырақтарымен рілген, ш бі жазда белуардан аса скен сұлу да әсем табиғаттың бір к рінісі іспетті. Батыс лкенің небір қарлы-боранды, үскірік аязды қысында да, ұзаққа созылатын қатқақты- батпақты, жардай атанды жығатындай жазғұтұрғы желі де Екі Ашадағы малға ке- ремет ық, қорған болған. Осы Екі Ашада, Қайыңды зенінің шығыс жақ қапталында, Шағырай би зі «Ақсарай қыстауы» деп атаған ғимарат, сол кездегі лшемдерге қарай, биік те кең салынған. Осы Ақсарай соңғы жүз жылға жуық сақталып келді. 1950 жылдары, бала кезімізде, оның кеңес үкіметі тұсында «Шағырай базы» аталған уақытында, ағарып тұрғанын, алыстан к руші едік. Кейін ессіз қалып, біртіндеп мүжіліп, құлап, жоқ болды. Биылғы жазда әдейі іздеп барғанда, ауыл адамдарының ды. Осы к лдердің біразын жаз айында екі реттен шауып алып жатады. Ш бі к п жайылыстардың к бі жергілікті жер аттарымен аталады. Олардың ұзын-саны Қайыңды Сағада алпысқа жуық. Бұлардан зге малға ерекше жайылым саналатын, к лемдері он бір-он екі және алты-жеті шаршы шақырымдай келетін, жергілікті жұрт руларының атымен аталатын, Жан- бай шағылы, лімбет құмы және екі-үш кішкенелеу шағыл құмдар бар. Қайыңды топырағы, қалың жайылым ш бімен қатар, егін шаруашылығына да те құнарлы. Елді мекеннің терістік жағындағы Қызылсай, Қызылжар, Мұқансай, Егінді деген жерлерінде, бұрынырақта, бидай, арпа, сұлыдан үлкен нім алынып жүретін. Ал елдің түстік жағында, тары егуден ал- дына жан салмаған, Социалистік Еңбек Ері Шығанақ Берсиевтің отаны – Ойыл ңіріне тән тары егістіктері бар. Біздің бала кезімізде, жазда тарының масағын теруге бүкіл ауыл бала-шағасымен жаппай жұмылып, қыстық астығын жинастырып алатын.
Қайыңды елінің еңбекқор халқы, қазіргі заманда да малды, күйлі, үйлі-баранды, балалы-шағалы, «еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей» дегендей мір сүріп жатыр. зіміз туып- скен Қайыңды елі бізге туыстан кем к рінбейді. ткен жылы жазда елге барып, жоғын жоқтап,
|