Біз бақытты балалар едік. Әкемнің мейіріміне, шапағат шуағына бөленіп

АНА ТІЛІ

9

№29 (1339) 

21-27 шілде

2016 жыл

Португалия Президенті Мар-

селу Ребелу де Соуза Еуро – 2016 

чемпиондары атанған футбол 

бойынша ұлттық құраманың 

ойыншыларын еңбегіне қарай 

орденмен марапаттау шешімін 

қабылдады.

Айта кету керек, Португалия 

құрамасы  з тарихында алғаш 

рет Еуропа чемпионы атанды. 

Париждің маңындағы Сен-

Дени қаласындағы «Стад де Франс» стадионында бұл 

құрама алаң қожайындарымен кездескен болатын.  

Ойынның 110-шы минутында Эдер жеңісті голды 

соқты. Бұған дейін Португалия құрамасы 1984, 2000 

және 2012 жылы қарт құрлық біріншілігінің қола 

жүлдегері болса, ал 2004 жылы  з жерінде  ткен 

Еуропа чемпионатының күміс жүлдесін еншілеген. 

Венесуэланың ірі теңіз порттары ел әскерінің бақылауына 

тті. Бұл елдің басшысы Николас Мадуро осылай тәртіп 

орнатпақ. 

скерилердің міндеті – шетелден келетін азық-түлікті 

бақылау.  Венесуэланың экономикасын қаржы дағдарысы 

айтарлықтай әлсіретті. Сондықтан мемлекеттің шетелден 

тауар мен дәрі-дәрмек алуға мүмкіндігі жоқ.  Қарындары 

ашқан тұрғындар дүкендерді тонауға мәжбүр. Себебі қара 

базардан тамақ сатып алуға ақшалары жетпейді. Венесуэла 

ақшасы боливар құлдырау шегіне жетіп, Латын Амери-

касы елдерінің валюталарымен бәсекелесе алмай қалды. 

ЗАМАНДАС

зірлеген Нұрлан ҚҰМАР

Ж

Ж

аһанның жүрек лүпілі

аһанның жүрек лүпілі

Ж

Ж

аһанның жүрек лүпілі

аһанның жүрек лүпілі

ПИРЕНЕЙ ТҮБЕГІ

ОҢТҮСТІК АМЕРИКА

Футболшыларды 

марапаттамақ

Ел әскерінің бақылауында

Швейцарияның Лозанна қаласындағы федералды 

политехникалық мектептің бір топ зерттеушілері теміржол 

вагоны мен ұшақты біріктіру туралы жаңа жобаны ұсынды. 

Олар бұл жобаны «Clip-Air» деп атады. 

Мамандар бұл іс жүзеге асқан жағдайда к птеген 

нәрсені тиімді әрі жылдам орындауға болатынын ай-

тады. Егер қажетті қаражат б лінсе, жоба шамамен 50 

жылдың к лемінде іске асуы мүмкін. Бүгінде жергілікті 

мамандар «Clip-Air» бірлестігін дайындап қойды. Осы 

арқылы алдағы 5-10 жылда бизнес-джетке сай к лемде 

вагон мен тасымалдаушы ұшақтың прототипін жасап 

шығарады. Вагон прототипі 150 жолаушыға дейін 

тасымалдай алады.

ЕЛЕҢ ЕТКІЗЕР 

Ұшақ пен пойызды біріктіріп...

«Juno» зонды алғашқы Юпитер 

орбитасының түрлі түсті суреттерін 

жіберді. НАСА жария еткен фото-

ларда планетаның ірі т рт серігінің 

үшеуі – Ио, Еуропа мен Ганимед 

анық к рінеді.

А м е р и к а н ы ң   а в т о м а т т ы 

планетааралық стансасы 20 ай 

ішінде Юпитерді 37 рет айналып 

шығады. Оған 5 мың шақырымға 

шейін жақындайды.  «Juno» 

зондының міндеті – Жерге осы планетаның құрылысы, 

атмосферасы және магнитосферасы туралы ақпараттар 

жинап жіберу. Бес жылға созылған ғарыш сапары кезінде 

станса 2,8 млрд км қашықтықты ұшып  тті.  Қанықтылығы 

жоғары фотокамера Күн жүйесіндегі ең үлкен планетаны 

түсіруді осы айдың басында бастады. Алғашқы суреттің 

сапасы т мен. NASA-ның есептеуі бойынша «Juno» жерге 

сапалы суреттерді бірнеше аптадан соң жібере бастайды. 

ҒАЛАМ

Юпитерді жақыннан түсірді

«Форбс» журналы бойынша әнші Тейлор Свифт жылдың 

ең табысты атақты адамы атанды. Т.Свифт 100 табысты 

танымал жандардың к шін бастап тұр. Оның  ткен жылғы 

тапқан қаржысы 170 миллион доллар болған. 

Тізімдегі екінші орын 110 миллион доллар тапқан 

«One Direction» тобына тиесілі. Үшінші орында – де-

тективтер авторы Джеймс Паттерсон (95 миллион 

доллар) тұр.

«Форбс» журналы 1999 жылдан бері жұлдыздардың 

рейтингін жасап келеді. Рейтинг құрарда «Nielsen» ком-

паниясы, «Box Office Mojo» және «IMDB» сайттарының 

мәліметтері негізінде жұлдыздардың кірісі есептеледі.

БАҚ ПЕН БАП

Қалталы жұлдыздар

Сол себепті мәселеге тереңірек үңілсек

ЖЕР – ХАЛЫҚ ҚАЗЫНАСЫ

сында бүгіндері қызу талқыланып жатқан проблема 

– жерге деген мемлекеттік меншікті жекешелендіру. 

Біздің ұйғарымымыз бойынша ол Қазақстанда 

үйлесімді экономика қалыптастыру міндеттеріне орай 

шешілуі тиіс, яғни жүйелі түрде, экономиканың ғана 

емес, дамудың рухани-адамгершілік, демографиялық, 

демократиялық жағдайларының тұрғысынан да 

шешілуі тиіс. Мұның  зі қателіктерден сақтайды, 

бірақ адамдардың ділі мен елдің экономикалық 

жағдайларының ерекшеліктерін ескеретін аса жауап-

ты к зқарасты талап етеді. Яғни факторлардың 

тұтас бір кешенін ескеру қажет болады. Рухани 

құндылықтарды инновациямен ұштастыра алатын 

жан-жақты дамыған кадрлар аса құнды болып та-

былады.

К птеген адамдар қазір жер туралы заңдардың 

кейбір жаңа нормаларын қабылдамай отыр. Олар 

қарсылық пен минтингтер жолымен жерді сату немесе 

жалға беру проблемасына айқындық енгізгісі келеді. 

Бірақ бұл проблемалар к шеде жанжал арқылы, 

қант гіс арқылы шешілмеуі тиіс.  Мәмілеге әрдайым 

халық пен билік арасындағы бейбіт  келісс здер жата-

барлық аз 

қамтылған топтардың қолы жететіндігінде. 

Бұл Ислам дінінде 1400 жылдан бері белгілі. Біздің 

қазіргі  мірімізде де, менің түсінуімше, мұны 

қолдануға болады, оған балама жоқ. Бүгінгі бол-

мысты алатын болсақ, мәселенің мәні мемлекет, 

жалгерлер (инвесторлар үшін тартымды болып 

табылатын шағын шаруа қожалықтарын ірі заңдық 

тұлғаларға айналдыру) және қызметкерлер әріптестігі  

мүмкіндігінде жатыр. Бұл орайда  нім ғана б лінбейді, 

сондай-ақ  нім болмаған жағдайдағы зиян да б лінеді. 

леуметтік әділеттілік деген осы! Осы мәселе ж нінде 

мешіттердің имамдарымен ақылдасқан ж н болар еді.

німді мемлекет (меншік иесі), жалгерлер және 

қызметкерлер арасында б луді «алтын қиысу» заңы 

бойынша 13,7%, 61,8% және 24,5%, пропорциясымен 

белгілеуге болады. 

Енді жерді жеке меншікке ақысыз беруді 

қарастырайық. Жер қазір мемлекеттік, яғни негізінен 

қоғамдық меншікте екендігі белгілі. Егер жұрттың 

бәріне ауылшаруашылық жерін үлестіріп берсек, не 

болады? Ел азаматтарының барлығы бірдей ауыл-

шаруашылығы саласында жұмыс істемейді. Олар 

Қазақстан Республикасының Президенті 

Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың және 

Жер реформасы жөніндегі мемлекеттік 

комиссияның Қазақстандағы жер 

реформасы проблемаларын талқылау 

туралы үндеуіне жауап ретінде өз 

ойларымды ортаға салуды ұйғардым. 

Алдымен, жалпы менің көзқарасым, кез 

келген мәселені дау-жанжал, ұрыс-керіс, 

қантөгіс жолымен емес, билік пен халық 

арасындағы бейбіт, сындарлы пікір 

алысып, бір тұжырымға келу арқылы 

шешу қажет екендігін айтқым келеді.

сондай тума табиғатқа деген еркін қол жетуі 

тұрғысындағы айрықша менталитетіне орай жерді 

сату мүмкін емес. Ауылшаруашылық жерлерін  

ұсақ-ұсақ жекеменшік учаскелерге б лу ауыл 

тұрғындарына жақпайды. Шаруашылықты жүргізудің 

мұндай түрінде тек «менікі» деген қағидат жүзеге 

асырылады. «Бұл біздікі» деген қағидат жоққа 

шығарылады. Екі бастаудың мұндай үйлесімсіздігін 

аграрийлердің қабылдамайтыны айқын. Ал оларға 

Гармония керек,  йткені мұнда «бұл менікі» мен 

«бұл біздікі» ұғымдары бір-бірімен  зектесіп жа-

тады. Мұнда ауыл тұрғындарының және к птеген 

қалалықтардың, әсіресе ауылдан келгендердің аса 

бағалы қасиеті к рініс табады. Міне, сондықтан да 

ауыл – халықтың «алтын бесігі», мұнда адам бала 

жастан дінге, туған тілге, мәдениетке, дәстүрлерге, 

үлкендерді сыйлауға, Отанға деген махаббатқа тағы 

басқа ізгі құндылықтарға баулиды. 

Бұл орайда жерді шетелдік, сондай-ақ  з  

азаматтарымызға сату, сондай-ақ ақшаға жалға 

беру халыққа қажетті сценарий емес. С йтіп, мем-

лекет қазынасы мен ел бюджеті проблемаларын  зге 

әдістермен шешу қажет.

Қаржылық-экономикалық дағдарыс жағдайында 

халық несиені к п алып, аз қамтылған жанұяларға 

з балаларын оқу орындарында оқыту (ал мұның  зі 

жоғары рухани басымдықтың бірі болып табылады) 

қиынға түсуде,  жиіленіп кеткен табиғи апаттар 

халыққа зор зиян әкелуде, сондықтан да тұрақты 

белгіленген жалақысы, оның үстіне жер қойнауларын 

сатып алу ауыл халқының к пшілігінің қолынан 

келе бермейді. Сондай-ақ мына бір жағдайдың да 

маңызы үлкен.

Мәселе жерді алдын ала белгіленген нақты 

бағаға жалға алуда, ол біздің пікірімізше  сімқорлық 

болып табылады. Ислам және басқа монотеистік 

діндер мұндай актілерге тиым салады, оларды 

әділетсіз санайды. Халықтың аз б лігі ғана ақша 

түріндегі тұрақты да жоғары ақыны т лей алады. Бұл 

мемлекеттік бюджеттің зәрулігіне және суверенді 

қарыздардың  суіне байланысты туындап отыр. 

Халықтың негізгі б лігі, атап айтқанда, исламды және 

басқа діндерді ұстанатындар «сыртта қалып қояды», 

себебі жалға т ленетін ақшалай ақы пайызбен пара-

пар, бұған монотеистік діндер тыйым салады. Бұл 

жұртқа  жақсы таныс. Бұған мән бермейтін діннен 

алшақ азаматтар жерді жалға алу ақысын алдын 

ала белгіленген  ақшалай ақы түрінде т лей беруі 

мүмкін. Дуалдық қоғамда халықтың мұндай б лігі 

де бар, жоқ емес.

Соған қарамастан жоғарыда айтылған ахуалдан 

шығудың жолы бар. Үлестік т леу арқылы халықтың 

басым б лігіне қамқорлық жасау керек, бұл жыл 

 сайын нақты  німнің үлесінен жалақысын т леу 

дегенді білдіреді. Мұндай әдістің артықшылығы – 

ды. Жаңа нормалардың Парламентте қабылдануына 

дейін шаруа адамдарымен, сондай-ақ барлық білікті 

кісілермен ақылдасу қажет еді,  йткені тағдырды 

күрт  згертетін, болашағы бұлыңғыр мәселелерде 

белгісіздік, айқындықтың жоқтығы,салдары әбден 

анықталғанша, тәуекелділігі күрт азайғанға дейін,  

шешім қабылдауға болмайды ғой. Тіпті кішкентай 

сызаттың  зі үлкен кемені суға батыруы мүмкін 

екендігін естен шығармау қажет. Болған оқиғалардан 

туындайтын сабақ осындай!  

Халық тағдыры туған жермен ажырағысыз бай-

ланыста. Туған жерде бейбітшілік пен тыныштықты 

сақтаудан асқан мерейлі міндет жоқ. Осыларды ескере 

отырып, барлық факторлар мен жағдайларды ой 

елегінен  ткізетін сарабдал к зқарас қажет болады. 

Басқаша айтқанда, оңтайлы шешім іздеу керек.

Ең алдымен халқымыздың менталитеті туралы 

қысқаша айтып  тейік. Қазақ елінде ерте заманнан 

жерді бірігіп пайдалануға тырысқан (мәселен, жайы-

лымдарды). Бұл жерде «мынау біздікі» деген қағидат 

орын алады, соның нәтижесінде корпоративтік 

бизнесті оның бүкіл артықшылықтарын пайдалана 

отырып жүргізуге мүмкіндік туады. «Бұл менікі» деген 

қағидат к біне  еуроазиялық табиғатқа жат, ақылға 

қонымсыз келеді. Ал «менікі» мен « біздікі» деген 

ұғымдар Гармония болып табылады, бұлар халықтың 

менталитетінде бар. Шүкіршілік етейік! 

Біздің халқымыздың  ғасырлар бойы т зімділікпен 

аты шығып келді. Оның тарихының беттерінде кімге 

де болмасын қатыгездік пен әділетсіздік к ріністері, 

Холокос кезінде болғандай нацизмнің белгілері, 

зге  лкелерге жаугершілік шабуылдар мен басып 

алу болмаған. Біздің ата-бабаларымыз   з жерінің 

тұтастығы үшін күресіп,  мірлерін қиып келді. 

Біздің пікірімізше, Жер дегеніміз тек оның  зіне 

ғана тән қағидатты сапалары бар ерекше және күрделі 

категория екендігі қабылдануы тиіс:

– ол адам еңбегінің жемісі емес, Жаратқанның 

жасауы болып табылады (оны  ңдеуге кететін шығын 

– басқа тақырып); 

– ол адамдар үшін екіұдай мүдде, қызығушылық 

туғызады: рухани- негелілік және материалдық.

экономикалық. ңгіме жалғыз Жаратушыға деген 

сенімде жатыр, ол әдетте туған  лкеден, балалық 

және жастық шақтағы естеліктерден, Отан – туған 

жерге деген махаббат, екінші жағынан жер адамды  з 

німдерімен асырайтыны ж ніндегі фактіні ескеру 

керек.. Шынайы руханилық – қоғамның үйлесімді, 

бақытты  мірінің қажетті негізі, ал біржақты эко-

но микалық рационализм онымен үйлеспейді. 

Бұл барлық жағынан, әсіресе жерге деген меншік 

мәселесіне келгенде айырықша әділетті; 

– ол тарихи тұрғыдан Планета халықтары мен 

елдері арасында б лінген, ал жерді  ркениетке жат 

тұрғыдан б лу үлкен жанжалдар мен қант гіске алып 

келеді, оған БҰҰ Жарғысы және мемлекеттердің 

Конституциялары тыйым салған; 

– Жаратқанның қалауы бойынша қазіргі 

Қазақстан аумағы ежелден оның халқына, атап 

айтқанда оның тұрғылықты ұлтына тиесілі.  ділдік 

заңы бойынша меншік формасын халық шешуі 

тиіс, себебі халық  зінің к п ғасырлық тарихында 

қанмен, термен, қару-жарақпен және ақыл-оймен 

з жерін әртүрлі қарулы агрессиялардан,  саяси қол 

сұғулардан қорғап қалды.  

ңгімені осы аталған, яғни Қазақстанда жерді сату 

керек пе, әлде жалға беру керек пе деген мәселенің 

мені  ткен ғасырдың соңынан бері толғандырып 

келе жатқанын айтқым келіп отыр.  Ғалым әрі азамат 

ретіндегі  з к зқарасымды мен «Ұлттық экономика 

жүйесі» атты кітабымда (Алматы, 2000 ж.) баяндаған 

болатынмын. Бүгінгі жағдай талқыланып келе 

жатқан мәселеге қайта оралу керектігін к рсетіп 

отыр. Гамлеттің «болсын ба, болмасын ба?» деген 

сұрағына жауап беруге тырысу үшін  з ойларыммен 

б ліскенді ж н к рдім. Жауапты «Сцилла мен Ха-

рибда» арасында іздеуге тура келеді. Оңай емес, бірақ 

оны табуға болады және қазіргі таңда бұл  те қажет.

Жауапты елдің ішінен емес, бүкіл дуалды 

әлемнен, жаһандану үрдістерін ескере отырып, іздеу 

керек. Біз «Гармония – дисгармония» дуалдығын 

қарастырып отырмыз.  леуметтік Гармония – бұл 

игілік, бейбіт те тұрақты даму жолы, басқа да толып 

жатқан түрлі-түрлі оңтайлы істер.Қысқаша айтсақ 

– әрдайым Жаратушының Тура жолымен жүру, 

осының негізінде бүкіл қоғамның  мірін ұйымдастыру 

деген ұғым.  леуметтік дисгармония - бұл шегі жоқ 

дағдарыстар, жанжалдар, лаңкестік, бүлік, тағысын 

тағы теріс құбылыстар.  Гармония деген с зді бас 

әріппен жазамыз және ол ешбір тілге аударылмайды. 

Бұл – бүкіләлемдік ұғым.

Адамзаттың к пшілігі  үлкен қауіптің алдында 

тұр – материалдық байлықты қуа отырып, кез келген 

әдіспен (соғыс, лаңкестік, сыбайлас жемқорлық, 

қаржы пирамидалары, алаяқтық, есірткі трафигі және 

басқалар) шынайы руханилыққа және  негелілікке 

негізделмейтін біржақты экономикалық   рационализм 

– дисгармония бағытына бұрылып жатыр, яғни мұның 

зі шыңырауға құлдилау болып табылады. Дисгармо-

ния әлеміне ежелден дағдарыстар, жанжалдар, аласа-

пыран бүліктер тән, бұлар тұрақты түрде қайталана 

отырып, тереңдей түсіп, түптің-түбінде халықтар мен 

ркениеттердің жойылуына алып келеді. Адамзаттың 

сонау к не дәуірден күні бүгінге дейінгі тарихы 

осыған дәлел. Жаратқанға иланбаған халықтардың 

қайғылы тарихтары, тағдырлары бесенеден белгілі. 

Жаратқанға сенбегеннен, моральдік азғындағаннан 

жер бетінен жойылған Ад, Самуд, Содом және Го-

морра халықтарын, Фараондарды және басқаларды  

еске алайық. Кейінгі фактілерді мен бұл жерде айтпай 

отырмын. Аталған халықтар материалдық тұрғыдан 

бай, ал рухани тұрғыдан жұтаң,  негелілік тұрғыдан 

к п жағдайда азғындаған болатын. 

Осындай ахуалдың қазіргі жағдайларда 

қайталанбасына кім кепіл? Керісінше, ғылым 

табиғатқа антропогендік, яғни адамдардың ара-

ласуы аласапыран (жер сілкіну, құрғақшылық, 

топан су, қара дауыл, тайфундар, жанартаулар) 

туғызатынын айғақтап отыр. Сонымен қатар 

қаржылық-экономикалық дағдарыстар адамдардың 

міріне теріс әсерін тигізіп жатыр. Деректер бойын-

ша, соңғы 45 жыл ішінде осындай 500-ден астам 

дағдарыс болды! Ал демографиялық дағдарыстар 

мен әскери-саяси жанжалдар, лаңкестіктер, жеке 

адамның моральдік азғындауы қаншалық шығын 

әкеледі? Сонымен, ойланатын және қоғам бағытын 

айқындайтын, яғни біз Гармонияға келе жатырмыз ба 

немесе керісінше, одан теріс айналып, адасудамыз ба, 

осыны анықтап алатын мезгіл жетті. Дисгармонияның 

тұйық жолымен жүру қай ақылға сияды? 

Қазіргі кезде, әсіресе келешектегі бақытты және 

мәңгі  мірге апаратын Гармония бағытымен жүру дау 

туғызбайды. Оның парадигмасы «D+3D» қарапайым 

формуласымен бейнеленеді, оның заңдары әлемдік 

ғылымда алғаш рет біздің Қазақстанда ашылды. Бұл 

4 «D» мына қоғамның сфераларын к рсетеді: 1 – де-

моэтика (шынайы дін, тіл, білім, ғылым, әдептілік, 

басқа рухани құндылықтар жатады), 2 – демография, 

3 – демократия және 4 – демоэкономика (әлеуметтік 

экономика). Осылардың бір-біріне сәйкес дамуы 

елдің бүкіл проблемаларын шешу үшін негіз бола 

алады, бұл әсіресе жерге деген жекеменшік мәселесіне 

қатысты.  йткені жер – күрделі, к пқырлы категория, 

оның рухани- негелілік, экономикалық, тарихи, 

мәдениеттанушылық, геологиялық, географиялық 

қырлары бар. Осылардың қайсыбірін шеше отырып, 

біз  згелерінің әсерін де ескеруіміз керек.

Шектен шықпау, ақылға қонымдылық, адалдық, 

әлеуметтік әділдік пен жауапкершілік,тазалық, 

адамның құқықтары мен міндеттерін құрметтеу, 

бейбітсүйгіштік,  зара сенім және әріптестік, басқа 

да рухани- негелілік құндылықтар Гармонияға қарай 

бет алған әлеуметтік эволюция қағидаттарын құрайды. 

Гармонияға жол ашылған жерлерде барлық кедергілер 

жойылып, қоғамның барлық ресурстары адам үшін 

және қоршаған ортаны сақтау үшін неғұрлым тиімді 

пайдаланылады.

лем Гармонияға қарай құтқару жолына түсуге 

тиіс. Біздің болашағымыз қоғамның Гармонияға 

қарай гуманистік бет бұруында, болашақ жеке 

адамның санасын жақсылықтың жамандықтан 

басымдығы жағына қарай  згертуге  тікелей қатысты 

екендігін тағы да атап к рсетеміз.   згедей баламаның 

жоқтығы айқын. Шындықтың мезгілі бәріміз үшін - 

билік үшін де, халық үшін де туды. Толғағы жеткен 

мәселелерді шеше отырып, адамдардың игілігіне 

жұмсау қажет. Осылардың бірі туралы әңгіме  рбітсек.

Біздің назарымызды қазақстандықтардың жер 

реформалары саласындағы соңғы оқиғаларға деген 

к зқарасы, олардың  з жерінің тұтастығы ж ніндегі 

алаңдауы мен секем алуы аударып отыр. Халық ара-

 С йтсе де ел этностарының бірлігін сақтау 

үшін кеңпейілдік танытып, жерге, оның қойнауына  

деген меншік формасы туралы жауапты шешімді 

елдің бүкіл халқының референдумы бойынша, тіпті 

болмаса ғалымдар, аграрийлер және  ндірісшілер, 

бүкіл жұртшылық арасында жүргізілген кең талқылау 

негізінде қабылдаған дұрыс. Стратегиялық тұрғыдан 

те маңызды және аса жауапты шешімдер белгісіздік 

және тәуекел жағдайында қабылдана алмайды. Жер 

мәселесі айрықша сезімтал.  те күрделі мәселе, бірақ 

оны шешу қажет! 

Біріншіден, шетелдік азаматтарға және шетелдік 

құрылтайшылары бар заңды тұлғаларға жерді сатуға 

тікелей тыйым салынуы тиіс, себебі заңдық және 

нормативтік актілерде «түрлі» саңылаулар пайдаланы-

луы мүмкін.Бұл тұрғыдан болашақ бұлыңғыр  болып 

тұр. Сол себептен стратегиялық шешім қабылдау 

мүмкін емес. 

Жерді  з азаматтарымызға сату да сарабдал 

к зқарасты талап етеді.Біздің ойымызша, халықтың 

шаруашылықты аумақтық ауыстыруға бейімдігі 

(малшылық) және оның бірлескен жайылымдарға, 

сонда  з үлесінен айырыла ма әлде сата ма? С йтіп 

біз  зіміз бас тартқан нәрсеге қайтып келеміз. Немесе 

тек шаруаларға ғана жерді жекеменшікке ақысыз 

бергенде  зге халық  з үлесінен қағыла ма, деген 

сауал туындайды.

лемдік экономика тәжірибесінен білеміз: кей 

елдерде жерге жекеменшікке «бұл менікі» деген 

қағидатқа негізделіп отыр. Мұның  зі адамдарды бір-

бірінен ажыратады. «Бұл менікі» деген қағидат «бұл 

біздікі» деген қағидатпен бірігетін елдерде азаматтар 

бір-біріне жақындай түседі. Алғашқысы – мемлекеттік-

жекеменшік кәсіпкерлікке кедергі келтірсе, екіншісі 

– халықты топтастыруға жәрдемдеседі, мұның  зі 

біздің отандастырымыздың менталитетіне толық сай 

келеді. Бұл біздің  бағалы игілігіміз!

Кейбір экономика тұрғысынан  те дамыған жеке 

меншіктік, эгоистік дүниетанымы бар батыс елдерінің 

жекелеген құндылықтарын (мұның  зі оларды руха-

ният және демография, жалпы  ркениет тұрғысынан 

келгенде қиын жағдайға қойып отыр) қабылдау, 

бұл орайда олардың прогрессивтік жетістіктерін де 

теріске шығару – қазақстандықтарға лайық емес. Біз 

жерге деген мемлекеттік меншікті оның жалға беру  

түрімен, яғни нақты  німнің үлесімен т леу,  жеке 

мүдделерді-корпоративтік мүддемен ұштастыруымыз 

керек. Осылайша жер меншіктігін, оның пайдалануын 

түрлілендіреміз (плюрализм), бұл демократияның бір 

қағидасы. Менің еліміздегі, тек қана Қазақстан емес, 

әлемдегі  жер мәселесін шешуге халық мүддесіне  

сай, адасудан сақтап қалатын жасампаз Гармония 

тұрғысынан к зқарасым осындай. Бұл Тура жолға 

сәйкес емес пе? Адасудан сақтап қалмай ма?

Халықтың діни сезімдері күшейген жағдайда 

Гармониялық білімі бар, жаңа формациялық кадр-

лар даярлау қажет. Мұның  зі рухани білімнің 

негіздері нақты мамандықтармен ұштасуын қажет 

етеді. Бұл айтылғандар қаржы секторы, сондай-ақ 

нақты экономика, агро неркәсіптік салалар үшін 

де маңызды. Гармониялық бизнесті қалыптастыру 

барлық нәрсеге деген шектен шықпаушылық, ақылға 

қонымдылық, адалдық, әлеуметтік әділеттілік және 

жауапкершілік, тазалық, әріптестік және  зара сенім 

сияқты қағидаттар арқылы  жүзеге асады.  

Жерді тиімді игеруге және агро неркәсіптік 

кешенді дамытуға мемлекеттік-жекеменшік әріптестік 

те к мектесе алар еді. Аталған нұсқа, біздің ойымызша, 

Қазақстан үшін  те маңызды, ол басқару органдарында 

егжей -тегжейлі қарауды талап етеді. 

Біздің елімізде әлеуметтік-экономикалық  

Гармонияның жаңа теориясының негіздері жасалды. 

Ал  Қазақстанымыздың бірден-бір дұрыс бағытта 

тұрақты дамуына мүмкіншіліктері зор. Мен от-

андастарыма және әрине, біздің ауылшаруашылық 

қызметкерлерімізге үлкен жетістіктер тілеймін! Біздің 

үмітіміз:  Гармония әлемді сақтап қалады!

жүктеу/скачать 19,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: