Список использованных источников

434 

 

 

 

 

 

 

 

СЕКЦИЯ № 6. ИНФОРМАТИКА 

 

Даулетбаева Г.Б.¹Абильтаев Д.,² 

1.

 

Ғылыми жетекші, информатика және компьютерлік технологиялар 

кафедрасының аға оқытушысы, ж.ғ.м. 

2.

 

 «Информатика» мамандығының 4 курс студенті, информатика және 

компьютерлік технологиялар кафедрасы 

 

САЙТ ЖАСАУ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ БІРІ - JOOMLA 

БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

Қазіргі  кезде  сайт  жасауқұралдарының  бірі  Joomla  бағдарламасы  болып 

танылуда.  Бұл  бағдарламаның    бірінші  нұсқасы  2005  жылдың  17 

қыркүйегіндежарияланды.  Joomla  бағдарламасы  негізінде  скриптер  жинағын 

жүйеленетін  РНР  тілінде  жазылған.  Бұл  тіл  –  веб  беттерді  жазуға  арнайы 

дайындалған. Веб беттер орындалу кодына қарай екі беттен тұрады – серверлік 

және  клиенттік.  Клиенттік  деп  аталатын  бөлімге  HTML,  CSS,  JavaScript,  ал 

серверлік  бөліміне  ASP,  JAVA,PHP  және  т.б.  жатады.  Осыдан  алып  қарайтын 

болсақ  Joomla  скриптерін  пайдалану  үшін  PHP  және  MySQL  және  веб 

браузерінің көмегі қажет[1]. 

Joomla  бағдарламасының  жақсы  жағы  -  бағдарламалауды  білмейтін 

қолданушылардың өздері сайт жасай алады. Ол үшін ең алдымен Joomla МБЖ 

орнату қажет, сонымен қатар Joomla-ны орнату үшін оған арналған  техникалық 

талаптарды  міндетті  түрде  ескеру  қажет.  Сонымен  Joomla-ны  орнату 

қадамдарын  қарастырайық.Ең  алдымен  http://localhost/joomla150сайтына  кіріп, 

жеті қадамнан тұратын орнату шеберін пайдаланамыз[2].  

435 

 

 

 

Орнату  шеберінің  Pre-Installation  Chek  екінші  қадамында  сервер 

операциялық жүйеміздің Joomla-ны орнатуға жарайтындығын анықтайды.   

Бағдарламалық  қамсыздандырудың  әрбір  бөлігі  белгілі  бір  шарттармен 

лицензияланады. Joomla GNU/GPL 2.0-ші версиясы лицензиясын қолданады.  

Database  Configuration  қадамында  орнату  шебері  мәліметтер  қорының 

параметрлерін  көрсетеді.  XAMPP  серверлік  ортасы  қажет  ететіндей  деректер 

қорын  құруға  болады.  Root  (паролсіз)  қолданылатын  MySQL  тиімді  болады. 

Бұл жерде Root пайдаланушысы  MySQL жүйесінде барлық жұмысты жасайтын 

MySQL администраторы болады.XAMPP Lite бетіндегі қажетті параметрлермен 

толтыру қажет. 

Байланысқа шығу жолдарын шешу үшін мүмкіндігінше Joomla-дан бастап 

PHP  Safe  Mode  тәртібімен  жеделдету  қажет.  Бұл  конфигурацияның  негізгі 

қадамы  үш  бөлімге  бөлінеді.  Конфигурацияның  бірінші  бөлімі  веб-сайттың 

атымен  жұмыс  жасайды.  Екінші  бөлімінде  веб-сайтқа  кіру  жолдарына  тыйым 

салу  және  пароль  сұратылады.  Үшінші  бөлімде  Joomla  инсталяциясын 

құрайтын  мәліметтер  типін  анықтайды.Қорытынды  қадамдабағдарламаның 

оңтайлы орнатылғанын көруге болады. 

Осы әрекеттерден кейін орнатылған Joomla бағдарламасының негізгі бетін 

көруге болады. 

Қорыта  айтқанда,кез  келген  мақсатта  сайт  жасау  үшін  Joomla 

бағдарламасынқолдану  тиімді.Өйткені    Joomla-ның  ең  басты  артықшылығы 

оның сенімділігі,тегін таратылуы жәнетез орнатылады, қолдану оңай. Сонымен 

қатар 

Joomla 

бағдарламасының 

көмегімен 

жаңа 

беттерді 

шексіз 

қосуға;шаблондарды  еш  қиындықсыз  және  тез  алмастыруға; сайттағы 

материалдарға шектеу қоюға болады. 

 

Қолданған әдебиеттер тізімі: 

436 

 

1.

 

Joomla бағдарламасының ресми сайты: 

https://www.joomla.org/ 

 

2.

 

http://localhost/joomla150

 

 

 

Сухов М.В.¹, Аимбетова Ж.У.² 

1.

 

Научный руководитель, кандидат технических наук 

2.

 

Студент 4 курса, кафедры информатики и компьютерных технологий, 

специальность «Информатика» 

 

РАЗРАБОТКА ФАКУЛЬТАТИВНОГО КУРСА «БАЗЫ ДАННЫХ» 

ДЛЯ УЧЕНИКОВ 10 КЛАССОВ 

 

В  темпе  современной  жизни  люди  все  чаще  сталкиваются  с  огромным 

количеством  информационных  ресурсов.  На  протяжении  всей  жизни  человек 

получает, хранит, обрабатывает и передает информацию. Разумеется, работать 

с таким объемом данных было бы значительно тяжелее, если бы не способность 

человека к упорядочиванию данных по различным признакам. То есть гораздо 

легче воспринимать систематически собранные материалы. Современная жизнь 

немыслима  без  эффективного  управления  информацией.  Например,  чтобы 

послушать  музыку  необходимо  найти  нужную  песню  среди  огромной 

коллекции  звукозаписей.  Так  для  облегчения  поиска  музыку  разбивают  по 

жанрам. Поэтому, зная направление, найти нужную композицию не составляет 

труда.  Также  происходит  во  всех  областях  человеческой  деятельности. 

Систематизация  стала  неотъемлемой  частью  общества,  так  как  предполагает 

более  быстрое  и  удобное  использование  информации.  Множество  собранных 

данных,  где  информация  четко  скоординирована,  и  имеет  определенную 

структуру,  называется  базами  данных  (БД).  Базы  данных  –  это  представление 

сведений, относящихся к какой-либо категории или тематике.  

В 

чем 

заключается 

актуальность 

выбора 

темы 

«Разработка 

факультативного курса «Базы данных» для учеников 10 классов»? 

Когда происходит процесс информатизации общества, основным объектом 

становится  информация,  а  приоритетными  оказываются  информационные 

умения  человека.  Для  выполнения  различных  практических  задач  от  человека 

требуется  обработать  огромные  массивы  данных  об  объектах  окружающего 

мира,  уметь  пользоваться  инструментами  организации  хранения,  поиска, 

сортировки,  классификации,  систематизации  информационных  ресурсов. 

Поэтому  социальная  среда  ставит  перед  образованием  новые  задачи  и 

выдвигает  новые  требования  к  подготовке  выпускников  школы.  Способность 

ориентироваться  в  большом  потоке  информации,  осуществлять  поиск  и 

оперативно  получать  необходимые  данные,  с  максимальным  эффектом 

использовать сведения, полученные из различных источников [1, с.34].  

Для  более  успешной  и  результативной  деятельности  учащиеся  должны 

знать  важнейшие  принципы  работы  с  базами  данных,  а  также  уметь 

осмысленно оперировать основными объектами баз данных. Данные тенденции 

437 

 

приводят  к  следующему  выводу:  знания,  умения  и  навыки  в  работе  с 

информацией следует формировать и развивать целенаправленно. 

На  сегодняшний  день  такая  дисциплина  как  информатика  является 

достаточно  современной  в  данном  вопросе.  Она  постоянно  изменяется, 

развивается, адаптируется к условиям общества. В базовом курсе информатики 

предусмотрен  раздел  «Базы  данных  и  системы  управления  базами  данных 

(СУБД)».  Цельюисследования  является  создать  возможную  структуру  и 

содержание  курса  информатики  для  старшей  ступени  школы  и  внедрить 

элементы разработанного проекта в рамках обучения школьников. 

Для  осуществления  поставленной  цели  необходима  реализация 

факультативного  курса  «Базы  данных»  в  процессе  обучения  школьников 

информатике. 

Гипотеза  исследования  состоит  в  том,  что  курс  «Базы  данных»  будет 

способствовать  развитию  познавательной  активности  учащихся,  если: 

содержание и методы обучения в рамках преподавания факультативного курса 

будут 

определяться 

специально 

разработанной 

системой 

задач, 

обеспечивающей 

формирование 

интеллектуальной 

и 

практической 

деятельности. 

Исходя  из  цели  и  гипотезы,  были  сформулированы,  следующие  задачи 

исследования: 

Практическая задача: внести вклад в трудовую подготовку учащихся, т.е. 

вооружить  теми  знаниями,  умениями  и  навыками,  которые  связаны  с 

профессиональными  интересами  и  намерениями  школьников.  А  также  могли 

бы обеспечить подготовку к трудовой деятельности после завершения процесса 

обучения в школе. 

Воспитательная 

задача: 

обеспечить 

мощное 

мировоззренческое 

воздействие  на  учеников  путем  осознания  возможностей и  роли  баз данных в 

развитии  общества.  Кроме  того,  при  изучении  курса  формируется  культура 

умственного  труда,  умение  планировать  свою  работу,  рационально  ее 

выполнять,  практически  соотносить  начало  работы  с  реальным  процессом  ее 

выполнения. 

Объектом  исследования  выступает  создание  факультативного  курса 

«Базы  данных»  для  учеников  10  классов,  состоящее  из  теоретического 

объяснения материала, а также практического применения полученных знаний 

и навыков при работе с базами данных. 

Предметов 

исследования 

является 

построение 

методических 

рекомендаций и разработка занятий для курса информатики, с целью развития 

познавательной  активности,  на  примере  внедрения  факультативного  курса 

«Базы данных». 

На  старшей  ступени  школьного  образования  должна  быть  усилена 

профессиональная  направленность  информационной  подготовки  учащихся  в 

области технологий поиска и хранений информации, в содержание обучения по 

данному  курсу  должно  быть  введено  освоение  умений  и  видов  деятельности, 

438 

 

характерных  для  избранной  старшеклассниками  будущей  профессиональной 

деятельности [2, стр.151]. 

Какой  инструмент  целесообразнее  использовать  для  осуществления 

поставленных задач при разработке факультативного курса «Базы данных»? 

Изучение  раздела  «Базы  данных  и  СУБД»  предполагает  работу 

школьников с одной из наиболее распространенных систем управления базами 

данных – MicrosoftAccess. 

MicrosoftAccess  –  это  реляционная  система  управления  базами  данных,  в 

которой рационально собраны все средства и возможности современных СУБД. 

База  данных  реляционного  типа  значительно  упрощает  поиск,  анализ, 

поддержку  и  сохранение  данных.  MicrosoftAccess  в  переводе  с  английского 

означает  «доступ».  MicrosoftAccess  –  это  полнофункциональная  реляционная 

система управления базами данных. Кроме того, MicrosoftAccess одна из самых 

сильных, гибких и понятных в применении СУБД. 

В 

целом, 

MicrosoftAccess 

предоставляет 

значительное 

число 

возможностей,  в  сравнении  с  другими  приложениями  по  созданию  БД. 

MicrosoftAccess входит в пакет прикладных программ MicrosoftOffice, поэтому 

имеет  довольно  простой  и  понятный  графический  интерфейс.  Это  позволяет 

быстро  отслеживать  информацию,  и  на  ее  основе  с  легкостью  создавать  не 

только  собственные  базы  данных,  но  и  формы,  отчеты,  запросы  и  простые 

приложения. В отличие от других СУБД, MicrosoftAccess хранит все данные в 

одном файле, хотя и распределяет их по разным таблицам [3, с.74]. 

Также необходимо отметить ориентированность на пользователя с разным 

уровнем  подготовки,  что  выражается  в  наличии  большого  количества 

вспомогательных  средств  (Мастеров)  и  развитую  систему  справки.  Эти 

средства облегчают проектирование, создание и использование баз данных. 

MicrosoftAccess  –  это  многогранный  продукт,  использование  которого 

ограничено  только  воображением  пользователя.  В  MicrosoftAccess  сочетается 

легкость и быстрота получения результатов. Ученик на каждом этапе работы в 

MicrosoftAccess  может  увидеть  последствия  выполненных  им  действий  и 

внести  в  решение  задач  необходимые  поправки.  Здесь  важным  моментом 

является  организация  работы  с  поставленными  задачами.  Они  должны  быть 

выстроены таким образом, что каждые полученные промежуточные результаты 

приводят к  получению  небольшого  количества новых  знаний.  Таким  образом, 

практика применения новых знаний происходит не только после их получения, 

но и распределяется по всему факультативному курсу [4, стр.90]. 

Применение  на  занятиях  баз  данных  как  инструмента  получения  знаний 

способствует  воспитанию  у  учащихся  высокой  мотивации  к  обучению, 

реализации практической направленности процесса обучения.  

Таким  образом,  предлагаемый  факультативный  курс  «Базы  данных» 

концентрирует  в  себе  достаточно  большой  теоретический  материал  и 

разработки занятий для уроков информатики, применяемые для эффективного 

решения задач. Факультативный курс несет в себе огромный образовательный 

потенциал,  поскольку  разработанная  система  занятий  позволит  повысить 

439 

 

математическую и алгоритмическую культуру, привить интерес, т.е. повысить 

мотивацию  к  изучению  информатики  через  показ,  как  принципов  работы 

СУБД, так и эффективных решений реальных баз данных.   

 

Список использованных источников 

3.

 

Угринович Н.Д. Преподавание курса «Информатика и ИКТ» в основной 

и  старшей  школе.  Методическое  пособие  для  учителей.  –  М.:  БИНОМ,  2004, 

2005. 

4.

 

 Лапчик  М.П.  Семакин  И.Г.  Хеннер  Е.К.  Методика  преподавания 

информатики: Учеб.пособие для студ. пед. ВУЗов/ Под общей редакцией М.П. 

Лапчика М.П.: Издательский центр «Академия», 2001. – 624 с. 

5.

 

Вейскас, Дж. Эффективная работа Microsoft Access 2003. / Дж. Вейскас. 

СПб: Питер, 2005. – 168с. 

6.

 

ТимошокТ.В.  MicrosoftAccess  2003.  Самоучитель:  -  М.:  Издательский 

дом «Вильямс», 2004. 

 

 

Хасанова С.Б.

1

, Амангелді А.А.

2 

1.

 

Ғылыми жетекші, жаратылыстану ғылымдарының магистрі, аға оқытушы 

2.

 

«Информатика» мамандығының 4 курс студенті, информатика 

жәнекомпьютерліктехнологияларкафедрасы 

 

ISPRING ПАКЕТІНІҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ МҮМКІНДІКТЕРІН ЖҮЗЕГЕ 

АСЫРУ 

 

Білім  беру  жүйесін  ақпараттандыру  ісі  жаңа  оқыту  технологияларын 

дайындауды  талап  етеді.  Бірінші  кезекте  оларға  электрондық  басылымдар: 

электрондық  оқулықтар,  мультимедиалық  оқыту  құралдары  мен  әртүрлі 

құрылғыларға жазылған электрондық жазбалар жатады. 

Осындай  мультимедиалық  құралдардың  біріiSpringқашықтықтан  оқыту 

жүйесіне  арналған  бағдарлама.  iSpring  компаниясы  –  электронды  оқытуды 

ұйымдастыруға арналған кәсіби құралдар жасаудағы жетекші компаниялардың 

бірі.  Компанияның  өнімдері  жоғары  сапасы,  инновациялығы,  техникалық 

қолдаудың  жоғары  деңгейлі  болуына  байланысты  дүниежүзі  бойынша  өзіндік 

орынға ие [1].  

iSpring Suite бағдарламасының мүмкіндіктері:  



 

PowerPoint эффектілері мен анимацияларын электронды курс 

форматына сапалы түрлендіру; 



 

курсқа аудио/бейне (видео) форматындаға құжаттарды үстемелеу; 



 

интерактивтік жаттығулар мен анықтамалықтар құру мүмкіндігі; 



 

тест қолдану арқылы ағымдық үлгерімді бақылау, сауалнамалар мен 

сұраулар құрастыру. 

iSpring  Suite –  PowerPoint  бағдарламасы  базасында  презентациялар, 

электрондық  курстар,    тесттер,  интерактивтік  файлдар  құруға  арналған 

440 

 

бағдарламалық  пакет.  iSpring  Suite   бағдарламасына  6.0  версиясынан  бастап 

электронды  оқыту  өнімдерін  құруға  рналған  бірқатар  жаңа  мүмкіндіктер 

қосылған.  iSpring  Suite  өзіне  үш  бірдей  өнімді  біріктірген:  iSpring  Pro,  iSpring 

QuizMaker  және    iSpring  Kinetics.iSpring  Suite  6.2  бағдарламасында    Flash 

презентациялар  құру  үшін  -  iSpring  Pro,  тесттер  мен  сауалнамалар  құруды 

iSpring QuizMaker өзіне біріктірген,  интерактивтік файлдар құру үшін iSpring 

Kinetics үйлестірілген.  

Таңдалған  дәріс  тақырыбы  бойынша  презентация  құру  үшін  iSpring  Pro 

бөлімін таңдаймыз. Таңдау нәтижесінде Power Point бағдарламасын іске қосуға 

арналған терезе ашылады (сурет 1). 

 

 

Сурет 1. iSpring Pro бағдарламасының негізгі көрінісі 

Ашылған  сұхбаттасу  терезесінің  оң  жақ  төменгі  бөлігінде  орналасқан 

Power Point іске қосу (Запустить Power Point іске қосу) батырмасын таңдаңыз. 

Power  Point  бағдарламасы іске  қосылған  соң  оның  интерфейсінің  iSpring  Suite  

бағдарламасы элементтерімен толықтырылғанына көз жеткізіңіз (сурет 2). 

 

Сурет 2. Power Point бағдарламасы интервейсінің iSpring Suite 

бағдарламасы орнатылғаннан кейінгі  көрінісі 

iSpring QuizMaker — интерактивтік тесттер мен сауалнамалар құрастыруға 

арналған  кең  мүмкіншілікті  қолдануға  жеңіл  бағдарламалық  құрал.  Мұнда 

сұрақтарды 11 түрлі типте формула, сурет, бейне (видео), аудио қолдауларымен 

ұсынуға  болады;  тестті  тапсыру  уақытын,  тест  тапсыру  мүмкіндіктерін, 

441 

 

нәтижелерді  электронды  пошта  немесе  сервер  арқылы  жолдауға,  Microsoft 

Word-қа  экспорттауға,  сұраққа  берілген  жауапқа  байланысты  хабарламалар 

шығаруға болады.  

Бағдарламада  тест  құрастыру  үшін  Power  Point  бағдарламасы 

интерфейсінен   Тест  батырмасын таңдаңыз (Сурет 3).  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 3. Тест  батырмасын таңдау 

iSpring  Visuals  қосымшасы  кітап  және  тақырыптық  каталогтар  құру 

мүмкіндіктерін  ұсынады.  мәтіндік  және  графиктік  ақпараттардан  тұрады. 

Сондай-ақ,  құрылған  кітап  пен  каталогтарды  Интернет  желісіне,  мобильді 

құрылғыларға жүктеу, орнату мүмкіндіктері берілген.  

Бағдарлама  көмегімен  жасалған  сандық  білім  беру  контенттері  оқу 

мәліметтерін  білімгерге  ұсыну,  лекция,  семинар,  практикалық  тапсырмалар 

жасақтау, шығармашылық жобалар орындау барысында тиімділігі айқын.  

 

 

 

Сурет 4. Құжат түрін таңдау терезесі 

 

442 

 

Мультимедиа  компьютерлік  технологияларын  қолану  арқылы  оқу 

материалын баяндау аудиториялық сабақтар әр білім алушыға түсінікті болып 

қана қоймай, сонымен қатар уақытты үнемдеу мүмкіндігін береді. Компьютер 

және  ақпараттық  технологиялар  арқылы  жасалып  жатқан  оқыту  процесі 

білімгердің  жаңаша  ойлау  қабілетін  қалыптастырып,  оларды  жүйелік 

байланыстар  мен  заңдылықтарды  табуды  игертіп,  нәтижесінде  –  өздерінің 

кәсіби потенциалдарын қалыптастыруына жол ашуы сөзсіз. 

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

http://www.ispring.ru/ispring-suite.

 

2.

 

ДузбаеваР.М.  Формирование  готовности  студентов  к  интерактивному 

обучению. Алматы: Улагат, 2002. 

 

 

 

Оспанова Ш.Б.¹, АманжоловаА.Р.² 

1.

 

Ғылыми жетекші, жаратылыстану ғылымдарының магистрі, аға оқытушы 

2.

 

«Информатика» мамандығының 4 курс студенті, информатика және 

компьютерлік технологиялар кафедрасы 

 

BORLAND C++ BUILDER ПРОГРАММАЛАУ ТІЛІ –  

ЖОҒАРЫ ДЕҢГЕЙЛІК КҮРДЕЛІ ТІЛ 

 

Адамзат дамуының жаңа кезеңі XXI ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, 

оның  негізін  компьютерлік  технология  құрайды.  Сол  себепті  де  бүкіл 

дүниежүзінде  ең  алдымен  ақпараттық  жаһандану  үрдісі  жаппай  етек  алуда. 

Оның  таңғажайып  көрінісі  болса,  «адам  -  компьютер  -  Интернет»  байланыс 

жүйесі деп атап айтар едік. 

ҚР-сында осы ақпараттық өркениет үрдісінен шығу үшін «Қазақстан 2030» 

стратегиясынан  бастап,  Елбасының  дәстүрлі  Жолдаулары  бойынша  барлық 

жағдайлар  жасалып  келеді.  Әсіресе,  білім  беру  саласы  барынша 

ақпараттандыру  (информатизация)  мақсаты  жүзеге  асырылып  отыр.  Бұған 

қажетті заңнамалар мен бағдарламалар қабылданған. 

Әлемдік  өркениет  жолмен  бағытталған  Eлбасының  «Жаңа  әлемдегі  жаңа 

Қазақстан»  атты  жолдауында:  «Біз  бүкіл  еліміз  бойынша  әлемдік  стандарттар 

деңгейінде  сапалы білім беру  қызметін  көрсетуге  қол  жеткізуіміз  керек»  десе, 

ол  үшін  жаңа  ақпараттық  технологияларды  оқытуды  міндет  етеді. 

Бір сөзбен айтқанда, басты мақсат білім сапасын арттыру арқылы әлемдік білім 

кеңістігіне  кіре  білу  болады.  Міне,  сондықтан  да  қазірден  бастап,  «Объектіге 

бағытталған  тілдер  және  программалау  технология»  пәндерінде  әлемдік 

деңгейге  жеткізе  оқыту  талабы  қойылып  отыр.  Осыған  сай  айта  кету  қажет, 

егер «нені оқыту керек?» деген сауалға мемлекеттік білім стандарттары жауап 

беретін  болса,  «қалай  оқыту  керек?»  деген  мәселе  мұғалімдер  біліктілігімен 

тікелей байланысты.  

443 

 

Программалаудың 

парадигмалары: 

құрылымдық, 

модулдік 

және 

объектілі-бағытталған программалау 

Бағдарламалауда 

парадигма 

деп 

бағдарламаның 

жұмысының 

ұйымдастырылуы  түсініледі.  Бағдарлама  парадигмалары  арасында  мыналарын 

ерекше  атап  өтуге  болады:  құрылымдық,  объектілі-бағытталған  және 

модульдік.  Көптеген  тілдер  бағдарламалаудың  бірнеше  парадигмаларын 

қолдайды.  Сонымен  қатар  тек  бір  ғана  парадигманы  жүзеге  асыруға 

бағытталған бағдарламалау тілдері де бар [1, 112 бет]. 

Құрылымдық бағдарламалау 

Оларға  жататын  бағдарламалау  тілдері:  Fortran,  Pascal,  C.  Директивті 

бағдарлама  іс-әрекеттерді  қадам  бойынша  бейнелеп  нәтижеге  қол  жеткізуді 

көрсетеді.  Сондықтан  мұндай  бағдарламалау  түсінуге  жеңіл  болады. 

Құрылымдық бағдарламалауда командалардың орындалу реті кіріс деректеріне 

толығымен  тәуелді  болады.  Директивалық  бағдарламалауда  кезінде  кодтың 

бөліктерін 

ішкі 

бағдарламаларға(функция, 

әдістер) 

локализациялау 

концепциясы пайда болды. Және соларды кейін негізгі бағдарламаның әр түрлі 

жерінен  шақырады.  Шақыру  кезінде  ішкі  бағдарламаға  қайсібір  деректер 

аргументтер  түрінде  берілуі  мүмкін;  ал  ішкі  бағдарлама  өз  кезегінде  негізгі 

бағдарламаға  нәтижені  қайтара  алады,яғни  оның  орындалуы  барысында 

алынған  деректер.  Модульдік  бағдарламалау  модуль  деп  аталатын  түсінік 

негізінде  құрылған.  Бұл  –  жеке  бағдарламалық  модульдер  түрінде  жасалған 

логикалық  өзара  байланысқан  функционалды  элементтер  жиыны.  Модуль 

сипаттайды: 

1.  Бір  кіріс  және  бір  шығыс  –  кірісте  бағдарламалық  модуль  анықталған 

шығыс деректерінің жиынын алады, мазмұндық өңдеуді жүзеге асырады және 

нәтижелік  деректерді  жиынын  қайтарады,  яғни  стандартты  IPO(Input-Process-

Output) –кіріс-процесс-шығыс принципі жүзеге асырылады. 

2.  Функционалды  аяқталғандық–модуль  басталған  өңдеуді  аяқтау  үшін 

әрбір  жеке  функцияны  толық  құрамда  жүзеге  асыруда  регламенттелген 

операциялар қатарын орындайды. 

3.  Логикалық  тәуелсіздік–бағдарламалық  модуль  жұмысының  нәтижесі 

шығыс  деректеріне  тәуелсіз,  бірақ  басқа  модульдер  жұмысының  жұмысынан 

тәуелсіз. 

4.  басқа  бағдарламалық  модульдермен  әлсіз  ақпараттық  байланыс–

модульдер  арасындағы  ақпарат  алмасу  мүмкіндігінше  минимизацияланған 

болуы керек. 

5.  өлшемі  мен  қиындығы  бойынша  қарастырылатын  бағдарламалық 

элемент. 

Модульдік  бағдарламалау  иерархиялық  құрылымдарды  қолдану  мен 

компонент жүйенің қиындығы мен тәуелсіздікті қамтамасыз етумен күресудің 

екі  ортақ  тәсілдерін  бағдарламаны  құру  процесі  барысында  жүзеге  асырады. 

Бірінші  тәсілді  жүзеге  асыру  үшін  ағаш  түрдегі  бағдарламаның  модульдік 

құрылымын  қолданады.  Екінші  тәсілді  орындау  үшін  бағдарламалық  модуль 

444 

 

қанағаттанатын белгілі бір талалаптар құрылады, яғни «жақсы» бағдарламалық 

модульдің негізгі сипатттамалары анықталады. 

Объектілі-бағытталған тілдерге жататын бағдарламалау тілдері: С++, Java, 

Python. 

Бағдарламада объекті түрінде көрсетілген деректерге айқын көңіл бөлінеді. 

Объектілер  хабар  алмасу  механизмі  көмегімен  өзара  бір-бірімен  әрекеттеседі. 

Программисттің  мәселесі  болып  өзара  әрекеттесу  барысында  керек  нәтижеге 

қол жеткізуге болатын объектілерді жасау. 

Объектілі-бағытталған  бағдарламалау  құрылымдық  бағдарламалаумен 

салыстырғанда  өте  ауқымды  және  қиындатылған  есептерді  шешуге  арналған. 

Объектілі-бағытталған бағдарламалау негізінде мұрагерлік, полиморфизм және 

инкапсуляция  деген  түсініктер  жатыр.  Инкапсуляция  бойынша  объектінің  аз 

қолданылатын  бөліктері  жасырынған.  Объект  қандай  да  бір  команданы  ала 

отырып  қандай  класқа  жататынына  байланысты  қалай  өңдеу  керектігін  өзі 

шешеді. Барлық объектілер класс экземпляры болады, олар бір-біріне қатысты 

әкелік-ұрпақтық рөлде бола алады. 

Ұрпақтық  класстар  әкелік  класстың  қасиеттерін  иемденеді.  100%-дық 

мұрагерлік  қажет  болмаған  жағдайда  ұрпақтық  класстағы  әкелік  класстың 

тәсілдерін  қайта  анықтайтын  полиморфизм  жүзеге  асырылады.  Инкапсуляция 

бұл  деректер  мен  кодты  дұрыс  қолданбаудан  және  сыртқы  араласудан 

қорғайтын,  және  оларды  байланыстратын  механизм.  Объектіге  бағытталған 

бағдарламалауда  деректер  мен  код  бірге  бірігуі  мүмкін.  Бұл  кезде  объект 

құрылады.  Басқа  сөзбен  айтқанда,  объект  инкапсуляцияны  қолдайды  [2,  152 

бет]. 

Компьютердің  логикалық  схемасы.  Программалау,  компиляциялау  және 

программаның орындалу орталары 

Программалау  жүйесі  компьютердің  программалық  қамсыздандыруының 

құрамына  жатады  және  ол  программаларды  жасау  және  оларды  жөндеу 

жұмыстарын автоматтандыруды қамтамасыз ететін құралдардың жиыны болып 

табылады.  Программалау  жүйесінің  құрамы  мына  төмендегі  схемада 

бейнеленген: 

Программалау процесі үш кезеңге бөлінеді: 

· есепті шешудің алгоритмін құру; 

· программа құру; 

· жасалған программаны тексеру. 

Екінші кезеңдегі, яғни программа қрудағы қиындық адамның тек машина 

тілінде  ғана  программа  жасауына  байланысты  болады.  Компьютерді 

пайдаланудың  алғашқы  жылдарында  әрқайсының  әр  түрлі  компьютерлердің 

пайда болуы  бұл қиындықты  тереңдетіп жібереді.  Сондықтан  нәтижесінде  бір 

компьютерге  арнап  жасаған  программаны  басқа  компьютерге  пайдалануға 

болмайтын болды. Бұл бір алгоритмнің өзін әр түрлі компьютерлерде орындау 

үшін  әрқайсына  жеке-жеке  программа  құруға  мәжбүр  етіпижұмысты 

қиындатып жіберді. 

445 

 

Машина  тілінде  программалау  деп  программаға  енетін  командалардың 

реальды кодтарын тікелей жазуды айтамыз. 

Командалардың кодтары әр түрлі санақ жүйелерінде берілуі мүмкін: 

· екілік; 

· сегіздік; 

· он алтылық; 

Ассамблер  тілінде  программаның  барлық  элементтері  таңбалармен 

берілетіндігі  оның  басты  артықшылығы  болып  табылады.Басқаша  айтқанда 

ассамблер  тілінің  машина  командаларының  цифрлық  кодтарын  әріптермен 

немесе  әріп-цифрлармен  таңбалауға  және  деректердің  таңбалық  аттарын 

пайдалануға мүмкіндік беретіндігі оның машина тілінен айырмашылығы болып 

табылады. 

Машина  тілінен  өзгеше  программалау  тілінде  құрылған  программа 

компьютерде  орындалу  үшін  жарамды  түрде,  яғни  машина  тіліне  түрлендіруі 

тиіс. Мұндай түрлендірутрансляциялау деп аталады. 

Жоғары  деңгейлі  тілдің  трансляторы  трансляциялау  кезеңдерінің  өту 

реттілігіне 

және 

программа 

операторының 

орындалуына 

байланысты интерпретатор немесе компилятордеп  аталады.  Интерпретатор 

әрбір  жеке  операторды  трансляциялаған  соң,  оның  тікелей  тез  орындалуын 

қамтамасыз  етеді,  яғни  трансляция  кезеңі  мен  орындалу  кезеңі  кезекпен 

қайталанады. 

Компьютердің  жадында  тұрақты  сақталатын  стандартты  бағыныңқы 

программалар  жиыны  стандартты  бағыныңқы  программалар  кітапханасын 

құрады.  Мұндай  кітапхана  құрамында  бірнеше  ондаған  программалардан 

бірнеше жүздеген программаларға дейін болады. 

Құрастырушы әрбір  машина  командасының  және  деректердің  әр  бір 

элементтің  операциялық  жүйедегі  өз  орнын  анықтайды  және  модульдердің 

бірімен-бірінің қатынас жасауын қамтамасыз етеді. 

Пайдаланушы  құрған  программадағы  қателіктерді  іздеуді  және  жөндеуді 

тездетіп  қысқарту  үшін  программалау  жүйесінің  құрамына жөндеуші деп 

аталатын программа ендірілген [3, 222 бет]. 

Соңғы  жылдары  жоғары  білім  беру  жүйесінде  «Borland  C++  Builder 

программалау  тілі»  атты  пәніне  ерекше  көңіл  бөле  бастады  бастады.  Бірақ  та, 

оны  оқытудың  мемлекеттік  стандарты  әлі  жасала  қойған  жоқ.  Әрі  осы  тіл 

туралы қазақша жазылған оқу- әдістемелік құралдары өте қанағатсыз көрінеді. 

Бұл мәселені арнайы зерттеп көру тұрғысынан аталмыш мақаланың тақырыбы 

таңдап алынған.  

Borland  C++  Builder  программалау  тілі  жоғары  деңгейлік  күрделі  тіл 

болғандықтан оның өзіндік ерелшелігі мен қиын жақтары оқыту әдістемесінде 

ойластырылуы  керек.  Мәселен,  оқыту  әдістемесінің  мазмұны  мен  бағыт-

бағдарын  айқындаумен  қатар  жаңа  идеялар  мен  технологияларды  пайдалану 

жолдары қарастырылады.  

Қазіргі кезде әлемдік білім кеңістігінен өз орнын алу үшін педогогикалық 

теорияны  және  оқыту  процесін  жетілдіру  жұмыстары  кең  жүрілуде.  Осыған 

446 

 

байланысты  жоғары  деңгейлік  Borland  C++  Builder  программалау  тілін 

оқытудың  жаңа  технологиясын  пайдалану  жолы  болып  табылады.  Мақалада 

осы  проблема  теориялық  тұрғыдан  талданып,  практикалық  мысалдар  арқылы 

көрсетіп  түсіндіруге  талпыныс  жасалған.  Зерттеу  нәтижесі  көрсеткендей, 

аталмыш  Borland  C++  Builder  программалау  тілін  басынан  дұрыстап  оқыту 

үшін шешімін ойластыратын мынадай ғылыми-практикалық мәселелер тұр.  

жүктеу/скачать 11,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: