Бала дамуындағы бұзылыстарды педагогикалық зерттеу

Педагогикалық зерттеу бала туралы оның белгілі бір жас кезеңінде болуы керек білім, қабілет, дағдыларды ашатын ақпарат алуды қамтиды. Қоршаған орта туралы ой қорын құру, тәрбие жұмысына қажетті қасиеттерді қалыптастыру (ақыл-ой әрекетінің еріктілігі, ерікті күш-жігер, жоспарлау және өзін-өзі бақылау, мотивацияның, қызығушылықтың болуы және т.б.) маңызды. Егер бала 1-сыныпқа түсуге дайындалып жатса, оның оқуға дайындығын (физикалық, психологиялық, психикалық) анықтау қажет. Егер балалар қазірдің өзінде мектепте болса, онда сіз олардың қиындықтарының себептерін түсінуіңіз керек.

Мұғалімді қызықтыратын ақпаратты баламен және ол туралы ата-аналармен және тәрбиешілермен тікелей әңгімелесу сияқты әдістерді қолдану арқылы алуға болады; жұмысты талдау (сызбалар, қолөнер, дәптер т.б.), арнайы ұйымдастырылған педагогикалық сараптама және педагогикалық бақылау.

Тәжірибе көрсеткендей, бала туралы максималды ақпаратты алуға мүмкіндік беретін кез келген диагноздың негізі мақсатты бақылау болып табылады. Педагогикалық бақылау алдын ала жоспарланған, нақты мақсатты және жүйелі болуы керек. Ең бастысы жетекші іс-әрекетті бақылау, өйткені жетекші іс-әрекет аясында белгілі бір жастың психологиялық жаңа формациялары пайда болып, жаңа жетекші әрекетке, психикалық дамудың жаңа кезеңіне өтудің алғы шарттары қалыптасады. даму.

Балалық шақта мотивтердің көпшілігі бейсаналық болады, олардың иерархиясы әлі қалыптаспаған, жетекші мотив әлі пайда болған жоқ. Балаңыздың эмоционалдық реакцияларын бақылау оның мотивациясын түсінуге көмектеседі. Мысалы, бала кінәлаудан аулақ болу және мұғалімнің немесе ата-ананың мақтауын алу үшін тәрбиелік міндеттерді орындайды. Белгілі когнитивтік мотивациясы бар бала үшін қуаныш қандай да бір пән бойынша білім алу процесінің өзі тудыратын болады. Жоғарыда айтылғандардың ең өнімдісі жаңаны меңгеру мотиві болатыны анық; басқа мотивтер оқу іс-әрекетін жүзеге асыруға азырақ ықпал етеді.

Мотивация түрін анықтау арқылы мұғалім адекватты педагогикалық әсер ету мүмкіндігін алады және жағымды тенденцияларды дамытады.

Баланың қызығушылықтарының сипатын анықтаудың диагностикалық маңызы да бар. Мысалы, бұл оның қай пәндерге - оқуға, математикаға, жаратылыстануға, дене шынықтыруға және т.б. көбірек қарайтынын көрсетуі мүмкін. Әдетте, бастапқы интеллектісі бар балалар бар кемістіктері аз әсер ететін пәндерді жақсы көреді. іс-әрекеттердің жетістігі туралы (мысалы, сөйлеуі ауыр бұзылған балалар жазу мен оқудан гөрі математиканы жақсы көреді).

Бақылау сонымен қатар іс-әрекеттің тұтастай қалыптасу дәрежесін – оның мақсаттылығын, ұйымшылдығын, озбырлығын, іс-әрекетті жоспарлау қабілетін, іс-әрекетті орындау құралдарын өз бетінше таңдай білуін бағалауға мүмкіндік береді. Баланың іс-әрекетінің дамуы туралы түсінік алу үшін мұғалім мыналарға назар аударуы керек:

• 
  тапсырманың нұсқаулары мен мақсатын түсіну;
  
• 
  қарапайым нұсқаулар мен бірнеше тапсырмалардан тұратын нұсқауларды ескере отырып тапсырманы орындау мүмкіндігі;
  
• 
  әрекеттер мен операциялардың реттілігін анықтай білу;
  
• 
  мақсаттың өзгеруіне байланысты әрекеттерді қайта реттеу мүмкіндігі;
  
• 
  жұмыс барысында өзін-өзі бақылауды жүзеге асыра білу;
  
• 
  әрекетті белгілі бір нәтижеге жеткізе білу, мақсатқа жетуде табандылық таныту, қиындықтарды жеңу;
  
• 
  өз қызметінің нәтижелерін адекватты түрде бағалай білу;
  
• 
  зейінді ауыстыру, бір тапсырмадан екінші тапсырмаға жылдам ауысу.
  

Педагогикалық бақылау баланың басқаларға және өзіне деген қатынасының ерекшеліктерін анықтауға да мүмкіндік береді. Осы қасиеттерді анықтау үшін мұғалім баланың қарым-қатынасқа, көшбасшылыққа қаншалықты ұмтылатынын, кіші және үлкен адамдармен өзін қалай ұстайтынын, оның қаншалықты бастамашыл екенін, басқалардың оған қалай қарайтынын т.б мақсатты түрде бағалайды. Баланың оның бар бұзылыстарына қатынасын талдау үлкен маңызға ие - бұл оның интеллектуалды және тұлғалық даму деңгейін сипаттайды. Көбінесе интеллектісі бұзылмаған балалар өздерінің кемшіліктерін бастан кешіру қиынға соғады, кейде басқаларға айқын негативизм және агрессия түрінде адекватты емес реакциялар береді. Сонымен қатар, тіпті ауыр бұзылулар кезінде де мұндай адекватты емес жеке реакциялар болмауы мүмкін және балалар ауырлығы азырақ бұзылыстары бар құрдастар тобына үйлесімді түрде сәйкес келеді.

Белгілі бір проблемалары бар балаларды бақылау нәтижелері жеке «сүйемелдеу» күнделігіне жазылады. Жазбалардың жиілігі әр баланың жағдайына байланысты. Фактілер дұрыс және уақтылы жазылуы және өңделуі керек. Күнделікті толтыруға бір ғана мұғалім емес, әртүрлі пән мұғалімдері, тәрбиешілер, психологтар, дәрігерлер және басқа да мамандар қатысқаны абзал. Бұл баланы жан-жақты сипаттауға және оның даму динамикасын қадағалауға мүмкіндік береді.
Бақылау арқылы алынған мәліметтер баланың психологиялық-педагогикалық профилін құрастыру үшін пайдаланылады.