Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 10,9 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қызылжарда полицейлерді соққыға жығу жиілеп кетті. Кейбір бұзақылардың басынғандығы соншалық, жұрттың көзінше бетке түкіріп
- Рух сардары РУХАНИЯТ ЖАНАШЫРЫ
- МӘДЕНИЕТ ЖАУҺАРЫНАН СУСЫНДАҒАН...
Жо Жома март рт А АЛД ЛД ОҢ ОҢ ҒА ҒА РО Р В, «Атамекен» одағының кеңесшісі, Еуразия кәсіпкерлері қауымдастығының төрағасы: – Коммуналдық қызметке тарифтер көтерілгенде бізді, кәсіпкерлерді, не алаңдатады? Өздеріңіз білесіздер, бізде Кедендік одақ құ ұ ры р лды. Демек, осы Кедендік одақ ая аясы сы нд нд а а ел ел ім ім із із де де ш ш ығ ығ а- а- рылатын өнім о о да да қт қтағ ағы ы ел ел де де рд рдің ң т тау ауар ар- ларымен бәсекеге түсе алатындай болуы тиіс. Мәселен, айталық, бізде шығарылатын компьютерлік үстел 15 доллар тұрса, ол Ресейде 13 доллар де д йік. к А А л ол ол елімізде электр энер- ги ги яс яс ын ына а та та ри риф ф өс өск кен жағдайда, электр тарифі жаңағы тауардың да құнына да әсер етеді. Сонда тауар қымбатқа түседі. Ресеймен бәсекелес бола алмай қалады. Бұл – бір ғана мысал. Дәл осындай мысалд д ы азық-түлік те, кез келген тауар өнд нд ір іруд уд е е де де а а йт йт уғ уғ а а бо бола ла ды ды . . Ал бүгінде әкімд мдік ік те те р р қо қо лд лд ан ан ып ып о оты ты р- р ған азық-түлік бағасын күштеп ұстап тұру – халыққа көмек емес. Жасанды бағаны ұстауы – таза кеңестік, «әкім- шілік» әдіс. Бұл – кешегі күн. (Ал кеңес ке ке зі з нд нд е е же же ке ке ме ме нш нш ікті жоққа шығарды. Сө Сө йт йт е е тұ тұра ра , , ке ке ңе ңестік тәсіл-нарықтық қатынаста қалай қол данылады?) Бағаны нарықтың өзі тағайындауы керек. Оны күштеп ұстағанымен, ол бәрібір көтеріледі. Ал коммуналдық төлемдердегі жүг ү ен сіздікті тыю үш ү ін оған бәсекелес ес б б ол олат атын ын ө ө зг зге е де де т т ап ап сондай кәсіп орындар б бол уы қ ажет . Сонда ғана бұл бей-берекеттік жойы- лады. Шетелде бір істе ондаған бәсеке- лес бар. Сол себепті оларда баға тұ- рақты. Бізде олай емес. Стратегиялық ма ма ңы ңы зы зы б б ар ар с с ал а ал а арға бір-бір ұйым ға ға на на и ие. е. С С он он д дық ық та т н да олар – моно- полист. Ойларына келгенін жасап отыр. Осының барлығын саралайтын әкімдер менеджер болуы тиіс. Бүгінде әкімнің екі түрі бар. Бірі – Астанаға ауысуды ойлайтын әкімдер, екіншісі – зейнет ет ақыға жеткенше ілдалдап жүре тұру у ды ды к көз
өз де де йт йт ін інде дер.
р.
Соңғ ғ
ы ек ек і оқ оқиғ иғ а а бі б р р кү кү нд нд е е ті тірк
рк ел е ді. Жуырда Петропавл қалалық ІІБ 1-ші поли- ция бекетінің қызметкері полиция лейте- нанты Виталий Подчернин троллейбустың ішінде-ақ соққыға жығылған. Кешкі се- гі г зд д ер р шамасында кезекшілікке ба ба ра
жа жатқ тқ ан ан т тәр
әр тіп сақшысының жанын на а
42
жастағы маскүнем келіп тәртіп сақшысын балағаттап, ар-намысына тиетіндей сөздер айтқан. Полиция лейтенанты жолаушыға ауызша ескерту жасағанымен одан еш нәтиже болмаған. Онымен қоймай бір- неше рет жұд ұ ырық та жұмсап үлгереді. Бұл оқиған ың ың к к уә уәге ге рл рл ер ер і і – тр тр ол ол ле ле йб йб ус ус к к он- дукторы ы ме
ме н н жо жо ла ла уш ушыл
ыл ар ар м м ас ас а аза
за ма матты әзер дегенде айырып алған. Бұнымен қоймаған ол араша түскен жігіттерге қол жұмсап үлгерген. Жанжал көмекке патруль- дік полиция қызметкерлері келген де ғана то то
қ ағ ағ ан ан . Медициналық тексеріс жан жа жа л шы шыға
ға ру рушы шы жігіттің мас болғанын а а ны ны қ- қ- тады. Оның үстінен Қылмыстық кодекстің 321-бабы, яғни билік өкіліне қол жұм- сағаны үшін қылмыстық іс қозғалды. Тағы бір оқиға дәл осы күні Есіл ау- данында ор р ын алды. Кешкі тоғыз шамасы ы нд нд а а уч уч ас ас ке ке лі лі к к ин ин сп сп ек ек то то р р по по ли ли ция капитаны Б.Қалық қов
ов қа қа Заг аг ра радо до в вка а се се ло ло - сының 55 жасар тұрғыны хабарласып, қызы мен күйеубаласы ішімдікке тойып алып, үйдің терезесін шаққаны жөнінде хабар лаған. Шақырған жерге жедел жеткен тәр әр тіп сақшысын балағаттап, ек ек еу еу ле ле п жа жа бы была ла к к ет етед
ед і. Әйелі үйден пышақ алып жүгірсе, күйеуі тәртіп сақшысын соққының астына алады. Соңында полицей мойнынан жарақат алады. Бұл хабарды естіген көрші округтің учаскелік инспек- торларының оқиға орнына жедел жетуінің арқасында қана әріптестерін ажал аузынан құтқарып ала алған н . Қа Қа зі зір р ос ос ы ы іс іс б б ой ой ын ын ша ша
да қылмыстық і іс
с қо қозғ зғ ал алып ып, те терг рг еу еу амалдары жүргізіліп жатыр. Бұл полицейлерге қызмет барысында жасалып отырған алғашқы шабуыл емес. Тек биылғы жылдың басынан бері ғана би би
к іл іл ін ін е кү кү ш ш көрсету бойынша 11 қы қылм лм ыс ыс ты тық
қ іс іс қ қоз
озға ғалы
лып, 15 адам жауапқа тартылса, олардың 10-ы қамауға алынған. бес іс бойынша тергеу аяқталып, сотқа жөнелтілген екен.
Қы Қы зы зы лж лж ар ар Қызылжарда полицейлерді соққыға жығу жиілеп кетті. Кейбір бұзақылардың басынғандығы соншалық, жұрттың көзінше бетке түкіріп, пышақ ала жүгіргендер де бар. Тек биылдың өзінде билік өкілдеріне күш көрс с ет ет уг г е е байланыс с ты т 11 қылмыстық іс қозғалған екен. н. Н ұр ғиса ЕЛЕУБЕКОВ (ф ото ) ұр ф www.alashainasy.kz 5
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ №185 (867) 18.10.2012 жыл, бейсенбі
ӨРКЕНИЕТ БІРТУАР
Рух сардары РУХАНИЯТ ЖАНАШЫРЫ Алаш арыстарын қызыл жендеттер бірін қалдырмай қырып тынды, ал олардың ізін ала келген, сұрқия саясат сойқанымен алы са жүріп, соқталы істер тындырған сайып- қырандарды қайда қоямыз? Бір қарағанда бүгінде аштан өліп, көштен қалғандай ештеңеміз жоқ, бірақ көңіліміз алаң, жүрегіміз күпті, көкіректе бір дерт бар сияқты. Ол дерт мынау – қазіргі қазақ қоғамында ұлт үшін күрес саябырлап, ірілік, шешендік, қазақы сақилық, мәрттік, даналық, ізгілік сияқты қасиетті қағидаттар жойылу үстінде. Міне, біздің егілуіміздің, зарығуымыз- дың сыры осында! Жарты құдай Хрущевтің өзіне азуын көрсеткен иманды болғыр Жұмабек Тәше- нов, белгілі бір кезеңдерде ұлт мәдениетін өрге өгізше сүйреген «Темір нарком» Темірбек Жүргеновтей қайсар басшылар, әдебиеттегі аракідік күмпиіп шыққан «ши- қан дардың» өңезін сылып отыратын қайран Мұхтар, Сәбит, Ғабиттердей тура билер, даңғой Хрущевтің өзін дипломатиялық даналығымен бас идіріп, республиканың талай күйіп тұрған мәселелерін табан ас тын- да шешіп беретін, өзінің аяғына бәтең кесінің шегесі кіріп, ақсаңдап жүрсе де, жаңа аяқ киім алайық деген көмекшісіне: «Маған басқасын алғанша, сол ақшаны Мәскеудегі жағдайы төмен қазақ студент теріне бер!», – дейтін Қаныш Имантайұ лындай ғұламалар қайда бүгін?! Тамырынан толғап тартып қарайықшы, біз осындай естанды халге қалайша тап болдық? Биыл Ахмет Байтұрсынұлы құрастырған, ұлтымыздың сауатын ашуға бастау болған, «Қазақ әліпбиінің» 1912 жылы Орынбор қаласында басылып шығып, елінің қолына тигеніне 100 жыл, мемлекет қайраткері Д.Қонаевтың, өнер жұлдыздары – Күләш пен Шараның, сан қырлы талант, ұлт мақтанышы – Ілияс Омаровтың туғанына 100 жыл толды. Тіршіліктің, тағдырдың алуан толқын- дарымен жағаласа жүріп, пенде шіркін мой- нындағы аманаттың бәрін тап-тұй нақтай орындай ала ма? Жоқ, орындай алады екен. Оған куә Ілияс Омаровтың күреске, ізденіске, біреуге қамқор болуға, сөз бен сертке беріктік, кемел ойларға толы сарабдал ғұмыры дер едік. Бір таңданарлығы, кешегі іркес-тіркес өткен ұлт зиялыларының бірде-бірінде де бақытты балалық шақ мүлде болмаған сияқты.
«Қаршадай баланың қайғырып, мұңға батқанын көргім келмейді, оған қарауға дәтім шыдамайды. Баланың бір тамшы нақақ көз жасының алдында бүкіл дүниенің байлығы түкке тұрмайды», – деген еді бір кез де жетім балалар жайында Ф.Достоевс- кий. Ілияс Омаров әкесінен ана құрсағында, шешесімен жеті жасында мәңгіге қоштасты. Ал Өзбекәлі Жәнібеков те 1931 жылы туа сала әкесінен айырылады, жеті жасында шешесі қаза болып, жетім қалады. Қандай ұқсастық! Панасыз қалған Ілияс әуелі нағашы- ларының қолында, кейін балалар үйінде тәрбиеленеді. Міне, осылай Құдайдан бас қа жебеушісі жоқ қаршадай бала өз қабіле тінің арқасында тас жарды, кез келген адам ның түсіне кірмейтін биіктерге көте рілді. 1930 жылғы 13 мамырда Ілекең ком муна мектебін тәмамдап, Ташкенттегі Орта Азия жоспарлау–экономика – сауда инс титутына түседі. Институтты үздік бітірген 21 жастағы комсомол мүшесі І.Ома ров көп кешікпей Қызылорда сауда техни кумына директор болып тағайындалады. Ол жиырма жасынан бастап қоғамдық істерге белсене араласып кетті. Есейе келе екі рет министр, екі рет облыс тық партия комите тінің бірінші хатшы- сы, бір рет рес пуб лика партия комите тінің хатшысы бол ды. Осы қызметтердің бәрінде де қайран Ілекең тек қана сол саланың шенеунігі емес, мәдениет, әдебиет, өнер мәселелерімен мидай араласып, мұқтаждықтарын табан астында шешіп беріп отырды. Аяулы азамат- тың ұлт руханиятына жасаған көл-көсір еңбе гі күні бүгінге дейін құс жолындай сай- рап жатыр. Не құдіреті бар екенін білмеймін, тіпті Исмаил Юсуповтың кезінде жәй бір кеңесші болып төмендеп қалғанның өзінде Ілекеңді басшы, қосшы атаулы құрақ ұшып сыйлап тұрыпты. Бар мәселе – шынысы қалың, үлкен көзілдірік астындағы нұрлы, мейірбан көздері кім-кімді болса да алғаусыз айма- лап, бауырындай шүйіркелесіп кететіндігін де болса керек. Біз бүгінде өткен ғасырдың 50-70 жылдары аралығында қазақ әдебиетінің, өнерінің дамуына Омаровтың өте-мөте рухани септігі тигендігін баса айтқанымыз абзал.
Ол өз кезегінде Абай, Сәкен, Ілияс, Бейім бет, Мұхтар, Сәбит, Ғабит, Ғабиден, Асқар, Тайыр, Ғали, Әбділда, Бауыржан, Қасым, Жұбан, Баубек, Әбдіжәміл, Тахауи, Сырбай, Зейнолла, Сафуан, Қайнекей, Ғафу, Әнуар, Жайсаңбек, Олжас, Қадыр, Тұман- бай, Сәкен Жүнісов шығармаларын шебер талдаумен бірге, жетістіктерін хат арқылы немесе құнды мақалаларында тал ғам паз- дықпен айшықтап отырды. Ілекеңнің сәулелі жанары түн түнегін қақ жарып қана қоймай, оның қалтарыс қойнауларын түгел қамтитын аса қуатты прожектор тәрізді еді. Өзін әсте әдебиет сыншысымын деп есептеген, табиғатынан кішіпейіл Ілекең өзінің бір хатында: «Өз басым поэзия жөнінде келелі пікір айттым деп ойлаған емеспін, ал бірақ өлеңдерді көп оқитыным рас. Тек бір өзіме ұнаған өлеңдер жөнінде азды-көпті пікірімді қағазға түсіретінім бар. Ондағы ойым: бір жағынан жақсы ақынға оқырмандық ризалығымды білдіру болса, екінші жағынан, кейде көңіл шіркін әдебиет босағасын аттаған жас таланттарды көтер- мелеп, қанаттандырып жібергісі кеп тұрады. Қаптаған цифрлардың арасынан кейде мойнымыз көтерілсе, еріксіз көзіміз әдебиет- ке түседі. Кейде сүйсіне қарасақ, кейде күйі- не қараймыз. Сүреңсіз, сүзектен тұрғандай жүдеу, аш мысықтай арық өлең дерді көрген- де жүрегің айниды. Ал асыл тастай жарқыл- дап тұратын өлеңдер кезде сіп қалса, ондай кезде өзің жазғаннан кем қуанбайсың», – деп сыр ақтарады. Тіпті дү ние ден қайтар алдында Ғафу Қайыр бековке сәлем айтып: «Өлең оқығым келіп жатыр, жаңа кітабыңды беріп жіберші», – деуі нағыз әдебиетшіге тән жанкештілік емей, немене?! Әсіресе, Ілекеңнің М.Әуезов, Ғ.Мүсі- репов шығармаларын төгілдіре талдаған- дағы талантына таңғалмасқа болмайды. А.Фадеевтің, Л.Леоновтың, М.Шолоховтың әйгілі романдарын бұтарлап отырып саралағанын қайда қоямыз? Мұндай бүге -шігесіне дейін қопара көрсеткен зерделі еңбек дәл сол тұста қазақ әдеби сынында мүлдем жоқ десе де болар еді. Тіпті озық ойлы орыс зиялыларының бірегейі Наталья Сацтың өзі Ілекеңе арнайы хат жазып: «Мен сіз арқылы Л.Леоновты тереңірек түсіндім», дегені дарын құдіретін мойындау емес пе?
Ақиқатын айтсақ, Ілекең – әлемдік мәде- ниет жауһарларынан армансыз сусындаған ғұлама. Ол әдебиет пен өнер ғана емес, философия мен экономика, музыка мен театр, ғылым мен техника саласындағы соң- ғы жетістіктерді бес саусақтай біліп отыратын сұңғыла жан. Сөз арасында айта кетейік, Ілияс Галина Уланова ойнаған «Аққу көлі» балетіне он жеті рет барыпты. Третьяков галереясын Мәскеуге барған сайын аралайтын көрінеді. Монреальға барғанда Пикассо суреттері қойылған көрмені екі сағат тамашалапты. «Соғыс және бейбітшілік» романын төрт рет оқып шығыпты. Армения астанасы Ереван- дағы бүкіл дүниежүзіне белгілі көне қолжаз- балардың қоймасы–Матена да ранда болып, ондағы Аристотельдің, Әл-Фарабидің, Жәмидің, Низамидің, Навои дің, Дантенің аса құнды қазыналарымен танысады. Оның үстіне, өзі де пианинода керемет ойнай білетін. Осындай шалқар білім иесі Ілекең ғылым мен өнердің әлемдік деңгейдегі марқасқаларымен сырласып, дос болып кетті.
А.И.Микоян, индонезиялық министр Хаким, М.Шолохов, Л.Леонов, А.Фадеев, Н.Тихонов, С.Эйзенштейн, Л.Соболев, Е.А.Фур цева, Ю.Казанов, Бубенов, Горба тов, Вс.Иванов, С.Маршак, Сергеев-Ценский, Софронов, Скосырев, Кедрина, Сельвинс- кий, Н.Сац, Ю.Завадский, Г.Ула нова, Р.Кар- мен, академик Некрасов, Н.Вир ма, Ш.Айт- матов, Н.Анов, И.Шухов, А.Жов тис,
Ма рецс кая, Мордвинов, Незванов, Ва нин, Плятт, Викланд т.б. жазысқан хатта ры, әңгімелері оның мұрағатында сақтаулы тұр. Ұлтты білім мен өнер, ғылым мен мәде- ниет қана өсіретінін ол жақсы түсінді. Ілекең бір еңбегінде: «Республика кітапханалары- ның жалпы қоры 80 миллион томнан аса ды. Балалардың үш жүзден астам қалалық, төрт мыңға жуық ауылдық кітапханалары жұмыс істейді. Оның қоры 40 миллион томға жуық- тайды. 1970 жылы 1964 жыл мен салыстыр- ғанда жаңадан 1972 кітап хана, 1941 клуб, оның ішінде 871 автоклуб қосылды», – деп мақтанышпен жазып ке тіп
ті. «Қазақтың тарихы хаттарда емес, қарттарда қалған» деген сөзді алғаш айт қан Омарұлы халық ақындарының Алматы қаласында өткен слетіне қатысқан бес-алты күйшіден магнитофонға жүз отыздан астам күй жазып алады, сол күйлерді бастапқы орындаушы- лармен пластинкаға көшіремін деп жүргенде ауруы меңдеп, қайтыс болады. ...Ілекең кейбір даулы мәселелерді Анас- тас Микоянмен достығының арқа сында
оңай шешіп отырды. Тіпті бір кездері басын тәуекелдерге тігіп, Қазақстан тарихы жөнін- дегі айтыс-тартыстарға белсене ара ласып, турасын айтқанда Е.Бекмахановтың Кенеса- ры көтерілісі туралы еңбегін қорғап, ақыры Ілекең Қазақстан Орталық партия комитеті- нің хатшылығынан босап және Қазақстан КП ОК-нің құрамынан шығары лып тынған болатын.
Ілекеңнен кейін мұндай рухани ерлікке бірде-бір Орталық Комитет хатшылары бара алған жоқ және оның биік өресіне, кемел парасат, пайымына, ар тазалығына, иман байлығына бірде-біреуі жете алған емес. Ол Мәдениет министрі болған 1970 жылдары өзінің жеке қамқорлығының арқа- сында классикалық және халық биле рін орындайтын хореографиялық «Жас балет» ансамблі мен республикалық «Гүл дер» атты жастардың эстрадалық ансамблі дүниеге келді. Осы өнер ұйымдарының киіміне дейін бюджеттен қосалқы ақша бөлдіріп, жасан- дырып шығарды. Сол жыл дары «Жас балет» пен «Гүлдер» ансамблі Канада, Фран ция, Үндістан, Швеция, Жапо ния елдері не өнер көрсетіп қайтты. Осындай қым-қуыт, сан-сапалық шаруа- ның ортасында малтығып жүріп, Рақымжан Қошқарбаевқа Кеңес Одағының Батыры атағын алып беруге атсалысуы, қайтарының алдына ұлт мәдениетінің шешілмей жатқан көкейкесті мәселелері жөнінде Л.Брежневке, Демичевке 70 беттен астам ұсыныс, ойла- рын айтып хат жазуы, атақты күйші Дина Нұрпейісоваға «Каменское плато» шипа- жайы маңынан, алма ағашының арасынан жайлы саяжай сатып әперуінің өзі неге тұрады?
жүктеу/скачать 10,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|