ВНЕДРЕНИЕ ФИЛОСОФСКИХ МИНИАТЮР Ы. АЛТЫНСАРИНА

54 
 
долго остаются в исторической памяти социума. 
Литературные произведения всесторон-
не  реально  отражают  причины  и  следствия  реформ  в  общественно-политической  жизни 
казахской степи, их трансформацию в сознании нации. ХІХ век называют в истории вре-
менем  пробуждения  национального  сознания,  преобладания  просветительских  идей, 
стремления к всеобщему образованию, а начало ХХ в. знаменуется особым периодом в 
истории национальной литературы. Именно поэтому, произведения акынов и жырау того 
периода  являются  неисчерпаемым  источником  благородных  побуждений,  высокой  граж-
данской нравственности и свободолюбия. Именно в этот период появляются выдающиеся 
просветители  своего  народа,  благодаря  которым  создаются  литературные  шедевры.  В 
казахской литературе появляются новые жанры.  
Так, с целью установления преемственности просветительских идей педагогов про-
шлого с современными тенденциями модернизации системы образования Республики Ка-
захстан мы включаем в содержание своих занятий произведения отечественных просве-
тителей и мастеров слова как Абай Кунанбаев, Ш.Валиханов, А. Байтурсынов и Ы. Алтын-
сарин. Поставив во главе сложного процесса развитие национального самосознания, эти 
личности принесли новейшей казахской художественной литературе всенародное призна-
ние и значение.  
Среди имен известных мастеров художественного слова, конечно же, занимает по 
праву имя Ыбырай Алтынсарина, чье творчество дало полное основание называть девят-
надцатое столетие золотым веком казахской литературы. Его называют родоначальником 
художественной казахской прозы и основателем нового жанра в казахской литературе – 
басни. Хорошо изучив педагогические основы и традиции русской литературы, Ы.Алтын-
сарин использует приобретенный опыт для своей дальнейшей педагогической и творчес-
кой деятельности. Он является автором первой «Киргизской хрестоматии», составленной 
для учащихся русско-киргизских школ. Он хорошо понимал необходимость включения та-
ких произведений, которые были бы приспособлены для мальчиков, развивающихся в су-
ровых  условиях  степной  жизни.  Ы.Алтынсарин  пишет « … я  по  опыту  знаю,  с  какой  на-
смешкой, и неохотно читают киргизские мальчики басни, а родители их бывали недоволь-
ны  тем,  что  будто  детей  учат,  например,  таким  нелепостям,  что  будто  сорока  говорит  с 
вороной и т.п.» /6; 39/. В первую часть его хрестоматии вошли притчи, сказки и рассказы, 
идеи которых носят назидательный, нравоучительный характер. Хотя многие его произве-
дения  считаются  литературными  переводами  произведений  известных  русских  авторов 
(И. А. Крылова  «Ворона  и  лисица»;  Л. Н. Толстого  «Три  вора», «Мудрый  судья»),  нужно 
отметить,  что  им  были  заимствованы  лишь  сюжетные  основы,  но  их  содержания  пол-
ностью адаптированы для чтения казахскими детьми. Кроме того, сюжетные линии неко-
торых  сказок  характерны  для  многих  народов.  К  примеру,  можно  провести  параллели 
между  русской  народной  сказкой  «Царь  и  рубашка»,  немецкой «Das Hemd des Glückli-
chen»  и  притчей  Ы.Алтынсарина  «Счастливый  человек».  В  основе  всех  трех  названных 
произведений лежит греческая сказка.  
Соприкоснувшись с литературным творчеством казахского народа, студенты пони-
мают насколько богато и своеобразно творческое наследие народа, и оно может быть до-
стойно представлено носителям другой культуры. Хотя, как отмечалось выше, многие ми-
ниатюры  Ы.Алтынсарина  написаны  для  детей  школьного  возраста,  их  содержание  и 
идейная  направленность  носят  глубоко  философский  характер,  позволяющий  рас-
смотреть в них общечеловеческие ценности. Это нравственность, духовность, благород-
ство, бескорыстие и др. Однако нужно признать, что, тем не менее, на занятиях иностран-
ного языка мы часто несправедливо оставляем вне своего внимания произведения своих 
соотечественников. Одной из причин данного факта является отсутствие готовых перево-
дов многих произведений на иностранный язык. На наш взгляд это не может быть препят-
ствием, а наоборот, может служить благодатным материалом для практикования студен-
тов в художественном переводе и его приемах. На занятиях студентам предлагается де-
лать самостоятельные переводы небольших по объему произведений с целью реализа-
ции языковых умений и навыков. Проведение конкурсов лучших переводов позволяет сту-
дентам увидеть результаты собственного творчества. 
Еще одной из форм работы с миниатюрами известного автора – это развитие креа-
тивного мышления через чтение, письмо и др. виды. Обучающимся предлагаются переве-
денные на иностранный язык произведения или отрывки, в которых предоставляется воз-
можность написать логическое завершение сюжета или попытаться восстановить мысли 
автора.  Одним  из  таких  литературных  произведений  является  философская  притча 
«Щедрый  человек».  Главный  герой  притчи  Атымтай  достаточно  состоятельный  человек 
со своими жизненными принципами. Один из них – трудиться. Атымтай называет 4 при-

55 
 
чины, почему это необходимо ему. После прочтения трех причин студентам предлагается 
написать четвертую причину и обосновать ее.  
Что  такое  счастье?  Нет,  наверное,  человека,  который  бы  не  хотел  быть  счаст-
ливым. Но никто не знает, как стать таким. Ы. Алтынсарин мастерски демонстрирует это в 
своей миниатюре «Счастливый человек». Актуальность темы дает нам возможность обсу-
дить со студентами идейно-содержательный замысел произведения на иностранном язы-
ке и написать собственное размышление на тему.  
Важнейшие проблемы нравственной чистоты затрагивает притча «Чистый родник». 
Прочтение произведения заставляет задуматься о таких философских понятиях как «Чис-
тота  души», «Нравственность», «Бескорыстие».  Высеченная  кем-то  надпись  на  камне 
около источника «Эй,  путник, будь чистым как этот родник» заставляет любого искать в 
себе  ответ  на  этот  вопрос.  И  предложенный  автором  открытый  конец  произведения 
оставляет за нами право выбрать наиболее подходящий. 
Что есть бережливость, а что скупость? Размышления на эту тему представляет со-
бой произведение Ы. Алтынсарина «Бережливость и скупость». На такие непростые во-
просы могут дать ответ философские притчи. 
Пример  верховного  правителя  одной  страны,  низко  поклонившегося  проходящему 
мимо мужику, говорит об истинной образованности и воспитанности высокопоставленного 
человека. «Вежливость» – еще один литературный шедевр мастера.  
Просветительские  идеи  автора,  роль  и  значение  знания  воплощены  в  миниатюре 
«Польза знания». Вывод, к которому приходит читатель – приобретенные человеком зна-
ния и умения никогда не будут лишними, а найдут свое достойное применение.  
Творчество Ы.Алтынсарина представляет собой уникальное сочетание квинтэссен-
ции многовековой мудрости и педагогики Степи, которую мы сегодня используем в своей 
познавательной деятельности и хотим передать следующему поколению. Изучая литера-
турное наследие Ы. Алтынсарина, мы приходим к убедительному выводу, что его произ-
ведения наполнены философией своего народа. В них раскрывается не только дух и мен-
талитет этноса, но и ярко выражен призыв – стремиться к самообразованию, духовному 
обогащению и нравственной чистоте. Мастер фольклорного жанра умело передает в сво-
их миниатюрах свое мировоззрение и философию. Его афоризмы, притчи, сказки доста-
точно малого объема носят глубокий идейно-содержательный характер и являются мате-
риалом для анализа на занятиях по иностранному языку.  
Таким образом, обозначенные цели и задачи по обучению диалогу культур с опорой 
на национальные традиции и обычаи в стране изучаемого языка и РК могут быть осуще-
ствлены на занятиях по иностранным языкам. Для этого требуется правильный подход к 
проблеме,  выбор  материала,  имеющегося  на  казахском  и  русском  языках  и  их  умелое 
внедрение в учебный процесс.  
Основатель этнопедагогики Г.Н. Волков в своих трудах неоднократно говорит о ро-
ли  национально-региональной  и  этнической  культуры.  Он  называет  «золотое  правило 
этнопедагогики»: без памяти нет традиции, без традиций нет культуры, без культуры нет 
воспитания, без воспитания нет личности, без личности нет народа.  
 
 
ЛИТЕРАТУРА 
 
1.  Гумбольдт В. Избранные статьи по языкознанию. – М., 1984.  
2.  Маслова В.А. Когнитивная лингвистика: Учебное пособие. – Мн.: ТетраСистемс,2004. 
3.  Закон об Образовании РК, № 389-13 РК, 07.06.1999, г. Астана. 
4.  Концепция развития иноязычного образования РК, Алматы, 2004. 
5.  И.Алтынсарин. Собр.соч. в трех томах. Том 1. Алма-Ата. 1975. 
6.  И.Алтынсарин. Собр.соч. в трех томах. Том 3. Алма-Ата. 1978. 
7.  Г.Н. Волков Этнопедагогика – М., 1999. 
 
Ы.АЛТЫНСАРИННІҢ АҒАРТУШЫЛЫҚ ИДЕЯЛАРЫНЫҢ  
БҮГІНГІ ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІНДЕ ІСКЕ АСУЫ 
 
Қайнарбаева А.О. 
«Глазунов орта мектебі» ММ, Қостанай облысы Қостанай ауданы 
 
Қазақтың  қазіргі  зайырлы  білім  беретін  біртұтас  ұлттық  мектебінің  іргетасы 
Ы.Алтынсариннің жанқиярлық ерен еңбегінің арқасында XIX ғасырдың екінші жартысында 
қалана бастады. 

56 
 
Ы.Алтынсаринұлы XIX ғасырдағы қазақ ойшылдарының арасында, Мұхтар Омарха-
нұлы Əуезовтің сөзімен айтқанда,алыстан асқақтап бəйтеректей көрінетін алып үш тұлға-
ның бірегейі еді. 
Бүгінде  əлем  мойындаған  тəуелсіз  Қазақстанның  өсіп-өркендеу  тарихына  көз  сал-
сақ, XIXғасырда алып үш бəйтеректей көрінген Шоқан, Ыбырай, Абай сынды тұлғалардың 
«алыс та болса-жақын» жолды таңдаған данышпандық, көрегендік қасиетіне, ұлылығына 
бас иесің. Осы арада Ыбырайды XIX ғасырдағы бүкіл қазақ ойшылдары мен зиялылары-
нан  ерекшелейтін  айрықша  қырына  тоқтала  кету  керек.  Бұл  əсіресе  оның  ағартушылық 
қызметінен  анық  көрінеді.  Сондықтан  да  өз  замандастары  да,  кейінгі  ұрпақ  өкілдері  де 
Ыбырайды  ұлы  ағартушы,  қоғам  қайраткері,  жаңа  тұрпатты  педагог,  жаңашыл  əдіскер 
ұстаз,  ғалым  этнограф,  саралы  ақын,  сарабдал  жазушы,  қазақтың  балалар  əдебиетінің 
негізін  салушы,  орыс  графикасы  негізінде  қазақтың  алғашқы  ғылыми  оқу  құралдары  мен 
оқулықтарын жасаушы, қазақтың зайырлы мектеп жүйесінің ірге тасын қалаушы. Ресейдің 
империялық білім беру саясатын қазақ топырағында, өз халқының мүддесін аяқ асты ет-
пей, шебер қиюластыра білген сұңғыла ұйымдастырушы, асқан дипломат елші ретінде та-
ныды. Ыбырайдың ағартушылық қарекетіне байланысты айтылатын осындай қырлары əлі 
де  талай  зерттеулерге  арқау  болатын  қазына.  Осы  орайда  Ы.Алтынсариннің  өзі  құрған 
мектеп  жүйесінің  құрылымына,  ондағы  білім  мазмұнын  айқындау  амалдарына  қазіргі  ғы-
лыми-педагогикалық  көзқарас  тұрғысынан  барлау  жасаудың  қазақ  мектебінің  даму  тари-
хын шынайы суреттеу үшін маңызы аса зор. Сонымен Ыбырай ашқан мектеп-қандай мек-
теп?  Ұлттық  мектеп  дегеніміз-қандай  мектеп?  Оларда  берілетін  білім  мен  тəлім-тəрбие 
мазмұны қалай анықталады, деген көкейтесті сұрақтар туындайды. Көтерілген мəселелер-
ді  жалпы  ғылыми  медодологиялық  ұстанымдар  негізінде  де  жеке  ғылыми-педагогикалық 
ұстанымдар  негізінде  де  дұрыс  талдай  алсақ  қана,  жоғарыда  қойылған  сұрақтарға  шы-
найы жауап таба аламыз. 
Ыбырай  ашқан  мектептердегі  білім  мен  тəлім-тəрбие  мазмұнының  айқындалу  жо-
лын саралай отырып, төмендегі қорытындыларды жасауға болады. 
1.Ыбырай мектепте берілетін білім мен тəлім-тəрбие мазмұнын анықтаудың ғылыми 
ұстанымдарға негізделген əрі толымды, əрі зайырлы құрылымын таба білді. 
2.Қазақ мектебіндегі білім  мен  тəлім-тəрбие мазмұнының  тұрақты  бөлігіне адамзат 
өрке-ниетінің ғылым мен өнер, техника мен технология саласында ғасырлар бойы жинақ-
таған əлеуметтік тəжірибесі негіз етіп алынды. Бұл негіз Ресей орыс метептерінің мазмұ-
нына сəйкес келді. 
3.Ыбырай аңсаған ұлттық мектеп дегеніміз қандай мектеп-деген сұрақтың жауабын 
беруге  де  болады.  Ұлттық  мектеп  деп  төрт  тұғыры  да  түгел  мектепті,  яғни,біріншіден,өз 
ұлтының тəуелсіз білім беру саясатын жүзеге асыратын, екіншіден, сол ұлттың мемлекет-
тің  аймағында  қызмет  ететін,  үшіншіден  адамзат  өркениетінің  құндылықтарын  туған  хал-
қының рухани жəне мəдени мұраларымен жарасымды ұштастыратын,төртіншіден, ана ті-
лінде тəлім-тəрбие мен білім беретін мектепті айтады. 
Ыбырай  атамыз  аңсаған  ұлттық  мектептердің  саны  күннен-күнге  артуда.Қазіргі 
адамзат биігін білекпен емес біліммен бағындыру заманында Ұстаздарға жүктелетін мін-
дет өте ауыр. Балаларды тəрбие мен білім берудегі ұстаздардың рөлі ежелгі грек ойшыл-
дарының еңбектерінде ерекше. Солардың бірі-XIX ғасырдың бірінші жартысындағы тама-
ша  педагог-демократтардың  қатарын  толықтырған  ұлы  ағартушылардың  бірі  Фридрих 
Адольф Дистервег өз еңбегінде «Материалын жақсы меңгерген мұғалім оқушыларына ру-
хани  азық  бере  алады.  Бейнелі  айтсақ,  мұғалім  аспазшы  өнерінен  хабары  болуы  қажет. 
Тамақ  дайындалатын  өнімдердің  бəрі  бірдей.  Оны  ұқсатып  пайдалана  білген  жөн.  Мұға-
лімнің  міндеті-оқушыларды  сүйсініп  жейтін,асқазанды  қорыта  алатын  тамақ  дайындау. 
Одан басқа мұны ешкім де істей алмайды. 
Басшылыққа  алатын  жақсы  кітап  жалпы  нұсқау  бере  алады,  алайда  ол  барлық 
жағдайға  сəйкес  келе  бермейді.  Оның  үстіне  ол  мұғалімнің  өз  ойын  ауыстыра  алмайды. 
Осы  себепті  ең  жақсы  семинарияларда  кітаппен  емес,  баспен  оқытады.  Кітап  бойынша 
оқытуды болдырмау керек. Егер мұғалім кітапты тұрақты керек етсе, ол құлдық тəуелділік 
болып шығады. Ондай жағдайда мұғалім өз зейінін түгел оқушыларына аудара алмайды; 
мұнда  еркін,шат-шадыман  дамуға  орын  жоқ.  Кітапқа  байланған  адамның ақыл-ойы  тоғы-
шар болады. Сонымен, сабақ кезінде мұғалімнің қолында кітап атаулы болмасын. Оны іс-
тегісі келмейтін мұғалімдер құрысын! Көзін кітаптан алмайтын мұғалімдерді оқушылардың 
көрмеуіне  жетудің  өзі-бір  арман!  Орта  мектеп  мұғалімдері  мұндай  топастықтан  арылың-
дар! Кітапқа емес, балалардың жүзіне қараңдар, олар немен шұғылданып отыр екен. Орта 
мектептегі бұл жағдай-жақсылықтың нышаны емес. 
Барлық сабақ үшін мұғалімнен талап ететініміз-ол материалды толық меңгерсін. 

57 
 
Жаңалыққа жаны құмар адамдардың толық меңгере қоймаған пəндерді жанын сала 
оқып, оқушыларға жақсы түсіндіруге талпынатыны белгілі:діттеген мақсатына қолы жеткен 
соң оған суына бастайды. Егер мұғалімнің мұндай пəндерге деген талпынысы мен ынта-
жігері оларға сүйіспеншіліктен емес, тек жаны жайланып рахаттану сезімінен туатын бол-
са, еткен еңбегі біртіндеп құрдымға кетеді. 
Шынайы,  ешуақытта  жоғалмайтын  педагогикалық  ынтызарлық  мұғалімнің  ісіне,  ба-
ланың ақыл-ойын дамытуға деген сүйіспеншілікке негізделмесе, онда мұғалім қалай жəне 
нені үйретеді-оған бəрібір. Оқыту-қуаныш, лəззат, биік мақсат. Бірақ пəнге деген қызығу-
шылығыңды  жоғалтпай  ақыл-ойыңды  жаңғыртып  отыру  үшін,  ой-өрісіңді  кеңейтіп  отыру 
үшін өмір бойы беріп жүрген пəндеріңнен тыссол пəндер бойынша жазылған басқа автор-
лардың  да  еңбектерін  оқу  керек.  Егер  оқыған  материалыңның  ақыл-ойыңды  жаңғыртуға 
көмегі тимесе,онда осы материал жөніндегі басқа көзқарастарды саралап, оны қалай тү-
сіндіргеніне көңіл аудару лəзім. Білімдар мұғалімнің ерекше қасиеті бір пəнді əр түрлі жол-
мен түсіндіре білуінде. 
Мұғалім  дидақтикалық  білімдері  мен  үнемі  жетілдіріп  отыруға  ұмтылуы  тиіс.  Білім 
берудің  мəні-алған  біліміңнің  санында  емес,  əр  түрлі  көзқарастардың  жалпылығы  мен 
əмбебаптығында Сондықтан əр адам əр түрлі пəндерді түсіндіруге арналған шығармалар-
ды да оқуы керек. Мұғалімнің жақсы білім алуына психология мен логиканы терең білудің 
маңызы зор. Өйткені психология-кеңірек айтсақ-антропология педагогиканың ғылыми негі-
зі болып саналады. Онсыз педагогика аяғын нық баса алмайды. Логика болса, мұғалімнің 
басты міндеті-өзінің танымдық бейімділіктерін дамытудың құрылымын анықтап береді. Біз 
мұнда логиканың құрғақ басшылығымен абстракты формаларын жанды ұғыну мен таным 
ақыл-ойының  əр  түрлі  қызметімен  көрнекі  танысу  туралы  айтып  отырмыз.  Егер  мұғалім 
осылайша жеке пəндерді зерттеуді басқа шығармалармен бірлікте жүргізсе, онда ол дара 
немесе жалпы білім алуда кемелденіп,өз мақсатына жетеді» дейді. 
Философ, педагог Ян Амос Коменскийдің айтқанын келтіре кетсек, «Білімге ұмтыла-
тын  жəне  ыңғайға  көнгіш өткір  ақылды  оқушылар  бар,  олар  өзгелердің бəрінен  айрықша 
артықшылықпен  оқуға  ерекше  қабілетті.  Оларға  ғылыми  азық  ұсынудан басқа ештеңенің 
керегі жоқ; олар текті өсімдіктер сияқты өз бетінше өседі. Олардың мерзімінен бұрын на-
шарлап, жүдемеуі үшін, тым асығуына ерік бермеу үшін тек парасаттылық керек. 
Оқып-үйренуде тіл алғыш жəне білімқұмар, бірақ баяу жəне сылбыр оқушылар бар. 
Олар да алға қарай ұмтылатындардың жолын қуады. Бірақ оларға мүмкін ету үшін олар-
дың осал тұстарын жəрдем беру, ешқашан оларға жүк артпай, тым қатаң талаптар ұсын-
бау,  тілектестік  пен  шыдамдылық  танытып  немесе  олардың  сағы  сынып,рухы  жығылмас 
үшінынталандырып  жəне  қолдап,  көмектесу  керек.  Мейлі  олар  мақсатына  кешірек  жетсе 
де, бірақ олар кеш пісетін жемістер тəрізді мықтырақ болады. Ал, енді ақымақ, оның үстіне 
селқос  жəне  енжар  оқушылар  бар.  Оларды  да  түзетуге  болады,  тек  олар  қырсық  болып 
шықпасын деңіз. Бұл жағдайда үлкен ақыл-парасат пен төзімділік қажет. Ең соңғы орында 
ақымақ, бұзақы жəне кекшіл болмысты оқушылар тұрады, көбінесе бұл оқушылар сенімсіз, 
алайда табиғатта барлық бүоіген нəрсеге қарсы əсер ететін құралдар бары белгілі жəне 
табиғатынан жеміс бермейтін ағаштар да қайтадан дұрыс отырғызатын болса, жеміс əке-
летін болады» деген болатын. Айтылғанның мəні:  Плутархтың кеоесі сөзіне келіп тіреле-
ді: «Балалардың  қалай  болып  туатыны  ешкімге  байланысты  емес,  бірақ  олардың  дұрыс 
тəрбие арқылы жақсы адам болып шығуы-бұл біздің міндетіміз. 
Ұстаз алдындағы басты мақсат-сапалы білім мен саналы тəрбие беру, тұлғаның за-
ман талабы мен ағымына сай қалыптасуын ықпал ету. Тұлғаны жан-жақты жетілдіруде та-
ным  баспалдақтарына  жетелер  дағды-машықтарды  қалыптастыруға  жол  ашатын  оқыту 
мен тəрбие технолгогиясын жете білу, меңгеру, біліктілігін арттыру, əлемдік даму үдерісі-
не қатысар тұлға даярлау-мұғалім мақсатының бастау көздері. 
Қазақстан Республикасының Президентінің «Ұлттық бəсекелестік білімділік деңгейі-
мен айқындалады. Қазіргі заманда жастарға ақпараттық байланысты əлемдік стандартқа 
сай  мүдделі жаңа білім  беру  өте  қажет»деген  бағдарлы  сөзі  педагогтардың  алдына  қой-
ылған міндеттерді де саралайды. Бəсекеге барынша қабілетті қоғамға ену мақсатын алға 
қойып  отырған  еліміздің  білім  беру  саласында  нəтижелі  ізденістер  бастау  алуда. «Білім 
туралы заңда» оқытудың жаңа технологияларын ендіру, білім беруді ақпараттандыру, ха-
лықаралық  ғаламдық  коммуникациялық  желілерге  шығу  міндеті  айқын  көрсетілген.  Осы 
міндеттер тұрғысынан қарағанда, пəнді оқыту барысында технологиялардың қолданысқа 
тиімді,  ұтымды  нұсқаларын  таңдап-талғау  алдыңғы  кезекте  тұрады.  Технолгогияларды 
меңгеріп, сабақтарында тиімді қолдану ұстаздардың шеберлігіне байланысты.  
Білім беру жөніндегі оқытушы-психолог Вассерман Федор Яковлевич 
«Биоақпараттану  жəне  синергетика»  деп  аталатын  оқыту  сапасын  басқарудағы 
ерекше білім беру технологиясының авторы, соңғы он жылын соған арнаған. Қазіргі кезде 

58 
 
жаңашыл педагог Н.Назарбаевтың Білім беру қоғамдық қорының кеңесшісі əрі Қарағанды-
ның технопарк типті бірнеше мектептеріне өз жобасын енгізумен айналысуда.  
Технология  синергетка  заңдарына  негізделген.  Синергетиканың  негізінде  өзара  іс-
қимылдарда орын теуіп, бейберекеттікке əкелген кибернетка орнына келген тəртіп туды-
ратын  өзара  іс-əрекет  қағидасы  жатыр.  Осы  екі  тəсілдің  басты  айырмашылығы  мынада: 
өзара  іс-əрекеттер  синергизмі  əрбір  əріптес  басқасының  жетістігіне  мүдделілігі  арқылы 
ұжымдық табысты көздейді, «біреу-бəрі үшін, бəрі-біреу үшін» қағидасымен, ал кибернет-
калық өзара іс-əрекет жалпы мақсаттар мен міндеттерді ескірмейтін жеке табыстарға ба-
ғытталған. 
XIX ғасыр ғылым мен техниканың қарышты дамуымен қатар адамзаттарихында бұ-
рын  болып  көрмеген  жан-жақты  ақпараттар  ағынының  толассыздығымен  де  танылуда. 
Оқушы бүгінгі күннің тіршілігіне етене араласып, жаңалықты тез қабылдауда. Ұстаздың да 
жаңалықтар  мен  ақпараттар  ағымын  игеру  үшін  интернет,  электронды  пошта  құралдары 
қызметіне жүгінуі-уақыт алға қойған заңды құбылыстардың бірі.Интернет жүйесінде жұмыс 
істеу-əлемдік білім мен ғылымжетістігінен хабардар болу,ақпараттық білім кеңістігінен қа-
жетті мəліметтер алу мен ақпараттық мəдениетті игеру, білім жетілдіру жəне алынған бі-
лімді қоғам құндылықтарын игеру мен ұрпаққа білім берудің бағдаршамы-заманауи қажет-
тілік. 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ə.Назарбаев  замана  өзгерістері  мен 
уақыт  алға  қойыпотырған  міндеттерді  саралай  келе, 2007 жылдың 28 ақпандағы  «Жаңа 
əлемдегі жаңа Қазақстан»атты жолдауында «Он-лайн тəсілінде оқыту тəжірибесін дамы-
тып, елімізде оқу теледидарын құру қажет», – деп атап көрсетті. Елбасы Қазақстан халқы-
на жолдауында азаматтардың интернетті жəне электронды поштаны қолдана білу дағды-
сы мен компьютерлік сауаттылығы міндетті талап екендігіне баса назар аударды. 
Осыған  орай  қоғам  қажеттілігін  қанағаттандыру  үшін,  Ыбырай  салған  сара  жолды, 
оның ағартушылық идеясын жалғастыруды іске асыру үшін білім беру саласында компью-
терлік  техниканы,  интернет,  компьютерлік  желі,  электрондық  телекоммуникациялық  құ-
ралдарды,  электрондық  оқулықтар  мен  он-лайн  режиміндегі  сабақтарды  оқу  үрдісінде 
тиімді  пайдалану  арқылы  білім  сапасын  көтеру міндеттері  күн  тəртібіндегі  кезек  күттірме 
сөзекті  мəселеге  айналуда.  Бұл  бағытта  мемлекет  тарапынан  атқарылып  жатқан  істер 
орасан зор. Сол себепті кез келген ұстаз сабаққа белгілі бір дайындықпен келуі керек. 
2007 жылдың қыркүйек айында Қазақстан Республикасының Президенті он-лайн ре-
жимінде сабақ өткізіп,білім саласындағы тың серпіліс пен үздіксіз ізденістерге жол ашты. 
Бүкіл Қазақстандықтар назарында болған Елбасының дəрісі жас ұрпақ жүрегіне болашақ-
тың нұрлы сəулесін септі. Тəуелсіз Қазақстанның даму бағыттары мен болашақ айқын са-
ралап көрсеткен сабақ елдің ертеңі мен алынар биіктерге жол сілтеген бағдар іспетті бо-
лашаққа деген батыл сенімді алға тартты. 
Интерактивті  тақта  арқылы  жұмыс  жасау  жылдамдығы  өте  жоғары,  пікір  алмасуға, 
мультимедиялық  файлдармен  жəне  виртуальды  ортада  бейне  режим  арқылы  байланыс 
жасауға тиімділігі əлемдік деңгейде жоғары бағаланған. 
Уақыт талабынан туындаған міндеттерді жүзеге асыру барысында білім беру сала-
сы қызметкерлері ауқымды істерді жүзеге асыруда. 
Он-лайн режиміндегі сабақтар-өміршеңдігі мен қажеттілігін,білім сапасын жəне тұл-
ғаны қалыптастыру мен шынайы біліммен қамтамасыз ету барысында ұстаз шығармашы-
лығын арттыруға, қажетті ақпаратты жедел түрде алуға ықпал ететін зор мүмкіндіктер ке-
ңістігі. 
XXI ғасыры ақпарат ғасыры болғандықтан, тұлғаға компьютерлік сауаттылық қажет. 
Ал бұл сауаттылықтың алғашқы баспалдағы мектептен басталады. Мектеп қабырғасынан 
теориялық біліммен қатар практикалық білімнің алғы шарттарын меңгеруі тиіс. Ал теория-
лық  білімді  практикамен  ұштастыру  үшін  компьютердің  қажет  екені  даусыз.  Интернет 
жүйесінде  жұмыс  істеу  оқушыларымызға  əлемдік  білім  мен  ғылым  жетістігінен  хабардар 
болып, оны игеруіне шексіз мүмкіндіктер ашатыны хақ. Интернетті пайдалану арқылы оқу-
шылар  өздеріне  керекті  мəліметтер  алу  арқылы  білімін  жетілдіре  түсетіні  сөзсіз.  Заман 
ағымына  қарай  күнделікті  сабақта  видео,аудио  қондырғылар  мен  теледидарды,  компью-
терді,  электронды  оқулықты  пайдалану  оқушылардың  танымдық  белсенділігін  арттырып 
қана  қоймай,  логикалық  ойлау  жүйесін  қалыптастыруға  шығармашылықпен  еңбек  етуіне 
жағдай жасайды. 
Ғаламдану үдерісіне сəйкес ғылым мен техниканың жоғарғы тиімді технологиялары-
на сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу-қазіргі білім жүйесінің ерекшеліктерінің айқын-
далуы мен жаңа бағытта дамуының басты кепілі.Ақпараттық жəне телекоммуникациялық 
технологияларды игеру қазіргі заманда əрбір жеке тұлға үшін оқу жəне жазу қабілеті сияқ-
ты сапалармен бір деңгейдегі жəне əрбір адам үшін қажеттілік шарты. 

59 
 
Білімді жаңаландыру, бəсекеге қабілетті елу елдің қатарында болу мақсатында ат-
қарылып жатқан істер орасан зор.  
Осыдан  бірнеше  жылдар  бойы  қазіргі  тəуелсіздікті  аңсаған  ұлы  бабаларымыздың 
көрегендігіне, ұлылығыныа бас иесің. Қара сөздің майталманы Міржақып атамыз да хал-
қын жаңа да жарқын жол сілтеуді парызым деп түсінген. «Өз қамыңды ойлан өзің ел бол-
саң. Көктен теңдік келмес,өзің кем болсаң» деген өлең жолдарымен əр адам өзі талпынуы 
керек, талаптануы керектігін айтып кеткен. 
 

жүктеу/скачать 5,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: