Қорытынды: Соустар тәбетті ашады және тағамның сіңуіне ықпал етеді. Ол құрамында асқорыту сөлін реттейтін экстрактивті, хош иісті және дәмдік заттардың болуыен түсіндіріледі. Олар сонымен қатар тағамның тағамдық құндылығын арттырады және химиялық қрамын толықтырады. Соустарды сұйық негізінің сипаты, ұсыну температурасы, түсі, дайындау технологиясы және басқа белгілер бойынша жіктейді.
Бақылау сұрақтары
Соус дегеніміз не?
Соустардың тамақтанудағы мәні
Соус дайындау үшін қолданылатын жартылай фабрикаттар
Технология продукции общественного питания: Т.2: Технология блюд, закусок, напитков, мучных кулинарных, кондитерских и булочных изделий/ Ратушный А.С. и др.– М.: Мир-КолосС, 2004.- 416 с.
Краткий курс лекций по технологии производства продуктов общественного питания (на русском и казахском языках): Курс лекции / С.Х. Масимова, Т.К.Кулажанов,М.Ж. Кизатова.- Алматы: АТУ, 2009.- 145с
1.Көкөністерді біріншілік өңдеу кезіндегі олардың мағынасы (№1лекцияны қараңыз). Көкөністен тағамдар жылулық өңделуі бойынша классификацияланады:
-қайнатып пісірілген және жіберілген көкөністерден тағамдар.
-қуырылған көкөністерден тағамдар.
-үгітілген көкөністерден тағамдар.
-бұқтырылған көкөністерден тағамдар.
-қыздырылып пісірілген көкөністерден тағамдар. 2.Қайнату процесіне барлық көкөністер қатысады.
Қайнатып пісірілген көкөністерді гарнир ретінде және жеке тағам ретінде де ұсынады. Қайнатыппісірілгенкартоп Аршылған картопты ыдысқа (биіктігі 50см-ден жоғары емес) салып, су құйып, жылдам қайнауына жеткізеді, тұздап, дайындығына жеткізеді. Суын төгіп тастайды да, буда жеңіл кептіреді.
Аскөкпен әшекейлеп, жеке тағам ретінде сары маймен жібереді. Сонымен қатар қайнатып пісірілген ет, балық, құс етіне гарнир ретінде қолданылады.
Қызылша. Қызылшаны тұзсыз пісіріп алады, пісіру соңында түсі сақталуы аз мөлшерде үшін сірке қышқылын қосады. Ұсақ кубиктеп турап, күрделі гарнир бөлігі ретінде немесе таяқша формасында турап, қызылшадан жасалған қаймақты соустағы тағамдарға қосылады.
Сәбіз. Қызылша сияқты дайындайды, бірақ қышқыл қоспайды.
Ұсақ кубиктеп турап, күрделі гарнир ретінде немесе кубиктеп турап, сүтті соустағы сәбізден жасалған тағамдарға қолданылады.
Орамжапырақ. Орамжапырақты голубциге дайындаған сияқты дайындайды, қайнатып алады да, жапырақтарын бөліп алады, жуан бөліктерін ұрғылайды. Тұтас жапырақтарын қолданады, сонымен қатар тақша немесе квадрат формасында турап, күредлі гарнир бөлігі ретінде қолданылады. Тұтас жапырақтарды орамжапырақтан шницель дайындау кезінде қолданылады.
Жасылбұршақ. Өз шырынында дайындаалды.
Сүттегікартоп. Қайнатып пісірілген картопты орташа кубиктеп турайды, үстіне сүт құйып, ұнды пассеровка, сары май қосады, ысытады. Бұл тағам жартылай сұйық тағамдарға жатады.
Қаймақтыкартоп. Жоғарыда айтылғандай дайындалады, бірақ сүт орнына қаймақ қосылады және ұн пассеровкасы қосылмайды.
Картоптыезбе. Картопты эжалпы схема бойынша пісіріледі. Ыстық кезінде үгітіледі, ыстық сүт, ерітілегн сары май қосып ұрғылайды.
Гарнир ретінде және жеке тағм ертінде қолданылады.
Картопты ыстық күйінде үгітеді, себебі пропектин ыстық күйінде серіппелі, оңай бұзалмайды, ал салқын күйінде ол оңай бұзылып, оның ішінен амилоза бөлінеді де, езбенің консистенциясы тұтқырланып кетеді.
Жіберілгенкартоп. Жоғарғы бөлігі бу атмосферасында дайындығына жету үшін алдын-ала туралған картоп аз мөлшердегі суда (1кг-300мл су) жіберіледі.
Дәл осылай жеке тағам ретінде сүтті соустағы сәбіз (бірінші қайнатып пісіріледі, содан кейін сүт қосылады) және қаймақты соустағы қызылша дайындалады.
3. Қуырылған көкөністерден тағамдар.Картопфри. Картопты кесектеп турап, кептіріп, фритюрде қуырады (1кг - 10л май). Жылулық өңдегеннен кейін тұз пудрасымен тұздайды.
Гарнир ретінде немесе жеке тағам ретінде қолданылады.
Картоппай. Картоп фри сияқты дайындалды, бірақ таяқша формасында туралады.
Пиязфри. Пиязды жартылай сақина формасында турап, ұнда панирлеп, фритюрде қуырады.
Күрделі гарнир бөлігі ретінде және арнайы тағамдарға (мысалы, шарулық бифштекс (бифштексті жіберу кезінде оның үстіне пияз фри қояды)) қолданылады.
Лук нарезают полукольцами, панируют в муке и обжаривают во фритюре.