Роман Алматы «Раритет»

— Н ем ен еа жетш жатыр?
— Бул малдын Heci мен депсщ! Одан артык не айтайын 
деп едщ?
— Мен малдын и е а емесш н деу1м керек пе ед1?
— М алдын neci болган Kici олай айтпайды. Соны айт- 
канда кезщ н ен кандай от ш аш ып, о к атып турдын екен!
— Ещй соны 
eciM e 
алгым келмеШи, БЬкжен. Ж алын 
десен, жуз рет жалынайын, аягыма жыгыл десен, аягына 
жыгылайын. Осы эн п м еш токтатайыкш ы осымен.
— Онда мурагер деген эн п м е де токтасын осымен.
— Оны апам ез
1
ш еш етш болсын. Апам не айтса, мен 
соган кулмын!
— Жарайды.
K e u i K i ш а й у с т ш д е У л п а н б а л а л а р ы н а н :
— C
0
здi неменеге байладындар? — деп сурады.
— Ci3 не айтсаныз, соган токтайтын болдык, — дед1 
Торсан.
У лпан кызына карап едо, Бiжiкeн басын изедь
— М енщ айтканыма кенетш болсандар, каз1р екеущ
кансаралдарына барыцдар. Хатшын бар, тагы кщ дерщ бар, 
акы л д асы п оты ры п, м а л -м у л ж т щ neci улы м Т орсан, 
кы зы м БЬкжен деген кагаз жаздырып экелщ дер. Маган 
еш норсе калды рм ай-ак койындар. Еменалы eHmi сура- 
майтын болды. Оны да жазындар. 03i колын койсын. Келш 
жаткан торелер1н болса, олар да к у э болып кол койсын. 
Мен жатпай, отыра турамын. Осы жумыс бппей турып 
уйкы м келер емес.
К,агаз тун ортасы к е з в д е жазылып та болып ед1. Есе­
нейдщ жалгыз 
M y p a r e p i
У лп анн ы н атынан жазылыпты. 
Акылды Торсан м ал-м ул
1
к п н к ак жартысын У лпанны н 
езш е калды рып, езгесш BixiKeH екеуш щ атына KemipinTi. 
Ею ауы лнай пристав кол койы п, мерлерш баскан. Акша- 
катта тайганаган туйен1н i3iaaeft баттиып тускен Емена- 
лы ны н бармагы да тур.
— Маган неге м ал-м улж тщ к а к жартысын калдырдын- 
дар? — деп сурады Улпан. — Маган ештене калды рман- 
дар деп ед1м гой. Бiжiкeн, сенб
1
сщ осыны ютеткен?
— Мен уштен 
6 ip iH
деп ед
1
м, мынау болмады, — деп 
Б
1
Ж
1
кен Торсанга карады.
— Апа, — дед
1
Торсан, — апа, ci3 алып уйренбеген, 
6epin уйренген адамсыз... Bipey ат сурап, 6ipey сауын сурап
-
237
-

келсе, балалардан сура деп отыратын боласыз ба? Жок, 
апа, 
к а к
жартысын 
6 i3 re
бергежшзбен, 
6 o p i 6 i p , 6 o p i n i n n e c i 
ci3... 
K araз деген не, Тэш рк эшейш айбар гой...
Улпан куйеу баласына риза болды. Жо-ок, Торсан ана 
сыйлай бшетш ж т т екен. Бш мш де ак кешл адам болар. 
Байлыкка кызыкпау деген еюнщ 6ipiniH колынан келе 
бермейш. Кагазга бармагын басып, «Есеней Естемесов» де­
ген орысша жазуы бар мер басты. ©зшщ б1рдемеге кол кой- 
ганын Улпан ылги осылай, Есенейдщ мер1мен куэланды- 
ратын едг Ана к е н ш енш гана б1ржола тыныштык тапты.
Ауылдар кыскы уйлерш тастап, жазгытурым жылжып 
конатын уйлерше кеппп келдг Келдер толы каз-уйрек. 
Кыс бойы тамырларына орап жер койнына жетюзе терен 
тыгып сактап калган гулдерш дала мырза жер бетше ту­
гел шашып ж1бергендей. Кеше коцыркайланып жаткан 
жер 6ет1н1н бупнп орнегш ауызбен айтып жетюзе алмас- 
тай. К^лын орманды, кел1 кеп, кара топыракты жердщ 
тун1 бойы дем алысы е а м д ж бастарына калын шык бо­
лып конады. Танертец жортып келе жаткан ат шашасы- 
нан ак меруерттер шашылып отырады.
Кун шыкпай оянган бозторгайлар кун батканша сай- 
райды. Бозторгай даланын ен жаксы керетш, ершбейтш 
O H m ici. 
К ш з ушнде отыр, жаяу жур, атпен келе жат, — ол 
эн узшмейдь
Осы 
6ip 
кезде Улпаннын ушнде де жазгытургы шак- 
тьщ кел1с1м1 бар едь Улы мен кызынын ойын-калжында- 
ры кейде 
©TKip 
шыкса да, кшэратсыз, жарасымды аякта- 
лады. 
BipiH 6ipi 
эдеш уш тап, эдеш кайрап, ширатып 
ж уретш сиякты. Торсан б1рдемеш «мен» деп бастаса, 
БЬкжен «сен емес, мен» деп 
KHin 
кетедЬ
— Айтпакшы. сен екенсщ гой... езщ айта гой апама, — 
деп Торсан бупн де онай коне салды.
— Ала, 6i3 Кызылжарга ертен ж у р т кетсек, урыспаймысын?
— Ж ок-е, Tonipi.
— Мынау, енш уш куннен кейш журешк деп едЬ мен 
ертерек барып каланы керпм келедЬ
— Оздерщ бшндер... Каланы да араларсындар, базарын 
да керерсщдер. Пэуескемен журщдер...
— Жок, апа! — деп Торсан ыршып тусть — Жок, жок... 
Слздщ поуескеге мен 
O M ip in a e
мшер 
м е
екем!.. Журт жабы- 
ла кулеш демесещз, оны ауызга алманыз, — дедЬ
-
238
-

Ертешне уш тенбш к е к г тарантаска катарлап жепп, Тор­
сан мен БЬкжен ояз шакырткан болыстар съезше журш кетп.
V
Ел жайлаудан кайтып, куздис келдерге жылдагысынан 
ropi кешеушдеп келш конып жатыр ед1, Улпаннын 
n ie n ie c i 
Н еаб ел ш щ кайтыс болган хабары келдт Жайлауда отыр- 
ганда Улпан Торсан мен Б1ж1кещп 
e p T in
барып, 6ipa3 кун 
шешесшщ касында болып кайткан. Сексенге келш калса 
да, байгус кемгпр тын eдi. Бiжiкeннiн еюкабат екенш танып:
— Немеремнен туган баланын мандайынан 
6 i p
июкесем 
болады. Содан сон алатын Кудай ала 
6 e p c i H ,
— деп калган.
Улпан бул жолы балаларымен 6ipre Еменалыны epTin 
барып, memeciH жерлесш кайтты. Балалары сол жактан 
Торсаннын елше конактап кайтуга Kerri. Былтыргы той 
кез1нде болмаса, Ыж1кен ол елге барган емес-Ti.
Жазгытуры К ж ш ен К,ызылжардан толып-тасып кай­
тып едь К,ызылжар терелер1 жас келшнгекке кеп кенш
б е л и т : мактапты, сыйлапты, аккуга т е н е гт . Ояз басты- 
гынын эйел1 6ip жолы Б1жжещп калаш а к и п ш р т , e3i 
Бж псеннщ сэукелесш к и т , ойын-сауык ушне апарыпты.
Жайлауда Сибаннын кыз-бозбаласы Бiжiкeннiн касы н­
да болыпты. К ун батса — Алтыбакан, А ксуйек. Ж ана 
К оукер — Бикендер, жас У лпан — Ш ынарлар Сибан 
жайлауын ойын-сауыкка толтырып етюздг Жанарган ой- 
ындар бар, жана эндер бар, жанарган жастар бар екен. 
Барлык жана эндер БЬкисен отауында тогысып, сол отау- 
дан тарап жатты. Осы жаз, осы жайлау Улпан ш еш енщ
бакыт дом
1
н тойына таткан кез1 болды. Ещи б!р-ек! айдан 
кеш н немерел1 болуын асыга кутетш.
Жастар жагынан ойы н-сауы кка араласпайтын, кула- 
гына эн юрмейтш 
6 ip - a K
адам бар, ол — Торсан. Ол оте 
юкер болыс. Дамылсыз ел аралайды. Дамылсыз К,ызыл- 
жарга барып кайтады. К ун -туш колымызды босатпайды 
деп хатшылар зар кагады. Ел мойнында он тиын недоим­
ке калса, атымызды саттырып телетед1 деп ауылнайлар 
зыр кагып журедк
Торсаннын елшен БЬюкен кенш ш з кайтты. Едэу1р та- 
ралыпты. Oni куан тарткан, куса беретш болыпты. Эйелдщ 
еюкабат кезшде ондайлар бола береди Улпан еш нэрсе- 
ден кауштенген жок. Арба согып, шаршап келген шыгар
-
239
-

деп ойлады да койды. К,ызын еркелетш , сы лап-сипап, 
к е н ш н аулам бердь
БЬкжен к е ц ш кейде жадырап кетедъ Ш ешесше кал- 
жьщ айтады:
— Ала, сен маган екж абат болган к е зв д е мен сенщ 
кай жерщнен тепкш еп жаттым? — деп эурелейдг
— Аяктарьщнын есшде калмап па? Аяктарыцнан сура! — 
дейш шеше.
— Тунде тыныш жатушы ма ед1м?
— 1ште жургенде сен кун-тун дегенш кайдан бшешн 
деп едщ...
— Ауырсынатын ба едщ?
— Ж ок-е, Tonipi. Сен iiniMae жатып аунакш ыганда, 
мешмен ойнагысы келетш шыгар деп куануш ы едш.
— Мен де сейтем, апа...
Кейде Б ж ж е н н щ осындай калжьщдарынын. езшде 6ip 
е д е й ш к бардай сезшедЕ Э л ден еш бшд1рпш келм ей, 
шешесш алдаусырататын сияктанады. Illeineci уйде ж ок- 
та жылап алатыны байкалады. Оны шеше бшмей кояр ма! 
Улпан ойына осы жагынан 6ip ку дж байлана бердЕ
Торсан Б1жженнен eKi кун сон келш. Кызылжарда уры- 
карыга тыйым салуга арналган съезд бар екен. Соган жу- 
руге асыга кeлдi. Хатшылары туш бойы кагаз жазудан бас 
кетерген жок. Кдсында Уактын eKi бш бар, Торсан e3i 
туш бойы Улпаннан уры-карыга 

жүктеу/скачать 8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: