ЖАСЫ КӨРСЕТКІШ 3— 12 ай Салмагы (кг) (ай саны) +
9 2 1—6 жас (жыл саны) х 2 + 8 7—12 жас (жыл саны) х 7 - 5 2 2— 12 жас үзындыгы (см) (жыл саны) х 6 + 77 0— 12 ай Бас іиенбері (см) (дене үзындыгы (см) +
19 2 ДЕНЕ ПРОПОРЦИЯСЫ НЫ Ң ӨЗГЕРУІ
Дене ұзындығының өзгеруі дененің әртүрлі бөліктерінің түрлі дәрежеде ар-
туымен сипатталады
(1 сурет). Мысалы, бас биіктігі 2 есе ғана, түлға үзындығы
3 есе ғана өссе, аяқтардың ұзындығы 5 есе өседі. Дене ұзьшдығын 100 пайыз деп
есептесек, жаңа туған баланың басының жалпы ұзындығына 25 пайыз бөлігі келсе,
ересек адамдарда 13 пайыз келеді. Жаңа туған баланың аяқтарының үзындығы
дене ұзындығының 40 пайызына тең, ал ересектерде бұл көрсеткіш 52 пайызға
ген. Түлға ұзындығы салыстырмалы тұрақтылыкпен сипатталады: барлық балалык
шақ кезінде бүл көрсеткіш жалпы дене ұзындығының 40 пайызына тең болып
келеді.
Беттің жоғарғы бөлігі мен аяқтардың ұзындығының өзгеруі әсерлілеу болып
келеді. Бүл екі сигменттің қосындысы барлық жаста да шамамен бірдей болып
келеді де, дене ұзындығының 60 пайызына тең болады. Жаңа туған балалар да,
бүның ішінде беттің жогарғы бөлігіне 20 пайыз және аяктар ұзындығына 40 пайыз
келеді. Ал ересектерде беттің жоғарғы бөлігіне 8 пайыз тисе, ол аяктар үзындығы
52 пайызға тен. Демек, беттін жоғарғы бөлігінің салыстырмалы биіктігі және
аяқтың салыстырмалы үзындығы дене пропорциясының өзгеруінің жаксы сезгіш
индикаторы болып есептеледі.
49
нэресте бала бала бала 1 сурет. Э р ж а с т а гы б а л а л а р д ы ң ден е п р оп орц и ясы .
