Иран мен Орта Азия моңғол-татар шапқыншылығы қарсаңында Көтерілісшілер Бұхар жазирасындағы билікті басып алып сад-
рды, оның туған-туысқандары мен вассалдарын қуып жіберді, мал-
мүліктерін тартып алды. Бұл жағдайды хорезмшах Мұхаммед пай-
далана қойды: бұхар ісіне араласып, 1207 ж. көтерілісті басты да,
Бұхарды өз иелігіне қосып алды.
X ғасырда күшейген Византия XI ғасырдан бастап Армения мен
Грузия князьдіктері мен патшалықтарына қарсы басқыншылық
саясат жүргізді. Арменияға ирактық оғыздардың басып кіруін
(1021 ж.) пайдаланып, Византия өз иелігіне армяндық Васпуракан
патшалығын қосып алды (1022 ж.). Енді Византия өкіметі Арме-
нияның ең ірі патшалығы Ширактың (Ани) ісіне қайта-қайта ара-
ласа берді. 1045 ж. Византия императоры Константин IX Мономах
Ани патшасы Гагик II-ні келіссөз жүргізейік деп алдап
Константинопольге шақырып алып, сарайынан шығармай, ұстап
қалды. Сонан кейін əртүрлі сый-сияпаттар мен артықшылықтар
алған армян феодалдары католикос басшылығымен Ани пат-
шалығының Византияға қосып алынуына мойынсұнды.
