С. П. Наумов омыртқалылар зоологиясы
-отряд. ШАЛА МАЙМЫЛДАР НЕМЕСЕ ЛЕМУРЛАР
жүктеу/скачать 1,89 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 18-отряд. МАИМЫЛДАР НЕМЕСЕ ПРИМАТТАР (SІМІАЕ НЕМЕСЕ РRІМАТЕS)
- КЕҢ ТАНАУЛЫ МАЙМЫЛДАР (РLАТУRRHІNІ)
- 2-отряд тармағы ТАР ТАНАУЛЫ МАЙМЫЛДАР
| 17-отряд. ШАЛА МАЙМЫЛДАР НЕМЕСЕ ЛЕМУРЛАР
(РКОSІМІАЕ) Шала маймылдар систематикалық жағынан маймылдарға жақын, бірақ қарапайым кейбір белгілері оларды насеком жемділерге де жақындатады. Ормандарда тіршілік етуге бейімделген организмдер. Маймылдардан айырмашылығы бұлардың ми сауыты кіші және бас сүйегінің бет бөлімі алға қарай шығыңқы болады. Ми жарты шарлары нашар жетілген, мишықты жауып тұра алмайды, ми иректері болмайды. Иіс сезу аймағы жақсы бөлінген. Көз ұясы самай шұңқырынан бөлінбей, бүйіріне қарай бағытталған. Басбармағы басқа саусақтарына қарама-карсы орналасқан. Сөйтіп, лемурлардың саусақтары да маймылдардың саусақтары сияқты затты ұстауға ыңғайланған. Бірінші және екінші саусағында тырнақ болады, ал басқа саусақтарының біреуінде тырнақ, енді біреуінде тұяқ болады. Емшегі түрліше -орналасқан. Жатыны екі тарамды. Дене мөлшері аса ірі бол-майтын, орташа жануарлар. Көпшілігінде, түнде тіршілік етеді. Олар Оңтүстік Азияда, Африкада және Мадагаскарда ғана та-раған. Мадагаскардағы сүт қоректілердің жартысы осы лемур-лар деуге болады. Нағыз лемурлардыц (Lеmuгоіdеа) жоғарғы күрек тістері оң және сол жағына қарай жіктеліп, екіге бөлінген. Олардың құй-рығы ұзын және жүндес болады. Денесіндегі түгі қалың, орманды мекендейтін, түн жануарлары. Жеміспен, насекомдармен, әр 255 түрлі заттармен қоректенеді. Топтанып тіршілік етеді. Нағыз өкілдері жіңішке лори (Lогіs tагdіgгаdиs), лемур вари (Lеmиг vагіиs) және қол-аяқтылар (DаиЬепtопіа mаdаgаskіагіепsіs). Ұзын сирақтыларға (Тагsіоіdеа) —үлкендігі егеуқұйрықтың үлкендігіндей болатын, түнде тіршілік ететін, ұясынан шығыңқы үлкен көзі бар, артқы аяғы ұзын, алдыңғы аяғы қысқа болатын жануар. Саусағында сорғыш көпіршіктері болады. Орманда тіршілік ететін, насекомдармен қоректенетін, түн жануарлары. Малай архипелагы аралына таралған. Оның өкілі — үй макиі (Тагsіиs tагsіиs). 18-отряд. МАИМЫЛДАР НЕМЕСЕ ПРИМАТТАР (SІМІАЕ НЕМЕСЕ РRІМАТЕS) Маймылдар сүт қоректілердін, ен, жоғарғы отряды, бұған адам да жатады. Бас миы басқа сүт қоректілердің миынан анағүрлым үлкен болады. Алдыңғы ми сыңарлары мишықты жауып тұрарлықтай үлкен, әрі оның иректері айқын байқалады. Көз ұясы самай шұңқырынан бөлінген және алға қарай шығыңқы болады. Саусақтары қармап ұстауға ыңғайлы және басбармағы барлық аяқтарында да басқа саусақтарына қарама қарсы орналасқан. Адам аяғының үлкен башбайындағы мұндай ерекшелік тік жүруіне байланысты жойылған. Саусақтарында тырнағы болады. Ойнампаздар тұқымдас маймылдарда ғана кәдімгі тырнақ тек қана бас бармағында болады. Бір пар емшегі көкірегіне орналасқан. Жатыны қарапайым, әдетте бір ғана бала туады. Маймылдардың көпшілігі орманда тіршілік етеді. Өсімдік тектес азықтармен, көбінесе жемістермен қорекгенеді. Азық талғамай қоректенетін түрлері де бар. Маймылдар екі отряд тармағына бөлінеді. 1-отряд тармагы. КЕҢ ТАНАУЛЫ МАЙМЫЛДАР (РLАТУRRHІNІ) Бұл отряд тармағына жататын маймылдардың танау тесігі-нің ортасында жалпақ, ұзынша, оны екіге бөліп тұратын пердесі болады. Сондықтан да мұрынының екі танауы делдиіп тұрады. Құйрығы ұзын және қармалағыш болады. Тіс формуласы: Маймылдар Орталық және Оңтүстік Америкада тараған. Кө-бінесе орманда тіршілік ететін ұсақ аңдар. Әр түрлі заттармен қоректенеді. Негізгі түрлері: өрмекші тәрізді маймылдар (Аіе-Іез рапізсиз). Бұлардың аяғы да және қармалағыш құйрығы да ұзын болады, ревунныц (Музеіез пі§ег) көмекейінде дыбысты күшейтетін (резонатор) аппараты болады және ойнампаздар (Нараіе ]ассһиз) т. б. түрлері бар. 256 2-отряд тармағы ТАР ТАНАУЛЫ МАЙМЫЛДАР жүктеу/скачать 1,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|