Сабақ №10. Эпигенетика. Адамның эпигенетикалық аурулары Сабаққа дайындалуға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 0,51 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- CpG мотивтер
| 1.
ДНҚ-ның метилденуі. Ең алғаш анықталған эпигенетикалық модификация ДНҚ-ның метилденуі болды. Метилдену дегеніміз қандай да бір химиялық қосылысқа, бұл жағдайда ДНҚ-ға метилдік топтың қосылуы болып табылады. Метилдік топ тек бір көміртегі атомынан және оған қосылған үш сутегі атомынын СН 3 (1-сурет) тұрады. Реакцияны метилтрансфераза ферменттері DNMT1,DNMT3А,DNMT3В қамтамасыз етеді. ДНК-метилтрансферазаның қысқартылуы DNMT (ағылшынның DNA methyltransferase сөзінен). Көпшілік жағдайда бұл ферменттер метил топтарын тек цитозинге (Ц) жалғайды, оның артынан гуанин (Г) ілеседі. Ц және Г қатарларын CpGдеп белгілеу қабылданған. CpG –бұл ДНҚ-да екі нуклеотидті қосып тұратын фосфатпен бөлінген, цитозин және гуанин үшін қысқарту.Мұндай CpG-метилдену эпигенетикалық таңбалану деп те аталатын эпигенетикалық модификация болып табылады. Химиялық қосылыс ДНҚ-ға қосылғанымен оған тән генетикалық қатарды өзгертпейді. Рис. 1. Цитозиннің химиялық құрамы және оның эпигенетикалық өзгерген бір түрі 5- метилцитозин. ДНҚ-дағы төрт негіздің інішде тек цитозин ғана 5-метилцитозинді түзіп метилденуге ұшырайды. Метилденудің мұндай реакциясы біздің жасушаларымызда, сондай-ақ басқа да көпшілік ағзаларда мына үш ферменттер DNMT1, DNMT3A немесе DNMT3Bарқылы іске асады. Сүтқоректілердегі метилденудің рөлін анықтау жөніндегі іргелі жұмыстар Эдриан Бёрддің зертханасында орындалды. 1985 жылы Эдриан Бёрд Cell журналында іргелі мақала жариялады. Мақалада ДНҚ-ның тұтас бойында CpG аймақтарының кездейсоқ таралмағандығын көрсетті. Оның орнына, CpG жұптарының басым көпшілігі тікелей нақты гендердің транскрипцияланатын промотор аймағынашоғырланған.Промотор дегеніміз мРНҚ түзілу үшін ДНҚ-дан ақпараттың көшірілуі үшін ДНҚ-ның транскрипциялық кешені байланысатын геномның бөлігі. CpG аймақтары көп ДНҚ-ның бөліктері аралшықтар немесе CpG мотивтер деп аталады. Шамамен,ақуыздарды кодттайтын 60% гендердің промоторлары CpG аралшықтарында орналасқан. Бұл гендер белсенді кезде, CpG аралшықтарында метилдену деңгейлері төмен болады. CpG аралшықтары бұл гендер репрессияланған жағдайда ғана жоғары деңгейде метилденіп тұрады. Түрлі жасушалар типтері, түрлі гендерді экспрессиялайды. Сондықтан, CpG аралшықтарындағы метилдену моделі түрлі жасушалар типінде түрліше болуы таңғалатын жағдай емес. ДНҚ-ның метилдену деңгеиіне оның қаншалықты транскрипцияланатыны байланысты екендігі дәлелденді. жүктеу/скачать 0,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|