ерте кезде адамдар жазуда нені пайдаланғанына мысалдар келтіре алады.
Көптеген оқушылар:
жазу үшін көптеген материалдарды салыстырып, қорытынды жасайтын болады;
ежелгі жазуларға сипаттама береді.
Кейбір оқушылар:
әртүрлі тәсілдер мен құралдарды пайдаланып, көне жазуларды бейнелейтін болады.
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі/ уақыт
Педагогтің әрекеті
Оқушының әрекеті
Бағалау
Ресурстар
Басы
Сабаққа психологиялық көңіл күй қалыптастыру: «Тілек».
– Сәлеметсіңдер ме, балалар!
Сендерді көргеніме қуаныштымын, біз тағы да сиқырлы білім әлеміне аттанамыз! Есте сақтаңдар! Сендер тыңдаған кезде есте сақтайсыңдар, көрген кезде түсінесіңдер, әрекет еткенде үйренесіңдер. Бүгін сендер тыңдап, көріп қана қоймай, талдау жасап, өздерің әрекет етіп, бір-
бірлеріңе көмектесулерің керек. Үй тапсырмасын тексеру.
Ж.Ұ Мақсатты тұжырымдау
Мұғалім: Жер бетінде адамдар пайда болғалы қаншама уақыт өтті: Адам өмірі із қалдырмай қоймайды.
Адамдар артында құлаған үйлерді,
Сәлемдеседі. Бір-біріне тілек айтып, оң психологиялық көңіл күй қалыптастырады.
ҚБ «Бәрінен жақсы!» тәсілінің көмегімен өзара баға беру.
Мадақтау
Архив материалдары
ақшалар қазынасын, ескі семсерлер мен сынған ыдыс сынықтарын және басқа да көптеген заттарды қалдырады. Осы заттарға қарап, өткен уақытта адамдардың қалай өмір сүргенін білуге болады. Бірақ жазба дереккөздерді оқымасам, бұл мәліметтер жеткіліксіз болып
табылады.
Бұл туралы ақын былай жазған: Қорғандар үнсіз мүлгиді,
Ғасырлар үнін тыңдадым. Жазулар ғана жеткізер
Ежелгі дүние сырларын.
Ақынның бұл жыр жолдарын қалай түсінесіңдер?
Мұғалім: Бүгін сендер жазудың қалай пайда болғанын, ежелгі уақытта адамдар жазуға не қолданғанын, ежелгі түркі
бабаларымыздың жазбалары қандай болғанын біле аласыңдар.
ФТ. Оқушылар жауаптары: – ежелгі адамдардан қазіргі уақытқа дейін «үнсіз» қорғандар, ыдыс, сүйек қалдықтары ғана жетті.
Өткен оқиғалар туралы тек жазулар ғана «сөйлейді».
Ортасы
Мұғалім: – Егер өздеріңнен алыста жүрген достарыңа бір нәрсені
хабарлау керек болса, онда не
істейсіңдер? («Миға шабуыл» тәсілі). Мұғалім тақтаға жазады:
телефон,
электрондық пошта,
пошта.
Мұғалім: Ежелгі адамда мұндай құралдар болмаған, олар әріптерді де білмеді. Сол кезде адамдар сурет пен жазуды ойлап тапты. Сурет түсінікті болу үшін оларды қарапайым түрде, оңай тануға болатын белгілермен
бейнеледі. Ондай суретпен жазылған жазуды пиктография деп атайды.
Пиктография суретті жазу. Фиктограммада белгілі бір оқиғалар туралы ақпаратты сурет әңгімелермен берген.
Мұғалім: – Оқулықты ашыңдар. Оқулық мәтінін (1-абзац) оқимыз және «Оқушы дәптеріндегі»
А тапсырмасын орындаймыз.
Мұғалім: Түстер бойынша топтарға
бөліну (қызыл, сары, жасыл, көгілдір, көк).
Топтық жұмысқа тапсырма: Оқулықтағы пиктограммаға назар аударыңдар. Ежелгі адам суреттердің көмегімен шағын оқиғаны айтқан.
Келіңдер, оның мазмұнын ашайық.
Дәптердегі В1 тапсырмасын орын- даймыз. Пиктограмманың (суреттердің) көмегімен досыңа хат жаз.
Оқулық мәтінін (1-абзац) оқиды және «Оқушы
дәптеріндегі» А
тапсырмасын орындайды.
Т. Әр топ пиктограмманы түсіндіруге өз нұсқаларын ұсынады. Мысалы: Мен адаммын. Аң аулауға бара жатырмын. Бұғы өзенге су
ішуге келді. Мен сол жерде оны атып аламын. Бұл суретті жазуды түсіндіретін басқа да нұсқалары болуы мүмкін.
Ж. Оқушылар пиктограмманың көмегімен достарына хат жазады.
Оқулық
Оқушы дәптері Оқулық
Оқушы дәптері
Хатыңды парталас көршіңе көрсет. Ол сені дұрыс түсіне алды ма?
Қорытынды жаса (дәптердегі В2 тапсырмасы).
Суретті хаттың мәнін түсіну үнемі мүмкін болмайды: хат жолдаушының не айтқысы келгенін хатты алушы
басқаша түсінуі мүмкін. Мұғалім оқушыларды адамдар сол себепті суретпен хат жазудан бас тартып, алдымен белгішелер, содан соң әріптер арқылы хат жазуға көшті
деген қорытындыға әкеледі. «Ежелгі адамдар жазуды неге жазған?» деген сұраққа жауап береміз. Оқулық
мәтінін (2 және 3абзац) оқыңдар, осы абзацқа арналған тапсырманы
орындаймыз.
Ж. Оқушы жұппен жұмыс істей отырып, парталас көршісіне хатын көрсетеді. Ол оның мәнін түсіндіруге тырысады.
Жұмысты орындап
болғаннан кейін оқушылар пиктограмманың көмегімен ойды жеткізу қиын деген корытындыға келеді.
Оқулық мәтінін (2-абзац) оқып, осы абзацқа арналған тапсырманы орындайды.
ФТ. Оқушылардың жауаптары:
– ежелгі уақытта адамдар сазбалшық тақтайшаларға, қайыңның қабығына, тасқа, қағазға және т.б.
жазған.
https://www.youtube.com/watch?v=UGzccYvq931
Оқулық
Қағаз уақыт өте келе, жазу үшін негізгі материалға айналды, өткені:
оған жазу жеңіл (мысалы, тасқа жазуды қашау керек);
қағаз кітаптарды тасымалдау қолайлы (саз «кітаптар» сынып қалуы мүмкін болды, ал тас «кітаптарды» орнынан қозғалту қиын еді);
сақтау үшін көп орын алмайды, ұзақ уақыт сақтауға болады;
қағаз арзан материал, оны
даярлауға көп шығын жұмсалмайды деген қорытынды жасалады.
