Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру.
Дүниенің солтүстік полюсі картада қай орында орналасқан?
Картада аспан координаталарының қай жүйесі қолданылады?
Аспан экваторы мен эклиптиканың қиылысу нүктесінің экваторлық координаталарының мәні қай шамада болады?
Картада аспан меридианын қалай табуға болады?
Аспан меридианын жұлдыздар тәулігіне неше рет кесіп өтеді?
Георграфиялық ендік неге тең?
Георграфиялық ендік, шырақ биіктігі, ауысу арасында қандай байланыс бар?
Ойланады, ауызша жауап береді, толықтарады, тыңдайды, айқындайды
Мағынаны ашу (3 мин)
Тапсырма:
Тапсырма:
Интербелсенді тақтадан бүгінгі тақырыпқа байланысты суреттер көрсетіледі
Тақырыпқа байланысты топтарға ассоциация құру тапсырылады, соның бір сөзі бойынша тапсырма беріледі, кітаптан жауап іздейді Әр топқа ЖАЖК бойынша Қазақстанда көрінетін жарық жұлдыздарды тауып, жарқырауын анықтау тапсырмасы беріледі(әр топқа әр түрлі жұлдыздардың атаулары беріледі) Астрономиялық бақылаулар бойынша уақыттың негізгі бірліктері: тәулік, ай, және жыл.
Тәулік дегеніміз – Жердің аспандағы белгілі бір санақ денесіне қатысты өз осінен толық бір айналым жасауға кететін уақыт аралығы.
Күн шарығының орталық нүктесінен жоғарғы шарықтау сәті нақты талтүс деп, ал төменгі шарықтауы нақты түн ортасы деп аталады.
Күннің аттас екі шарықтау аралығы нақты күн тәулігі деп аталады.
Орташа күн тәулігі ретінде аспан экваторы бойымен бірқалыпты қозғала отырып бір жылдам толық айналым жасайтын жормала нүктенің аттас екі рет шарықтауға қажет уақыт аралығы қабылданады.
Күннің меридиан арқылы өтуі жергілікті орынның күн уақытын береді.
Гринвич меридианындағы жергілікті орташа күн уақыты бүкіләлемдік уақыт ретінде қабылданады.
Tn=T0+n
Tn –белдеулік уақыт
Т0-бүкіләлемдік уақыт
n- берілген орынның белдеуінің реттік саны
Tλ=T0+λ
Tλ—георграфиялық бойлығы λ болатын орындағы Tλ жергілікті орташа күн уақыты
Жұлдыздық тәулік күн мен түннің теңелу нүктесінің қатарынан екі рет жоғары шарықтауына қажет уақыт мөлшері.
Кез келген мезетте берілген орындағы жұлдыздық уақыт мәні осы кезде жоғары шарықтауда орналасқан жұлдыздың тура көтерілу координатасының мәніне тең.
Күнтізбе – ұзақ уақыт аралығын есептеудің санақ жүйесі.
Есеп. Марс орбитасының үлкен жарты осі 1,5 а.б. оның Күнді айналу периодын есептеп шығарыңдар.
Берілгені:
a1=1.5 а.б.
a2=1 а.б.
T2 = 1 жыл
Шешуі:
жыл
ж/ы: T1 =1,9 жыл
т/к: T1 - ?
Топтық жұмыс (5 минут)
1 топ жергілікті уақыт
2 топ белдеулік уақыт
3 топ бүкіләлемдік уақыт
Уақыт дегеніміз не?
Уақыт өлшемдерін ата?
1 жылда- қанша тәулік, сағат, секунд бар
Жергілікті және бүкіләлемдік уақытты салыстыр?
Жергілікті, белдеулік және бүкіләлемдік уақытқа мысал келтір?
Жергілікті, белдеулік және бүкіләлемдік білу біз үшін маңызы қаншама?
