Сабақтың жоспары: Қоғам ұғымы және оның негізгі түрлері Қоғамдық-экономикалық формациялар жүйесі
жүктеу/скачать 153,06 Kb.
|
дәрістер
| Табиғи -тарихи бағытты жақтаушылардың ойынша, адамның табиғи құқықтарының пайда болуы мемлекетке не заңға байланысты емес. Бұл құқықтарға адам дүниеге келгеннен-ақ,жаратылысынан ие болып туады, олар адам ға туғанынан тән.Мемлекет бұл құқықтарды сыйлап, қамтамасыз етуі немесе оларды бұзуы, басып-жаншуы мүмкін, бірақ оларды бұзуы, басып-жаншуы мүмкін, бірақ оларды ешқашан еш адамнан тартып ала алмайды.Олар адамның табиғи,жалпыға бірдеу және өзгермейтін заңдары деп есептеледі.
Заңдылық-позитивтік бағытты қолдаушылар, керісінше,азаматтардың құқығының пайда болар, шығар жері, көзі мемлекетте деп санайды. Жеке адамның құқығына тек қана мемлекет кепіл келтіріп, шарт бола алады. Олардың ойынша , құқық пен заңның арасында айтарлықтай айырма жоқ. Жеке адамның құқығы құқықтың басқа жүйелерінен бөлек ерекшеленбейді және ол мемлекеттік құқықтың үстінен қарап, жоғары тұра алмайды. Азаматтардың құқықтарының өзі мемлекеттің мақсат мүддесіне және мүмкіншілігіне сәйкес өзгеріп отырады. Марксизм де адам құқығын мемлекетік құқыққа бағындырып, тәуелді етеді. Бірақ заңдық-позитивтік бағытпен салыстырғанда,ол құқықтың әлеуметтік-экономикалық, әсіресе таптық мәні бар деп сипаттайды. Ол құқықты үстем таптың заңға айналдырған еркі, қалауы депүйретеді. Марксизм коммунистік қоғамда мемлекет те, саясат та, құқық та болмайды деп уағыздайды. Соған орай ол жеке адамның құқығына жөнді мән де берген жоқ.Бұдан марксизм жеке адамның еркі мен құқығы жөнінде ештеме демеді деуге болмайды. Олар туралы бұрынғы Кеңес Одағының заңдарында бірталай баптар болды. Себебі, дүние жүзінің халықтарының алдында өзін-өзі әшкерелегісі келмеді,демократиялық мемлекет болып көрінгісі келді. Адамдарға берілген бостандық пен құқықты партия мен үкіметтің өз азаматтарына жасап отырған игілігі ретінде көрсетті. Бірақ тотолитарлық тәртіп кезінде оның бәрі сөз жөнінде ғана қалып отырды.Шын мәнінде, өмірдің барлық салалары,әсіресе бостандықты сүйіп,ол туралы ойын ашық айтуға тырысқан (Сахаров сияқты) азаматтардың жеке өмірі,тыныс тіршілігі қатаң тотолитарлық бақылаудың астында болды, жеке адамның құқығы мемлекетке түгелдей тәуелді еді. Қазіргі кезде әлемдік саяси ғылымда адам құқығына табиғи тарихи тұрғыдан қарап, соған орай түсіну басым. Жалпы алғанда, “адам құқығы” деген ұғымның өзі кең және тар мағынада қолданылады. Оның кең мағынасы жеке адамның құқығы мен бостандықтарының өте бай барлық түрдегі жиынтығы кіреді. Тар мағынасында мемлекет тарапынан берілмеген, ол тек конституциялық-құқықтық түрде жеке мемлекеттік шеңберде бекітілген құқықты білдіреді. Оған ең алдымен өмірге келген қандай адам болмасын өмір сүруге құқығы барлығы жатады. Одан басқа адам құқығына кіретін жайлар мыналар. Барлық адамдардың заң алдындағы теңдігі; тәннің дербес құқығы(тәнге зәбір келтіруге болмайды); адамзаттық ар-намысты сыйлау,оны қорламау; негізсіз,заңсыз тұтқындамау немесе ұстамау;дінге сену және ұждан бостандығы; ата-аналардың балаларын тәрбиелеуі; қанаушыларға қарсылық көрсету құқығы және т.с.с жүктеу/скачать 153,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|