Сабақтың мақсаты: жаратылыстану ғылымдарының арасындағы химияның рөлін анықтау және пәнаралық байланысты қалыптастыра білу


Сілекей бездерінің қызметінің реттелуі



Pdf көрінісі
бет36/56
Дата21.12.2022
өлшемі3,67 Mb.
#58600
түріСабақ
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   56
Сілекей бездерінің қызметінің реттелуі. Ас ауызға түскеннен кейін 
бірнеше 
секундтен 
соң, 
сілекей 
шығару 
күшейе 
бастайды. 


Мұндай сілекейдің тез бөлінуі рефлекторлы түрде, жүйке жүйесінің 
қатысуымен реттелетінін білдіреді. Ауыз қуысындағы ас тілде, үртта, еріннің 
ішкі жағында орналасқан дәм сезгіш, ауырсыну, жылу сезгіш 
терморецепторлар 
мен 
қысымды, 
механикалық 
жанасуды 
сезетін 
барорецепторларды тітіркендіреді. Олардың үштарында қозу пайда болады. 
Бұл қозу орталыққа тепкіш, яғни кезеген, тіл-жұтқыншақ және бет 
нервтерінің афференттік талшықтары арқылы сопақша мидағы сілекей 
шығару орталығына келеді.
3. 
Ферменттер мен дәрумендер 
Ферменттер 

адам 
ағзасындағы 
химиялық 
реакцияларды 
жылдамдатуға көмектеседі. Олар молекулалармен байланысады және оларды 
белгілі бір жолдармен өзгертеді. Олар тыныс алу, тағамды сіңіру, бұлшықет 
және жүйке функциялары үшін, мыңдаған басқа рөлдер үшін өте маңызды. 
Фермент биохимиялық реакцияларды катализдейтін макромолекул 
ретінде анықталады. Химиялық реакцияның бұл түрінде бастапқы 
молекулалар субстраттар деп аталады. Фермент субстратпен өзара 
әрекеттесіп, оны жаңа өнімге айналдырады. Ферменттердің көпшілігі 
субстраттың атауын -ase суффиксімен (мысалы, протеаз, урез) біріктіру 
арқылы аталады.
Активаторлар 
деп 
аталатын 
химиялық 
заттар 
ферменттер 
белсенділігін арттырады, ал ингибиторлар ферменттер белсенділігін 
төмендетеді. Ферменттерді зерттеу энзимология деп аталады. 
Ферменттердің адам ағзасында атқаратын рөлі: 

Асқорыту жүйесі - ферменттер денеге үлкен күрделі 
молекулаларды глюкоза сияқты кішігірім молекулаларға бөлуге 
көмектеседі, сондықтан организм оларды отын ретінде қолдана алады. 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   56




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет