Садыћов Т. С., т б. Дљниежљзi тарихы
жүктеу/скачать 14,18 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ирактыѓ ћазiргi дамуы. С.Хусейннiѓ )кiметi ћџлаѕаннан кейiн
елде АЋШ )кiлi бастаѕан оккупациялыћ уаћытша ќкiмшiлiк орнады. Бџл ќкiмшiлiк Ирактыѓ демократиялыћ басћару формасына к)шуi љшiн ћажеттi шарттар ќзiрлеуге тырысты. 2003 жылѕы 29 мамырда БЏЏ-ныѓ Ћауiпсiздiк Кеѓесi Иракты ћалпына келтiру туралы ћарар ћабылдады. БЏЏ-ныѓ статистикалыћ деректерi бойынша 2004—2007 жылдар аралыѕындаѕы кезеѓде Иракты ћалпына келтiруге 36 млрд доллар ћажет болды. Бџл ретте Ирактыѓ сыртћы борышы 127 млрд долларѕа жеттi. С.Хусейн режiмi ћџлаѕаннан кейiн Иракта басћыншылыћ кљш- терге ћарсы партизан соѕысы басталды. Оѕан ћоса елдегi негiзгi саяси кљштер — шииттер, сљнниттер жќне кљрдтер арасында билiк љшiн кљрес кљшейе тљстi. 2005 жылѕы ћаѓтарда Иракта Џлттыћ ассамблеяныѓ сайлауы )ткiзiлдi, онда шииттердiѓ «Бiрiккен Ирак альянсы» жеѓдi. Џлттыћ Ассамблея елдiѓ Жаѓа конституциясыныѓ жобасын бекiттi. Жаѓа конституция 2006 жылѕы 15 ћазанда )ткен референдумда ћабылданды. Елде аудан кеѓестерiнiѓ шешiмдерiне сќйкес бiр немесе бiрнеше аудандардан федералдыћ облыстар ћџрыла алатын болды (2/3 дауыс берiлсе). Конституция Кљрдiстанда жќне елдiѓ шииттiк аудандарында дербес автономиялар ћџру ћџћыѕын мойындады. С)йтiп, Иракты федеративтiк, мљмкiн, тiптi, конфедеративтiк мемлекетке айналдыру мљмкiндiгi туды. 2005 жылѕы желтоћсанда Иракта жаѓа конституция бойынша парламент сайлауы )ткiзiлдi. Парламенттегi к)пшiлiк орындарѕа шииттердiѓ «Бiрiккен Ирак альянсы» блогы ие болды. Сонымен ћатар кљрд жќне сљннит партияларыныѓ )кiлдерi де парламенттiѓ )кiлдерi болып сайланды. Партиялардыѓ бiрде-бiрi љкiметтi дербес ћџру љшiн ћажеттi дауыстар ала алмаѕандыћтан шииттер колациялыћ љкiмет ћџруѕа кiрiстi. 2006 жылѕы мамырдыѓ соѓында )те ћиын болса да, жарты жылѕа созылѕан келiсс)здер нќтижесiнде љкiмет ћџрылды, оѕан шииттердiѓ, сљнниттердiѓ жќне кљрдтердiѓ аса iрi партияларыныѓ )кiлдерi ендi. Парламенттегi шииттiк фракцияныѓ жетекшiсi Нури аль-Малики Ирактыѓ премьер-министрi болды, ол елде тќртiп орнатуѕа уќде бердi. Алайда жанжалдасушы топтар арасындаѕы келiсс)здер сќтсiздiкке џшырады, аль-Малики џлттыћ бiтiмге жете алмады жќне )зiнiѓ жанжалдасушы жаћтар арасында бейбiтшiлiк орнату ж)нiндегi баѕдарламасын жљзеге асыра алмады. Оныѓ љстiне, 237 дiнаралыћ жќне этносаралыћ ћайшылыћтар кљшейе тљстi. Ел азамат соѕысына ћарай ћџлдырады. Елде американ ќскерлерiнiѓ болуы Ирактаѕы ћауiпсiздiк мќселесiн ћиындата тљскенiмен, дќл осы американ ћарулы кљштерi азамат соѕысын болдырмауѕа орталыћ љкiметке сљйенiш болды. 2010 жылѕы наурызда Иракта парламент сайлауы )ттi. Елдiѓ бџрынѕы премьер-министрi Айяд Алави басћарѕан оппозициялыћ «Аль-Иракия» оппозициялыћ блок суырылып алѕа шыћты. Оѕан шииттiктерде, сљнниттерде ћолдау к)рсеттi. Аль-Маликидiѓ коалициясынан )згешелiгi оныѓ блогы дiни сипатта. Егер «Аль-Иракия» жетекшiлiк жаѕдайын саћтаса, оныѓ басшысыныѓ Ирактыѓ премьер-министрi ћызметiне ћайтып оралу мљмкiндiгi бар. жүктеу/скачать 14,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|