Сайын Назарбекҧлы
жүктеу/скачать 1,73 Mb. Pdf көрінісі
|
Бiрiншiсi – қонақтарға жағдай жасау. Бiздiң бҧл жҧмыстарды ҧйымдастырып жҥрген кiсiлерге айтар рахметiмiз мол. 19 Екiншiсi – Иманғали Тасмағамбетов Мҽдениет Министiрi кезiнде Бекет - Ата мешiтiне бҿлген 40,0 млн. теңге қаржыны iске жарату шаралары. Бҧл қаржының қаншасы жҧмсалды, не iстелiндi – бiлмеймiз. Бiрақ қҧрлысшы ретiнде мен сол қаржыдан мешiт ғҧмырын ҧзартарлық ҽлi кҥнге бiр де бiр теңге жҧмсалмағанын дҽлелдей аламын. Жасалынып жатырған барлық iзгi ниеттi қайырым кҿмектер, жҧмсалып жатырған мемлекеттiк қаржылар, жеке адамдар садақасы – бҽрi де кҥндiк шаруаға, уақытша тiрлiкке жҧмсалып жатыр. Менiң осы мақала арқылы елге айтпақ ойым, ойым емес, жан айқайым, ендiгi жерде барлық шаруаны, барлық ниеттi, барлық Бекет атаға арналған қаржыны бiр мақсатқа арнау. Ол мақсат аты – мешiт ғҧмырын ҧзарту… 1.5. Тобықтының ойындағы Бекет - Ата мешіті Суфизм ағымының ғылым екені мойындалды. Сопылар даналығы ауызша айтылатын жер бетіндегі ең кҿп таралған, ең ҧтымды пікірлер жиынтығы. Сопылардың табиғатқа кҿзқарасын кеңес заманында қуғынға салып, оны адам баласына зиянды қҧбылыс ретінде таныстыратын еді. Оны халыққа фанатик - мҧсылманшылық, соқыр сенімге еру, надандықтың кҿрінісі ретінде қабылдатуға тырысты. Сондықтан да біздер сопылар туралы кҿп біле бермейміз. Суфизм жетістіктеріне, олардың бҧлтартпас дҽлелді сҿздеріне (кҿбінесе Қожанасыр ҽңгімелері боп таратылған) кҿзі анық жеткен ҽлемнің озық ойлылары оны тек мҧсылман даналарының жетістігі емес, ол бар ҽлемдегі ойшылар ойының жемісі деп дҽлелдеуге тырысуда. Біздің бҧл мақаламыздың негізгі мақсаты суфизм жетістіктерінің тарихын зерттеп, тамырын анықтау болмағандықтан осы жерден негізгі мақсатымызға бҧрылалық. Біздің ҽңгімеміз Бекет - Ата мешіттері туралы... Халық жады бізге Бекет - Атаның ҿз қолымен бес мешіт салып кеткенін жеткізеді. Оғыландыдағы ҿз мҥрдесі қойылған, табиғи ҽктасты ҥңгіп жасаған мешіті осы кезде тҥгел мҧсылман қауымының қасиет тҧтары десек артық кете қоймаспыз. Бейнеудегі ҧлутасты ҥңгіп жасаған мешіті мен Ақкиізтоғай маңындағы мешіті де елге танымал. Ал Бекет - Атаның Арал теңізінің жағасына салған Баялыдағы мешіті туралы маңғыстаулықтар кҿп біле бермейтін болса, Тобықтының ойындағы мешіті туралы тек қана Бозашы тҥбегінің қарттары хабардар. Бекет ата бес мешіт салған дедік. Мҥмкін ―салған‖ деген сҿз Бекет - Атаның мешіт тҧрғызу ҽдісіне сҽйкес келмеуі... Бекет - Атаның барлық мешіттері дерлік ҥңгу арқылы тас жартастар қойнауына орналастырылған. 20 Бекет ата Нажмедин ҽл Кҥбра қалаған Хиюадағы сопылар мектебін бітірген, сопылық дҽрежеге жеткен ғҧлама. Осы жерден амалсыздан біз сопыларға қайта ораламыз. Сопылар ҽлемдегі бар нҽрсені табиғатпен байланыстырып барып ақиқатына жетуге, жаратылыс пен адам табиғатынан ҥндестік іздеп, сол арқылы Ҧлы Жаратылыс қҧпияларын ашыуға тырысқан. Жердің астыңғы қабаттарындағы біздерге мҽлім емес энергия кҿздерінің адамға жақсы ҽсер ететінін софылар тым ерте аңғарған. Сондықтан да бала оқыту ҥшін кҿбіне жер асты, немесе жартастардан ойылған арнайы жайлар кҿбірек пайдаланылған. Халықтың Шейх Кҥбра, Нишапур, Шікҽбір ата дейтіндерінің бҽрі де сол ҽл Кҥбрҽ. Нажмедин ҽл Кҥбраның ҿмірден ҿткен кезі белгілі. Шыңғыс хан ҽскерлері Хиюаға жақын келіп ҽл Кҥбраға хабаршы жіберіп, ертең ҥлкен соғыс болатын хабарлап ғҧламаға шҽкірттерін ерітіп қаладан шығып кетуіне мҥмкіндік беретінін хабарлайды. Бірақ ҽл Кҥбра басқыншыларға қарсы кҥрескен халықпен бірге соғысып мерт болады. Дҥние жҥзінде ғҧлама сопыларды дайындайтын оннан астам сопылық мектептер болған. Солардың ішінде ҽл Кҥбрҽ мектебінің ―даналар‖ дайындайтын мектеп деген аты шығады. Сол даналар мектебін бітірген Бекет - Ата барлық мешіттерін ақ тастардан ойып, ҥңгіп жасаған. Қҧрылысшының кҿзімен қарағанда қабырғасын тастан қалап жасаған ғимраттың тасты ойып жасағаннан ҽлде қайда оңай екені белгілі. Бірақ табиғат қуатын пайдалану ҥшін сопылар ауыр еңбектен қашпаған. Сондай мешіттердің бірі Бекет ата қолымен жасалып, кезінде Бозашы тҥбегін сауаттандырған ―Тобықтының ойындағы Бекет - Ата мешіті‖. Білмейтін кісілерге ол мешіттің Шетпе - Қызан жолынан Қаранар тҿбесінің тҧсына жете (Шетпеден 80 шақырым) оңға бҧрылса он екі шақырым жерде орналасқанын хабарлаймыз. Тобықты ойы Ақтау қаласынан Қаражамбас жолымен жҥргенде 200, ал Шетпе арқылы жҥргенде 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Жақын арада ―Маңғыстау‖ газетіне бір топ Бозашы ақсақалдары обылыс ҽкімі Болат Палымбетов мырзаға хат жолдап, осы мешітті қайтадан жандандырып, елдің рухани тірлігі ҥшін пайдаға асыруды сҧрап еді. Сол хат кҿтерген мҽселе бойынша обылыс ҽкімінің тапсырмасымен, жаңадан сайланған орынбасары Сҧлтанбек Мҽкежанов мырзаның сҧрағы бойынша біз мешіт жағдайын біліп қайттық. Шетпеден 90 шақырым жерде Тобықты ойындағы мешіт бір ҽк шоқы бауырын ойып жасаған екі бҿлмелі жай екен. Бір бҿлмесінің тҿбесінде қалдырылған терезе тесігінің тҧсынан опырылып қҧлаған, ғимрат қазір жартысына дейін кҿмілген. Маңындағы елдердің айтуынша алыс - жақыннан келген адамдар мешітке тҥнеп, садақа беріп жататын кҿрінеді. Мешіт ішінде қазан, балта секілді қҧралдар сақталған. Тобықты ойға жаңбыр кезінде су жиналып кҿлге айналады 21 екен. Мешіттен 750 метр жерде ойды жиектеп жатырған биік жал бар. Егер мешітті жандандыру мақсаты қойылса онда жаңа мешітті жал басына орналастыруға болады. Біз ҽңгіме етіп отырған жалдан 700 метр жерде Еділ суын жеткізіп жатырған қҧбыр мен электр жҥйесі ҿтеді. Мешіт туралы Тҧщықҧдық, Шебір, Қызан ауылдарының халқымен, ақсақалдарымен сҿйлескенде егер ҽкімшілік мешітті жандандыруға шешім қабылдаса ел болып кҿмектесетіндерін айтып, қуанышты хабар ҥшін бізге рахметтерін жаудырып жатты. Сонда халық деген кім? Халық кімді қадір тҧтады? Ел бірлігі деген не? Ел басын қалай біріктіруге болады ? Біз бҧл сҧрақтарға жауап іздегенде ойымыз Маңғыстауда отырды да, біз ҥшін халық дегеніміз маңғыстаулықтар болып елестеді. Ел дегеніміз де сол Маңғыстау елі еді. Ал қалған сҧрақтарға бір адам аты жауап береді екен. Ол Бекет бабамыздың аты. Осы жерде орыс халқынан ҥйренер бір нҽрсе туралы айта кеткім келіп отыр. Орыс этнографтары, тарихшылары, ҽдебиетшілері, жалпы орыс халқы ҿздерінің ҧлы перзенті Пушкин туралы, оның 37 жылдық ғҧмыры туралы ерінбей - жалықпай деректер жинақтап, ақынның барлық ғҧмырын, ҽр кҥнін, ҽр сағатын қағазға тҥсірді. Осы кезде елге белгісіз Пушкин ҿмірінің тек қана бірнеше сағаттары қалғанға ҧқсайды. Пушкин орыс халқының басын біріктіріп тҧратын кҿптеген қҧрсаулардың бірі. Егер маңғыстаулықтар, Бекет - Атамыздың ҿз қолымен қашап жасаған ҥшінші мешітін (біреуін Атыраулықтар іске қосты) іске қосып, ел қадесіне жарата алса, ел рухына қаншама игілікті сенімдерді сіңірген болар еді... Біз облыс басшысының осы жҧмысты аяғына дейін жеткізіп тынатынына сенгіміз келеді. Осы обылысқа басшылық еткен аз ғана уақыт ішінде Болат Палымбетов мырзаның ел қамы ҥшін атқарған жҧмыстары ауыз толтырып айтуға тҧрарлық. Кҿптеген елді мекендер газдандырылды... Жабылып қалған қаншама дҽргерлік орындар қайтадан елге еңбек ете бастады... Қҧрылыс жҧмыстары тоқтап қалған мешіт пен театр ғимраттары аз ғана уақыт ішінде іске қосылды... Ғасырлар бойы суды тасып ішіп отырған Тиген, Ақшымырау секілді елді мекендерге су тҧшытатын қондырғылар қойылып, ел тазартылған су іше бастады... Жыл сайын кем болғанда жаңадан салынған екі - ҥш мектеп ҿз шҽкірттерін қабылдап жатса, бірнешеуі кҥрделі жҿндеуден ҿтуде. Облыс экономикасы мен ҿндіріс орындарындағы жҧмыстары туралы ҽңгіме етпегенде, қалаларымызға, ҿндірістерімізге тартылып жатырған шет елдер инвестицисы мен бюджеттік қаржылардың тиімді пайдалану барысы да облыс басшысына рахмет айтуға тҧрарлық шаруалар. 22 Осындай жақсы істерді санай келе, ризашылық сезімімімізді білдіре келе біздің ел атынан облыс басшысынан сҧрарымыз – аудан, облыс кҿлемінде басшы қызметтегі дҽрежелілердің елдің рухани тірлігіне деген кҿзқарасы тҥбегейлі ҿзгерсе екен... ... Осы мҽселеге салқын қарағандықтан обылысымызда ҽлі кҥнге бір айтыс ақыны жоқ. Бҧрынғы облыс басшыларынан қолдау таппағандықтан кҥйші, термеші, айтыскер ақындарымыз басқа облыстарды жағалап кетіп, сол жақтарда республика бойынша ҥлкен жҥлделерге ие болып жҥр. Адам баласына керегі тек қана тҽн азығы бір ҥзім нан емес, жан азығы рухани байлық пен сенім. Рухани сҧраныстарды ҿнер қанағаттандырса, халыққа сенім мен қанағатты бҥгінгі ҽңгіме еткет Бекет - Ата мешіттері секілді бабалар мҧрасы ҽкелмек... «Маңғыстау» , 22.04.2004 1.6. Қазақ халқының сәулет ӛнеріндегі ҧлттық болмысы Ҧлт болмысы туралы, ҧлт ерекшегігі туралы айтылған да, жазылған да пікірлер кҿп. Біздің бҧл мақаламыз солардың бірі болмақ. Бірақ біз бҧл мақала арқауы етіп қазақ халқының сҽулет ҿнері, соның ішінде зираттық туындылары туралы ҽңгіме етпек болып отырмыз. Кейбір қазақ халқы туралы ҿз пікірлері қалыптаспаған шала сауатты тарихшылар мен саясаткерлер жҽне солардан тҽрбие алған біреулер қазақ халқын ҧлт болып қалыптасып ҥлгермеген адамдар қоғамы деп сендірмек болады. Қҧдайға шҥкір, ондай ойлылар ішінен біз сҽулетшілер мен археологтарды кездестірмедік. Оның себебі де бар секілді. Ҿйткені олар қазақ даласын кезе, ой - шҧқырын зерттей жҥріп ҿз пікірлерін қалыптастыратындардан. Олар біреулердің пікіріне сҥйенбейді, кҿзімен кҿргеніне, қолымен ҧстағанына сенеді. Археологтар тастағы салынған суреттер мен аршылған қалалардан, кҿне мҧрағаттардан ҿз ата - бабаларын танып жатса, сҽулетшілер де бір заманда иленген қыштар мен қазылған жертҿледен, қаланған тастар мен тҧрғызылған кесенелерден ҿз бойындағы ҿнер бастауын танып жатады. Осы орайда айта кетуге тҧратын бір нҽрсе, ол Кеңес ҿкіметі кезінде оқу орындарында ҧлттық сҽулет ҿнері деген сабақ жҥргізілмесе де, соңғы жҥз жылға жуық мезгілде таза ҧлттық бір де бір ғимрат не ескерткіш тҧрғызылмаса да, ҧлттық қолтаңба, ҧлттық шеберлік деген тҥсініктер қағаз бетінен кҿрініс таппаса да ата - бабаның сҽулетшілік ҿнерін, ҽсіресе зираттық сҽулет ҿнеріндегі ерекшеліктерін бодандық жылдар жоғалта алмапты. Қазақстан егемендігін алған кҥннен бастап жаңбырдан кейінгі қҧлпырып шыға келетін дала гҥліндей ҽр ауылда оқыған, оқымаған шеберлердің не жерден кҿктеп шығып жатқаны белгісіз, не аспаннан 23 жауып жатқаны белгісіз, ҽйтеуір, қазақ даласын жаңа ескерткіштерге толтырды да жіберді. Сҿйтсе ҧлттық болмыс ҧлт бойынан ҿшпейді екен. Оны Аллатағала адам бойынан ҿшпейтіндей етіп жаратады екен. Сан ҧрпақ бойы ешкім қолына алмаған ҿнерді баяғы қаз - қалпында жалғастырып алды да кетті. Солардың қатарында біз де болдық. Осы жылдар ішінде біздің ойымыз бен қолымыздан бірнеше ескерткіштер шықты. Мамандығымыз қҧрылысшы, ҽуестігіміз сҽулетшілік болып ҥндестік тапса, ойымыз бен ісімізде де ҥндестік байқалып жатты. Зираттық сҽулет ескерткіштерінің ата - бабадан қалған мҽдени мҧра екенін бала кезден бойға сіңіріп ҿскен секілдіміз. Біз ҿскен Маңғыстау ҿлкесінде бҧл ҿнер қазақ халқының осы бағыттағы ең жоғары деңгейге кҿтерілген жерлерінің бірі болды. Бҧл ҿлке қалаған сҧлбаға келтіруге, ойып ҿрнектеуге бейім тастардың мол қоры бар жер. Тҧтас қазақ халқы секілді байтағымыздың батыс шетін мекендеген тайпалар кҿшпелі ҿмір сҥріп, кҿпшілігі ҿздеріне айтарлықтай тҧрғын ҥйлер салуға мҽн бермегенмен ―о дҥниелік‖ болғандарына ҿнерін де, малын да аямаған халық. Бірақ олар мҥрде басына тас ҥйе беруден аулақ болған секілді. Зираттық ескерткіштер мҥрденің жастығы мен қарілігінен, байлығы мен кедейлігінен, батырлығы мен пақырлығынан да, сол секілді байлығына, деректер беріп тҧрады. Зираттық сҽулет ескерткіштерден қазақ халқының ойы мен философиясынан да мағҧлымат алуға болады. Ескеткіштерден қазақ халқының ҿнерінің эволюциялық даму процецестерін де анық байқайсың. Мҥмкін ҽу баста мҥрде басына тас та шаншымаған болар. Бірте - бірте мҥрде басына тас шаншып, одан кейін тас ҥйіп, кейін ҥйген тасты тҽртіпке келтіріп қоршап бастаған секілді. Адам талғамы ҥнемі жетілу ҥстінде. Енді қоршау тастарды бір тҽртіпке салып, ҿңделмеген тастарды реттеп қалау, ҿңделмеген тастардан бір геометриялық фигура жасай қалау, қаланған тастардың сыртқы беттерін тҽртіпке келтіру, қаланатын тастардың жан - жағын тҥгелдей ҿңдеу, қаланатын тастардың алты жазықтыған ҿңдеп бір ҿлшемге келтіру секілді жҧмыстар тізбегі жалғасып жатыр... Содан барып жай қоршау керегетамға айналған, керегетам ҿңделген сағанаға айналған. Сағана басын иіп ҽкеліп біріктірсе, кҥмбез пайда болады екен. Содан барып кҥмбез пайда болған секілді... Жай тас шаншудан қҧлпытас дҽрежесіне кҿтерілу... Жер шарының моделін қайталауға тырысу... Кҥмбез бен дҿңгелек қазақ халқының негізгі ойы, философиясы, ҿнері... Соншама жыл басқыншы билеушілер ҧмыттыруға тырысқанмен тас ескерткіштер ҿздерін ҿздері ҥгіттеумен болды. Келіп қарағандар ішінен танитын кҿзге, бата етіп қол жайғандар ішінен кҿкірегі 24 ойлыларға ―менмін‖ деп тҧратын сол ескерткіштер, ҧрпақ санасының қалыптасуына, аталар ҿнеріне қҧрметпен қарауға міндеттеп тҧратын. Соның арқасында тас ҿнерін қалпына келтіру қиын соқпады. Ҿйткені ол халыққа керек еді. Халық оны сағынған болатын. Сондай кез туғанда халық жабыла тас қалап, ескерткіштер тҧрғызып, тындырған істерінен рахат тауып жатты. Біз де солардың ішінде болдық. Бірақ біз алдымызға мақсат қоя білдік. Сан ғасырлар тҧрған кҥмбездерді қайталау, ол кҿшірмешінің жҧмысы болар еді. Шығармашылық керек болды. Халқымыздың қолтаңбасын сақтай отырып, осы ҿнердегі жеткен бигін биіктете тҥсу керек болды. Қазақ кҥмбезінің кҥмбездік қасиетін сақтай отырып, оларды жетістіру қажеттігін тҥсіндік. Сол мақсатта Абыл ақыл кҥмбезі мен Досан батыр дулығасы ҿмірге келді. .. Олар сезімді кісіге ҿзін - ҿзі таныстырып тҧрған сҽулет ғимраттары. . Біреуі «мен ақынның кҥмбезімін» дейді. Ҿйткені мені сҽулетші тҿрт домбыра етіп ҿмірге ҽкелді дейді. Мен қазақ халқының мҥлкімін, қазақ халқы ҿнерлі халық дейді. Екіншісі «мен батыр бабаларыңа қойылған ескерткішпінҽ дейді. Тағы біреуі «мен жерде де, кҿкте де Домалақ анамын дейді . Жер астында жайы қандай болса, жер ҥстіндегі жайы сондай. Бҽйдібектің жарымын дейді . Бҽйдібектің жеті баласының анасымын дейді. Басыма жеті балам жер астында да, жер ҥстінде де жеті шырақ жағып, қҧрмет кҿрсетеді дейді. Мен солардың басын біріктірушімін, солардың ынтымағының қамқаршысымын дейді. Мені салған сҽулетші ҽлем жаратылысы туралы ойланған дейді. Ескерткіштің тҿрт жағында тҿрт тҥнемел орындары бар. Батыс... Ол барлығыңның болашақ барар бағытымыз. Мен де сол жақтамын дейді. Ол жақ туралы ойланатындар, менің кесенемнің батыс бетіндегі тҥнемелге отырып, бір тҥн ҧйқысыз ҿткізсін деді. Шығыс бет ҿмір басы. Сондықтан ол жаққа артына ҧрпақ қалдырғысы келіп бала сағынғандардың Алласына жалынатын, ҽулиесінен медет сҧрайтын жері. Оңтҥстік , Қҧбыла бағыт. Бҧл тҥнемелге мҧсылмандық жолға тҥскендердің оңаша ой толғауы ҥшін, мҥмкіншілігінше Алласымен, ҽулиесімен сырласуы ҥшін жасақталған. Адам тіршілік иесі, сана иесі. Сондықтан да бір шаруасы тынып жатса, бір шаруасы жҿнделмей жатады. Адамдар бҧл істері мен ойларына жаратқанының жақтасуын, табынарының желеп - жебеп жіберуіне мҧқтаж. Сондай шаруаларына арналып солтҥстік жақта бір тҥнемел салынды дейді. Менің атым ғана домалақ емес, Жаратылыс солай дейді. Кесене бҧрышсыз сегіз жапырақтан жаратылып, оның жетеуі Бҽйдібектің жеті ҧлдарының Ҧлы аналарына шырық боп, тағзым етіп тҧрғандай... Қазақ халқы ҥшін ҥш қасиетті сан. Домалақ ана ескертішін ҥш айналып қҧрмет тҧтуға, ескерткішпен танысуға жағдай жасалған... 25 1 .7. Сисем ата бабалардан қалған бас енші!.. Адайлар ата мекені Маңғыстаудан Жошы, Бату замандарында ығысып, екі - ҥш ғасырға жуық Қап тауының батысында мал жайып, Азау теңізінен балық аулап біраз сайран салған секілді. Алтын Орда қҧлағаннан кейін қазақ хандығы шаңырағын кҿтерісіп, екі жҥз жылға созылған жоңғар - қазақ соғысы аяқталған соң Алатау, Сауран айналып, ҽлемді бес ғасырдай шарлап, заманнаң сҽті тҥскен шағында ата қонысы Маңғыстауға қайта оралған сыңайы бар. Адайлардың Маңғыстау мен Ҥстҥртті, немесе жергілікті ел тілімен айтқанда Ой мен Қырды мекен еткеніне бірнеше ғасыр жҥзі болды. Ҥстҥрттен Ойға қҧлайтын санаулы қия жолдардың ең теріс жағындағы Ҿрмелі жолынан Қырға шыға келсең тау басынан Бозашы тҥбегі алақандағыдай кҿрініп жатады. Сол маңайға орналасқан Сисем ата атты ежелгі қауымға ҧзақ жылдарға созылған ҧлы сапарынан оралған кҿшпелі адайлар елге еңбегі сіңген билері мен батырларын жерлеуді ҽдетке айналдырған. Ҥстірттен Ойға қҧлағаннан кейін де біраз заман Сисем атаға жеткізіп жерлеуді ҿздеріне мҧрат, ҿлілеріне қҧрмет деп есептеген. Ел ҿсе тҥскен болар. Уақыт ҿте бҧл ҽдет елге ауырлау тие бастаған секілді. Содан барып ҽр ру ҿздерінің орныққан жерлерінің маңындағы ескі қойылымдар мен бос жатқан тҿбелерді жаңа қауымға айналдыра бастайды. Ҽуелден таспен тарих жасауға қҧмар бабаларымыз бес ғасырға созылған туған жерге деген сағынышына арнап, сол жерге жеткізіп барып ҿз жамбастары жерге тиген аталарға деген қҧрметін бейнелеп ғажайып туындыларды, зираттық сҽулет ескерткіштерін, ҿмірге ҽкеле бастаған екен. Ел басының ҿскендігі соншалық Маңғыстауда басы бос тҿбе қалмауға айналады... Малдың басының ҿнгендігі соншалық Жем ҿзені адайлардың бір байының жылқысы жабыла су ішкенде қамшының сабындай ортайып қалады екен дейді... Біздің бҧ кҥндер мен аталардың со бір кҥндерінің арасында бҥкіл ҽлемді бір ғасырға жуық лас тулақтай сілкіп - сілкіп алған, ата мен баланың, бар мен жоқтың, ҽйел мен ердің, саналы мен ойсыздың арасындағы ежелгі мҽселелерді шешуге тырысқан тҿңкеріс атты қҧбылыс болып ҿтті. Ел ―Байтал тҥгіл бас қайғы‖ кезеңіне жолықты да, тоз - тоз боп ―тҧрымтай тҧсына, балапан басына‖ кҥнін кешті. Тҿбелер де тҿбе басындағы ғажайып ескерткіштер де есіз қалды. Масат ата бауырайындағы жайылып жатырған бір отар қойдай ―қошқартас‖ мҥсіндерден бҧ кҥндері арық тоқтыдай бес - алтауы ғана қалыпты. Кеңес ҥкіметінің айтақтағанына ерген атеис ағайындарымыз ҿз бабаларының басындағы сағаналары мен кҥмбездерін бҧзып ҥйлеріне от жағатын пеш салды. Тарихи ескерткіштерді бҧзып колхоз қорасын салу мақтаулы іске айналды. Шеттен келген экспедиция машиналары 26 алып келе жатқан тҧрбалары кейін кетсе, кҥмбезге тіреп тҥзейтінді шығарды. Археолог дейтіндер Маңғыстау тастарын Ресей мҧражайларына машина - машина етіп жҿнелтіп жатты. Мола қазып, қазына іздеушілер де ата - баба мҧрасына орны толмас ойранын ҽкелді... Сисем ата бабалардан қалған бас енші!.. Ҿзінің географиялық орналасуы Сисем - Ата қауымының сақталып қалуына пайдасын тигізіп еді. ...Бірақ Сисем - Ата қауымын тарихилығынан айыру, сҽулеттік сҽнін бҥлдіру ісі енді басталды. Қас қылып жатырған ешкім жоқ. Ғажайып сҽнді ҥш қҧлпытасты бҥлдіріп, бетін балталап аталарының атын (жаңылысып) жазғандар да, бҧрынғысын алып тастап бабасының басына кҥмбез тҧрғызғандар да, енді тҧрғызбақ болып хабарландыру бергендер де, Сисем атаға жамандық ойламайды. Тек қана сол істерінің ҽлемдік тарихтан хабары бар, ҽлемдік қҧндылықтың не екенін тҥсінетін, бағалай білетіндердің жаңа тҧрғызған алтын сарайдан бабасының басындағы жай қара тастың мың есе, миллион есе қҧнды деп баға берерін тҥсінбейді, сезінбейді... Сисем ата бабалардан қалған бас енші!.. Еншімізге ие болалық!.. жүктеу/скачать 1,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|