Санкт-петербургская академия постдипломного педагогического образования

73 
 
сонымен  қатар  осы  модель  бойынша  жүзеге  асырудың  кейбір  бағыттарының 
критерийлері мен кӛрсеткіштері берілді. 
 
Аннотация 
В  статье  рассматриваются  вопросы  сущности  и  содержания  комплексного 
мониторинга  эффективности  образовательной  системы  учебного  заведения.  
Представлены  опыт  реализация  модели  Школы  открытого  образования  на  примере 
Запорожского  коллегиума  «Малая  гуманитарная  академия,  а  также  критерии  и 
показатели  оценки  качества  образования  по  отдельным  направлениям  реализация 
данной модели.  
Abstract 
In the article the questions of the nature and content of the integrated monitoring of the 
effectiveness  of  the  educational  system  of  the  institution.  Presents  the  experience  of 
implementation  of  the  model  School  for  open  education  on  the  example  of  Zaporizhzhya 
Collegium "Small humanitarian Academy, as well as criteria and indicators for assessing the 
quality of education in certain areas, the implementation of this model.  
 
Понятие  «мониторинг»  пришло  в  педагогику  из  экологии  и  социологии.  В 
экологии – это непрерывное слежение, оценка и прогноз состояния окружающей среды, 
обусловленные  хозяйственной  деятельностью  человека.  В  социологии  и  политологии  
применяют понятие мониторинга при  наблюдении, оценке и прогнозе экономической, 
социальной,  политической  обстановки.  Мониторинг  (от  лат.  «монитор»  – 
напоминающий,  надзирающий)  –  систематическое  наблюдение,  анализ  состояния 
системы  (среды).  Основной  смысл  мониторинга  –  систематическое  получение 
информации  о  состоянии  системы  с  целью  принятия  управленческих  решений  о 
переводе ее на качественно новый уровень.    
На сегодняшний день содержание и объем информации, традиционно получаемой 
от  педагогических  объектов,  ее  направленность  на  получение,  главным  образом, 
формальных  показателей  не  позволяют  принимать  управленческие  решения, 
адекватные  реальному  положению  дел,  на  уровне  современных  требований.  Анализ 
педагогических  источников  показывает,  что  исследования  по  проблеме  мониторинга 
касаются  широкого  круга  вопросов:  оценки  качества  образования  (Кальней  В.А., 
Шишов  В.С.);  экспертизы  результативности  деятельности  учебных  заведений  по 
выполнению  образовательных  стандартов  (Майоров  А.Н.,  Л.Б.Сахарчук,  А.В.Сотова); 
результативности  учебного  процесса  (Вербицкая  Н.,  Бодряков  В.,  Пидласый  И.П., 
Репкин  В.В.,  Репкина  Г.В.,  Заика  Е.В.);  измерения  результативности  деятельности  в 
системе учитель – ученик  (Дмитренко Г.А, Олейник В.В., Ануфриева О.Л., Уилмс Д.). 
По  нашим  представлениям,  педагогический  мониторинг  подразумевает  
определение 
небольшого 
количества 
показателей, 
отражающих 
состояние 
образовательной  системы  и  позволяющих  методом  повторных  замеров  накапливать  и 
анализировать  информацию  в  динамике  (сравнивая  с  первоначальными  или 
нормативными  показателями),  проектирование  на  этой  основе  дальнейшего  развития 
образовательной  системы.  Таким  образом,  целью  педагогического  мониторинга 
является  получение  информации  для  проектирования  развития  образовательной 
системы на основе изучения и анализа динамики показателей ее состояния.  
В  основу  технологии  содержательного  мониторинга  положены  представления  о 
том,  что  содержанием  образовательного  процесса  являются  особенности  личностных 
качеств и состояний его участников, определенные тенденции в динамике этих качеств 
и состояний. 
Исходя из определения и цели педагогического мониторинга в основу разработки 
его программы и инструментария, были положены следующие идеи: 

74 
 
1)
 
Выделение  двух  групп  изучаемых  критериев  (показателей  и  параметров): 
целевых  и  операциональных.  Результатами  образовательной  деятельности  вступают  с 
одной  стороны,  достижение  целей,  связанных  с  личностным  развитием  субъектов 
образовательного  процесса  и,  прежде  всего,  учащихся  (содержательный  аспект),  с 
другой  –  оценка  способов  достижения  поставленных  целей,  оптимальность 
образовательной  деятельности  и  ресурсного  обеспечения.  Предполагается,  что  при 
наличии  позитивных  данных  оценки  целевых  показателей  и  позитивного  отношения, 
удовлетворенности  образовательным  процессом  его  основных  субъектов  (учащихся, 
родителей,  учителей)  изучение  операциональных  показателей  может  быть  сведено  к 
минимуму. 
2)
 
Отслеживание  динамики  первоначальных  или  нормативных  показателей. 
Нормативные  показатели  отражают  адекватность  образовательной  деятельности 
государственным  стандартам,  требованиям  программ,  законодательным  актам  и 
инструкциям  вышестоящих  органов  управления  по  вопросам  кадровых,  материально-
технических, санитарно-гигиенических и прочих условий. Вместе с тем, эти показатели 
могут  изменяться,  оставаясь  в  рамках  нормативных  требований  (уровень  усвоения  
учащимися программного материала, изменения кадрового состава педагогов, уровень 
нервно – психической, физической нагрузки учащихся  и педагогов и др.). Целый ряд 
показателей 
(мотивация 
учебной 
деятельности, 
проявление 
творческой 
индивидуальности 
учащихся 
в 
различных 
видах 
деятельности, 
рейтинг  
образовательного учреждения, оценка качества образования социальными заказчиками) 
не  являются  нормативными,  и  их  отслеживание  осуществляется  по  сравнению  с 
первоначальными данными. 
3)
 
Отбор  небольшого  количества  наиболее  значимых    критериев  и 
показателей.  Мониторинг  должен  отслеживать  не  все,  а  наиболее  значимые 
интегративные показатели деятельности образовательного учреждения, которые, тем не 
менее, давали бы достаточно объективное представление о состоянии образовательной 
системы,  динамике  ее  развития.  Отбор  небольшого  количества  интегративных  
показателей  соответствует  также  требованию  мониторинга  –  оперативной 
интерпретации полученных данных. 
4)
 
Комплексный характер диагностирующих методик. Необходимость отбора 
интегративных  показателей,  оперативной  обработки данных  мониторинга и  доступа  к  
этой  информации  пользователей  обеспечивается  подбором  и  разработкой 
инструментария  мониторинга,  большую  часть  которого  составляют    комплексные 
методики, диагностирующие не один, а целый ряд показателей.   
5)
 
Важным  требованием  реализации  программы  мониторинга  является  
периодичность  его  проведения.  Вполне  очевидно,  что  даже  при  оптимальном  наборе 
диагностических  процедур,  часть  из  них  требуют  постоянного  (1-2  раза  в  год) 
отслеживания, другие – могут допускать более длительный промежуток.   
6)
 
 Вполне  очевидно,  что  в  условиях  сложившейся  многовариантной  системе 
необходим учет специфики образовательного учреждения при разработке программы 
и  инструментария  мониторинга.  Особенности  каждой  конкретной  школы  должны 
находить  отражение  как  в  выборе  показателей,  так  и,  главным  образом,  в 
содержательных компонентах  мониторингового инструментария.  
Программа  мониторинга  образовательной  системы  –  это  пакет  документов, 
состоящий  из:  научно-теоретического  обоснования  подходов  к  разработке 
мониторинга;  собственно  программы;  инструментария  (диагностические  методики, 
формы  сбора  и  анализа  результатов  исследований);  матрицы  периодичности 
проведения мониторинговых исследований.  
Представленные  подходы  нашли  свое  отражение  в  целом  ряде  работ  автора  в 
качестве  научного  руководителя  Запорожского  коллегиума  «Малая  гуманитарная 
академия»,  который    с  1995  по  2015  год  находится  в  режиме  системных  инноваций, 

75 
 
являясь  опытно-экспериментальной  площадкой  Министерства  образования  и  науки 
Украины  [5].  Результатом  первого  эксперимента  (1995-2005  гг.)  по  проблеме 
«Разработка  и  реализация  новой  модели  гуманитарной  школы  художественно-
эстетической направленности явилось создание инновационного учебного заведения – 
Малая  гуманитарная  академия.  По  результатам  второго  эксперимента  (2006-2013  гг.)  
тема  «Непрерывное  профильное  образование  в  системе  взаимодействия  школа  – 
высшее  учебное  заведение»  школа  получила  новый  статус  –  коллегиум.  В  сентябре 
этого  года  были  подведены  итоги  экспериментальной  работы  по  теме:  «Разработка  и 
реализация модели Школы открытого образования» (2013-2015 гг.). 
Сегодня  в  многочисленных  научных  публикациях  подчеркивается,  что  
образование  должно  адекватно  отражать  такие  современные  тенденции  как 
глобализация,  постоянно  меняющаяся  технологическая  ситуация,  революция  в 
информации  и  коммуникациях,  постоянное  ускорение  темпа  социальных  изменений. 
Поэтому  образование  должно  рассматриваться  как  сложная  социальная  система, 
которая характеризуется гибкостью, быстрым реагированием на изменения социально-
экономической ситуации, индивидуальных и групповых образовательных потребностей  
использованием  новых  методов  и  приемы  обучения  на  основе    продуктивного  и 
творческого использования  новейших информационно-коммуникативных технологий.    
Открытое  образование  часто  описывается  как  изменение  атмосферы 
образовательного  процесса  -  через  большую  гуманность  и  понимание,  большее 
одобрение и доверие. Проблемы трансформации образования адекватно к современным 
мировым требованиям и внутренним социокультурным, экономическим потребностям  
исследуют  в  специальной  литературе  и  широко  используется  в  разных  контекстах  и 
научных  публикациях  по  социальной  философии,  философии  и  социологии 
образования  Н.Бордовська,  Н.Булгакова,  Э.Гусинський,  М.П.Лукашевич,  В.Лутай,   
А.Реан и др. Разработка концептуальных, правовых основ  открытого образования как 
одной  из  приоритетных    тенденций  социальная  политика  Украины  –  важный  фактор 
развития открытого образования. В работах  отечественных  ученых В.Андрущенко, О. 
Висоцькой,
   
Л.Губерського,  В.Журавского,  В.Кремня,  С.Крымского  [1-  4]  открытое 
образование  предполагает  интеграцию  всех  способов  усвоения  человеком  мира; 
развитие  и  включение  в  процессы  синергетичних  понятий  об  открытости  мира, 
целостности  и  взаимосвязи  человека,  природы  и  общества;  свободное  использование 
разнообразных  информационных  систем,  которые    также  важны,  как  и    
непосредственный  учебный  процесс;  личностная  направленность  процесса  обучения; 
развитие информационной культуры; изменение роли педагога. 
Согласно нашим представлениям, целью школы открытого образования является 
подготовка учащихся к полноценному и эффективному участию в общественной жизни 
и профессиональной деятельности в условиях информационного  общества. Речь идет 
об обеспечении условий самоопределения и самореализации человека, потребности  в 
непрерывном, постоянном, креативном  обновлении  знаний и умений на протяжении 
всей  жизни  через  социально-педагогическое  сопровождение  индивидуальных 
образовательных  траекторий  учеников,  направленных  на  опережение  тех  изменений, 
которые произойдут в обществе в ближайшем будущем.  
Педагогический  коллектив  Запорожского  коллегиума  «Малая  гуманитарная 
академия» рассматривают качество образования как интегрированную характеристику,    
которая  отображает  степень  соответствия  реальных  образовательных  результатов: 
личностным  и  общественным  ожиданиям,  нормативным  требованиям.  По  мнению 
педагогов,  выпускник  школы  -  это  компетентная,    социально-адаптивна,  творческая 
личность,    с  развитой  потребностью    в  самореализации  и  самосовершенствовании,    с 
гуманистическим мировосприятием и чувством ответственности за судьбу Украины, ее 
народа, человечества.  

76 
 
Реализация  модели  Школы  открытого  образования  в  Запорожском  коллегиуме 
«МГА»  осуществлялась  по  пяти  направлениям,  по  каждому  из  которых  были 
определены показатели эффективности деятельности школы. 
1.
 
«Общее  среднее  образование».  Содержание  регионального  и  школьного 
компонентов  учебного  плана  формируется  с  учетом  социального  заказа  потребителей 
образовательных  услуг.  Индивидуальная  образовательная  траектория  обеспечивается   
выбором учащимися  вариантов учебных планов (возможен вариант параллельности), а 
также  спецкурсов,  факультативов,  кружков,  студий,  клубов. 
Показатели 
эффективности  реализации  содержания  данного  направления:  качество  обучения 
учащихся  школы;  достижение  учащихся  в  олимпиадах,  смотрах,  конкурсах  как  в 
школе,  так  и  вне  ее;  динамика  и  структура  мотивов  учебно-познавательной 
деятельности школьников; динамика сформированности общеучебных ЗУН; получение 
учащимися опыта научно-практической деятельности. 
2.
 
«Допрофильное  и  профильное  образование».  обеспечиваются:  основными 
курсами,  содержание  которых  ориентировано  на  профиль  обучения  (базовая 
подготовка);  системой  курсов  по  выбору,  системой    индивидуальной  работы  по 
предмету.  Направления  профильного  обучения  открываются  в  соответствии  с 
потребностями  учащихся  и  заказчиков  образовательных  услуг.  Индивидуальная 
образовательная  траектория  обеспечивается  выбором  профиля  обучения.
  Показатели 
эффективности  реализации  содержания  данного  направления:
  успешность  учащихся  по  
профилям обучения;  динамика  продолжения образования в соответствии с профилем 
обучения;  готовность  к  непрерывному  образованию;  получение  учащимися  опыта 
научно- исследовательской  деятельности 
3.
 
«Художественно-эстетичное образование».  Детская школа искусств № 3  - 
ресурсный  центр  направления  -  специализированное  учебное  заведение  осуществляет 
выявление  и  развитие  творческих  способностей  личности  по  музыкальной,  хоровой, 
художественной, хореографической направленности. Индивидуальная образовательная 
траектория  обеспечивается  специализацией  в  соответствии  со  способностями    и 
художественным  вкусом  учащегося. 
Показатели  эффективности  реализации  содержания 
данного  направления: 
активность  участия  школьников  в  различных  творческих 
объединениях;  достижения  учащихся  в  творческих  в  конкурсах  различного  уровня; 
участие родителей, социального окружения в культурных мероприятиях школы.  
4.
 
«Спортивно-оздоровительное образование» реализуется Ресурсным центром 
здоровья,  в  структуре  которого  спортивные  залы,  легкоатлетический  комплекс, 
психологическая, 
медицинская, 
реабилитационная 
службы. 
Индивидуальная 
образовательная  траектория  обеспечивается  состоянием  физического  и  психического 
здоровья  учащихся,  их  природными  способностями,  личным  выбором  определенных 
направлений  оздоровления  и  физического  развития. 
Показатели  эффективности 
реализации  содержания  данного  направления:
  общий  уровень  здоровья  учащихся  и  
педагогов;  динамика  их  заболеваемости;  участие  школьников  в  спортивно-
оздоровительных  мероприятиях;  спортивные  достижения  учащихся  школы  разного 
уровня  
5.
 
«Информационно-компьютерное  образование  обеспечивает  ресурсный 
центр  информатики  и  компьютерных  технологий.  Индивидуальная  образовательная 
траектория  обеспечивается  выбором  уровня  усвоения  ИКТ,  выбором  программного 
продукта,  использованием  интернет-ресурсов  в  учебной  и  социально-практической 
деятельности. 
Показатели  эффективности  реализации  содержания  данного  направления:
 
использование  ИКТ  учащимися  (в  учебном  процессе,  дистанционном  образовании); 
педагогами (в профессиональной деятельности самообразовании, научно-методической 
работе); в системе взаимодействия школы с родителями, социальным окружением 
Необходимой  составляющей  школы  открытого  образования  являются  широкие  
партнерские  отношения  с  различными  государственными  и  общественными 

77 
 
организациями. Партнерами Малой гуманитарной академии в реализации целей и задач 
Школы  открытого  образования  выступают:  образовательные  учреждения  района, 
отделы  образования,  культуры  и  спорта  районной  администрации;  служба  занятости 
района;    редакция  газеты  «Хортицкие    вести»;  Классический  приватный  университет, 
педагогический колледж; областная детская больница №5; общественные организации 
ветеранов  войны  и  труда,  детей  с  ограниченными  возможностями;  Международные 
фонды «Шаг за шагом» и «Оберег»; организация молодежи  района  «МАХ-юніт» и др.   
Показателями  направленности  управления  коллегиума  «Малая  гуманитарная 
академия»  на  оценку  качества  образования,  открытости  и  прозрачности 
образовательной деятельности школы являются:  

 
использование  ресурсов  МГА  для  удовлетворения  образовательных 
потребностей населения микрорайона; 

 
формирование  положительного  социально-педагогического  имиджа  и 
статуса   учебного заведения;  

 
результативность    взаимодействия  педагогического  коллектива  с 
родителями,  социальным  окружением  школы  в  формировании  личностных  качеств 
учащихся в соответствии с целевыми установками. 
Запорожский  коллегиум  «Малая  гуманитарная  академия»  как  учебное  заведение 
открытого  образования  является  объединяющим  центром  для  решения  проблем  и 
развития  общины,  привлечение  родителей  для  участия  в  образовательном  процессе, 
предоставление  качественных  образовательных  услуг  личности  независимо  от  ее 
возраста, воспитание чувства ответственности всего сообщества (учащихся, родителей, 
педагогов, социума) за будущее Украины. 
 
Список литературы 
1.
 
Бужиков  Р.  П.  Дидактичний  потенціал  інтернет-технологій  в  сучасній  системі 
освіти / Р. П. Бужиков // Проблеми освіти. - 2011. - № 66. - С. 40-44. 
2.
 
Відкрита  освіта:  новітні  технології  у  навчальному  процесі  та  освітньому 
менеджменті  як засіб  інтенсифікації розвитку освітньо-наукової системи України: 
Аналітична 
записка. 
[Електронний 
ресурс]. 
Режим 
доступу: 
// 
http://www.niss.gov.ua/articles/721/ 
3.
 
Висоцька  О.  Є.  Відкрита  освіта  як  чинник  випереджаючого  розвитку 
суспільства  [Електронний  ресурс]  /  О.  Є.  Висоцька.  -  Режим  доступу: 
http://www.virtkafedra.ucoz.ua. 
4.
 
Кремень  В.  Г.  Національна  доповідь  про  стан  і  перспективи  розвитку  освіти  в 
Україні / В. Г. Кремень. - К. : Пед. думка, 2011   
5.
 
Сибиль  Е.И.  Педагогический  мониторинг  эффективности    образовательной 
системы  гуманитарной  школы  (укр.)    -    ж.  Рідна  школа,  2003.  -  №11.  –  С.12-14; 
Реализация 
мониторинговых 
исследований 
реализации 
задач 
опытно-
экспериментальной работы (укр.). //Профільна школа  – шлях до свідомого вибору  
професії:  із  досвіду  роботи  Запорізького  колегіуму  «Мала  гуманітарна  академія»: 
навчально-методичний  посібник.  –  Київ  –  Чернівці:  Видавничий  дім  «Букрек», 
2015.  -С.439-456;  Программа  и  результаты  мониторинговых  исследований 
реализации  задач  опытно-экспериментальной  работы  (укр.)    //Овдієнко  Л.К., 
Ястребова  В.Я,  Сібіль  О.І.  Запорізький  колегіум  «Мала  гуманітарна  академія»: 
навчально-методичний  посібник.  –  Київ  –  Чернівці:  Видавничий  дім  «Букрек», 
2015. - С.128-153 
6.
 
Орчаков О. О. Открытое образование [Електронний ресурс] / О. О. Орчаков, А. 
А. Калмиков. - Режим доступу: 
       http://www.dist.mnepu.ru/distkurs/hip_dic/do/sl/s26.htm. 
 
 

78 
 
УДК 377.031/316.612  
Оқыту үрдісінде қауіпсіз ортаны қалыптастыру үшін колледж 
студенттерін әлеуметтік-психологиялық сүйемелдеу 
 
Солтанова Б.Т. 
әлеуметтік педагог 
М.Жұмабаев  атындағы гуманитарлық колледжі 
Петропавл қаласы, Қазақстан Республикасы 
miras.99.75@mail.ru
 
 
Аңдатпа 
Баяндама  Солтүстік  Қазақстан  облысы  Петропавл  қаласы  Мағжан  Жұмабаев 
атындағы гуманитарлық колледжінде оқыту үрдісін ұйымдастырудағы қауіпсіз ортаны 
қалыптастыру үшін  студенттерді  әлеуметтік-психологиялық  сүйемелдеуде әлеуметтік-
психологиялық  қызметтің  іс-әрекетінің  мазмұны  мен  жұмыс  бағытына  арналған. 
Жұмыс  мазмұнында  студенттерді  әлеуметтік-психологиялық  сүйемелдеудің  мақсаты 
мен  міндеттері  қарастырылған.  Ерекше  кӛңіл  аударарлық  «колледж-студент-ұстаз» 
жүйесі.  Пән  оқытушыларымен,  топ  кураторымен,  ата-анамен,  студентпен  ӛзара 
әрекеттесу  жағдайы  кӛрсетілген.  Колледжде  білім  берудің  қауіпсіз  ортасын 
қалыптастыруда  әлеуметтік-психологиялық  қызметтің  іс-әрекетіне  тән  ерекшеліктер 
талданған. 
 
Аннотация 
Данная  статья  посвящена  содержанию  и  направлениям  деятельности  социально-
психологической службы гуманитарного колледжа им.М.Жумабаева г.Петропавловска 
Северо-Казахстанской  области  по  психолого-педагогическому  сопровождению 
студентов  в  создании  безопасной  образовательной  среды.  В  работе  раскрыты  цели  и 
задачи  социально-психологического  сопровождения  студентов.  Особое  внимание 
обращается  на  систему  работы  «колледж-студент-родитель».  Указывается  характер 
взаимодействия 
социально-психологической 
службы 
с 
преподавателями-
предметниками,  кураторами  групп,  родителями  и  студентами.  Проанализированы 
характерные  особенности  деятельности  социально-психологической  службы  в 
создании безопасной образовательной среды в колледже. 
 
Summary 
This article is devoted to the contents and activities of social and psychological service 
of Humanitarian college   named after  M. Zhumabayev  Petropavlovsk , North Kazakhstan on 
psychology  and  pedagogical  escort  of  students  in  creation  of  the  safe  educational 
environment. Purposes and tasks of socially - psychological escort of students are described in 
the  work. Special attention  is  paid  on system of work  «  college-student-parent». Nature of 
interaction  of  socially  psychological  service  with  teachers  -  subject  teachers,  curators  of 
groups, parents and students isspecified. Characteristics of activity of social and psychological 
service creation of the safe educational environment in college areanalyzed.  
 
Білім  беру  ортасының  әлеуметтік-психологиялық  сүйемелдеу  проблемасы 
студенттердің  денсаулығын  сақтап  бекіту,  білім  беру  мекемесінде  еңбек  ету  мен 
оқытудың  қауіпсіз  жағдайын  құру,  кемсітушіліктің  барлық  түрлерінен  сақтау 
мақсатында  әлеуметтік  ортаның  басқыншылығы  мен    психоэмоционалдық  мәдени 
қысымына  баламалы  таңдауы  болып  нәтижесінде  әлеуметтік  денсаулық  жағдайының 
күрт  тӛмендеуі.  Педагогикалық  тәжірибедегі  күйзеліс  жағдайы  санының  тӛмендеуінің 
маңызды  шарты  білім  беру  ортасының  қатысушыларының  ӛзара  әрекеттесуінде 
психологиялық қауіпсіздікті қамту.
 

79 
 
Білім беру ортасының қауіпсіздігіне негізгі қатер тӛндіретіндер: 
-
 
Білім беру ортасының субъектілерінің ӛзара әрекеттесу үрдісінде психологиялық 
зорлық 
-
 
Студенттің  ӛмірлік  дәрежесін  кемсітетін,  рухани  азап  шектіретін  физикалық, 
психикалық, рухани әсер ету 
-
 
Білім  беру  ұйымының  оқыту  ортасының  жоғары  маңыздылығын  студенттің 
қабылдамауы 
-
 
Білім  беру  ортасының  барлық  субъектілерінің  ӛзара  әрекеттесу  үрдісінің 
тұлғалық-сенімділік  қатынасы  мен  негізгі  мінездемелеріндегі  қанағаттанарлықтың 
жоқтығы 
-
 
Білім беру ұйымының педагогикалық қызметкерлерінің эмоционалдық әлсіреуі.  
Тақырыптың  ӛзектілігі  психологиялық  қауіпсіздік  жүйесінде  білім  беру 
әрекетінің  субъектілерінің  тұтынушылығы  мен  білім  беру  мекемесінің  студенттер 
арасындағы  ӛзара  әрекеттесу  барысындағы  психологиялық  шиеленістің  деңгейін 
тӛмендету  үшін  жағдайдың  жоқтығы  арасындағы  пайда  болатын  қарсыластықпен 
негізделеді,  осының  барлығы  әрине  қазіргі  қоғамда  бар.  Сондықтан  заманауи  білім 
беру тәжірибесі білім беру әрекетінің субъектілерінің ӛздігінше жүзеге асырылуы мен 
ӛз  бетінше  ӛзектенуін  қамтитын  психологиялық  қауіпсіз  білім  беру  ортасының 
құрылуына 
мұқтаж. 
Бұл  білім  беру  әрекеті  субъектілерінің  коммуникативтік  және  эмоционалдық 
ерекшеліктерінің  жеке  тұлғалық  кӛріністеріне  психологиялық  әсер  етуші  психолго-
педагогикалық сүйемелдеу қызметі құрылғанда ғана мүмкін болады. 
Білім  беру  саласының  әлеуметтік-психологиялық  қызметі  –  елдің  білім  беру 
саласының  тұтас  жүйесінің  бір  құрастырушы  компоненті.  Колледждің  әлеуметтік-
психологиялық  қызметінің  мақсаты  –  студенттердің  психикалық  және  психологиялық 
денсаулығын 
қамту. 
Психологиялық 
денсаулық 
психикалық 
денсаулықты 
болжамдайды,  ал  оның  негізін  студенттің  әр  бір  оқу  кезеңіндегі  толыққанды 
психикалық дамуы құрайды.  
Баланың  психологиялық  денсаулығына  қамқорлық  дегеніміз  ішкі  жан  дүниесіне 
кӛңіл  аударуды  білдіреді:  оның  сезімі  мен  уайымына,  құмарлығы  мен 
қызығушылығына,  қабілеті  мен  біліміне,  ӛзіне,  құрбыларына,  үлкендерге,  қоршаған 
ортаға,  айналасындағы  отбасылық  және  қоғамдық  жәйттарға,  жалпы  ӛмірге  деген 
қарым-қатынасына кӛңіл бӛлу.  
Колледждің  әлеуметтік-психологиялық  қызметінің  басты  міндеті  студенттердің 
барлық  оқу  кезеңінде  психологиялық  денсаулық  негізіндегі  рухани  жайлылығын, 
рухани дамуын қамтитын әлеуметтік-психологиялық жағдай құру. 
Колледждің әлеуметтік-психологиялық қызметінің нақты міндеттері: 
-
 
Әр  бір  жас,  жыныс  ерекшеліктерінің  даму  қорының  мүмкіндіктерін  жүзеге 
асыру 
-
 
Студенттердің  жеке  тұлғалық  ерекшеліктерін  дамыту  –  қызығушылықтары, 
қабілеттері, бейімділігі, сезімдері, құмарлығы және т.б. 
-
 
Ересектермен  құрбыларымен  тиімді  араласуды  ұйымдастырумен  анықталатын 
студенттердің тұлғалық дамуына жағымды жағдай құру 
-
 
Студенттер  мен  олардың  ата-аналарына,  топ  кураторлары  мен  пән 
оқытушыларына 
қажетті 
уақытта 
әлеуметтік-психологиялық 
қолдау 
мен 
психологиялық кӛмек кӛрсету.  
Колледждің  әлеуметтік-психологиялық  қызметінің  басты  мақсатқа  жетуінің 
негізгі  құралы  –  әр  бір  студенттің  жас  ерекшелігіне  сай  толыққанды  тірлігіне  жағдай 
жасап жағымды психолого-педагогикалық ережелерді сақтау. 
Білім  беру  үрдісінің  эмоционалды  аман-сау  ортасының  құрылуында  жетекші 
рольді  атқаратын  оқытушылар  мен  ата-аналар  екендігі  бәрімізге  мәлім.  Педагогтың 
жеке  тұлғалық  қасиеттері,  педагог  пен  ата-ананың  конструктивті  ӛзара  әрекеттесуі    - 

80 
 
жаңа  әлеуметтік  кеңістіктегі  қарым  қатынастың  жағымды  эмоционалдық  бейнесінің 
құрылуы  мен  дамуының  кепілі.  Бұл  жерде  педагог  пен  ата-ананың  серіктестігі  бір 
жағынан барлық қатысушылардың мазасыздану деңгейінің тӛмендеуін, екінші жағынан 
оқуға деген ынтасының ӛсуін қамтиды.  
Колледждегі  әлеуметтік-психологиялық  қызметтің  басым  бағыты  –  сапалы 
психолго-педагогикалық  және  медико-әлеуметтік  сүйемелдеу.  Сондықтан  психолого-
педагогикалық және медико-әлеуметтік сүйемелдеудің негізгі мақсаты – қауіпсіз білім 
беру ортасында барлық студенттердің тұлғалық  және кәсіби дамуына қолдау кӛрсету. 
Эмоционалды  жағымды  білім  беру  ортасының  барлық  қатысушыларында  студенттің 
жетекші  күші  болатын  жағымды  эмоциялар  пайда  болады,  олар  кейіннен  студенттің 
конструктивті,игі, коммуникативті тәртібін қалыптастырып, қоршаған ортасымен және 
олардың  субъектілерімен  ӛзара  әрекеттесу  модельдері  мен  жасампаз  және  тиімді 
тәсілдерді  таңдау  мүмкіндігін  қамтиды.  Сонымен  қатар  колледжде  эмоционалды 
жағымды  орта  құру  студенттер  үшін  оқу  барысындағы  қиындықтарға  тӛтеп  беруге, 
табысты  бейімделуіне,  денсаулығын  сақтап  оны  бекітуге,  ӛз  құқықтарын  қорғауға 
жәрдемдеседі.  Ал  ұстаздарға  –  эмоционалды  игілігін  сақтауға,  күйзеліске  қарсы 
тұрарлығын  сақтауға  және  кәсіби  қасиеттерін  толыққанды  жүзеге  асыруға  мүмкіндік 
береді. 
Әлеуметтік-психологиялық  қызметтің  сүйемелдеу  әрекетінің  жүзеге  асырылу 
барысында білім беру саясатының белгілі бір қағидалары орындалады: 
-
 
Әр студент пен оқытушы үшін ӛз қабілеттерін жүзеге асыру мүмкіндігін қамту 
-
 
Әр студент пен оқытушы үшін табысты жағдай қалыптастыру 
-
 
Білім берудің тұлғалық-бағдарлық және денсаулық сақтаулық технологияларын 
қолдану 
-
 
Студенттер  мен  оқытушылардың  жеке  психологиялық  ерекшеліктерінің 
негізінде әлеуметтік-психологиялық кӛмек жүйесін арнайы құрастыру 
-
 
Шығармашылық  топтардың  негізінде  оқытушылардың  кәсіби  құзыреттілігінің 
үздіксіз жетілдіру жүйесін дамыту 
-
 
Оқытушылар  арасында  эмоционалдық  жағдайының  тӛмендеуінің  алдын  алу 
және ескерту. 
Колледждің  білім  беру  кеңістігінің  айтарлықтай  ерекшеліктері  білім  беру 
құрылымын, 
оқу-тәрбие 
үрдісінің 
ұйымдастырылуын, 
медико-психолого-
педагогикалық  сүйемелдеуін  бейнелеп  тӛменде  аталған  жетекші  бағыттармен 
байланысты: 
-
 
Білім берудің жеке тұлғалық бағытын күшейту 
-
 
Білім берудің мазмұнын жаңарту 
-
 
Оқу-тәрбие үрдісінің психологиялық қамтылуын кеңейту 
-
 
Салауатты  ӛмір  салтын  әдетке  еңгізіп  студенттердің  денсаулығын  сақтау  мен 
бекітуге бағытталған колледж жұмысын жетілдіру 
-
 
Білім  берудің  түрлі  компоненттерімен  үйлестіріп  жанжақты  тараған  білімді 
ұсыну 
-
 
Студенттің  бейімделушілік  мүмкіндіктерін  күшейту  мақсатымен  жалпы  білім 
берудің қоғамдық мәдени бағытын ұсыну 
-
 
Студенттерге  арналған  медико-психолого-педагогикалық  жұмыс  кешенінің 
әрекетін және топ жетекшілері, пән оқытушылары, ата-аналарға арналған кәсіби кеңес 
берулерді ұйымдастырады. 
Эмоционалды  жағымды  білім  беру  ортасын  құруға  студентті  психолого-
педагогикалық  сүйемелдеу  жүйесі  тӛменде  аталатын  бағыттармен  қоса  қолдау 
кӛрсетеді: 
-
 
Жылышырайлылық атмосферасын құру 
-
 
Үрейленуін жоққа шығару 
-
 
Алдын ала баланың қасиеттерін жариялау 

81 
 
-
 
Жасырын нұсқаудың басымдылығы 
-
 
Студенттің жеке қасиеттерін қолдау 
-
 
Студенттің әр бір орындаған ісінің әр бір бӛлшегін жеке-жеке бағалау. 
Студенттерді  оқытуға  қауіпсіз  ортаны  құру  бойынша  әлеуметтік-психологиялық 
сүйемелдеудің білім беру үрдісін жүзеге асыру барысында келесі нәтижелерге де жету 
мүмкін: 
-
 
Зияткерлік қабілеттерін дамыту мен оқыту нәтижесін күшейту, 
-
 
Студенттердің  дене  бітімінің  және  психологиялық  денсаулығын  сақтау  және 
бекіту 
-
 
Студенттер  арасында  қоршаған  ортаға  деген  шығармашылық  қатынасын, 
жауапкершілік сезімін, табысты әрекет қабілетін, жалпы адами және ұлттық мәдениет 
құндылықтарының сақтауын бағдарлауды тәрбиелеу. 
Әлеуметтік-психологиялық сүйемелдеудің және соның барысында пайда болатын 
міндеттерге  жүгініп  білім  беру  ордасында  қауіпсіз  орта  құруға  әлеуметтік-
психологиялық қызмет жұмысының негізгі бағыттарын анықтауға болады: 
-
 
Барлық студенттерге қатысты жалпы дамытушылық жұмыс 
-
 
Оқуы  мен  дамуында  белгілі  бір  психологиялық  проблемалары  байқалған 
студенттермен  түзетушілік-дамытушылық  немесе  кеңес  беру  жұмысы  (топтық  және 
жеке тұлғалық жұмыс) 
-
 
Нақты студенттердің оқуы мен дамуы бойынша ұстаздар мен ата-аналарға кеңес 
беру 
-
 
Ұстаздар ұжымында әр бір оқытушылың жеке тұлғалық ерекшеліктерін зерттеу 
-
 
Анықталған  және  басым  проблемаларға  сай  педагогикалық  ұжым  мүшелеріне 
әлеуметтік-психологиялық кӛмек бағдарламасын ӛңдеу 
-
 
Әлеуметтік-диспетчерлік  әрекет  (қажетті  мамандармен  байланыс  құруға 
жәрдемдесу). 
Білім  беру  үрдісінде  қауіпсіз  әлеуметтік  ортаны  құру  студенттердің  ата-
аналарының  қатысуысыз  мүмкін  емес.  Колледж  ұжымы,  отбасы  және  тәрбиелеуші 
микроортаның  ӛкілдерінің  бірлескен  жұмысының  мақсаты  –  студенттің  оқуы  мен 
дамуына  үнемі  кӛңіл  аудару,  әр  бір  студенттің  отбасының  ерекшеліктері  мен 
мүмкіндіктерін  зерттеу,  баласын  тәрбиелеу  мен  онымен  қарым-қатынас  құруда 
қиындық туған жағдайда отбасына тәжірибелік кӛмек ұсыну. 
Колледжде  білім  берудің  қауіпсіз  ортасын  құру  барысында  әлеуметтік 
психологиялық  қызметтің  сүйемелдеу  әрекеті  әр-түрлі  әдістерді  қолдануды  кӛздейді, 
оның  ішінде  студенттердің  тұрғылықты  жеріне  барып  әлеуметтік-психологиялық, 
тұрмыстық  жағдайын  байқау,  ата-аналармен,  бірге  тұратын  туысқандарымен 
әңгімелесу,  кеңес  беру  күндерін  белгілеу.  Сонымен  қатар  ұжымдық  формалар  да 
қолданылады:  топтың  тақырыптық  сынып  сағаттары,  топ  студенттерінің  ата-аналар 
жиналысы,  колледждің  жалпы  ата-аналар  жиналысы,  ата-аналарға  арналған 
конференциялар. 
Студенттермен 
бірігіп 
ұйымдастырылатын 
тақырыптық 
конференциялар,  семинарлар,  дӛңгелек  үстелдер  және  пікірталастар.  Кӛрнекілік 
жұмыстармен  топқа  бекітілген  кабинеттерді,  тақырыптық  кӛрмелерді  ұйымдастыру 
және  т.б..  Колледждің  педагогикалық  ұжымымен  ата-аналар  жиналысында  ұстаздар 
алдына  қойылған  міндеттерді  шешу  және  тәрбие  үрдісінің  маңызды  сұрақтары 
бойынша ата-аналардың қоғамдық пікірлері ортаға салынады.  
Колледж  қабырғасында  қауіпсіз  психологиялық  ортаны  құру  жолындағы 
проблемаларды  талдау  заманға  сай  ұйымдастырылған  әлеуметтік-психологиялық 
қызметке жүктелген міндеттерді әсерлі шешуді талап етеді. Білім ордасы әр бір студент 
үшін оқытудың барлық  деңгейінде қолжетімді сапалы білім беруді  күшейтетін жайлы 
орта  болу  керек.  Сонымен  қатар  дәл  осы  білім  ордасы  ұстаз  үшін  де  кәсіби  және 
тұлғалық дамуына жағдай жасайтын ыңғайлы орта болу керек.  

82 
 
Қауіпсіз  білім  беру  ортасын  құруда  әлеуметтік-психологиялық  қызметтің 
жауапкершілігіне  білім  беру  сапасын  бағалаудағы  жаңа  жолдар  мен  заманауи  оқыту 
әдістерін жүйелендіру және еңгізу жүктеледі.  
 
Әдебиеттер тізімі 
1.
 
Сериков  В.В.  Ситуация  развития  личности  современного  студента. 
//Воспитательная среда вуза как фактор профессионального становления специалиста. 
Воронеж. - 2001 - с.20-23. 
2.
 
Сарсенова Ж.Н. Әлеуметтік жұмыс: Оқу құралы – Алматы, 2004ж 
3.
 
Жаназарова  З.Ж.  Отбасымен  әлеуметтік  жұмыс:  гуманитарлық  факультет 
студенттеріне арналған оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2003г.  
4.
 
Агафанов А.Н., Менлибаев К.Н. Жастармен әлеуметтік жұмыс: Оқу құралы – 
Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2003ж. 
5.
 
Турманова  Ж.Е.  Жасӛспірімдердің  девианттық  мінез-құлқы  және  аутогендік 
жаттығулар.  

жүктеу/скачать 1,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: