Сборник материалов VIІІ международной научной конференции студентов и молодых ученых «Наука и образование 2013»

 
250 
зор мҽртебе, ҥлкен қуаныш. Ал, елімізді дҧрыс жолға бағыттап, еліміздің мҥддесі ҥшін бар 
кҥш-жігерін аямайтын жан – Елбасымыз Н.Ҽ.Назарбаев.  
Қазақ  елі  басынан  не  кешпеді?!  Отарлау,  соғыс,  аштық...  Тізімді  жалғастырудың  ҿзі 
мҧң. Қазақ халқы қаншама  елі  ҥшін қасық  қанын аямаған, жанын пида еткен боздақтардан 
айырылды?!  Бірақ,  мойымады.  Сҧрапыл  жылдарды  артқа  тастап,  Қазақ  хандығы  дербес 
Қазақстан  атты  мемлекетке  айналды.  Конституцияда  кҿрсетілгендей,  Қазақстан 
демократиялық, зайырлы, қҧқықтық, ҽлеуметтік мемлекет ретінде тарих сахнасына орнықты. 
Осы жерде демократияны бҿліп кҿрсетіп, оның қыр-сырына тоқталсақ дейміз. 
 
Демократияға  қатысты  қазақ  ғалымдары  болсын,  шетел  ғалымдарының  да  пікірлері 
баршылық. Ой-пікірлерге тоқталмас бҧрын,  «демократия» сҿзіне анықтама бере кетуді жҿн 
кҿрдік.  
«Демократия»  грекше  «бостандық,  теңдік»  дегенді  білдірсе,  қоғамдық  басқару 
жҥйесінде «халық билігі» деген мағынада қолданылады екен. Бостандық деген – адам баласы 
тірлігінде  бостандықта  еркін  ҿмір  сҥруі  керек  дегенді  меңзесе,  теңдік  дегені  –  тіршілікке 
керекті  барлық  игіліктерді  тең пайдалану, лҽззаттану дегенді  білдіреді. Тҥсіндірме сҿздікте 
«демократияға»  мынадай  анықтама  берілген:  «демократия»  -  қоғ.-саяси.  Жоғары  ҿкімет 
билігі  халықтың  қолында  болатын  қоғамды,  мемлекеттік  билікті,  саяси  жҽне  ҽлеуметтік 
ҧйымдарды ҧдайы дамып, жетілдіріп отыруды ҧстанатын басқару формасы [1, 623 б.].  
«Демократия  дегеніміз  –  халық  билігі»  деген  еңбегінде  Ғ.Нҿкішҧлы  «демократияға» 
былайша  тҥсінік  береді:  «Демократия  деген  ҧғым  –  ата-ананың  мейірімімен  бірге  ҧрпақ 
санасына сінетін бостандық, теңдік ҧғымы. Ҿйткені, ата-ана мейірі ҧрпағын алаламайды, тең 
қҧқықты  бостандықта  ҿсіреді.  Бҧл  –  табиғат-ана  тарту  еткен  тіршілік  заңы.  Бҧл  заң  адам 
ҿміріндегі  тіршіліктің  мҥлтіксіз  қҧрметтелуіне,  бостандықтағы  адал  еңбекке,  айнымас 
адамгершілікке жетелейді. Ҿз иелігіндегі жеке меншік байлығын талан-таражға ҧшыратпай, 
ҿз игілігіне, қоғам мҥддесіне жарата білуге ҥйретеді» [2, 5 б.]. 
Демократияның  ерте  заманда  грек  елінде  қалыптасқанын  білеміз.  Ал,  оның  шығу 
тарихына  кім-кімнің  болса  да  бара  бермейтіні  анық.  Тарих  беттерін  парақтай  отырып, 
«демократияның»  қалай  пайда  болғаны  жҿнінде  қызықты  мҽліметті  аңғардық:  Ол  біздің 
заманымызға  дейінгі  5-ғасырдағы  қала-мемлекет  Афины.  Ҿзінің  ең  атақты  тҧрғыны 
Периклдың  атымен  аталған  Афины  қаласы  кейінгі  саясатшы-теоретиктер  мен  мемлекет 
қайраткерлеріне  шабыт  берген  сарқылмас  бҧлақ  болды.  Б.з.д.  6-5  ғасырларда  Афиныда 
орталық  саяси  мекеме  -  ҽдетте  5000-6000-ға  дейін  мҥшелерден  тҧратын  жҽне  ер  жеткен 
барлық азаматтарға есігі ашық Ассамблея болатын. (Оған ҽйелдер, қҧлдар жҽне бҿтен елдің 
адамдары кірмейтін). Ассамблея кез келген ішкі мҽселелерді ешқандай заң шектеуінсіз жай 
кҿпшілік  дауыспен  айыпкердің  кінҽсі  немесе  кінҽсіздігі  туралы  ҥкім  шығаратын.  Афины 
тҧрғындары  ҽрбір  азамат  ҥкімет  қызметін  істей  алатынына  кҥмҽн  келтірмейтін.  Сондықтан 
Ассамблея мҥшелері жеребе тастау арқылы таңдап алынатын. Шешім қабылдаудың салмағы 
тек  Ассамблея  мҥшелеріне  ғана  тҥсетін  еді.  Бҥгінде  халыққа  қызмет  етудің  мҧндай 
ауыртпалығын қазіргі адамдар кҿтере алмас. 
Міне, Афины мемлекетінде осылайша пайда болған «демократия» бҥкіл ҽлемге тараған 
болатын.  
Осыдан  227  жыл  бҧрын  Виргиния  штатының  заң  шығарушы  жиналысының 
депутатынан бастап, 1800-1808 жылдары АҚШ Президенті болған кездеріне дейін ҿзі жазған 
Тҽуелсіздік  декларациясының  негізгі  қағидалары  болып  саналатын:  халықтың  егемендігі, 
ҿзін-ҿзі  басқару  қҧқығы,  адамдардың  тумысынан  тең  қҧқықты  екені,  тағы  басқа  да 
қағидаларды жазып, іс жҥзіне асыра білген, есімі дҥние жҥзіне белгілі қоғам жҽне мемлекет 
қайраткері  –  Томас  Джефферсон  (1743-1826).  Т.Джефферсон  демократия  ҿз  еркімен  емес, 
оған жетуге қажырлы кҥрес, қажымас ынта-жігер, терең білім мен мол парасат қажет екенін, 
сонда  ғана  баянды  болатынын  ҥнемі  ескертіп  отырған.  Демократиялық  қоғам  ғылымы  мен 
мҽдениеті ҿркендеген тҽуелсіз елде орнатылуы мҥмкін. Осы қоғамды қалап алған Қазақстан 
Республикасы  тҽуелсіз  мемлекет  болғаннан  кейін,  тоталитарлық,  жеке  адамға  бағыну 
дҽуірінен қол ҥзіп, ҿркениетті елдер қатарына қосылған болатын. 

 
251 
Ҥш  ғасырға  жуық  Ресей  патшалығы  мен  Қызыл  империяның  тепкісінде  болған  қазақ 
халқы  «демократия»  деген  грек  сҿзін  естігені  болмаса,  оның  мазмҧнын,  негізгі  идеяларын, 
қағидаларын,  оны  іске  асыру  жолдарын  біле  бермейтін.  Сондықтан  осы  кезең  аралығында 
демократия  туралы  жалпылама  сҿздер  айтылғанымен,  ондай  қоғам  ерекшеліктер, 
басқалардан артықшылығы, адамдардың теңдігі мен бостандығы, кҿпшілік қолдауын тапқан 
шешімге  бағыну,  қарсыластардың  пікірлері  мен  ҧсыныстарын  тыңдай  білу  жҽне  қҧрметтеу 
сияқты  талаптар  туралы  сҿз  қозғалмаған  еді.  Алайда,  қараңғылықтан  кҿз  ашпаған  қазақ 
халқында демократия болған емес деген ой санамызда қалыптаспасын. Ата-баба заманынан-
ақ  демократияның  болғаны  тарихи  шындық.  Сҿзімізді  дҽлелдеу  ҥшін  философия 
ғылымдарының  докторы  Д.Раевтың  пікіріне  зер  салсақ:  «Жалпы  қазақтың  болмысы 
демократ.  Ҿйткені,  қазақ  кісілік  пен  адамдық,  адамгершілік  пен  ынсап,  адами  мінез  бен 
имандылық,  сҽйкес  келмеген  жағдайда  шындықты  шырылдап  айтқан  халықтың  бірі. 
Тарихтан  бізге  жеткені,  қай  заманда  да  ханның  қасында  оның  ақылшылары  –  билер  мен 
шешендер  жҥрген.  Олар  хан  мен  қара  халық  арасындағы  байланыстың  ақ-қарасы  мен  оң-
терісін  анықтап,  ҽрдайым  ҽділ  пікірін  айтып,  шындыққа  жҥгініп  отырғаны  белгілі.  Демек, 
демократия біздің халықтың бойына туа біткен асыл қасиеттердің бірі деуге толық негіз бар. 
Қазақта:  «Хан  бҧзылса  кім  тҥзейді,  қара  бҧзылса  кім  тҥзейді»,  -  деген  сҿзге:  «Хан  бҧзылса 
қара тҥзейді, қара бҧзылса хан тҥзейді»,  - деген жауап бар. Осының ҿзінен-ақ о замандарда 
қазақ даласында демократияның салтанат қҧрғандығын аңғаруға болады» [3, 4 б.].  
Қазақ  қоғамының  кҿшпенділер  ҿркениетінде  ертеден-ақ  қоғам  қозғалысында  басты 
тҧлға адам деп танылған. Сондықтан адамдардың негізгі тіршілік кепілі болған жеке меншік 
иелігіндегі  бостандық,  теңдік  қҧрметтелумен  ҧрпақтан  ҧрпаққа  жалғасқан  айнымас  заң 
болып келген.  
Халық  ҿмірінде  қалыптасқан  ізгілік  пен  қайырымдылық  аясында  кеңпейілділікке, 
мейірбандыққа,  бауырмалдылыққа,  бҿленген  мінез-қҧлықтар  психологиясы  демократиялық 
ҿркениет ҥшін ҿшпес дҽстҥрге, ҧрпақтың айнымас мҧрасына айналды. Қандастық, руластық, 
жерлестік  намысты  қоздыратын  жігерімен  бірлесіп,  бір  жағадан  бас,  бір  жеңнен  қол 
шығарысып,  жауға  алдырмады.  Ағайын  арасындағы  қайшылықтар  туыстық-жекжаттық 
байланыстар  парасатымен  шешіліп  отырды.  Жетім-жесірлерге,  апатқа  ҧшырағандарға 
кҿмектесуде  туыстықпен  ҥндескен  ағайын  берекесі  қалыптасқан-ды.  Бҧның  барлығы  қоғам 
қозғалысындағы адам тіршілігінің демократиясы болатын. 
Жер  дауы,  жесір  дауы,  қҧн  дауы  сияқты  даулар  ел  намысымен  ҧласып,  шиеленіскен 
қатал  дауларға  айланып  кететін.  Кісі  ҿлімінде  «қанға-қан,  жанға  -  жан»  ҧранымен 
шиеленіскенде  ауызы  дуалы  ел  ақсақалдарының  берекеге  шақырған  толғамы  мен  ҽділ 
билердің  ҧйғарымы  бойынша  тоғыздатып  айып  салу,  қомақты  қҧнды  тҿлетумен  бітімге 
келтіріп, қылмыскердің бас бостандығы қорғалып қалатын. Ердің қҧны мың қой немесе екі 
жҥз  жылқы,  не  жҥз  тҥйе  тҿлетумен  бітетін.  Бітім  серті  де  кек  туғызбау  шартымен  ағайын 
татулығын сақтап отыратын. Мҧндай серттесу бостандық пен теңдікті қҧрметтеуден туылған 
демократиялық  дҽстҥр  еді.  Кҿшпенділер  ҿркениетінде  кіндік  қаны  тамған  ана  топырағына 
иелік  демократиясы  айрықша  дҽріптеліп  келді.  Жер  ана  мен  туған  ананы  қҧрметтеу  серт 
болып,  халықтық  тҽлім-тҽрбиемен  ҧштасып  қалыптасты.  Сондықтан  мҧндай  серттен 
айнымаған  қазақ  халқы  кең  байтақ  ата  мекендерін  қорғау  ҥшін  кҥресін  ҥздіксіз  жҥргізіп 
отырды. 
Кҿп  жылғы  отарлау  саясаты,  орыстандыру  саясаты  қазақ  еліне  ҿз  дербестігін, 
бостандығы жолында қамал болып қалыптасып, демократиялық дамуына ҿз кесірін тигізбей 
қоймады. Ҥш ғасыр бойы Ресей мен Қытайдың отарлауында ҿмір сҥріп келген қазақ халқына 
отарлық езгі ҧрпақтың табиғи ҿсіміне зиян келтірді. Қазақ халқының демократиялық қоғамға 
айналуына  тежеу  болды.  Осы  жерде  демократиялық  қоғамның  негізгі  идеялары  мен 
талаптарына тоқтала кетуді жҿн санадық:  
1. Адамдар тумысынан тең қҧқықты. Демократиялық қоғам адамдардың тумысынан 
қҧқықтары бірдей, олардың ҿмір сҥруге, тҽуелсіз жҽне бақытты болуға ҧмтылуға қҧқықтары 

 
252 
бар екенін мойындайды жҽне қҧрметтейді. Олардың тҥріне, тҥсіне, ҧлтына, жынысына қарап 
бҿлмейді, қорламайды, кемсінбейді, бҽрін де тең кҿреді [4, 2б.]. 
Қазақ  елі  бодандықта  болған  шақта  бҧл  қағидалар  ҿрескел  бҧзылған  болатын.  Қазақ 
ССР-і  қуыршақ  мемлекет  есебінде  оның  конституциясында    халықтар  теңдігі  мен 
бостандығы туралы талай жақсы сҿздер жазылғанымен, іс жҥзінде жағдай басқаша болғаны 
белгілі.  Отаршылдар  қазақтарды  ҥнемі  қорлап,  ҿздерінен  кем  санап,  сауатсыз,  салауатсыз, 
артта қалған, тағы жабайы халық етіп кҿрсетуге тырысты.  
2.  Заңды  орындау  парыз.  Демократиялық  қоғамда  кҿпшіліктің  қолдауын  тапқан 
шешім – Заң болып бекиді де, оны орындау, сыйлау, қҧрметтеу ҥкімет орындарының, барлық 
азаматтардың  борышы  болып  саналады.  Демократиялы  жолмен  қабылданған  заңдарды 
орындалмағаны, бҧзғаны ҥшін кінҽлі басшыларды, жеке азаматтарды жауапқа тарту барлық 
елдерде  қалыптасқан  жағдай,  ешкімнің  наразылығын  тудырмайды.  Заң  алдында  бҽрінің 
жауапкершілігі бірдей. Заңның мҥлтіксіз орындалуын ҥкімет қҧрған орындар мен мекемелер 
ҥнемі  қадағалап  отыруы  тиіс.  Басқару  жҥйелері  елді  заңды  орындауға,  беделін  тҥсірмеуге, 
жҽне сыйлауға ҥйретулері жҽне тҽрбиелеуі қажет [5, 2 б.]. 
Кешегі Кеңестер Одағы қазақтарды орыстандыру саясатын жҥргізіп, жазуымызды орыс 
ҽрпіне  кҿшіріп,  1940  жылдан  кейін  оқығандарды  ҿз  тарихын  білмейтін,  араб,  латын 
ҽріптерімен  жазылған  тарихи,  мҽдени,  ҽдеби  мҧраларды,  қҧжаттарды  оқи  алмайтын  етті. 
Қазақ мектептерін жауып, ана тілінде білім алуға тосқауыл қойып, барлық қазақты орысша 
сҿйлеуге  мҽжбҥрледі.  Осының  бҽрі  қазақ  тілін  кемсіту,  істен  шығару  ҥшін  жасалып, 
демократиялық қоғам қағидаларына қайшы келді. 
3.  Адам  қҧқығы  жҽне  ҥкімет.  Демократиялық  қоғам  адамдардың  жеке  басының 
бостандығын,  ойларын,  пікірлерін  ауызша  немесе  жазбаша  айтуға,  ашық  пікір  таластыруға 
қҧқықтары бар екенін мойындайды жҽне қҧрметтейді. Ал ҥкімет болса, қай қоғамда болсын 
(капиталистік, социалистік, монархиялық), адамның қҧқығына қол сҧғуға қҧштар, жеке бас 
бостандығын  шектеуге,  ашық  пікір  айтуға  ҥнемі  кедергі  жасауға  тырысып  бағады. 
Демократиялық қоғамға кҿшкен елдің бҽрі ең алдымен ҥкіметтің осы қҧқыққа қол сҧқпауын 
шешіп алады. Ол ҥшін қажетті Заңдар қабылдап, ҥкіметтен осы Заңдарды орындауды талап 
етеді  жҽне  кҿпшіліктің  қатаң  бақылауына  алады.  Осыған  байланысты  Т.Джефферсон: 
«Адамдар  дҥниеге  келгенде  арқаларында  байлаулы  ерлері,  ал  олардың  арқасына  мініп 
жҥргілері келетін, қҧдайдың рахымымен ҿздерін ерекше туғандар  санайтындардың етігінде 
ҿкше темірлері болмайды», - деп кҿрсеткен болатын [6, 2 б.]. 
Т.Джефферсонның  сҿзін  тҥйіндей  келсек:  бай,  қалталы  адамдар,  ҥкімет  билігіне  қол 
жеткендер  ҿздерін  ерекше  туғандар  деп  санап,  ақшасы  да,  билігі  де  жоқ  адамдарға 
дегендерін  істетіп,  айтқаннан  шықпайтын,  ерттеулі  ат  деп  есептеуге,  олардың  жҥріс-
тҧрысына шек қойып, ҽркімнің ҿмір сҥру, жеке бас бостандығына қол сҧғуға еш қҧқықтары 
жоқ. 
4.  Қоғам  жҽне  баспасҿз.  Демократиялық  қоғамда  болып  жатқан  ҿзгерістер  мен 
жаңалықтар  жан-жақты  жҽне  толығынан  хабарланып  отыруы  шарт.  Осы  хабарларды 
тарататын  бҧқаралық  ақпарат  қҧралдары  тҽуелсіз,  шыншыл  жҽне  ҽділ  болуы  негізгі 
талаптардың бірі болып саналады [7, 2 б.]. 
Демократиялық  қоғам  осы  қағидаларды  бҧзбай,  бҿлшектемей  ҧстанып  отырса  ғана 
«мемлекет» деген атқа лайық бола алады.  
«Демократия  белгілі  бір  қағида  мен  ережелердің  жиынтығына  бағынуы  тиіс»,  -  дейді  
философия  ғылымдарының  докторы  Д.Раев.  «Бҧрын  қазақ  даласында  адамдар  дҽстҥрден 
қорыққан, оны сақтаған. Мысалы, ешкім некесіз, жеті атаға толмайынша ҥйленбеген, ҿзгенің 
ала  жібін  аттамаған,  азан  шақырмайынша  ат  қоймаған,  тағы  басқа  толып  жатқан 
дҽстҥрлерден аттамаған. Осы тҧрғыда Конфуцийдің «Дҽстҥр – заң болуы керек» деген ілімі 
бар.  Мен  мҧнымен  келісемін.  Ҿйткені,  қаншама  ғасырдан  бері  ҧлттық  дҽстҥр  бҥкіл  қазақ 
даласындағы  демократияны  реттеп  отыратын  қҧзырлы  қҧжат  болып  келді»  [3,  4  б.],  -  дей 
келіп,  ғалым  Д.Раев  осы  кҥнгі  демократияға  кҿңілі  толмайтынын  аңғартады.  Шынында  да, 
бҥгінде бҽріміз заңға бағынамыз. Ал, Заң болса кҥн сайын ҿзгерісте.  

 
253 
Тоқсан ауыз сҿздің тобықтай тҥйініне келсек, қазақ халқы ҥшін «демократия» жат ҧғым 
емес.  Ол  қазақ  даласында  бҧрын  болған,  бҥгін  де  жалғасын  табуда.  Біз  –  тҽуелсіз  елміз, 
демократияны ҧстанған мемлекетпіз. Жаспыз. Небҽрі 21 жылды артқа тастап, экономикалық, 
саяси  тҧрғыдан  болсын  біршама  жетістіктерге  жетіп,  даму  ҥстіндеміз.  Кешегі  Ахмет, 
Міржақып  бабаларымыз  маса  секілді  ызыңдап  ҿтіп,  «Оян,  қазақ!»  деп  оятып, 
Сҧлтанмахмҧттай  қараңғы  қазақ  кҿгіне,  ҿрмелеп  шығып  КҤН  болған  елдің  ҧрпағымыз. 
Сондықтан  да  аталарымыз  аңсаған  кҥнге  жетіп,  теңдік  туын  қолымызға  ҧстап  тҧрып,  осы 
қасиетімізді  сақтап,  қҧрметтеп  ҿтейік!  Демократияның  бізге  оңайлықпен  келмегенін 
ҧмытпайық! 
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 
 
1. Қазақ ҽдеби тілінің сҿздігі. Он бес томдық. IV том. Б-Д. Алматы, 2007. – 752 б. 
2. Ғ.Нҿкішҧлы. Демократия дегеніміз – халық билігі. Алматы: «Толғанай Т», 2000. – 39 б. 
3. Демократия қазақтарда бҧрын болған ба?//Жетісу/ - №42(17455), 2 сҽуір 2011. 
4. Демократия туралы не білеміз?// Ғ.Сағымбаев// Тҥркістан/ - №11(194), 18-24 наурыз 1998. 
5. Демократия туралы не білеміз?// Ғ.Сағымбаев// Тҥркістан/ - №12(195), 25-31 наурыз 1998. 
6. Демократия туралы не білеміз?// Ғ.Сағымбаев// Тҥркістан/ - №13(196), 1-7 кҿкек 1998. 
7. Демократия туралы не білеміз?// Ғ.Сағымбаев// Тҥркістан/ - №14(197), 8-14 кҿкек 1998. 
 
 
 
УДК 654.198 
 
ПРОБЛЕМЫ СОЗДАНИЯ ТЕЛЕРАДИОВЕЩАТЕЛЬНЫХ ПРОГРАММ, 
НАПРАВЛЕННЫХ НА РАЗВИТИЕ ТУРИЗМА КОСТАНАЙСКОГО РЕГИОНА. 
 
Моденко Е.В., 
katerina-modenko@mail.ru
 
Костанайский государственный педагогический институт, Костанай 
 Научный руководитель - к.п.н. Н.А. Огиенко  
  
Современная 
наука 
интенсивно 
исследует 
трансформации 
стремительно 
развивающихся  масштабных  информационных  процессов  в  мире,  переживающем 
радикальные 
глобальные 
перемены. 
Существенные 
изменения 
претерпевает 
функционирование  новейших  технологий  средств  массовой  информации.  Долгие  годы 
телевизионное вещание во многих странах было прерогативой государства и не выходило за 
рамки  его  собственной  границы.  Освоение  телерадиовещательных  коммуникации  на 
современном  этапе  позволяет  многим  национальным  телекомпаниям  передавать  свои 
телерадиовещательные  программы  на  большие  расстояния.  Современная  журналистика 
располагает всеми возможностями для быстрого прямого включения и передачи материалов 
из любой точки земного шара при любых погодных условиях.  
Важным 
преимуществом 
телевидения 
является 
возможность 
оперативно 
обрабатывать пакет огромной и разнообразной информации и в максимально короткие сроки 
распространять  ее  по  всему  миру.  Сейчас  СМИ  уже  не  играют  роль  лишь  источника 
информации.  Сейчас  средства  массовой  информации  -  это  мощнейший  инструмент 
воздействия на личность и общество. СМИ способны не только формировать наше мнение, 
видение  того  или  иного  события,  но  и  управлять  нашей  психикой  и  массовыми 
настроениями.  Особенно  значимо  влияние  средств  массовой  информации  на  общество  в 
контексте туристской деятельности [1].  
 
Современный  туризм  является  интенсивно  развивающимся  социальным  феноменом, 
актуальной 
сферой 
человеческой 
деятельности, 
образования, 
потребления, 
времяпрепровождения, обусловленной системой взаимодействия человека с миром. Туризм 

 
254 
активно  взаимодействует  со  сферами  культуры,  образования,  досуга,  СМИ.  Естественная 
приверженность людей к культуре, тяга к познанию, желание путешествовать и качественно 
организовывать  свой  отдых  -  являются  предпосылками  возникновения  и  развития 
тематических телерадиовещательных программ о туризме, способных играть одну из важных 
ролей в развитии туристских рекреационных регионов за счет способности главным образом 
влиять на выбор места отдыха, оздоровления и развлечений. 
Актуальность  нашей  работы  заключается  в  отсутствии  целостного  анализа 
существующих  проблем,  возникающих  при  создании  качественных  видеосюжетов  и 
телерадиовещательных программ, направленных на развитие и рекламирование туризма как 
Костанайского региона, так и Казахстана в целом. 
Современные  СМИ,  развивающиеся  в  условиях  информационного  рынка,  тесно 
связаны с различными отраслями деловой деятельности, включая индустрию туризма. СМИ 
так  или  иначе  влияют  на  развитие  внутреннего  и  въездного  туризма,  всѐ  чаще  выступая  в 
роли  эффективного  стимула  потребительской  активности  граждан  в  этих  областях 
туристского  бизнеса.  При  этом  характер  стимула,  производимого  средствами  массовой 
информации,  определяется  нацеленностью  различных  публикаций  на  достижение 
определѐнного 
результата, 
а 
также 
их 
содержательными 
характеристиками. 
Информационные  материалы  о  туризме  прежде  всего  направлены  на  освещение  таких  тем 
как: обучение местного населения искусству общения с туристами и наоборот, расширение 
представлений  людей  о  быте,  культуре  и  истории  других  народов  мира.  Все  это  может 
положительно  отразиться  как  на  развитии  рынка  местного  народного  промысла,  так  и  на 
улучшении  инфраструктуры  городов  –  туристских  центров.  Существенные  сдвиги  в 
расширении и укреплении историко-культурного (межцивилизационного) туризма на основе 
содружества  СМИ,  бизнеса  и  государства  наблюдаются  во  многих  странах.  В  целом 
перспектива  дальнейшего  развития  международной  туристской  индустрии  в  XXI  веке, 
несомненно, будет связана с консолидацией усилий основных ее субъектов  — государства, 
бизнеса, средств массовой информации, в том числе телевидения.  
Используя  силу  такого  влияния,  туризм  может  развиваться  стремительнее. 
Необходимость  и  неизбежность  использования  средств  массовой  информации  в  развитии 
туристкой  деятельности  актуализирует  проблему  исследования  всех  способов  воздействия 
источников  информации  на  массовое  сознание.  Н.С.  Леонов  справедливо  отмечает: 
«Информация  стала  инструментом  власти.  Когда  была  обнаружена  восприимчивость 
человеческой  психики  к  внушению,  информация  в  форме  пропаганды  и  агитации  стала 
главным  рычагом  управления  людьми.  Она  постепенно  заменила  собой  грубую  силу, 
насилие,  которое  долгое  время  считалось  единственными  непременным  орудием 
управления» [2, стр.107]. 
Таким  образом,  учитывая  все  преимущества  СМИ  и  их  вспомогательных 
компонентов, можно сказать, что   главная роль  средств массовой информации  в развитии 
туристских  рекреационных  регионов  заключается  в  возможности    влиять  на  общественное 
мнение  людей  при  выборе  мест  отдыха,  оздоровления  и  развлечений  по  средствам 
специфики 
работы 
журналистов, 
пишущих 
о 
туризме 
и 
транслирования 
телерадиовещательных  программ  про  туризм,    при  грамотном  подходе  к  организации 
рекламно-информационной,  просветительской  поддержки  и  налаживанию  обратной  связи 
посредством  «новых  медиа».  Что  касается  значения  СМИ  для  туристского  мира,  то  оно 
заключается в: 
 
повышении экономического состояния региона; 
 
привлечении инвестиций; 
 
увеличении рабочих мест; 
 
повышении  физической  активности  детей  в  результате  занятий  детско-юношеским 
туризмом;  
 
повышении  уровня  ЗОЖ  по  средствам  информационно-рекламных  кампаний 
спортивных и активных видов туризма; 

 
255 
 
возможности  нормального  функционирования  производства,  обращении  товаров  и 
услуг; 
 
возможности  доведения  до  каждого  члена  общества  информации  о  туристской 
отрасли и системе туристского бизнеса.  
СМИ для туристской отрасли это мощный аппарат, с помощью которого достигаются 
цели  и  решаются  задачи  туристского  мира.  Именно  поэтому  ЮНВТО  уделяется  особое 
внимание  процессам  взаимодействия  СМИ  и  туристской  отрасли,    результатами  которых 
могут являться положительные  воздействия СМИ на развитие туризма. 
 Так  на  конференции,  проводившейся  под  эгидой  ЮНВТО  и  в  сотрудничестве  с 
правительством     Республики Хорватии, через Министерство туризма, и названная: «Туризм 
в заголовках», была направлена на повышение статуса туризма в повестке дня СМИ (Загреб, 
Хорватия,  12-13  сентября  2011  г.).  Проанализировав  итоги  конференции,  мы  пришли  к 
выводам: 
 
туризм,  учитывая  всю  его  многосторонность  направлений  и  экономической 
значимости  для  развития  стран,  заслуживает  соответствующего  уровня  признания  в 
СМИ; 
 
необходимо    при  освещении  туризма  средствам  массовой  информации    уделить 
внимания  на  способность  сектора  обеспечивать  подготовку  кадров,  доходы  и  рост 
местных экономик, особенно в развивающихся странах; 
 
более  широкое  освещение  в  СМИ  информации  о  туризме  позволит  улучшить 
понимание  и  поспособствует  поддержке  сектора  со  стороны  политиков,  и  делового 
мира.  По  словам  участников  конференции:  «Эта  поддержка  трансформируется  в 
политическое  признание  и  государственную  политику,  которая  может  полностью 
задействовать  потенциал  туризма  для  обеспечения  экономического  роста,  создания 
рабочих мест и достижения устойчивого развития [3] . 
 
требуется  установить  прочные  рабочие  партнерские  отношения  между  туристским 
сообществом  и  СМИ,  с  целью  поддержания,  усиления  туристского  сектора  и 
максимального его вклада в достижение глобального процветания и благосостояния. 
Одной  из  основных  целей  «Загребской  декларации  о  позиционировании  туризма  в 
СМИ»  является  пропагандирование  через  СМИ  общей  ценности  туризма,  выходящей  за 
пределы сектора туризма, среди делового сообщества и широкой общественности. Такую же 
цель  необходимо  поставить  и  для  туристских  предприятий  и  организаций  Костанайского 
региона, и тем самым дать возможность Костанайскому туризму выйти на новый уровень и 
сделать шаг вперед, так как всѐ необходимое для решения поставленной цели существует. 
 Костанайский  регион  по  праву  можно  назвать  центром  ведущий  к  большому 
телевидению.  По  словам  главного  инженера  областной  дирекции  радиовещания  (ОДРТ) 
Александра  Ивановича  Цилицкого  (выпустившего  книгу  к  пятидесятилетию  костанайского 
телевидения  «50  лет  костанайского  телевидения»),  костанайский  телецентр  действительно 
сыграл  значимую  роль  в  истории  казахстанского  ТВ.  Именно  через  Костанай  «пробивали» 
радиорелейную линию Челябинск – Костанай, по которой московские программы доходили 
до  остальных  городов  Казахстана.  По  мнению  Цилицкого  А.И.,  это  значимое  событие  в 
жизни  Костанайского  телерадиовещания,  которое  дало  сильный  толчок  к  развитию 
собственного местного телевидения [4].  

 
256 

жүктеу/скачать 3,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: