Сборник трудов международной научно-практической конференции «Современные экономические проблемы в области финансов, учета, управления и туризма»

42

 

 

мемлекеттің  3000  тұрғыны)  көрсеткендей,  сұрастырылған  адамдардың  60-63 

пайызы Қазақстанның табиғатына, 45 пайызы далалық сафариге қызығушылық 

білдірді.  Сонымен  қатар  шетел  туристеріне  Каспий  теңізінің  жағалаулары  да 

өте  аттрактивті  көрінеді.Кендірліде  суға  түсетін  маусым  жарты  жылға  дейін 

болады.  

Тарихқа жүгінсек, алғаш рет осы жерді 1714 жылы А.Бекович-Черкасский 

деген географ картаға түсіріпті. 1873 жылдары орыс әскері Хиуа жорығын осы 

жерден бастаған екен. Мұнда сол замандарда Форт-Александров – Красноводск 

аралық  байланыс  бекеті  салынып,  балықшы  ауылдары  қоныс  тепкен  екен. 

Қазан  төңкерісінен  кейін  әуелі  артель,  соңынан  ұжымшар  құрылып,  еңбек 

көрігі  қызған  жер  болған.  Алайда  өлкеде  өндіріс  ошақтары  ашы­луына  орай 

кейінгі  жылдары  олар  тарап  кетеді.  Мұнайлы  өлке  «қара  алтын»  өндіре 

бастағанда 1970 жылдары Кендірліге демалыс, сауықтыру ошақтары салынады. 

Елбасының  қолдауымен  Маңғыстауда  инвестициялық  ірі  жобалар  ұзақ 

мерзімді  «Жер-Теңіз-Аспан»  ықпалдастырылған  бағдарламасына  біріктіріліп, 

жүйелі түрде жүзеге аса бастады. Солардың арасында өндірісті өлке үшін ғана 

емес  еліміздің  атағын  аспандата  түсетіндей  «Кереметтей  Кендірлі»  демалыс 

аймағындағы  халықаралық  стандарттарға  сай  салынатын  ондаған  құрылыс 

нысандары да бар. 

Табиғаты  әсем,  құмы  таза,  суы  мөлдір  шығанақта  1975-1976  жылдары 

әуелі  мұнайшылар  балалары  үшін  демалыс  орындары,  одан  соң  Жаңаөзен 

мұнайшылары  үшін  демалыс  орындарын  салу  қолға  алынған.  Соған  орай 

Жаңаөзен  қаласынан  65  шақырым  жердегі  Кендірліге  асфальт  жол,  жоғары 

кернеулі  электр  желісі,  су  құбыры  тартылып,  көркі  көз  тартарлық  демалыс 

үйлері  салынып,  нағыз  жайлы  демалыс  орнына  айнала  бастады.  Өзінің 

республикамыздағы теңіз жағасындағы бірден бір келешегі зор туристік кешен 

болатындығын  дәлелдей  түсті.  Елбасы  Нұрсұлтан  Назарбаев  соңғы  жылдары 

осы  жерде  Ресей,  Орталық  Азия  мемлекеттері  президенттерінің  басқосуларын 

және Шет ел инвесторлары кеңесінің жиынын өткізді.  

Үкіметтің  2014  жылғы  19  мамырдағы  №508  қаулысымен  бекітілген, 

Қазақстан  Республикасында  туристік  саланы  дамытудың  2020  жылға  дейінгі 

тұжырымдамасына  сәйкес  республикада  Астана,  Алматы,  Шығыс  Қазақстан, 

Оңтүстік  Қазақстан  және  Батыс  Қазақстан  туристік  кластерлері  құрылған 

болатын. Соңғы кластерге қарайтын Маңғыстау облысы халықаралық деңгейде 

туристік ұсынысты дамыту үшін үздік табиғи және мәдени қызығушылықтарға 

ие. Еліміздің және шетел тұтынушыларының сұранымдарын талдай келе, теңіз 

жағажайы  туризміне,  теңіз  бойынша  круизге,  Маңғыстау  өңірі  бойынша 

турларға  және  Ақтау  қаласының  тұрақты  дамуына  байланысты  бизнес 

туризміне  қызығушылық  байқалды.  Демек,  Қазақ  шығанағында  халықаралық 

деңгейде  бәсекеге  қабілетті  жағажай  бағытын  құру  туризм  саласының  басым 

бағыттарының бірі болды. Каспий теңізі аумағында демалыс аймағын ашудың 

қолайлы  жағдайының  бірі  теңіз  төңірегінде  бәсекелестердің  жоқтығы. 

Бәсекелестік  болған  жақсы,  одан  қашпаймыз,  әйтсе  де  Каспий  аумағында 

баламасы жоқ бірегей болғанға не жетсін. Қазіргі таңда жобаны жүзеге асыруға 

43

 

 

бөлінген  1700  га  көлеміндегі  жер  телімі  қандай  да  бір  құрылыстан  бос  және 

мемлекеттің меншігінде.  

Өңірде  Кендірлі  курортты  аймағын  дамыту  бойынша  отандық,  шетелдік 

инвесторларды  тарту  жұмыстары  жүруде.  «Самұрық-Қазына»  жылжымайтын 

мүлік қоры» АҚ және «RIXOS» компаниясы тобының арасында төрт және бес 

жұлдызды  1500  орындық  екі  қонақүй,  көңіл  көтеру  орталығы  құрылыстарын 

салу  туралы  келісімге  қол  қойылды.  Аталмыш  аймақты  электр  қуатымен 

қамтамасыз ету, газбен қамту және автомобиль жолдарының құрылысы сынды 

сыртқы  инженерлік  инфрақұрылымның  құрылыс  жұмыстары  жүруде.  Өткен 

жылдың  соңында  «Окарем-Бейнеу»  магистральды  газ  құбырынан  және 

автоматты  газ  тарату  жүйесінің  құрылысы  аяқталды.  Биыл  бұл  бағыттағы 

жұмыстар  жалғасын  табады,  трансформаторлық  қуаты  күшті  жаңа  кіші 

стансаның  құрылысын  бастау,  сумен  қамтамасыз  ету,  жолдардың  құрылысын 

салу  жұмыстары  тұр.  «CITIC  тобы»  қытайлық  компаниямен  Кендірлі 

әуежайының құрылысын салу жөнінде келіссөздер жүруде.  

Аталған  жобаларды  жүзеге  асыру  туризмді  дамытудың  негізгі  тірек 

нүктесі  болып  табылады,  сондай-ақ,  курорт  маңына  қонақүй,  көлік,  сауда 

нысандары,  мәдени-сауық  мекемелерін  шоғырландырып,  байланыс,  жолдар, 

т.б.  инфрақұрылымның  дамуына  негіз  болмақ.  –  Көрікті  жер,  жайлы  орында 

демалу жас таңдамайды.       

Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  Үкіметтің  2014  жылғы  14  ақпандағы  кеңейтілген 

мәжілісінде  Қазақстанда  туризмді  дамыту,  оның  ішінде  Каспий  теңізі 

жағалауында  Маңғыстау  облысындағы  «Кендірлі»  курортының  құрылысын 

жалғастыру  және  дамытуда  жұмыстар  жасау,  қазақстандықтар  үшін,  олардың 

балалар үшін туризмді дамыту қажеттігі туралы атап өткен болатын.  

Кендірлі аймағынан туризм басқармасы үшін балалардың денешынықтыру 

және  сауықтыру  кешенінің  құрылысын  салуға  2  га  жер  телімі  бөлінді.  Осы 

жерде спорт инфрақұрылымын дамыту, балалардың толыққанды демалып, сол 

арқылы  денсаулығын  нығайтуына  жағдайлар  жасауды  көздеп  отырмыз.  Бұл 

шаруалар  өңірде  балалар  туризмін  дамытуға  серпіліс  береді  деп  күтіледі. 

Былтырғы жазғы маусымда Маңғыстау облысы аумағында жазғы балалар мен 

жасөспірімдер  демалысын  ұйымдастыру  бойынша  6  балалар-сауықтыру 

лагерьлері  жұмыс  жасады.  Маңғыстау  облысы  білім  басқармасының 

қарамағындағы  «Ақбөбек»,  «Алау»,  «Волна»,  «Фламинго»,  «Шағала»,  жыл 

бойы  жұмыс  жасайтын  «Балдәурен»  балалар-сауықтыру  лагері  және  Кендірлі 

аумағында орналасқан «ҚазМұнайГаз» АҚ-тың ведомстволық бағынысындағы 

«Ақбөбек» балалар-сауықтыру лагерьлері болды.  

Өңірде  ішкі  туризмді,  балалар  мен  жасөспірімдер  туризмін,  өңірдің 

инфрақұрылымын дамыту, оның ішінде туристік нысандарды, оларға апаратын 

жолдарды  жақсарту  және  жаңғырту  –  басым  бағыттардың  бірі.  Қазақстанның 

тарихи-сәулет  мұраларының  70  пайызы  орналасқан  Маңғыстауда  11  мың 

тарихи ескерткіштер шоғырланған. Бекет ата, Шопан ата, Сұлтан ене жерасты 

мешіттері, теңіз деңгейінен 132 метр төмен орналасқан туристік керемет ресурс 

–  Қарақия  ойпаты,  Саура,  Тамшалы  шатқалдары,  Шерқала,  Айрақты  таулары 

туристер үшін қызғылықты көріністер болары анық.  

44

 

 

Жалпы,  өндірістік  филиал  мұнайшылардың  денсаулығын  нығайту 

мақсатындағы  жұмыстарды  тоқтатқан  емес.  Алдағы  екі  жылдың  ішінде 

Жаңаөзенде  елу  орындық  стационары  бар  медициналық  орталық  және  250 

орынға  есептелген  балалар  сауықтыру  лагері  бой  көтермек.  Бұған  қоса  

«Кендірлі»  демалыс  аймағының  бір  бөлігі    балшық-сазбен  емдейтін 

медициналық-сауықтыру  орталығына  айналады.  Еске  салайық,  шетелдік 

кеңесшілер 2020 жылы Кендірлі аймағына келетін туристердің саны жыл сайын 

640 мың адамды қамтитынын айтып отыр. Туристердің басым бөлігі Ресейден 

келеді  деп  топшылануда.  Түркиялық  инвестор  Rixos  Group  қазірдің  өзінде 

ынтымақтастық  орнату  үшін  "Самрұқ-Қазына"  холдингімен  келісімге  қол 

қойды. 

Түркияның  Анталиясынан  кем  түспейтін  бұл  жерге  қазірдің  өзінде 

Қазақстанның  түкпір-түкпірінен,  тіпті  шетелден  келіп  демалатындар  көп. 

Жаңаөзен  қаласынан  –  70,  Ақтау  қаласынан  210  шақырым  қашықтықта 

орналасқан демалыс орнына 1700 гектар жер бөлінген.  

2011  жылдың  қыркүйегінде  Кендерліде  Медикердің  медициналық-

сауықтыру орталығы ашылды. Мұнда бір жылдың ішінде 3500-ден астам адам 

денсаулығын түзей алады. Маусым сайын орталықта 1600 адамның демалуына 

жан-жақты жағдай қарастырылған. Бүгінде меди­циналық оңалту орталығында 

70-ке  жуық  жұмысшы  қызмет  етеді.  Медициналық-сауықтыру  орталығы 

медициналық  қызметтер  қатарын  жыл  бойы,  үзбей  көрсетеді.  Онымен  қоса 

аталмыш  аймақта  дем  алып,  денсаулығымды  түзеймін  деген  тілек  білдіруші 

жолдаманы «Медикер» медициналық орталығының барлық бөлімшелерінен ала 

алады.  

 «Кендірлі»  медициналық-сауықтыру  орталығы  төрт  корпустан  тұрады. 

Біріншісі  әрі  төртіншісі  ем  шараларын  жасау  мен  физио-бөлмелерге  арналса, 

екінші және үшінші бөлімдері жатын бөлмелерге сай жасақталған. Айта кететін 

жайт, жатын бөлмелер екі орынды әрі бір орынды болып бөлінеді.  

Жақын арада Қазақстан Малайзия және Түркияны тәжірибесін қолдануды 

жоспарлап  отыр.  Бұл  елдерде  туризм  аз  уақыт  ішінде  қуатты  индустрияға 

айналған.  Мәліметтерге  сәйкес,  Малайзияға  жылына  24  миллионнан  астам 

турист  барады.  Саладан  түсетін  табыс  мөлшері  $20  млрд.,  бұл    12,5  %-ын 

құрайды. Ал туристік саланы өзінде елді еңбекке жарамды халының бестен бір 

бөлігі жұмыс істейді. Бүгінгі таңда туристерді ағымын қамтамасыз ететін басты 

жобалар белгіленген. Олар елбасының Жолдауында айтылған.  

Қазіргі  таңда  кендірлі  демалыс  кешенін  дамытуда  орын  алған  мәселелер 

жеткілікті және оларды дамытуға ұсыныстар: 

Біріншіден,  туристік  ресурстарға  апаратын  жолдарды  жөндеп,  көлік 

инфрақұрылымын дамыту, көлікпен жеткілікті түрде қамтамасыз ету  туристік 

ресурстардың  алшақтығын  жақындастырады.  Көлік  инфрақұрылымындағы 

қызмет  көрсету  деңгейін  көтеру  қажет.    Ақтау  қаласын  Орталық  Азияның  ірі 

айлағына  айналдырып,  Каспий  теңізіне  круиз  кемелерін  салып,  өндірістік 

экскурсиялар ұйымдастырылса; 

Екіншіден,  ғалымдардың  айтуынша,  туристік  ресурстарды  пайдалану 

тиімділігін арттыру амалдарының бірі туризммен салалас инфрқұрылымдарды 

45

 

 

дамыту.  Мамандардың  пікірінше,  туристердің    90  %  басқа  халықтың    салт-

санасына,  дәстүріне,  әдеп-ғұрпына  қызығушылық  танытады  екен.  Тарихи-

мәдени ескертікштерді қайта жөндеуден өткізіп, ескерткіштер бойынша тиімді 

экскурсиялар жасау қажет. 

Маңғыстау  облысында  туризмді  дамытуға  кедергі  келтіретін  мәселелерге 

тоқталсақ: 

-         инфляцияның өсуі, әлемдік қаржы нарығының тұрақсыздығы; 

-                  бағдарламаның  толыққанды  орындалмауы,  стратегиялық 

құжаттардың сапасыз іске асырылуы; 

-         білікті мамандардың аздығы; 

-         инфрақұрылымның жеткілікті дамымауы; 

-         маркетингтік шаралардың жеткіліксіздігі және т.б 

Әлемдік телеарналардан Маңғыстаудағы кендірлі демалыс кешенінің  әсем 

жерлері,  туристерді  қызықтыратын  ерекшеліктері  туралы  деректі  фильмдер 

жасалынуы тиіс. 

Кендірлі демалыс кешенінде  туризмді дамытудың мақсаты: 

-

 

сапасы,  халықаралық  туристік  нарық  жағдайында  өндіруге,  сатуға  және 

бәсекелестікке  төтеп  беретін  өнім  өндіруге  және  сатуға  қабілетті,  рентабельді 

туризм  индустриясын  құру  жолымен  туризмді  экономиканың  табысы  жоғары 

салаға айналдыру; 

-

 

Кендірлі демалыс кешенінің  туристік әлеуетін арттыру, 

-

 

тарихи  –мәдени  және  табиғи-рекреациялық  ресурстарды  сақтау  және 

ұтымды пайдалану; 

-

 

халықтың  барлық  жіктерінің    туристік  ресурстарға  қол  жеткізуін 

қамтамасыз  ету,  туристік  қызмет  көрсетуге  деген  сұранысты  барынша 

қанағаттандыру; 

-

 

тұрғындардың жұмыспен қамтылуын ынталандыру; 

-

 

мемлекеттік  және  жеке  құрылымдардың  туризм  саласындағы  өзара 

бірлескен іс-қимылының тиімділігін арттыру; 

-

 

шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту болып табылады. 

Италия,  АҚШ,  Біріккен  Араб  Әмірліктері  мен  Туркиядағы  туристік 

орталықтар  дамуының  тәжірибесі  айтарлықтай  зор.  Аталған  елдердің  туризм 

индустриясын дамыту негізінде туристік сала инфрақұрылымын, көлікті  және 

қызмет көрсетулер салаларын дамыту жатты.  

Туристік  орталықтардың  белсенді  дамуы  Италияда  (Рим,  Венеция, 

Түркияда (Бодрум, Мармарис, Анталья), АҚШ-та (Лас-Вегас, Гавай аралдары), 

Египетте (Каир, Гиза, Александрия), Тайландта (Бангкок) байқалды.  

Ең  біріншіден  туристік  инфрақұрылымның  ең  негізгі  бағыттарының  бірі 

бұл көлік жүйесі. Көлік түрлерінің дамуы,  жолдардың сапасы мен туристердің 

көлікпен  тасымалдануының  даму  дәрежесіне  байланысты.  Жолдардың  сапасы 

мен  көлік  тасымалдануы  неғұрлым  жоғары  болса,  көлік  түрлерінің  дамуы 

соғұрлым жоғары болады. 

Туристік  инфрақұрылымның  екінші  бір  негізгі  туристерге  қызмет 

көрсетулердің  түрі  бұл  туристерді  орналастыру.  Ораналастыру  туризмнің  ең 

негізгі элементтерінің бірі. Орналастыру индустриясына орналастыру орындар 

46

 

 

саны,  сапасы  және  онда  туристерге  көрсететін  қызмет  көресетулер  дәрежесі 

жатқызылады.    Орналастыру  орындарына:  қонақ  үйлер,  отельдер,  мотельдер, 

кемпингтер және демалу орындары кіреді.   

Енді, туристік инфрақұрылымның тағы бір маңызды қызмет көрсетулердің 

бірі  бұл  тамақтану  орындары  болып  табылады  екен.  Тамақтандыру  қызмет 

көрсету 

есебімен 

әрбір 

туристің 

физикалық 

қажеттіліктерін 

қамтамассыздандырады.  

Туристік  инфрақұрылымның  қосымша  қызмет  көрсету  түрлері:  көңіл 

көтеру  индустриясы,  танымдық  индустриясы,  емделу  мен  сауықтыру 

индустриясы,  оқу  индустриясы  және  денені  шынықтыру  индустриясын 

жатқызамыз. 

Қазіргі  таңда  әлемдік  экономикада  туристік  сала  –  аса  жанды  және 

перспективалы  салалардың  бірі,  кейбір  елдерде  туризм  мемлекет  кірісінің 

бірден-бір  көзі  болып  табылады.  Бүкіләлемдік  туристік  ұйымның  болжамы 

бойынша,  Қазақстан  тұрақты  туризмді  дамыту  үшін  болашағы  бар  елдер 

сапында.  Болашақта  кендірлі  демалыс  кешенін  дамыту  және  әлемнің  барлық 

елдерінен    туристерді  тартып,  сонымен  бірге  туристік  ортаның  қалыптасуына 

еліміздің экономикасының дамуына жағдай жасауымыз қажет. 

 

Әдебиеттер 

1  Квартальнов  В.А.,  Романов  А.А.  Международный  туризм:  политика 

развития. – М.: Советский спорт, 1999. 

2 

Туризм 

даму 

туралы 

семинар 

материалдары, 

Қазақстан 

Республикасының Туризм және спорт министрлігі, 2013 ж. 

3 Александрова А.Ю. Международный туризм. – М., 2002. 

 

 

ВЛИЯНИЕ ИНТЕГРАЦИОННЫХ ПРОЦЕССОВ В ЕВРАЗИЙСКОМ 

ПРОСТРАНСТВЕ НА ФОРМИРУЮЩУЮСЯ ИНДУСТРИЮ ТУРИЗМА 

В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН 

 

Аупенова А.У. 

Карагандинский политехнический колледж,  

г. Караганда, Республика Казахстан  

e-mail: aliya.aupenova@mail.ru 

 

 

Политика  евразийства,  инициированная  Президентом  Республики 

Казахстан Нурсултаном Абишевичем Назарбаевым, объединяет многие этносы, 

культуры и религии. 

29 марта 1994 г., выступая в Московском государственном 

университете  им.  М.В.  Ломоносова,  Президент  нашей  страны  впервые 

провозгласил инициативу евразийской интеграции, заключающейся в создании 

совершенно  нового  объединения  стран-участниц,  которое  он  предложил 

назвать  Евразийским  союзом.  Идея  евразийства,  высказанная  Президентом, 

представляет  собой  цельную  геополитическую,  мировоззренческую  и 

47

 

 

экономическую  интеграционную  модель,  основывающуюся  на  давних 

культурных, экономических и политических связях, на общности исторической 

судьбы.

 

28 апреля 2014 г. в своем выступлении «От идеи Евразийского союза  – к 

новым перспективам евразийской интеграции» в Московском государственном 

университете  им.  М.В.  Ломоносова  Президент  нашей  республики  также 

отметил:  «Общая  история,  взаимное  экономическое  притяжение,  тесная 

взаимосвязь  культур  и  близость  людских  стремлений  дают  нашим  народам 

шанс  выстроить  новый  тип  многосторонних  межгосударственных  связей… 

Сегодня  понятие  «евразийская  интеграция»  стало  брендом,  который  активно 

используют политики, экономисты, журналисты и общественные круги». Лидер 

Нации  подчеркивает,  что  «…современная  евразийская  инициатива  никогда  не 

была  оторванной  от  реальностей…  Евразийская  интеграция  даёт  много 

преимуществ  для  плодотворного  развития  культурно-гуманитарных  связей, 

туризма.  Всё  это  конкретные  выгоды  для  миллионов  людей.  И  сейчас  уже 

невозможно представить, что ничего этого могло бы и не быть» [1].  

Символично, что в 2014 году – в год 20-летия евразийской идеи, 29 мая в 

Астане  в  ходе  заседания  Высшего  Евразийского  экономического  совета  – 

главного  органа  Таможенного  союза  и  Единого  экономического  пространства 

(ЕЭП)  России,  Белоруссии  и  Казахстана,  Н.А.  Назарбаев,  В.В.  Путин  и  А.Г. 

Лукашенко  подписали Договор о Евразийском экономическом союзе (ЕАЭС), 

который вступил в силу с 1 января 2015 года [2] . 

 

 

2  января  2015  г.  Республика Армения  стала  четвертым  полноправным 

членом  ЕАЭС наряду  с  Беларусью,  Казахстаном  и  Россией.  Таким 

образом, Армения  берет  на  себя  соответствующие  обязательства,  при  этом 

получая  доступ  к  единому  рынку  союза  в  170  миллионов  граждан.  

Присоединяясь  к  ЕАЭС,  Армения включается  в  реализацию  евразийского 

проекта, направленного на формирование четырех свобод: свободное движение 

товаров,  услуг,  капитала  и  рабочей  силы  и на  создание  одного  из  ключевых 

экономических  центров  складывающейся  архитектуры  многополярного  мира. 

По  данным  Евразийской  экономической  комиссии,  для  четвертого  партнера 

ожидается  ряд  позитивных  эффектов  от  интеграции.  Среди  ключевых: 

увеличение  товарооборота  за  счет  снятия  барьеров  и  минимизации 

административных  издержек,  рост  мобильности  трудовых  ресурсов  за  счет 

вхождения  в  единый  рынок  труда,  повышение  устойчивости  экономического 

развития  за  счет  снижения  эффекта  изолированности  экономики,  развития 

инфраструктурных 

проектов, 

участие 

в 

формировании 

глобальной 

экономической  повестки  дня  через  механизмы  Евразийского  экономического 

союза [3]. 

23  декабря  2014  г.  на  заседании  Высшего  Евразийского  экономического 

совета  главы  государств  Беларуси,  России,  Казахстана  и  Кыргызстана 

подписали  договор  о  присоединении  Кыргызской  Республики  к  Договору  о 

Евразийском экономическом союзе от 29 мая 2014 г.  

21 мая 2015 г. Президент Кыргызстана А.Ш. Атамбаев подписал принятый 

Парламентом  закон  о  ратификации  соглашений  и  протоколов  по  вступлению 

48

 

 

страны в  ЕАЭС.  8  мая  2015  г.  в  Москве  президентами  государств-

участников ЕАЭС  был  подписан  Договор  о  присоединении  Кыргызстана  к 

объединению.  Документ  прошел  ратификацию  во  всех  странах  союза  и  12 

августа  2015  г.  состоялось  официальное  присоединение  КР  к  евразийскому 

проекту.    

29  мая  2015  г.  произошел  исторический  акт  подписания  первого 

соглашения о свободной торговле между Евразийским Экономическим союзом, 

государствами-членами  ЕАЭС  и  Социалистической  Республикой  Вьетнам. 

Республикой,  которая  является  давним  многолетним  партнером  всех  стран, 

входящих в ЕАЭС. 

9  июля  2015  г.,  принимая  участие  во  встрече  глав  государств, 

состоявшейся  на  полях  саммита  Бразилии,  России,  Индии,  Китая  и  Южно-

Африканской Республики (БРИКС) в Уфе, Н.А. Назарбаев обратил внимание на 

развитие трансрегионального сотрудничества. По мнению Главы государства, в 

свете  современных  трендов  ЕАЭС  становится  ключевым  звеном  возрождения 

экономики  Великого  Шелкового  пути  как  нового  этапа  в  развитии 

взаимодополняющего сотрудничества между Западом и Востоком. 

«…За короткий отрезок времени «шанхайский дух» превратился в символ 

новой  Евразии.  Уже  сегодня  тесный  диалог  между  ЕАЭС  и  ШОС  создает 

благоприятную  почву  для  начала  широкого  трансконтинентального 

сотрудничества.  Соединение  горизонтальной  транспортной  артерии  ЕАЭС-

ШОС  и  вертикальной  транспортной  артерии  БРИКС  способно  дать  взрывной 

рост торговли. В будущем это можно рассматривать как общее объединение и 

общую  свободную  зону  на  наших  территориях», - отметил  Глава  государства. 

Он  также  подчеркнул,  что  в  рамках  новой  казахстанской  программы  «Нұрлы 

жол»,  как  дополнения  к  экономической  программе  Шелкового  пути, 

принимаются  активные  меры  по  развитию  и  модернизации  единого 

транспортно-логистического пространства [4]. 

Будучи  евразийцем  по  призванию,  Н.А.  Назарбаев  считает  важной  не 

только  экономику,  но  и  процесс  культурно-гуманитарного  взаимодействия, 

изучение  в  школах  и  вузах  государств-участников  истории,  литературы, 

культурного наследия и языков друг друга. При этом тесное сотрудничество не 

должно  привести  к  доминированию  какого-то  одного  сегмента  или  эрозии 

национального  содержания  культур  любого  из  государств  ЕАЭС. В  целом 

Евразийский экономический союз по замыслу Главы государства должен стать 

ядром интеграции всего континента [5]. 

Одним  из  элементов  интеграционного  развития  является  индустрия 

туризма.  В  соответствии  с  86-м  шагом  Плана  нации  будет  сделан  акцент  на 

создание  региональных  культурно-туристских  кластеров:  «Астана  –  сердце 

Евразии»,  «Алматы  –  свободная  культурная  зона  Казахстана»,  «Единство 

природы  и  кочевой  культуры»,  «Жемчужина  Алтая»,  «Возрождение  Великого 

шелкового пути», «Каспийские ворота». Они рассматриваются как часть общей 

стратегии  интеграции  отрасли  в  международный  туризм.  Новые  горизонты 

развития  туризма  открывает  и  проведение  в  Казахстане  масштабных 

спортивных мероприятий. 

49

 

 

В  Республике  Казахстан  реализуются  институциональные  реформы  в 

сфере  культуры,  идея  «Нация  единого  будущего»,  продвижение  истории  и 

культуры  Казахстана  в  мире.  Для  укрепления  законодательной  базы  отрасли 

разработаны  проекты  законов  РК  «О  культуре»,  «Об  археологическом 

наследии»,  «О  туристской  деятельности»  в  новой  редакции,  «О 

благотворительности»  и  другие,  будут  приняты  отраслевые  концепции  и 

программные  документы.  Новый  импульс  развитию  историко-культурного 

наследия  страны  способен  дать  запуск  общенационального  проекта  «Мәңгілік 

мұра».  В  отличие  от  действовавшей  ранее  программы  «Мәдени  мұра»  новый 

проект  призван  интегрировать  казахстанское  культурное  наследие  в  мировое 

культурное пространство. 

Сегодня 

историко-культурное 

наследие 

Казахстана 

вызывает 

колоссальный интерес у зарубежного ученого сообщества. Налажено активное 

сотрудничество  с  Китайским  фондом  культуры  и  искусства  национальностей 

«Великий шелковый путь». Катарские, норвежские и немецкие ученые примут 

участие в сохранении и исследовании известных археологических памятников, 

таких  как  Берельский  курган,  петроглифы  археологического  ландшафта 

Тамгалы,  городище  Отырар  и  других  [6].

  И

звестным  археологом,  академиком 

НАН  РК,  доктором  исторических  наук 

К.М.  Байпаковым  отмечается 

необходимость  наряду  с  научным  изучением  памятников  и  раскопками  их 

музеефикация  и  включение  в  систему  туризма,  исторического  и 

археологического. 

Древние  политические,  экономические  и  культурные  связи  народов 

Казахстана  и  Европы  (Евразии)  в  древности  и  средневековье  раскрывает 

маршрут  из  древнетюркских  каганатов  в  Византию.  Продолжаются 

археологические  и  консервационные  работы  по  подготовке  международного 

туристического маршрута из Шымкента через Туркестан до Саурана и обратно. 

Новый  качественный  импульс  развитию  туризма  на  юге  Казахстана  позволит 

дать  создание  инфраструктуры  туризма  (дороги,  отели);  музеефикация 

археологических  объектов,  предусмотренных  и  планируемых  программой 

«Возрождение 

древнего 

города 

Отрара». 

Центром 

Джетысуйского 

(Алматинского)  узла  будут  Алматы  с  ее  окрестностями  и  Талдыкорган.  Из 

Алматы начинается кольцевой маршрут — сакские курганы Иссыка и Тургеня 

—  средневековое  городище  Тальхир.  Еще  один  маршрут  из  Алматы  ведет  на 

святилище  Тамгалы  —  уникальный памятник древнего наскального искусства 

Казахстана,  расположенный  в  170  км  западнее  Алматы.  Памятник  включен  в 

список Всемирного культурного наследия ЮНЕСКО. 

Из  Талдыкоргана  берут  начало  два  маршрута:  Талдыкорган  — 

средневековый город Каялык в Саркандском районе с его буддийским храмом, 

соборной мечетью и дворцом карлукских джабгу и Талдыкорган — святилище 

Ешки-Ольмес на реке Коксу в 35 км восточнее города. Таразский узел включает 

в себя маршрут по Таразу с его музеями — город Нижний Барсхан — царские 

курганы  Жетытобе  —  комплекс  Акыртас.  Уникальный  комплекс  Акыртас 

давно привлекает к себе внимание туристов и паломников. Создание по этому 

50

 

 

маршруту  туристической  инфраструктуры  сделает  маршрут  популярным. 

Маршрут  Тараз  -  Айша-Биби  и  Бабаджи-хатун  постоянно  увеличивает 

количество  туристов,  особенно  после  реставрации  мавзолея  Айша-Биби. 

Сарыаркинский  центр  формируется  на  базе  музеев  Астаны  и  средневекового 

городища  Бозок  (в  черте  города),  требуется  создание  археологического  парка 

на базе раскапываемого археологами средневекового города (предтечи Астаны) 

и превращения его в современный туристический объект. 

В  Восточном  Казахстане  туристическим  центром  является  город  Усть-

Каменогорск  с  его  музеями,  откуда  можно  проложить  маршрут  к  кургану 

Берель,  где  в  «вечной  мерзлоте»  найдены  захоронения  III  века  до  н.э.,  и 

Зайсанской котловине - на сакский могильник Чиликты. В Западном Казахстане 

из  г.  Уральск  маршрут  ведет  к  средневековому  городищу  Жайык  (предтечи 

Уральска)  и    некрополю  савроматов  -  сарматов  Кырк-Оба.  Из  г.  Атырау  к 

средневековому  городу  Сарайчик,  изучаемому  археологами  с  его  уже 

вскрытыми  объектами  (дворцами,  жилыми  постройками)  и  музеем.  Все  эти 

маршруты являются практически уже действующими,  и поток туристов на них 

постоянно растет 

[7, 

с. 493-494

].

 

 

Турист едет в другой город, другую страну с разной целевой установкой. 

Но  к  главной  цели,  по  мере  продвижения  к  месту  назначения, 

«присоединяются» и дополнительные. В город Алматы и его пригородную зону 

туристический  поток  формируется  в  основном  на  базе  трех  видов  туризма: 

экологического,  промыслового  и  познавательного.  На  современном  этапе 

туристические  предпочтения  распределяются  именно  в  обозначенном  порядке 

[8, 

с. 14-15

].

 

В  Казахстане  в  рамках  «Концепции  развития  туристической  отрасли  до 

2020 года» территориально определены 5 кластеров развития: Астана, Алматы, 

Восточный  Казахстан,  Южный  Казахстан  и  Западный  Казахстан.  Восточный 

Казахстан  рассматривается  как  центр  развития  экологического  туризма, 

Алматы  -  горного  туризма.  Вместе  с  тем,  Астана  и  Алматы  позиционируются 

как  точки  развития  делового  туризма.  Территория  Южного  Казахстана 

определена  центром  развития  культурного  туризма,  Западный  Казахстан  - как 

место культурного и «пляжного» отдыха.  

Создание  курортной  зоны  предполагает  3  элемента  капитальных  затрат: 

внешняя 

магистральная  инфраструктура,  внутренняя 

инженерная  и 

туристическая  инфраструктура,  коммерческие  объекты.  Предполагается,  что 

развитие  внешней  инфраструктуры  будет  обеспечено  полностью  за  счет 

государства  по  примеру  других  стран.  Председатель  Комитета  индустрии 

туризма  Министерства  индустрии  и  новых  технологий  РК  М.Н.  Игалиев  

пояснил:  «возврат  инвестиций  в  экономику  будет  обеспечен  за  счет  создания 

новых  рабочих  мест  при  поступлении  в  бюджет,  доля  капитальных  затрат  в 

общей  структуре  составляет  порядка  15-25%;  внутренняя  инженерная 

туристическая инфраструктура в связи с низкой доходностью и долгосрочным 

возвратом  потребует  инвестиции  в  формате  государственно-частного 

партнерства»  [9].      

51

 

 

Несмотря, на имеющиеся на сегодняшний день определенные сложности в 

сфере  формирования  и  развития  внутреннего  и  международного  туризма 

следует  отметить  его  позитивные  тенденции  в  соответствии  с  идеями, 

заложенными  в  проекте  «Экономический  пояс  Великого  Шелкового  пути»  и 

казахстанской программе «Нұрлы жол - путь в будущее». 

 

жүктеу/скачать 7,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: