Сборник трудов международной научно-практической конференции «Современные экономические проблемы в области финансов, учета, управления и туризма»

129

 

 

//  Экономика  и  управление  в  XXI  веке:  тенденции:  XXV  Международная 

научно-практическая конференция. - Екатеринбург. - 2015. - №25. – С.5. 

4 Кайгородцев А.А.,Форсайтные исследования состояния и перспектив  

развития  туризма  в  Республике  Казахстан  //    Отчет  «Проведение  форсайтных 

исследований  состояния  и  перспектив  научно-технического  развития  и 

управления туристской отраслью Республики Казахстан. –  Усть-Каменогорск, 

2010. 

5 Садвокасова А.К. Отношение населения Казахстана к интеграционным  

роектам // Евразийская Экономическая Интеграция. – 2015. - №3. – С.8.  

 

 

  ЗАМАНАУИ КЕЗЕҢДЕ ТУРИСТІК МАРКЕТИНГ 

КОММУНИКАЦИЯЛАРЫНЫҢ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 

 

Сабатаева Б.О. 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті 

 Астана қ., Қазақстан Республикасы 

e-mail: b.sabataeva@gmail.com

 

 

 

Заманауи  кезеңде,туризм  саласының  дамуы  туристік  маркетинг 

коммуникацияларына  және  жұмсақ  инфрақұрылымға  тікелей  байланысты. 

Қарқынды  дамып  келе  жатқан  туризм  саласы  экономикалық  дамыған 

мемлекеттердің  ЖІӨ  үлкен  бөлігін  құрайды.Қазақстандағы  туристік  қызметті 

дамыту  маңыздылығы  «Қазақстан  Республикасының  туристік  саласын 

дамытудың  2020  жылға  дейінгі  тұжырымдамасында»,  «Қазақстан-2050» 

Стратегиясында қарастырылды [1]. 

Статистика  комитетінің  мәліметтері  бойынша,  мемлекетімізде  2010 

жылдан  2014  жыл  аралығында  ішкі  туризм  келушілерінің  саны  1.4  млн.,адам 

санына  өсті,  яғни  1.955  млн.адам  санынан  3.130  млн.адам  санына.  Шетелден 

келушілер  2010-2014  жылдар  аралығында  85мың  адамға  өсті  ал  жұмыспен 

қамтылғандардың саны 19.1мың адамға өскен, егер 2009 жыл 110.2 мың адам,  

2013жылы 129.3мың адам. 

 2010-2014  жылдар  аралығында  қонақ  үй  мен  демалу  кешендерінің  саны 

562  нысанға  артты,  яғни  1494  бірліктен  2056  бірлікке.  2014жылығы  мәлемет 

бойынша қонақ үйлердің орнын толтыру 22 пайыз [2]. 

Бүкіл  әлемдік  туристік  ұйымның  мәліметтері  бойынша,  қазір  туризм 

секторы әлемдік экономиканың 9,2 пайызын құрайды (5.75трлн доллар),ал 2020 

жылы  екі  есеге  өсіп-11,75  трлн  долларга  тең  болады.2020жылы  халықаралық 

туристік сапарлар саны 2 миллиардтан асып түспек 

Әлемдік  экономиканың  қазіргі  даму  жағдайында  туризм  жетекші  және 

серпінді  дамып  келе  жатқан  салалардың  бірі  болып  табылады.  Дүниежүзілік 

туристік  ұйымның  деректері  бойынша  туризм  тауарлар  мен  көрсетілетін 

қызметтердің  әлемдік  экспортында  (7,4  %)  тек  автомобильдер,  химия  және 

отын өнімдерінің экспортына жол бере отырып, төртінші орынды иеленеді. Ал 

130

 

 

кіріс жағынан бұл сала әлемде мұнай өндіру өнеркәсібі мен машина жасаудан 

кейін үшінші орынды иеленеді. 

Қазіргі  кезеңде  бәсекелестік  шартына  сәйкес  әр  кәсіпорын  көлеміне, 

кәсіпкерлік  түріне  қарамастан  нарық  сұранысын  қанағаттандыру  және  сәтті 

қызмет  ету  үшін  интегралданған  маркетинг  коммуникацияларын  қолданады. 

Заман  талабына  сай  кез-келген  туристік  кәсіпорын  қызметін  жақсы 

қалыптасқан  интегралданған  маркетинг  коммуникациясының  желісінсіз 

елестету қиын. 

Сонымен  қатар  түрлі  интеграциялар  мен  біріккен  нарық  жағдайында 

елімізде  жаңа  даму  барысындағы  сала,  ол  –  туристік  бизнестегі  жарнама  мен 

паблик 

рилейшн 

саласы 

болып 

тұр. 

Интегралданған 

маркетинг 

коммуникациясының  үрдісі,  яғни  жарнама,    өткізуді  ынталандыру,  паблик 

рилейшнз тік сауда, сату орындарындағы коммуникацияны бірге қолдану соңғы 

уақыттағы маркетингтің маңызды ерекшелігі болып табылады. 

Туристік  маркетинг  коммуникациялары  -  бұл  туристік  өнімнің  сатылу 

көлемін  ұлғайту  және  сұранысты  қалыптастыру  үшін  бағытталған  шаралар 

кешені.  Заманауи  кезеңінде  туристік  өнімді  сәтті  жылжыту  үшін  әлуетті 

тұтынушылар  мен  сауда  делдалдарымен  тұрақты  да,  тиімді  және  тығыз 

байланыс  керек.Туристік  кәсiпорын  тұтынушыларға  тиiмді  әсер  ету  үшiн, 

туристік  өнімді  жылжытуда  табысқа  жетуде  маркетингтік  коммуникацияның 

келесi әдiс амалдарын пайдалануы керек:  жарнаманы, өтімді ынталандыруды, 

дербес сатуды, қоғаммен байланыстыпаблик рилейшнзді (PR). Сонымен қатар, 

айтылған коммуникацияның әр элементiне сәйкес ерекше  әдiстер мен тәсiлдер 

қолдану қажет.  

Туристік өнімді нарыққа жылжыту жүйесіндегі маркетингтің классикалық 

тұжырымдамасында  жарнаманы  ең  бірінші  орынға  қойу  қажет.  Осыған 

байланысты,  ол  болашақ  сатып  алушылардың  санасы  мен  назарына  туристік 

өніммен  мен  қызметтер  туралы  маңызды  фактілер  мен  мәліметтерді  жеткізу 

үшін көркем көрсетілген нысанда қысқа әрі нұсқа түрде ұсынылады [3]. 

 «Қазақстан  Республикасының  туристік  саласын  дамытудың  2020  жылға 

дейінгі  тұжырымдамасында»,   имидждік  стратегияны  дамыту  шеңберінде 

мынадай шараларды шешу мүмкіндігін қарастырылған: 

        1)  халықаралық  нарықтарда  жұмыс  істеу  үшін  туристік  бренд  әзірлеу, 

сондай-ақ іздестіру маркетингі (SEM) арқылы ақпаратты,  мамандандырылған 

вебсайттардағы баннерлерді, мобильді жарнаманы орналастыруды, Веб (Web) 

2.0  құралдарын  жылжытуды  қоса  алғанда,  интернет-маркетинг,  сондай-ақ 

Қазақстан  бойынша  барлық  туристік  ұсыныстарды  көрсететін  және  онлайн-

брондау  функциясын  ұсынатын  мамандандырылған  онлайн-тұғырнама  құру; 

       2)  негізгі  нарықтарда  Қазақстанның  туристік  өкілдіктерін  ашу.  Бірінші 

кезеңде Ресейде, Гонконгте бір өкілдік және Батыс Еуропа елдері үшін біреуін 

ашу ұсынылады, кейіннен азиялық нарықты анағұрлым толық қамту, сондай-

ақ 

Еуропадағы 

өкілдіктер 

санын 

ұлғайту 

жоспарланады; 

       3)  қазақстандық  туристік  компаниялардың  өз  туристік  өнімдерін 

халықаралық  нарықта,  оның  ішінде  халықаралық  туристік  көрмелерге 

қатысуын ішінара субсидиялау есебінен ілгерілетуіне қатысуын ынталандыру; 

131

 

 

       4)  Қазақстанның  туристік  өнімдерін  ақпараттандыру  және  жылжыту 

мақсатында  көшпелі  іс-шараларды,  оның  ішінде  бұқаралық  ақпарат 

құралдарының  өкілдері  мен  туризм  индустриясының  шетелдік  кәсіпқойлары 

үшін Қазақстан бойынша таныстыру турларын ұйымдастыру. 

Әлемде де, бизнес саласы үшін ең маңызды нәрселердің бірі – ол жарнама, 

жарнама  арқылы  мемлекеттер,  елдер  жайында  түсінік,  көз  карас,  пікір 

қалыптасады. Заманауи кезеңде әлем жарнама тенденциясы бойынша қарайтын 

болсақ, АҚШ – әлемді құтқарушы ел сияқты, Үндістан – сыршыл махаббатшыл 

ел,  Қытай  –  шығыс  жекпе-жегінің  отаны,  Ресей  -  қайсар  ел,  Голландия  – 

қызғалдақтар  елі,  Франция  –  романтикаға  толы  ел,  Түркия  –  көп  елдерге  ең 

атақты  жағажайлық  курорт.  Ал  енді  біздің  елімізде  түрлі  жарнама  шығып 

жатқанымен  нақты  қазіргі  елді  сипаттайтын  жарнама  ол  халықаралық 

мамандандырылған көрме «ЭКСПО-2017». Енді алда келе жатқан халықаралық 

мамандандырылған көрме «ЭКСПО-2017»  жәрмеңкесінен кейін, еліміз әлемде 

тағы  бір  қырымен  танылып  дамиды.  Міне,  осындай  ел  дамуы  барысында 

халықаралық аренада таныстырушы, мәдениетті көрсетуші және экономикалық 

тиімді  саланың  ойыншыларының  нарықтағы  бәсекелестігі  мен  алдағы  туризм 

кез-келген 

бизнес 

түрі 

сияқты 

жарнамаға 

мұқтаж. 

«Қазақстан 

Республикасының  туристік  саласын  дамытудың  2020  жылға  дейінгі 

тұжырымдамасында»,ЭКСПО  халықаралық  мамандандырылған  көрмесі-  бұл 

индустрияландырудың  символы  және  техникалық  әрі  технологиялық 

жетістіктерді көрсетуге арналған ашық алаң болып табылатын ірі халықаралық 

іс  шара  деп  аталады.Ал  енді  туристік  жарнама,  оның  мәні,  атқарымы,  мен 

тұжырымдамасы анықтайық [4]. 

 Жарнама  –  тұтынушыларға  құлақтандыру  және  осы  тауарлар  мен 

қызметтерге  сұраным  туғызуды  мақсат  ететін  тауарлар,  қызметтердің  алуан 

түрлері,  т.б.  туралы  ақпарат  деп  қазіргі  экономикалық  орысша-  қазақша 

түсіндірме  сөздікте  анықтама  берілген.  Ол  латын  тілінен  «reclamare»,  немесе 

француз  тілінен  «reclame»  аударғанда «қатты  айғайлау»  немесе  «жарнамалау» 

деген мағынаны білдіреді . 

 Туристік  бизнесте  жарнаманы  ұйымдастыруда  ескерілетін  көптеген 

ерекшеліктер  болады.  Ең  алдымен  туристік  сұранысты    қандай  факторлар 

қалыптастыратынын  ойластыру  керек.  Олар  әрине  баға,  сервис  және  туристің 

белгілі-бір  жерге  барғандағы  алған  әсері.  Бірақ  адамдарды  саяхаттауға 

итермелейтін  тағы  бір  қосалқы  себептер  бар.  Сондай  факторларды 

қалыптастыру жарнаманың ең басты мақсаттарының бірі болып табылады . 

Әлемге  әйгілі  маркетолог  Филип  Коттлер  жарнамаға  былайша  анықтама 

берген: «Жарнама-нақты қаржыландырудың қайнар көзі көрсетілген, ақпаратты 

таратудың  ақылы  құралдары  көмегімен  жүзеге  асатын  коммуникацияның 

өзіндік нысаны» [5]. 

Туризм саласындағы бәсекеге қабілеттілік рейтингінде Қазақстан 141 елдің 

ішінде  85  орында  тұр.  Өзге  елдерде  Қазақстанның  имиджін  көтеруге  720 

миллион теңге жұмсалғанымен, шеттен келетін саяхатшылардың саны консал-

тингтік компаниялардың бағалауынша биыл 16,2 пайызға кеміп кеткен. Бұл, ең 

алдымен, демалыстың жоғары құны, әлсіз инфрақұрылым мен қызмет көрсету 

132

 

 

сапасының  төмендігіне  байланысты  болып  отыр.  Сондықтан  өзге  елдерде 

туризмнің  үлесі  жалпы  ішкі  өнімнің  кемінде  10  пайызын  құраса,  Қазақстанда 

бұл 1 пайыздан да төмен болуда. 

Қазіргі  кезеңде,сонымен  байланысты  туризмдегі  паблик    рилейшнз  ролі 

күрделі.  Паблик  рилейшнз  түсінігінің  анықтамалары  әр  түрлі  бар.  Мысалы, 

1948-жылы  Ұлыбританияда  құрылған  жұртшылықпен  байланыс  институты 

«паблик  рилейшнз  -  бұл  кәсіпорын  мен  қоғам  арасындағы  түсіністікті 

қалыптастырушы  жоспарлы  әрекет»  -  деп  көрсеткен  ғалымдар.  Заманауи 

кезеңде қызметтің алға қарай жылжу үрдісін тиімдірек ету үшін, маркетингтік 

коммуникациясын  барлық  кезеңдерде  –  турөнімді  сату  алдында,  қолдану 

кезінде  және  қолданудан  кейін,  үрдісті  басқарушы  ретінде  қарастыру  керек. 

Интеграцияланған  маркетингтік  коммуникациялардың  негізінде,  қарым-

қатынас  маркетингінен  шығатын,  бірнеше  қағидалар  жатыр.  Ф.Котлер 

тұтынушыларға ең жоғарғы құндылықты ұсына отырып, компаниялар нарықта 

көшбасшы 

ұстанымына 

қол 

жеткізетін, 

маркетингтік 

стратегияның 

классификациясын қолдануды ұсынады. 

Жоғарыда  көрсетілген  мәліметтер  бойынша  тығыз  байланысты  жұмсақ 

инфрақұрылымға  туристік  дестинацияның  туристік  бәсекеге  қабілеттілігін 

арттыратын,  туристер  мен  инвесторларға  жоғары  сапалы  ақпарат  ұсынуды, 

туризм  мен  қонақжайлылық  саласындағы  мамандарға  білім  беру  мен  оларды 

даярлаудың  жоғары  деңгейін  қамтамасыз  етуді  қамтитын  қымбат  емес,  бірақ 

өте маңызды жобалар мен іс-шаралар жатады: 

Ақпараттық  ортаға  жататын  жобалар  мен  іс-шаралар  мыналарды 

қамтиды, бірақ  мұнымен шектеліп қалмайды: 

1) әсіресе, 

әуежайларда, 

теміржол 

вокзалдарында, 

орталық 

автовокзалдарда,  сондай-ақ  автомагистральдар  бойында  тегін  туристік 

ақпаратты, брондау мүмкіндіктерін, кәдесыйлар, кітаптар мен карталар сатып 

алу мүмкіндіктерін ұсынатын сапар-орталықтары; 

2) сапар-орталықтарымен  салыстырғанда  аз  көлемде,  негізінен  ашық 

аспан  аясында  және  белгілі  бір  туристік  көрнекі  орындарда  ірі  іс-шараларды 

өткізу  уақытында  тек  туристік  ақпарат  ұсынатын  ақпараттық  бюро;  

      3) туристік көрнекіліктің негізгі орындарында, қонақ үйлердегі және басқа 

да  орналастыру  орындарындағы,  әуежайлардағы,  теміржол  вокзалдарындағы, 

орталық  автовокзалдардағы,  порттардағы,  сондай-ақ  туристік  қызықтыратын 

басқа да орындарындағы туристік көрсеткіштер; 

4)  кепілдік  берілген  бағдарламалар  –  туристік  дестинация  ұсынатын 

мәдени, экскурсиялық және басқа да бағдарламалар; 

5)  туристік  көрнекілік,  дестинация  қызметтері  мен  өнімдер  топтамасын 

ұсынатын дестинация карталары;  

6)  дестинация  сұранысын  (мысалы,  келушілердің  қанағаттану  деңгейі), 

ұсыныстарды  (мысалы,  қонақ  үйдегі  қызмет  көрсету)  бәсекелестерді, 

өнімдерді және т.б. зерттеу қызметі; 

7)  туристік  индустрияны  дамытуға  тартылған  мүдделі  тараптар  –  қонақ 

үйлер  және  басқа  да  орналастыру  орындары,  туристік  көрнекілік 

мейрамханалары, туроператорлар, әуе желілері, жергілікті атқарушы органдар, 

133

 

 

университеттер,  бұқаралық  ақпарат  құралдары  және  басқалары  арасындағы 

әріптестік;  

       8)  семинарлардың,  ақпараттық  брошюралар  мен  туризмді  дамытудың 

жағымды  нәтижелерін  көрсететін  басқа  да  іс-шаралардың  көмегімен 

жергілікті  халықтың  туристерге  деген  оң  қарым-қатынасын  қалыптастыру;  

       9)  Қазақстан  Республикасының  туризм  индустриясын  дамытуға  отандық, 

сол сияқты шетелдік инвесторларды тарту. 

Тұжырымдамада ұсынылып отырған туризм саласы үшін кадрлар даярлау 

жөніндегі  жобалар  мен  іс-шаралар  туризм  саласындағы  жоғары,  техникалық 

және  кәсіптік  білімді,  сондай-ақ  тренингтерді  одан  әрі  дамыту,  кәсіби  оқыту 

жүйелерін және туризм индустриясы мен қонақжайлылық мектептерін қолдау 

мүмкіндігін қарауды көздейді. 

Туристік  жобаларды  іске  асырған  жағдайда  кадрларға  қосымша 

қажеттілікті кадрларды қысқа мерзімді даярлықтан өткізу оқу орталықтарында 

қайта  даярлау  және  олардың  біліктілігін  арттыру  есебінен,  оның  ішінде 

Астана  қаласында  ЭКСПО  2017  Халықаралық  мамандандырылған  көрмесін 

өткізуге дайындық аясында толықтырған жөн. 

 

Әдебиеттер 

1 Қазақстан  Республикасының  туристік  саласын  дамытудың  2020  жылға 

дейінгі тұжырымдамасы 19 мамыр 2014ж.  №508.

 

2 Қазақстан Республикасы Статистика комитетінің ресми Интернет-

ресурсы 

 

[Электрондық 

ресурс] 

– 

Кіру 

тәртібі: 

 www.stat.gov.kz(www.kit.gov.kz/page/statistika-turizma)

 

 

3  Дурович А.П. Маркетинг в туризме. – Мн.: НПЖ «Финансы, учет, 

аудит», 1998. – 199с. 

4 Нысанбаев С.Н., Садыханова Г.А. Маркетинг негіздері. -Алматы: Қазақ 

университеті, 2000. – 112 б. 

5  Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс,1990. - 357 с. 

 

 

ГОСУДАРСТВЕННО-ЧАСТНОЕ ПАРТНЕРСТВО КАК ОДНО ИЗ 

НАПРАВЛЕНИЙ РАЗВИТИЯ ТУРИЗМА В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН 

 

Балгабаева В.Т. 

Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева 

г. Астана, Республика Казахстан 

e-mail: vtbal@list.ru 

 

 

Взаимодействие  государства  и  бизнеса  на  основе  партнерства  является 

сравнительно  новым  направлением  в  казахстанской  экономике,  требующим 

внимательного и подробного научного исследования.  

Государственно-частное 

партнерство 

(ГЧП), 

получив 

большое 

распространение  в  мире,  зарекомендовало  себя  как  один  из  возможных  и 

134

 

 

эффективных 

механизмов 

по 

привлечению 

субъектов 

частного 

предпринимательства  к  реализации  общественно  значимых  проектов. 

Применение механизмов такого взаимодействия дает ряд преимуществ, как для 

государства,  так  и  для  развития  бизнеса.  Для  частного  сектора  открываются 

новые  инвестиционные  возможности  и,  соответственно,  новые  источники 

доходов,  возможность  участия  в  крупных  проектах.    ГЧП  предполагает 

использование ресурсного и интеллектуального потенциала частного сектора в 

сферах  традиционной  ответственности  государства,    является  механизмом 

согласования  и  регулирования  интересов  государства  и  бизнеса,  обеспечения 

взаимовыгодного  сотрудничества,  целью  которого  является  обеспечение  и 

реализация программ и проектов социально-экономического развития страны и 

регионов. 

На Шестой встрече министров туризма стран Шёлкового пути, прошедшей 

в рамках выставки ITB Berlin9 марта 2016 года, внимание было сфокусировано 

на роли партнерства между государственным и частным секторами в развитии 

туризма в странах Шёлкового пути. Участники обсудили, каким образом ГЧП 

может  продвинуть  вперед  вопросы  инфраструктуры,  развития  продукта  и 

маркетинга. Обращаясь  к  присутствующим,  Генеральный  секретарь  ЮНВТО 

заявил:  «Правительства  должны  вести и направлять политические  стратегии в 

области  туризма,  однако  двигателем  в  деле  его  развития  является  частный 

сектор, а поэтому эти две стороны не могут обойтись друг без друга» [1]. 

Вопросы  развития  ГЧП  в  сфере  туризма  стали  главной  темой  III 

Международного туристского форума, прошедшего в декабре 2015 г. в рамках 

IV  Санкт-Петербургского  международного  Культурного  форума,  в  работе 

которого  приняли  участие  представители  25  стран  мира,  75  регионов 

Российской  Федерации,  обсудившие  актуальные  проблемы  отрасли  и 

представившие наиболее интересные туристские проекты [2].  

В  Казахстане  принят  Закон  от  31  октября  2015  года  «О  государственно-

частном  партнерстве»  [3].  В  рамках  Концепции  развития  туристической 

отрасли  РК  до  2020  года  необходимо  развивать  ГЧП.  Концепция 

предусматривает  продвижение  национального  туристского  бренда  внутри 

страны  и  создание  положительного  имиджа  Казахстана  в  международном 

туристском  сообществе.  И  этому  есть  подтверждение,  на  формирование 

туристского  имиджа  Казахстана  из  республиканского  бюджета  выделены  в 

2013 году - 283 млн. тенге, в 2014 году - 317 млн. тенге и в 2015 году - 339 млн. 

тенге [4]. 

Но  в  то  же  время  есть  несколько  основных  проблем,  препятствующих 

развитию  внутреннего  туризма  –  это  и  неадекватно  высокие  цены  на 

размещение при достаточно низком уровне сервиса, разобщенность участников 

туристского  рынка,  отсутствие  инфраструктуры,  сложная  система  визовых  и 

миграционных формальностей и слабая PR-кампания Казахстана за рубежом.  

Анализ въездного потока туристов в 2014 году по целям пребывания показал, 

что  97%  нерезидентов  прибывает  в  Казахстан  с  деловыми  и 

профессиональными  целями  и  лишь  3%  туристов  указали,  что  прибыли  в 

Казахстан  с  целью  отдыха  и  рекреации  [5].  Необходимым  условием  для 

135

 

 

устранения  указанных  препятствий  и  обеспечения  устойчивого  развития 

внутреннего туризма является поддержка туризма на государственном уровне. 

В  последние  годы  отмечается  резкий  рост  внимания  к  кластерам  и 

кластерной политике. Подчеркивается их существенное значение для создания 

долгосрочных  конкурентных  преимуществ  территорий,  нацеленных  на 

успешное привлечение широкой группы туристов. 

В  целом  Концепцией  предусматривается  развитие  пяти  туристских 

кластеров страны: Астана, Алматы, Восточный, Южный и Западный Казахстан. 

Северная  и  южная  столицы  позиционируются  как  центры  делового  туризма, 

Алматы также как центр международного горного туризма. Кластер Восточный 

Казахстан  –  центр  развития  экологического  туризма.  Кластер  Южный 

Казахстан – культурный туризм. Кластер Западный Казахстан  – культурный и 

пляжный туризм.  

В  данных  кластерах  предусмотрена  реализация  национальных  проектов: 

Бурабай в кластере Астана, горнолыжный курорт Южный Каскелен в кластере 

Алматы, Бухтарма и Катон-Карагай в кластере Восточный Казахстан, Кендерли 

в  кластере  Западный  Казахстан.  Создание  курортной  зоны  предполагает  три 

элемента  капитальных  затрат  –  внешняя  магистральная  инфраструктура, 

внутренняя инженерная и туристская инфраструктура и коммерческие объекты. 

Предполагается,  что  развитие  внешней  инфраструктуры  будет  обеспечено 

полностью  за  счет  государства.  Внутренняя  инженерная  туристская 

инфраструктура  в  связи  с  низкой  доходностью  и  долгосрочным  возвратом 

потребует  инвестиции  в  форме  ГЧП.  Так,  доля  затрат  в  этом  сегменте 

рассматривается  департаментом  индустрии  туризма  Министерства  по 

инвестициям и развитию в объеме 20-35% от общих расходов.

 

Учитывая,  что  сегодня  ГЧП  находится  на  пике  активности  обсуждения, 

можно  предположить,  что  его  механизмы  являются  базовой  конструкцией 

привлечения  внебюджетных  инвестиций  в  развитие  туризма  в  Казахстане. 

Эффективное  развитие  принципов  ГЧП  в  сфере  туризма  предполагает 

«распределение обязательств» между государственным и частным партнерами. 

Основной целью ГЧП является развитие инфраструктуры в интересах общества 

путем  объединения  ресурсов  и  опыта  государства  и  бизнеса,  реализация 

общественно  значимых  проектов  с  наименьшими  затратами  и  рискам  при 

условии предоставления экономическим субъектам высококачественных услуг. 

Кроме  того,  в  рамках  нового  закона  «О  ГЧП»  возможна  частная 

инициатива,  в  рамках  которой  частный  партнер  может  инициировать 

реализацию проекта по механизму ГЧП в отношении объекта, находящегося у 

него на правах собственности или долгосрочной аренды. Согласно статистики 

туризма  Казахстана  за  2014  год,    97%  туристских  организаций  находятся  в 

частной  собственности,  в  государственной  всего  лишь  3%  туристских 

организаций [5]. 

Мировая  практика  применения  механизма  ГЧП  в  сфере  туризма  отвечает 

основным задачам развития отрасли: 

1)  формирование  положительного  имиджа  Казахстана  для  роста 

популярности страны в международном туристском сообществе; 

136

 

 

2)  повышение  культурно-образовательного  уровня  казахстанцев,  а  также 

приобщение иностранных граждан к знаниям истории, культуры и быта народа 

нашей страны; 

3) привлечение иностранного капитала в страну. 

В  88  странах  механизм  ГЧП  применяется  как  инструмент  привлечения 

частных  инвестиций  в  выполнение  государственных  задач,  в  частности,  в 

предоставление  туристских  услуг.  Успешные  примеры  сотрудничества 

государства  и  бизнеса  в  туризме  есть  в  десятках  стран.

 

В  Турции  и  Тунисе, 

например,  это  создание  курортных  комплексов,  гостиниц,  в  ЮАР  - 

строительство  и  эксплуатация  туристской  инфраструктуры  в  национальных 

парках,  во  Франции  -  строительство  копии  американского  Диснейленда. 

Рассмотрим  подробнее  последний  пример.  Правительство  Франции 

профинансировало  строительство  инженерной  инфраструктуры  парка  на  $400 

млн.  и  продало  частному  инвестору  Walt  Disney  1,9  тысячи  гектаров  земли  в 

районе  городка  Валь  д  Эроп  по  цене  сельскохозяйственных  угодий.  Также 

правительство построило около парка станцию трансъевропейского экспресса, 

предоставило  Walt  Disney  льготные  займы  и  субсидии  на  $800  млн.  и 

установило  эффективную  налоговую  ставку  5,5%  вместо  18,6%.  Частный 

инвестор, в свою очередь, вложил 100 млн. евро собственных средств, а также 

привлек  1  млрд.  евро  на  бирже  и  еще  столько  же  у  банков.  Это  позволило 

спроектировать  и  построить  парк,  который  посещает  треть  всех  туристов, 

приезжающих во Францию, и который приносит стране 6,3% всех туристских 

доходов. На 1 евро государственных инвестиций в проект в итоге пришлось 10 

евро  частных.  Появилось  56000  новых  рабочих  мест,  а  Валь  д  Эроп, 

расположенный в 32 км от Парижа, стал международным транспортным хабом 

[6]. 

Другим  примером  является  развитие  аграрного  туризма  в  Беларуси  по 

принципу  ГЧП:  подготовлена  законодательная  база,  приняты  налоговые  и 

другие  льготы,  создана  специальная  организация  «Отдых  в  деревне», 

осуществляющая  обучение  предпринимателей  по  специальным  программам, 

разработку  стандартов  для  классификации  усадеб,  продвижение  туристского 

продукта  и  т.п.,  обеспечено  льготное  микро-кредитование.  Результатами 

являются  рост  количества  агротуристов,  агроэкоусадеб,  создание  туристских 

центров,  обеспечение  существенного  вклада  в  малое  предпринимательство  на 

селе и перепрофилирование многих сел. 

Основными видами проектов ГЧП в индустрии туризма и гостеприимства 

являются  комплексные,  целевые  и  обеспечивающие  проекты.  Целевые 

программы  развития  туризма  являются  комплексными  проектами,  также  как 

создание  особых  экономических  зон  туристско-рекреационного  типа. 

Контракты,  поддерживающие   развитие  туристской  отрасли  по  отдельным 

направлениям  или  решающие  конкретные  задачи,  носят  характер  целевых 

проектов.

 

Обеспечивающие  проекты  влияют  на  развитие  туристской  сферы 

опосредованно, путем, к примеру, развития транспортной инфраструктуры [7]. 

В  мире  существует  три  формата  сотрудничества  государства  и  бизнеса  в 

туризме.  Если  речь  идет  о  крупных  проектах,  где  необходимо  создание 

137

 

 

инфраструктуры  и  коммуникаций,  используются  договоры  концессии,  лизинг 

или  прямое  финансирование  государством  инфраструктурной  части  проекта. 

При  строительстве  конкретных  объектов,  например,  гостиниц,  ресторанов, 

спортивных  центров  и  т.п.,  государство  может  стимулировать  инвесторов 

низкими 

налогами, 

недорогими 

кредитами 

и 

прочими 

льготами. 

Распространено  ГЧП  и  в  сфере  маркетинга,  когда  государство  и  частные 

компании  вместе  финансируют  продвижение  страны  или  отдельных  регионов 

внутри  страны  и  за  рубежом.  Это  наименее  рисковые  и  наиболее 

быстроокупаемые  вложения,  которые,  как  правило,  осуществляются  через 

национальные туристские организации. 

В  настоящее  время  в  Казахстане  существует  ряд  направлений  развития 

эффективных  форм  ГЧП,  позволяющих  привлечь  частные  инвестиции  в 

экономику для реализации социальнозначимых проектов: 

-

 

замещение популярных зарубежных направлений отечественными; 

-

 

создание  новых  особых  экономических  туристско-рекреационных  зон  и 

комплексов; 

-

 

модернизация и реконструкция имеющейся рекреационной и туристской 

инфраструктуры до соответствия требованиям мировых стандартов; 

-

 

создание  системы  научного  и  кадрового  сопровождения  развития 

индустрии туризма Казахстана; 

-  поддержка  системы  малого  и  среднего  бизнеса,  направленного  на  

развитие индустрии туризма и гостеприимства. 

Вместе с тем, несмотря на определенные наметившиеся успехи в развитии 

отечественной  отрасли  туризма,  государство  недостаточно  участвует  в  ее 

становлении: 

- не определены условия и механизмы создания ГЧП в сфере туризма; 

-  не  разработаны  принципы  функционирования  и  развития  ГЧП  в  сфере 

туризма; 

-  не  развиты  организационные  структуры  управления,  координирующие 

процессы взаимодействия участников партнерства; 

- не разработаны организационные основы информационного обеспечения 

управленческих решений; 

-  не  разработан  экономический  механизм  регулирования  и  участия 

населения  в  проектах  развития  инфраструктурных  объектов  сферы  туризма, 

функционирующих на основе ГЧП. 

Отмеченные  проблемы  сдерживают  темпы  развития  туристско-

рекреационной  отрасли  в  целом,  что,  в  свою  очередь,  снижает  объем 

финансовых поступлений в бюджеты всех уровней РК. 

Внедрение  предлагаемых  решений,  направленных  на  развитие  туризма, 

приведет к: 

-  созданию  высокоэффективной,  адаптивной  управленческой  системы, 

построению и применению новых моделей ведения бизнеса; 

-  формированию  сообщества  активных  генераторов  идей  для  основания  и 

развития кадрового резерва в сфере туристского бизнеса; 

138

 

 

-  организации,  развитию  и  поддержанию  в  актуальном  состоянии  единой 

базы идей и предложений; 

- повышению эффективности происходящих бизнес-процессов. 

В  целом,  взаимодействие  государства  и  бизнеса  может  стать  одним  из 

перспективных направлений по интенсификации развития индустрии туризма и 

гостеприимства  в  современных  условиях.  При  эффективном  партнерстве 

государство  разрабатывает  законодательство,  создает  фонды  и  механизмы 

финансирования,  определяет  общие  направления  развития,  а  бизнес 

подхватывает инициативу, реализуя конкретные проекты и управляя ими. 

жүктеу/скачать 7,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: