Сборник трудов международной научно-практической конференции «Современные экономические проблемы в области финансов, учета, управления и туризма»

549

 

 

Транспортировка и складское хозяйство 

 

17,098,008

 

16,450,763

 

Машиностроение 

 

8,212,097

 

6,941,492

 

Фармацевтическая промышленность

 

772,272

 

856,643

 

Ипотека

 

426,234

 

495,645

 

Текстильное производство

 

-

 

32,656,711

 

Пищевая промышленность

 

-

 

503,664

 

Прочее

 

12,872,405

 

9,383,024

 

 

787,469,246

 

431,.258,990

 

 

(34,221,008)

 

(52,653,112)

 

Итого займов, выданных клиентам

 

753,248,238

 

378,605,878

 

www.kdb.kz  Консолидированный финансовый отчет АО «Банк Развития Казахстана»

 

 

 

В результате совместных действий государства и финансовых институтов 

2010  по  2014  год  в  стране  появилось  28  новых  секторов  обрабатывающей 

промышленности, авиакосмическая отрасль, производство коммуникационного 

оборудования, проволоки путем холодного вытягивания, электронных деталей, 

волоконно-оптического  кабеля,  основных  фармацевтических  продуктов, 

паровых котлов, электроосветительного оборудования и др. 

Отечественные  предприятия  достигли  конкурентоспособности  в  экспорте 

порядка  50  новых  товаров:  трубы  из  черных  металлов,  плоский  прокат, 

нефтяной битум, порошок из золота, кондитерские изделия из сахара, шоколад, 

портландцемент,  макаронные  изделия,  кислота  фосфорная  и  кислоты 

полифосфорные, соль и хлорид натрия чистый, газы нефтяные и углеводороды 

газообразные,  чай  черный,  в  первичных  упаковках,  меласса,  проволока  из 

медных сплавов и сплавов на основе меди и цинка и др. 

Напомним,  обрабатывающая  промышленность  страны  стала  расти 

быстрее,  чем  традиционная  горнодобывающая.  Индекс  физического  объема 

составил  123,7  %  против  119,8  %  за  период  2008-2014  годов.  В  2014  году, 

несмотря  на  двукратное  снижение  цен  на  сырьевые  товары  и,  как  следствие, 

снижение  добывающего  сектора  (-  0,3  %)  обрабатывающей  промышленности, 

удалось сохранить рост в 1 %, что позволило, сохранить рост промышленности 

в целом - на 0,2 %.  [3] 

Обобщая  вышеизложенное,  можно  сделать  следующие  выводы  о 

приоритетах банковского кредитования развития реального сектора экономики: 

-  государство  играет  ведущую  роль  в  определении  приоритетов 

кредитования  путем  создания  экономических  стимулов  для  финансирования 

банками  стратегически  важных  секторов  национальной  экономики,  как 

550

 

 

кредитование развития реального сектора, малого бизнеса и социально важных 

сфер; 

-  приоритетными  сфера  кредитования  реального  сектора  является 

финансирование 

стратегически 

важных 

отраслей 

промышленности, 

вступающих  структурообразующими  отраслями  экономики,  включая  развитие 

горнодобывающей, нефтеперерабатывающей,  легкой,  автомобильной и  других 

отраслей промышленности; 

-  также  важным  приоритетов  кредитования  является  проведение 

модернизации  и  внедрения  ресурсосберегающих  технологий,  развитие 

инфраструктуры,  оказание  финансовой  поддержки  малого  бизнеса  и  частного 

предпринимательства. 

 

Литература: 

1.

 

Банковское дело под редакцией Сейткасимова Г.С. 1998 г. 

2.

 

«Банковское дело» под редакцией проф. Х.Е. Бюшгена., 2013г 

3.

 

 

www.kdb.kz

 Годовой отчет АО «Банк Развития Казахстана» 

 

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖИНАҚТАУШЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ 

ҚОРЛАРЫНЫҢ ҚАРАЖАТЫН ТИІМДІ ИНВЕСТИЦИЯЛАУ ТУРІНДЕ 

 

Артакшинова В.С. 

Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік универститеті,   

Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы 

E-mail: venera_seitzhan@mail.ru 

 

 

Егемен  Қазақстан  Республикасы  –  Тәуелсіз  Мемлекеттер  Достастығы 

елдерінің  арасында  халықты  зейнетақымен  қамсыздандыру  реформасын  ең 

бірінші  болып  жүзеге  асырған  ел.  Зейнетақы  реформасындағы  ең  бастысы 

Ұрпақтар  ынтымақтастығына  негізделген  әлеуметтік  қамсыздандырудың 

үлестіргіш  жүйесінен  жинақтаушы  зейнетақы  қорларындағы  жеке  зейнетақы 

шоттарында  жинақтарды  жинауға  мүмкіндік  беретін  жинақтаушы  зейнетақы 

жүйесіне біртіндеп өту болды. 

Жинақтаушы  зейнетақы  жаңа  қорының  құрылу  кезеңінде,  оның  дамуын 

ынталандыруға  бағытталған  ерекше  стратегиялық  рөл  1997  жылы  ҚР 

Үкіметінің қаулысымен арнайы құрылған институт – Мемлекеттік жинақтаушы 

зейнетақы  қорына  берілді.  Мемлекеттік  жинақтаушы  зейнетақы  қоры  елдегі 

зейнетақы реформасының өзіндік сөре алаңына айналды: ол елдегі ең алғашқы 

жинақтаушы  қор  болып,  ең  алғашқы  зейнетақы  төлемін  қабылдады  және 

зейнетақы  активтерін  өзінше  басқару  құқығын  басқа  зейнетақы  қорларының 

ішінде бірінші болып алды. 

ГНПФ  1998-2002  жылдар  аралығындағы  кезеңде  өз  салымшыларының 

қатарына  қандай  да  бір  себептермен  зейнетақы  таңдау  бойынша  өзіндік 

шешімін  қабылдап  үлгірмеген  азаматтардың  барлығын  қосу  мүмкіндігін 

551

 

 

беретін  «жалпыға  ортақ  қор»  ерекше  мәртебесіне  ие  болды.  Осылайша, 

жинақтаушы  зейнетақы  жүйесіне  халықты  көптеп  тарту  мен  жинақтаушы 

зейнетақы  жүйесі  салымшыларының  базасын  қалыптастыру  міндеті  жүзеге 

асырылды.  Бірақ  бұл  мәртебе  сонау  2003  жылға  дейін  ГНПФ-ке  басқа 

мемлекеттік  емес  жинақтаушы  зейнетақы  қорлары  сияқты  зейнетақы 

нарығының толыққанды және бәсекеге қабілетті қатысушысы болу мүмкіндігін 

бермеді. 

Қор  өзінің  2005  жылы  «Мемлекеттік  жинақтаушы  зейнетақы  қоры»  АҚ 

ресми  атауын  аббревиатураның  ескі  мазмұны  сақталмаған  «ГНПФ» 

жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ-на өзгертті. ГНПФ жаңа зейнетақы жүйесіне 

деген  халық  сенімін  қалыптастыру,  зейнетақы  нарығы  мен  бәсекелі  орта 

негіздерін  құру  тәрізді  өзіне  жүктелген  тарихи  міндеттерді  орындады,  және 

еліміздегі  көптеген  басты  көрсеткіштер  бойынша  көшбасшы  орынға  ие  ірі 

зейнетақы қорларының біріне айналды. 

Қазақстан  Республикасының  Елбасы  еліміздің  зейнетақы  туралы 

заңнамасына  2013  жылдың  қаңтар  айында  өзгеріс  енгізу  туралы  тапсырма 

берді. Жүйені реформалаудың негізгі кезеңдерінің бірі – Бірыңғай жинақтаушы 

зейнетақы  қорын  құру  мен  оған  жеке  жинақтаушы  зейнетақы  қорларының 

зейнетақы  активтері  мен  зейнетақымен  қамсыздандыру  туралы  шарттары 

бойынша міндеттемелерін беру болды. Еліміздің басшылығы ГНПФ базасында 

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын құру туралы шешім қабылдады.  

21  маусымында  2013  жылдың  Қазақстан  Республикасының  жаңа 

редакциядағы  Заңы  (бұдан  әрі  -  Заң)  «Қазақстан  Республикасында 

зейнетақымен  қамсыздандыру  туралы»    қабылданды.  Зейнетақы  заңнамасына 

сәйкес, Қазақстан Республикасының Үкіметі Қордың жалғыз акционері болып 

табылады. БЖЗҚ-ның зейнетақы активтерін сақтау мен есепке алуды Қазақстан 

Республикасының  Ұлттық  банкі  жүзеге  асырады.  БЖЗҚ  зейнетақы  активтерін 

инвестициялық  басқару  да  Қазақстан  Республикасының  Ұлттық  Банкіне 

жүктелген[3].  

Елбасы  Нұрсұлтан  Назарбаев  Үкіметтің  кеңейтілген  отырысында 

зейнетақы  қорынан  қаржы  алуды  тапсырды.  «Ерікті  Зейнетақы  қорындағы  1 

триллион  450  миллиард  теңгені  экономиканың  бірнеше  бағыттарына 

инвестициялауды  тапсырамын»,  —  деген  еді.  Алайда  бұл  жолы  қомақты 

қаражат  банкирлердің  бұрынғыдай  «түлкібұлаңына»  салынбай,  нақты 

көрсетілген  секторлар  бойынша  жұмсалуы  қадағаланады.  —  Оны  мен  өз 

қадағалауымда  ұстап  отырмын.  Өзге  дамыған  елдердің  тәжірибесіне  сүйеніп 

жаңа  бағытта  айналымға  салатын  боламыз.  Еселеп  көбейту  мүмкіндігі  де  бар. 

Халық  ол  қаржының  болашағына  алаңдамаса  да  болады.  Тікелей  өз 

бақылауымда», — деді президент Назарбаев[2]. 

«Бірыңғай  жинақтаушы  зейнетақы  қорының»  жаңа  инвестициялық 

декларациясына  сәйкес,  инвестициялық  активтер  бойынша  Қордағы 

жинақталған  қаражаттың  Ұлттық  Банк  былай  халықтық  қаражат  негізінен  үш 

бағытта  жүзеге  асатын  болады  табыстылық  көрсеткішін  үш  есеге  дейін 

артырмақшы. 

Ондай 

табыстылықтың 

механизмдері 

атап 

айтқанда, 

жұртшылықтың  «кәртейгенде  көрер  зейнетім»  деп  жинайтын  қаражаты 

552

 

 

біріншіден, Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің мемлекеттік бағалы 

қағаздарына  салынады.  Екіншіден,  Қор  қаражаты  Қазақстанның  екінші 

деңгейлі  банктерінің  депозиттері  мен  облигацияларына  орналастырылады. 

Үшіншіден,  Қор  қаражаты  халықаралық  эмитенттердің  еурооблигацияларына 

жолданатын  болады.  Осындай  үш  негізден  түсетін  табыстылықты  есептеп 

көрген Ұлттық банк биылғы инвестициялық кірісі жоғары деңгейде екен. 

Ұлттық  банктің  қордағы  қаржының  бұл  қаржы  мемлекеттік  құнды 

қағаздарға,  «Самұрық-Қазына»  қорының  бағалы  қағаздарына,  сондай-ақ  түрлі 

валюталық  тетіктер  мен  акцияларға,  жеке  сектордың  облигацияларына 

орналастырылған.  Сондай-ақ  бұдан  былай  табыс  түсіру  мақсатында  ғана 

жұмсалатын  болады.  Алайда  ескі  сүрлеуге  қайта  бет  алған  секілді.  Дегенмен 

БҰЖҚ-ның  банк  активтерінен  үлесі  бар.  Мәселен,  Жапония  зейнетақы 

жүйесінің 

инвестициясы 

барлық 

мемлекеттер 

сияқты 

мемлекеттік 

облигациялардан  басталады.  Жапония  әлемдегі  ең  ірі  зейнетақы  қоры  бар 

мемлекет. Ол АҚШ, Франция мемлекеттерін артта қалдырып келеді. Валютасы 

құнды,  экономикасы  дамыған  Жапонияның  зейнетақы  қорының  жалпы 

көрсеткіштерін  отандық  зейнетақы  қорының  2016  жылы  1  қантардың 

салыстырмалы көрсеткіштерден байқауға болады. 

Зейнетақы активтері  

Қазақстан  Жапония 

Мемлекеттік бағалы қағаздар  44,9% 

63,3% 

Отандық компаниялардың бағалы қағаздары 

38%  2,5% 

Шет мемлекеттің бағалы қағаздары  0,87% 

8,74% 

Шетелдік компаниялар акциясы 

2,84% 

11,46% 

Қысқа мерзімді активтер 

1,46% 

4% 

 

Бірыңғай  жинақтаушы  зейнетақы  қоры  екінші  деңгейлі  9  банктің 

активтеріне  ие.  Сондай-ақ  600  миллиард  теңге  екінші  деңгейлі  банктер  мен 

ұлттық  холдингтердің  шартталған  облигацияларын  қайтарымды  негізде  және 

зейнетақы  активтерінің  сақталуы  мен  табыстылығын  арттыру  үшін  нарықтық 

пайыздық  мөлшерлеме  арқылы  сатып  алуға  жұмсалады.  Жұртшылықтың 

зейнетақы  салымдарын  ұлғайту  мақсатында  екінші  деңгейлі  банктердің 

активтері сатып алынды: Эксимбанк - 14,45%, Цесна банк - 10,62, Халық банк - 

6,22%. 

Негізі  Қордан  алынған  қаражат  екінші  деңгейдегі  банктердің  өзіндік 

капиталының  мөлшерінен  аспауы  тиіс  еді.    «Еуразиялық  банктің»  өзіндік 

капиталы 61 млрд теңге, БЖЗҚ-нан банкке тартылғаны 78 млрд теңге, «Каспий 

банктің» өзіндік капиталы 98 млрд теңге болса, Қордан алғаны 169 млрд теңге, 

«Альянс»  пен  «Темір»  банктің  «қарызға»  алған  қаражаты  39  млрд  теңге, 

«АТФ»-тің  өзіндік  капиталы  72  млрд  теңге,  БЖЗҚ-дан  алғаны  101  млрд. 

«Сбербанк» олардың капиталы 130 млрд теңге болса, қордан бөлінген қаражат 

152 млрд теңге. Мұндай қомақты қаржы ЕДБ-ге ұзақ мерзімге берілген.  

Қазіргі кезде қордағы қаражатты халықтан 5 триллионға жуық теңге қаржы 

бар.  Инфляция  ақшаны  жұтып  қоймас  үшін  активтерді  айналымға  жіберуге 

тиіспіз.  Жинақталған  активтер  құнын  жоғалтпас  үшін  екінші  деңгейдегі 

банктер  мен  құнды  қағаздарға  инвестицияланады.  Бірыңғай  жинақтаушы 

553

 

 

зейнетақы  қорының  кірісі  жыл  басынан  бері  3,04  пайызды  құрап  отыр.  Бұл 

инфляциядан екі есеге жоғары көрсеткіш. Ал инфляция 1,4 пайыз шамасында. 

Жыл  аяғына  дейін  зейнетақы  активтерінің  табысын  7  пайызға  жеткізу 

жоспарланған.  Зейнетақы  жинақтарының  50  пайызы  құнды  қағаздарға 

салынды.  Олардың  жылдық  табысы  6  айда  8,3  пайызға  жетті.  Жинақтардың 

қалған  бөлігі  екінші  деңгейдегі  банктерге  инвестицияланды,  яғни  600  млрд 

теңгеден астам қаржы банктерге (10 банк) депозит ретінде салынды. Ал қаржы 

құрылымдары  осы  қаражат  есебінен  ел  экономикасын  қолдауға  несие  береді. 

Соның  есебінен  халық  қаржысының  құнсыздануына  жол  берілмейді. 

Қазақстандықтар  кез  келген  уақытта  қор  немесе  халыққа  қызмет  көрсету 

орталықтары арқылы, болмаса ғаламтордың көмегімен жинақтарының мөлшері 

мен табыстылығына қатысты кез-келген ақпаратты ала алады, соның арқасында 

соңғы алты айда 140 млрд. инвестициялық табыс түсірілді. 

Кез  келген  зейнетақы  қорының,  мейлі  ол  мемлекеттік  болсын  жеке 

инвестициялық  саясаты  бар.  Ол  зейнетақы  салымдарын  сақтауға  және 

көбейтуге негізделген. Ал қазіргі жағдайда зейнетақы қорының мақсат-мүддесі 

түрлі  басшылықтардың  мақсат-мүддесіне  сәйкес  келмеуі  мүмкін.  Мәселен, 

Үкімет  еліміздің  индустриалды  дамуын  алға  тартуы  жаңа  инвестициялық 

саясаттың негіздерінен мүмкін:  

- 2016 жылғы 1-ші тоқсанда ЭЫДҰ стандарттарына сәйкес инвестициялық 

ахуалды  жақсарту  жөніндегі  шараларды  көздейтін  Егжей-тегжейлі  жоспар 

қабылданатын болады; 

- 2016 жылғы шілдеге дейін 6 макроөңірді (Оңтүстік, Солтүстік, Орталық-

Шығыс,  Батыс,  Алматы  және  Астана)  дамытудың  инвестициялық 

бағдарламалары әзірленетін болады; 

-  2016  жылғы  наурызда  әртүрлі  салалар  мен  өңірлерде  МЖӘ  жобаларын 

іске асыру бойынша жол картасы қабылданатын болады; 

- 

Елдің  индустриалды-инновациялық  саясаты  жаңа  жағдайларға 

бейімделетін  болады.  Бұл  үшін  2015-2019  жылдарға  арналған  ИИДМБ 

өзектілендірілетін болады; 

- Аустралия әдісі бойынша («бірінші келген - бірінші алады») геологиялық 

барлаудағы  заңнаманы  ырықтандыруды  ескере  отырып,  жаңа  кен  орындарын 

игеру бойынша жұмыс жүргізілетін болады. 

Зейнетақы  активтерінің  инвестициялық  табыстылығын  арттыру  үшін 

мыналар  іске  асырылады:  Бірінші:  Инвестициялық  стратегияға  сәйкес  келетін 

мемлекетіне,  активтердің  сыныбы  мен  валютасына  қарай  БЖЗҚ  түрлі 

портфельдерін  қалыптастыру  бойынша  ҚР  Президентінің  жанындағы 

зейнетақы  активтерін  басқару  жөніндегі  кеңесті  белгілеу  шаралары 

қабылданатын  болды,  Екінші:    Ішкі,  сыртқы  инвестициялық  портфельді 

басқарушылары қамтамасыз етуге тиісті зейнетақы активтерінің инвестициялық 

табыстылығының  деңгейін  ҚР  Ұлттық  Банкі  айқындайтын  болады.  Бұл  ретте 

инвестициялық портфельді басқарушы ұйымдар конкурстық негізде сайланады.  

Мәселен,  Үкімет  еліміздің  индустриалды  дамуын  алға  тартуы  мүмкін. 

Сондықтан  зейнетақы  қорлары  еліміздің  индустриялануы  мен  жаһандық 

климаттың  өзгеруіне  алаңдаушылық  білдірсе  де,  оған  қаржы  салудан  аулақ 

554

 

 

болуы шарт. Керісінше сенімді активтерге салуына болады, мысалы, американ 

доллары,  алтын,  тіпті  «Microsoft»  активтеріне  инвестиция  құюына  болады. 

Сонымен  қатар  Қазақстанның  ірі  компаниялары  мен  қазақстандық  құнды 

қағаздарын жоғары жақтың нұсқауымен емес, табыс пен тәуекелді жіті талдай 

отырып сатып алуына болады. Зейнетақы қордағы салымды сенімді әрі табысты 

активтерге  салынуы  тиіс.  Мәселен,  «Tesla»  акцияларын  алуға  болады. 

Қазақстан  компаниялары  мен  құнды  қағаздарын  да  сатып  алуға  болады,  бірақ 

жоғарғы  жақтың  нұсқауымен  емес,  табыс  пен  тәуекелді  басшылыққа  ала 

отырып, жан-жақтың талдаудан кейін салымдығы. 

«Бірыңғай  жинақтаушы  зейнетақы  қорының»  инвестициялық  табысы 

ағымдағы  жылдың  қорытындысы  бойынша  6-6,5  пайыз  шамасында  күтіледі. 

«Анықтама  үшін  айта  кететін,  бұқаралық  ақпарат  құралдары  кешегі 

жекеменшік  қорлардың  қызметін  көбірек  мақтап:  «бұрынғы  жекеменшік 

зейнетақы  қорларының  қызметі  тиімді.  Мәселен,  олардың  қаражат  салған 

банктері  еліміздің  жетекші  әрі  үздік  10-15  банктерінің  қатарына  да  ілінбеген 

болатын.  Сондықтан  да,  өкінішке  қарай,  біз  қыркүйек  айында  бір  мезетте  өте 

ауқымды  сома  -  100  миллиард  теңгеден  астам  қаражатты  көзді  жұмып  тұрып 

«сызып» тастауымызға тура келді, өйткені бұған дейінгі жекеменшік зейнетақы 

қорларының  қызметі  шығынды  болды.  Бірыңғай  жинақтаушы  зейнетақы 

қорының» табысы қаражатты тиімді орналастыру нәтижесінде ғана қамтамасыз 

етіледі,  Сондықтан  да  Қазақстанның  ірі  әрі  табысты  қызмет  ететін  банктеріне 

қаражаттар  облигация  және  депозит  ретінде  орналасады.  Осындай  шараның 

нәтижесінде  «Бірыңғай  жинақтаушы  зейнетақы  қорының»  инвестициялық 

табыстылығы  6-6,5  пайыз  болжанса,  2016  жылы  8-7,5  пайызды  құрайтыны 

күтіледі. 

Зейнетақы  қорына  салынған  салым  әрқайсымыздың  болашағымыз.  Ол 

үшін  зейнет  жасына  жеткенше  тырбанып  еңбектеніп,  тірнектеп,  тиындап 

жинаған қаржыны қорға сеніп тапсырып келеміз. «Мемлекет қажеттілігі» үшін 

қажет еді әрқайсымызға. Одан да еліміздің ең бай бір-екі-ақ адамы осы соманы 

Үкіметке  ел  экономикасын  түзеуге  уақытша  бере  тұрса  абзал  болар  еді. 

Зейнетақы  жинақтау  қорының  қаражатын  экономикаға  пайдалану,  Зейнетақы 

қорындағы  ақшаны  ел  экономикасына  жұмсаған  тиімді  деп  алайда  нақты 

қандай  жобаларға,  ол  жағы  әзірге  түбегейлі  шешімін  2016  жылы  зейнетақы 

активтері  жеке  қазақстандық  немесе  шетелдік  компаниялардың  басқаруына 

берілуі тиіс. Зейнетақы жиналымдарының табыстылығын арттыру мақсатында 

зейнетақы  қаржыларын  инвестициялауға  көзқарастарды  қайта  қараған  жөн. 

Зейнетақы қорына көзқарас пен басқару да Ұлттық қорға көзқарас пен басқару 

сияқты болуы керек[1]. 

Қорыта  айтқанда,  Ұлттық  банк  қоғам  мен  қаржы  мекемелеріне  өз 

қызметінің  мәселелері  бойынша  үнемі  тиянақты  ақпарат  беріп  тұруы  тиіс. 

Қаржы  секторына  қатысушылардың  бәрімен  қалыпты  жұмыс  бабындағы 

үнқатысуды  жолға  қоюдың  маңызы  зор.  Осы  аталған  барлық  кезек  күттірмес 

шараларды  қабылдағаннан  кейін  ғана  экономиканы  ынталандыруға,  соның 

ішінде  монетарлық  тәсілдермен  ынталандыруға  кірісуге  болады.  Мен  жаңа 

басшылықтың Ұлттық банкті сауатты басқаратынына сенемін. Біздің бәріміздің 

555

 

 

де  ұлттық  валютамыз  –  теңгеге  сенуіміз  қажет.  Теңге  салымдары  –  бүгінде 

азаматтардың жиналымдарын сақтаудың ең үздік құралы[1]. 

 

Әдебиет: 

1  Қазақстан  Республикасының  Президенті  -  Елбасы  Н.Ә.  Назарбаевтың 

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Нұрлы жол – болашаққа бастар 

жол» атты Қазақстан халқына Жолдауы 30.11.15 жыл 

2 Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Үкіметтің кеңейтілген отырысында зейнетақы  

 

 

ПРОБЛЕМЫ ФИНАНСОВОГО  ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ СТРАН 

ЕАЭС В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ  

 

Байматова А. 

Институт экономики им. акад. Дж. Алышбаева Национальной академии  

наук  Кыргызской Республики,  

г. Бишкек, Кыргызская Республика  

E-mail:

 

azyk@mail.ru

 

Научный руководитель: к.э.н. Орозонова А.А. 

 

 

1  января  2015  г.  начал  функционировать  Евразийский  экономический 

союз  (ЕАЭС),  объединяющий  Россию,  Казахстан,  Беларусь,  Армению  и 

Киргизстан.  Как  и  любое  интеграционное  объединение,  ЕАЭС  является 

инструментом  участия  группы  стран  в  процессах  глобальной  стратификации. 

Его цель – создать более успешную глобальную страту, по сравнению с той, к 

которой  участники  принадлежали  бы  поодиночке,  без  объединения. 

Интеграция  призвана  использовать  минимизировать  ее  издержки,  формируя 

благоприятную стратегическую перспективу для объединения и для отдельных 

государств-членов.  Есть  основания  полагать,  что  интеграционная  модель 

ЕАЭС  будет  формироваться  под  влиянием  ее  исходных  особенностей: 

постпереходной  экономики,  моноцентричного  характера  объединения, 

преобладания  межотраслевого  разделения  труда  над  внутриотраслевым, 

наличия внешних центров. 

Странам  ЕАЭС  присущи  основные  качества  экономики  стран  с 

формирующимся 

рынками: 

высокая 

волатильность 

основных 

макроэкономических  показателей,  широкая  амплитуда  делового  цикла, 

значительная  склонность  к  перегреву  экономики  и  подверженность  внешним 

шокам.  При  благоприятной  конъюнктуре  они  демонстрируют  высокий  темп 

хозяйственного роста, что укладывается в общую логику наверстывания.  

Центральные банки стран ЕАЭС не являются эмитентами международных 

валют  и  потому  находятся  под  двойным  прессом  –  инфляции  и  обменного 

курса.  Их  дилемма  состоит  в  выборе  между  двумя  неоптимальными 

решениями: плавного или ступенчатого снижения курса национальной валюты. 

В первом случае рубль (тенге или драм) обесценивается постоянно тем темпом, 

556

 

 

который  соответствует  разнице  в  инфляции  между  свой  страной  и  США  или 

еврозоной. 

 

Таблица 1.  

Официальный курс национальной валюты: 

Период 

За единицу 

валюты 

Драм 

Белорусский 

рубль 

Тенге 

Сом 

Российский 

рубль 

средний 

курс 

средний курс 

средний 

курс 

средний 

курс 

средний курс 

2

0

1

4 

 

 

1 

кв. 

российский 

рубль 

доллар США 

евро 

11,72 

 

411,04 

562,89 

276,88 

 

9694,15 

13281,32 

4,85 

 

170,21 

233,27 

1,45 

 

51,92 

71,19 

- 

 

34,95 

47,91 

 

2 

кв. 

российский 

рубль 

доллар США 

евро 

11,81 

 

412,84 

566,05 

286,73 

 

10034,63 

13764,18 

5,22 

 

182,66 

250,39 

1,50 

 

53,07 

72,83 

- 

 

34,99 

48,01 

 

3 

кв. 

российский 

рубль 

доллар США 

евро 

11,27 

 

408,48 

541,36 

287,07 

 

10376,61 

13770,32 

5,05 

 

182,52 

242,21 

1,46 

 

52,63 

69,87 

- 

 

36,18 

47,99 

 

4 

кв. 

российский 

рубль 

доллар США 

евро 

9,11 

 

431,32 

538,14 

229,80 

 

10788,90 

13488,30 

3,90 

 

181,38 

226,55 

1,22 

 

56,99 

71,24 

- 

 

46,96 

58,71 

2

0

1

5 

 

1 

кв. 

российский 

рубль 

доллар США 

евро 

7,61 

 

477,26 

538,40 

234,88 

 

14786,17 

16221,90 

2,93 

 

184,64 

208,32 

0,98 

 

60,82 

68,76 

- 

 

62,16 

70,37 

 

2 

кв. 

российский 

рубль 

доллар США 

евро 

9,08 

 

476,48 

526,80 

279,19 

 

14678,46 

16221,90 

3,54 

 

185,86 

205,25 

1,15 

 

60,53 

66,91 

- 

 

52,63 

58,19 

 

3 

кв. 

российский 

рубль 

доллар США 

евро 

7,62 

 

479,39 

533,33 

259,97 

 

16387,89 

18215,93 

3,41 

 

216,20 

240,90 

1,02 

 

64,24 

71,51 

- 

 

62,85 

69,92 

 

По данным статистического департамента Евразийской экономической 

комиссии 

www.eurasiancommission.org

 от 06.10.2015. 

 

557

 

 

Валовой  внутренний  продукт  по  данным  Департамента  статистики 

Евразийской экономической комиссии (аналитический обзор от 5 октября 2015 

г.): 

Объем валового внутреннего продукта государств - членов ЕАЭС в январе 

–  июне  2015  года  составил  721,7  млрд.  долларов  США  и  снизился  по 

сравнению с аналогичным периодом 2014 года в постоянных ценах на 2,7% (в 

январе - июне 2014 года по сравнению с январем  - июнем 2013 года - рост на 

0,9%). 

Таблица 2. 

Валовой внутренний продукт 

Страны

 

Январь – июнь 2015 г.

 

Справочно 

январь-июнь 

2014 г. в % к 

январю-июню 

2013 г. 

(в постоянных 

ценах)

 

млрд. единиц 

национальной 

валюты 

(в текущих 

ценах)¹

 

млн. 

долларов 

США²

 

в % к январю-

июню 2014 г. 

(в постоянных 

ценах)

 

Армения

 

1989,0

 

4171,0

 

104,0

 

102,4

 

Беларусь

 

399108,7

 

27082,6

 

96,6

 

101,3

 

Казахстан

 

17092,1

 

92265,2

 

101,7

 

103,9

 

Кыргызстан

 

172,4

 

2841,2

 

107,3

 

104,1

 

Россия

 

34056,1

 

595386,8

 

96,5

 

100,6

 

ЕАЭС

 

-

 

721746,8

 

97,3

 

100,9

 

 

1)

 

Армения  –  армянских  драмов;  Беларусь  –  белорусских  рублей; 

Казахстан – тенге; Кыргызстан – сомов; Россия – российских рублей. 

2)

 

 Показатель 

рассчитан 

по 

курсам 

валют 

национальных 

(центральных)  банков

 за период:  по Беларуси – по средневзвешенному курсу 

белорусского рубля к доллару США, по Армении, Казахстану, Кыргызстану и 

России – по средним курсам национальных валют к доллару США. 

Уровень  реальных  процентных  ставок  по  данным  Департамента 

статистики Евразийской экономической комиссии статистический бюллетень 

II квартал 2015 года: 

Таблица 3. 

Ставки рефинансирования 

 

Период

 

Армения

 

Беларусь

 

Казахстан

 

Кыргызстан¹

 

Россия²

 

II квартал 2012 г.

 

8

 

32

 

6

 

6,77

 

8 (5,25)

 

II квартал 2013 г.

 

8

 

23,5

 

5,5

 

3,2

 

8,25 (5,5)

 

558

 

 

II квартал 2014 г.

 

7

 

21,5

 

5,5

 

6

 

8,25 (7,5)

 

II квартал 2015 г.

 

10,5

 

25

 

5,5

 

9,5

 

8,25 (11,5)

 

 

    ¹ учетная ставка 

     ² в скобках указана ключевая ставка. 

 

Уровень  безработицы  по  данным  департамента  статистики  Евразийской 

экономической комиссии (аналитический обзор от 5 октября 2015 г.): 

Численность  безработных,  состоящих  на  учете  в  службах  занятости 

населения, в государствах - членах ЕАЭС на конец августа 2015 года составила 

1  196,5  тысячи  человек,  или  1,3%  численности  экономически  активного 

населения. 

Индекс  потребительских  цен  на  товары  и  услуги  в  целом  по  ЕАЭС  в 

сентябре  2015  года  по  сравнению  с  сентябрем  2014  года  составил  113,9%),  с 

декабрем 2014 года – 109,1%. 

Таблица 5. 

Индексы потребительских цен 

Страны 

Сентябрь 2015 г. в % к 

Январь- сентябрь 

2015 г. в % к январю- 

сентябрю 2014 г. 

августу 

2015 г. 

декабрю 

2014 г. 

сентябрю  

2014 г. 

Армения 

100,1 

98,0 

103,3 

104,7 

Беларусь 

101,3 

109,2 

111,9 

114,2 

Казахстан 

101,0 

102,9 

104,4 

104,8 

Кыргызстан 

101,0 

101,1 

106,4 

107,4 

Россия 

100,6 

110,4 

115,7 

115,9 

ЕАЭС 

100,7 

109,1 

113,9 

114,3 

 

В сентябре 2015 года темпы роста потребительских цен на товары и услуги 

в целом по ЕАЭС были выше аналогичных показателей в прошлом году. 

Платёжный  баланс  по  данным  Департамента  статистики  Евразийской 

экономической комиссии экспресс-информация 16 ноября 2015 года: 

По оперативным данным объем внешней торговли товарами  государств  - 

членов  Евразийского  экономического  союза  с  третьими  странами  за  январь-

сентябрь 2015 года составил 437 млрд. долларов США, в том числе экспорт – 

285,9  млрд.  долларов,  импорт  –  151,1  млрд.  долларов.  По  сравнению  с 

аналогичным  периодом  2014  года  объем  внешней  торговли  сократился  на 

34,5%,  или  на  229,6  млрд.  долларов.  Объем  экспорта  товаров  снизился  на 

33,1%,  или  на  141,5  млрд.  долларов,  импорт  уменьшился  на  36,8%,  или  на 

88,1  млрд.  долларов.  Сальдо  внешней  торговли  товарами  сложилось 

положительное в размере 134,8 млрд. долларов. 

559

 

 

 

Таблица 4 

Объемы внешней торговли товарами государств-членов 

Евразийского экономического союза с третьими странами 

за январь-сентябрь 2015 года 

(млн. долларов США) 

 

Экспорт

 

Импорт

 

Сальдо

 

К % к январю-

сентябрю 

2014 года

 

экспорт

 

импорт

 

ЕАЭС

 

285896,2

 

151081,1

 

134815,1

 

66,9

 

63,2

 

в том 

числе:

 

 

 

 

 

 

Армения

 

930,6

 

1588,6

 

-658,0

 

106,9

 

65,8

 

Беларусь

 

12228,9

 

9400,7

 

2828,2

 

78,9

 

70,3

 

Казахстан

 

31897,8

 

14851,9

 

17045,9

 

56,3

 

76,3

 

Кыргызстан

 

736,2

 

1508,2

 

-772,0

 

103,6

 

71,6

 

Россия

 

240102,7

 

123731,7

 

116371,0

 

67,9

 

61,3

 

 

 

Общее сокращение объемов взаимной торговли в январе – сентябре 2015 

года по сравнению с соответствующим периодом предыдущего года составило 

12214,7  млн.  долларов,  или  26,3%.  По  минеральным  продуктам  показатель 

снизился  на  3705,8  млн.  долларов  (на  24%),  машинам,  оборудованию  и 

транспортным  средствам  –  на  3346,2  млн.  долларов  (на  38,2%),  металлам  и 

изделиям из них – на 1737,2 млн. долларов (на 31,7%). 

Индекс  промышленного  производства  по  данным  Департамента 

статистики Евразийской экономической комиссии экспресс-информация от 26 

октября 2015 года: 

В  январе  –  сентябре  2015  г.  объем  промышленного  производства 

государств  –  членов  Евразийского  экономического  союза  (далее    ЕАЭС) 

составил  в  текущих  ценах  681,8  млрд.  долларов  США  и  снизился  по 

сравнению  с  январем  –  сентябрем  2014  г.  в  постоянных  ценах  на  3,1%  (в 

январе  –  сентябре  2014  г.  по  сравнению  с  январем  –  сентябрем  2013  г.  – 

прирост на 1,3%). 

Объем  производства  по  добыче  полезных  ископаемых  (добывающей 

промышленности)  государств  -  членов  ЕАЭС  в  январе  -  сентябре  2015  года 

составил  172,4  млрд.  долларов  США  и  увеличился  в  постоянных  ценах  по 

сравнению с январем – сентябрем 2014 года всего на 0,1% (в январе – сентябре 

2014 года по сравнению с январем – сентябрем 2013 года – на 0,9%). 

560

 

 

Добыча отдельных видов полезных ископаемых 

жүктеу/скачать 7,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: