Семинар материалдары №1 45minut kz Республикалық ұстаздарға

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Адам Книст пишет: «Основное действие рок-музыки вытекает из уровня ее шума, который 
вызывает неприязненность, истощение, нарциссизм (самовлюбленность), панику, расстройство 
пищеварения, гипертонию, необычное наркотическое состояние. Рок не является безобидным 
времяпровождением. Рок — это наркотик, более смертоносный, чем героин, который отравляет жизнь
нашей молодежи. 
б) Психологическое действие. Как бы ни были губительны физиологические последствия рока, его 
психологические последствия еще более страшны, поскольку рок-музыка наносит своим слушателям 
глубокие психо-эмоциональные травмы. 
Вот некоторые последствия этих травм: 
1. Изменение эмоциональных реакций, вытекающих из сдерживания стремления к 
неконтролируемому насилию. 
2. Утрата контроля над способностью к сосредоточению. 
3. Ослабление контроля над умственной деятельностью и волей. 
4. Нервно-чувственное сверхвозбуждение, вызывающее эйфорию, внушаемость, истерию и даже 
галлюцинации. 
5. Серьезные нарушения памяти, мозговых функций и нервно-мышечной координации. 
6. Гипнотическое или каталептическое состояние, превращающее личность в подобие глупца или 
робота. 
7. Депрессивное состояние, доходящее до невроза и психоза, особенно при сочетании рок-музыки и
наркотика. 
8. Тенденция к самоубийству и убийству усиливается при продолжительном прослушивании рок-
музыки. 
9. Самоизувечивание в его различных формах, особенно на больших собраниях. 
10. Необузданные порывы к разрушению, вандализму, мятежу после концертов и фестивалей рока. 
 
                             5.2. Рок-музыка и психология подростка.
Швейцарские ученые во главе с доктором Клаусом Сабалем провели исследование, в котором 
выяснили о влиянии рок-музыки на психику подростков. Проследив за  их поведением, ученые 
пришли к выводу, что склонный к гормональным всплескам организм подростков, приходит в 
возбуждение от «рока». Эта музыка служит стимулятором выработки в организме адреналина, 
который в свою очередь «бьет по коже».
 Изменение  биохимических реакций организма в ответ на ритмическое воздействие музыки носит 
избирательный характер.   У звука есть еще степень громкости. И если она превышает определенный 
предел, происходит не просто запуск той или иной реакции, а ломка всего тонкого природного 
механизма – слуха, наиболее тонкого органа чувств в организме человека.
 При обследовании рок-туссовки учеными была выявлена большая группа подростков с признаками
заболевания, которому дали название – «музыкомания». Картина и симптомы  этой болезни очень 
схожи с приемом наркотиков -  появляется полная зависимость.
 Если человек без меры слушает  музыку такой эмоциональной силы, у него со временем может 
развиться  патологическое влечение к ней с постепенными изменениями сознания.
 Хотя по началу ничего страшного, казалось бы, не происходит – человек слушает музыку, однако 
звук постепенно усиливается. Хочется слушать ее все громче и громче. Это вызывает эйфорию – 
кратковременный подъем настроения, возбуждения.
 Зависимость от музыкального наркотика увеличивается, наступают определенные изменения 
личности. Если невозможным становится получить определенную «дозу» музыки, настроение 
портится, появляется раздражительность, нарушается сон. Дело в том, что механизмы воздействия 
музыкального и обычных наркотических средств, схожи.
 Резкие, трудноусвояемые звуки «рока», как правило, сопровождаются труднообъяснимым 
поведением, и в некоторых случаях дело заканчивается серьезными  расстройствами психики.
 По мнению немецкого, профессора Г. Рауха, определенные виды развлекательной музыки могут 
быть отнесены к сильным раздражителям нервной системы, вызывающим выделение стресс-
гормонов, которые как бы «стирают» часть запечатленной в мозгу информации. 5-7% исследованных 
психологами «фанов» рок-музыки состоят или должны состоять на учете в психоневрологических 
диспансерах.
136

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
 В последние годы ученые психологи особо озабочены процессом неосознанного или осознанного 
стремления значительной части молодежи к  моральному и физическому саморазрушению.
  Разрушение морально-этических и духовных ценностей – почва для развития саморазрушающих 
форм поведения.  
Процесс  формирования неформальных групп вызван также проблемой века – одиночеством.
 Алиенация – отчуждение человека в обществе. И лучшей мерой отчуждения человека от его 
общества, всегда было искусство.
 Индивидумы крайне изолированы в обществе. Каждый говорит другому: ««Вот такой 
представляется жизнь моему внутреннему «Я», вот что происходит со мной, и вот что я по этому 
поводу чувствую. А вы?»
 Так как трудность положения одного человека есть одновременно трудность всеобщего положения 
и так как симптомы совпадают, то мы склонны считать этот репортаж из внутреннего «Я» о частном 
«аде» правдивым и применительно к нам и ко всем остальным.
 Выбирая для себя рок-музыку, молодой «бунтарь» как бы отвергает своим выбором то, что 
«старшие» считают хорошим, отказывается от их наследия. Мало книг, в которых подростки  
узнавали бы себя и жизнь, их окружающую, получали ответы на мучащие их вопросы.
 На эти вопросы они часто не могут получить ответы  и от  своих родителей.
 Им чужд примитивно-благодушный репертуар популярной эстрады, грубо говоря, попсы.
 А реальная жизнь – неукороченная, нерегламентированная, не приукрашенная – она повсюду. От 
нее не прикроешь ладонью глаза.
 Подростки видят и отцов и матерей – алкоголиков, и распавшиеся семьи и благополучных 
товарищей. Всякая несправедливость и фальшь обжигают юную душу. Не найдя поддержки и 
объяснения,  подросток в какой-то момент вдруг объявляет всякий позитив, который ему предлагается
ложью. А негатив, опрометчиво вводит в ранг правды, то есть жизни истинной, не придуманной.  
Этому во многом обязана своим рождением эстетика агрессивного (экспрессионизм), что 
характерно и для рока.
 Вот что говорит один из уже повзрослевших фанов рока: « Чем был для нас рок? Что-то очень 
близкое, понятное, рассказывающее о наших же проблемах нашим же языком. Первый выход на рок-
концерт знаменовал собой начало «взрослой» жизни. Знание названий рок-групп и их участников 
считал универсальным тестом для проверки человека на «культурность». Рок был не просто музыкой, 
созвучной моему восприятию мира, но и способом, при помощи которого я искал место среди своих 
сверстников.  И хотя сами символы утратили для меня былое значение (волосы до плеч, рваные 
джинсы) и само пристрастие к высшей символике я считаю теперь признаками  инфантилизма,  
осталось наивное «чувство поколения» -  чувство уверенности, что я не один».
  В поисках общности они собираются вместе, создают песни об одиночестве и исполняя их, уже не
чувствуют себя столь одинокими.
 Рок – это возможность скорейшего самоутверждения,  в котором так остро нуждается 
подросток.
 
     6. Определенные ноты влияют на определенные органы.

звуковая частота, соответствующая ноте до, влияет преимущественно на функции желудка и 
поджелудочной железы:

ре - на желчный пузырь и печень;

ми - на органы зрения и слуха;

фа - на мочеполовую систему;

соль - на функции сердца;

ля - легкие и почки;

си - на функцию энергообмена, согревая тело.
Низкие звуки резонируют больше с нижней частью тела, высокие - с верхней (головой).
Экспериментально доказано, что музыкальнее звуки заставляют вибрировать каждую клетку 
нашего организма, электромагнитные волны воздействуют на изменение кровяного давления, частоту 
137

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
сердечных сокращений, ритм и глубину дыхания. Не случайно в современной медицине всё большее 
распространение получает наряду с фитотерапией и арттерапией музыкотерапия. Речь идёт о 
восстановлении здоровья человека при помощи занятий музыкой.
                                                      Заключение
1. Музыка нужна разная – и серьезная и легкая. Это аксиома. Так  к какой из них причислить стиль 
«рок», где недостаточно музыкально-образованный, безкультурный и совсем не общепринятый 
исполнитель, становится лекарем душ, глашатаем правды и говорит о самом главном?
 В наши дни запретов не существует, но свобода усугубила проблемы.
Невысокий интеллект  не дают им возможности задуматься о содержании предлагаемых им форм 
поведения, лозунгов и ритуалов.
 Они главным образом удовлетворяются возможностью привлечь к себе внимание окружающих, 
старших, дефицит которого испытывают и чувством мнимой защищенности, которое им дает 
принадлежность к какой бы то ни было многочисленной группе. 
В силу особенности средств музыкальной выразительности, их влияния на психику, способности 
музыки, как никакого другого вида искусства, модулировать сложнейшие процессы духовного мира 
человека, она имеет исключительно сильное нравственное воздействие на эмоциональную сферу и 
нравственный мир, что приобретает сегодня особую актуальность.
Ни для кого ни секрет, что музыка занимает немаловажное место в нашей жизни. Но обычно мало 
кто отдаёт себе отчёт в том, что она предназначена не только для развлечения и воспитания. Музыка 
также обладает особенностью оказывать заметное воздействие на психоэмоциональное и физическое 
состояние человека. В силу особенности средств музыкальной выразительности, их влияния на 
психику, способности музыки, как никакого другого вида искусства, моделировасть сложнейшие 
процессы духовного мира человека.
        2.Сегодня можно наблюдать еще и такую картину. Вроде бы и семья у подростка 
благополучная и традиции семейные соблюдаются, а внутри у подростка все кипит от возмущения и 
злобы, или того хуже -  полное равнодушие. А дело в том, что  родители не интересуются духовной 
жизнью своих детей. Одет, обут, что еще нужно?
 В таких семьях ребенок с детства привыкает к материальным ценностям, и если личность не 
пустая, то в роковой момент переходного периода, он перестает воспринимать своих близких как 
собеседников.
       3. Другая ошибка – когда дети воспринимаются только как дети и не посвящаются в семейные 
проблемы. Или, напротив – к ребенку предъявляют слишком много требований, с которыми справится
в одиночку он не может, но и в строгой семье не хочет показаться слабаком. Позже такая проблема 
перерастает в «комплекс сильного человека».
 Любое непонимание в подростковом возрасте перерастает во взрослую жизнь.
 Подростку перерабатывать свои эмоции в одиночку очень трудно, ему жизненно необходимо с кем 
нибудь  поделиться. Это главная причина попадания подростка в компанию, или  какое то увлечением.
И музыка в этом случае лучше всего сближает.
 Сегодня в подростковой среде не слишком популярно понятие того, что хорошо, а что плохо. И 
много музыки, в том числе и рок – музыки, в тексте которой нет определенного смысла. Такая музыка
не «грузит» проблемами, мыслями.  Времяпрепровождение под музыку – балдеж. Нет даже и мысли о
том, что уже выявлено медиками и психологами – приверженцы «тяжелого рока», металла, теряют 
способность к самостоятельному и здравому соображению. У них меняются основные 
физиологические процессы: кровяное давление, соотношение адреналина в крови, повышается 
возбудимость и агрессивность. «Тяжелая» музыка пробуждает низменные, тяжелые инстинкты в 
человеке.
 Еще древнегреческий мудрец Платон говорил: « Гармония души во многом зависит от того, 
какие мелодии слышит ребенок в младенческие, отроческие годы».
 Л.Н. Толстой в «Крейцеровой сонате» с неподдельным страхом описал душевную 
зависимость личности от музыки: « Чужое настроение и состояние передавалось слушателю 
помимо его желания и подчиняло его волю». Историческая неизбежность предопределила этап, 
когда творцы досуга составляют когорту избранных и малочисленных дарований, а массы отошли от 
домашнего творчества, превратившись в потребителей культуры.
138

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
 Человек – потребитель  далек от саморазвития и самовоспитания.
 Можно проговорить чужие слова, пропеть чужой ритм, «оттянуться», но чужую жизнь прожить 
невозможно. У каждого она своя.
 Так что такое «рок»? Добро или зло? Как нам воспринимать его? Стараться  оградить от него 
наших детей или напротив – пропагандировать философию «рока»?
 Прежде всего, надо научиться отличать «зерна от плевел».
Таким образом, надо признать, что повышенное внимание средств массовой информации к рок-
музыке нельзя оценить иначе, как путь к нравственному разложению юношества. Это опасность 
очень большая и она постоянно возрастает. Многие, так или иначе насаждающие или 
способствующие насаждению этой разлагающей музыки, упорно твердят, что запрет может только 
повысить интерес молодежи, но дело ведь не только в запрете. Надо прежде всего прекратить 
пропаганду этой музыки. А главное — надо противопоставить ей настоящую музыку. Заполнить 
телевизионное время и радио музыкой классической, народной, фольклорной, тематической и т. д. в 
самом лучшем исполнении.  
 Нужна активная борьба с рок-музыкой, еще более наступательная, чем агрессия 
иллюминатов. Если мы хотим, чтобы наши дети и внуки вообще дожили до старости.
Вывод: Музыка- это действительно очень хорошее лекарство, просто нужно его правильно 
принимать! И каждый человек должен понять, что без музыки нельзя жить
                                         Список литературы
1.
1. Углицкая М. «Взаимосвязь музыки и здоровья человека» из журнала 
«В мире музыки» №4 (16), 2006г.
2.
Рубинштейн С.Л. «Основы общей психологии» Москва,  1989г. 
3.
Левашов Н. «Сущность и разум» Том 1, Просвещение, 2009г.
4.  Жавинина О., Зац Л. Музыкальное воспитание: поиски и находки   Исскуство в  школе  2003 № 5
      5. Овчинникова Т. Музыка для здоровья. - СПб.: Союз художников, 2004.
     6. Шанских Г. Музыка как средство коррекционной работы 
         Искусство в школе. 2003. № 5
                          
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
       Ахметова Айдынгуль Тайсаловна
                                   ШҚО,Үржар ауданы,Жоғарғы Егінсу ауылы
                               Бітірген оқу орны:Алматы  шет тілдері   
                                                        педагогикалық институты
                                                                  Санаты:ІІ
Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту 
Жоспар   бойынша   құрылымдаған   сабақтар   барысында   біліктілікті   арттыру   курсындағы
бағдарламаның жеті модулін енгізу-бұрынғы сабақ жоспарыма қарағанда біршама өзгерістер енгізіп
қана қоймай,балалардың да сабаққа деген ынтасын арттыратынына сенімім мол болды.  Сондықтан,
жоспарлаған сабақтарыма оқытудағы жаңа әдіс-тәсілдер,сыни тұрғыдан ойлау, оқыту үшін бағалау
және   оқуды   бағалау,   ақпараттық-коммуникациялық   технологияларды   пайдалану,т   алантты   және
дарынды   балаларды   оқыту,   жас   ерекшеліктеріне   сәйкес   оқыту   және   оқу,   оқытуды   басқару   және
көшбасшылық   модульдерін     бір-бірімен   ықпалдастыра   отырып   өткізу   менің   басты   мақсатым   деп
ойлаймын.  Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту жобасының мақсаты- барлық жастағы оқушыларға кез-
келген  құбылыс пен заттарға, әрекет пен мазмұнға сыни тұрғыдан қарап,  көптеген пікірдің ішінен
біреуін   таңдауға   саналы   шешім   қабылдауға     үйрету.  Сыни   ойлау   «ойлау   туралы   ойлану»деп
сипатталған. Ол маңызды мәселелерді талқылау және тәжірибені ой елегінен өткізуді қамтиды»[1,49
бет].   Оқушыларды   қарым-   қатынас   жасай   білуге,қажет   жерде   өз   көзқарасын   өзгерте   білуге,   топ
алдына шығып, өз тұжырымын айта білу, ойын дәлелдей білу, шығармашылық қабілеттерін дамытуға
139

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
үйрету мақсатында сыни тұрғыдан ойлау модулін сабақ жоспарымда ұтымды пайдалануға тырыстым.
Осы мақсатқа сәйкес міндетім-сабақтарымды белсенді түрде ұйымдастыру,әр оқушының еркіне қарай
жауап беруіне жағдай жасау. Сабақ барысында сабақ жоспарымды «Қызығушылығын ояту,мағынаны
тану және ой толғаныс»бойынша сатылай құрдым. Әр түрлі стратегиялар арқылы жүзеге асыруға
талпындым   және   де   сыни   тұрғыдан   ойлауға   үйретудің   мынадай   шараларын   басшылыққа   ала
отырып,оны оқушыларға түсіндіріп өттім.
-Оқушылардың бір-бірінің жауабына жасаған сынының дәлелді болуы;
-Үйрену барысында оқушылардың белсенді іс-әрекетін қолдауы;
-Оқушылардың ойлануына,ойын ашып айтуға уақыт беруі;
-Әр түрлі идеялар мен пікірлерді қабылдауы;
-Сыни тұрғыдан ойлауларын бағалауы;
-Сабақта өз пікірін айтпай қалған оқушының болмауы; 
Балалардың   қызығушылығын   оятып,олардың   сыни   тұрғыдан   ойлау   дағдыларын   дамыту   үшін
қолдануға болатын түрлі әдістер жеткілікті . «Сыни  тұрғыдан ойлау мәнмәтінді есепке ала отырып,
бақылау   мен   тыңдау   арқылы   дәлелдер   жинастыру   және   шешім   қабылдау   үшін   талапқа   сай
өлшемдерді   қолдану   сияқты   дағдыларды   дамытуды   қарастырады.   Сыни   тұрғыдан   ойлаудың   бұл
дағдылары төмендегідей сипатталады:
-
бақылау;
-
талдау;
-
қорытынды;
-
интерпретация;» [1,49 бет].
Әр   сабағымды   «Сергіту   сәтімен»   бастауымның   өзі   оқушылардың   келесі   сабақтан   да   жаңа
бастаманы күтетінін аңғартты. Осыдан кейін олар енді мына сергіту әдісімен бастайықшы деп өздері
ұсыныс-таңдауларын   жасап   жатты.   Бұндай   тың   бастама   оқушылардың   сабаққа   деген   ынтасын
бұрынғыдан   да   арттырып,   өзара   ынтымақтастық   атмосферасын     қалыптастыруға   зор   ықпалын
тигізеді.  Оқушыларды топқа бөлу үшін үлестірмелер таратып,сол арқылы сынып үш топқа бөлінді.
Әрине,бірінші   рет   топқа   бөлген   кезде   ретсіздіктер   болды,   «Менің   тобым   қайда?»-деп   аңтарылып
қалушылар   болды.   Шет   тілі   болғандықтан,сөздің   семантикалық   топтастыруын   ескермей,біраз
даурығысып   жатты.   Бір-екі   сабақтан   соң   оқушылар   топқа   бөліну   кезінде   реттеліп,бір-біріне
үлестірмелері арқылы қай топ екенін айтып беріп жатты. Кейінгі сабақта «Cars», «Boats»,«Colours»
деп мағынасы бірлескен сөздер арқылы топтастырдым. 
 
10-сыныптағы   орта   мерзімді   сабақ   жоспарымдағы   «Youth   Organization   in   Great   Britain»
тақырыбы бойынша мәтінмен жұмыс барысында оқушылардың түсінуіне, қабылдауына жеңіл болу
үшін бірінші сол мәтіндегі таныс емес сөздермен жұмыс жүргізіп, «Brainstorming», «Station»әдістері
арқылы   оқушылардың   сөздік   қорын   молайту,   сөйлеу   дағдыларын   дамытумен   қатар   пәнге   деген
қызығушылықтарын арттыру,ынтымақтастыққа,ұжымшылдыққа баулу болды. Ол үшін  А3 қағазына
әр топ өздері аудармасын, дұрыс жазылуын білетін сөздерін жазулары керек болды. Белгі берілген
сәтте   келесі   аялдамаға   барып   ондағы     жазылмаған   сөздермен   сол   топтың   сөздігін   толықтырды.
Аялдаманы ауыстыру кезінде «Get on or get off to the next Station» деп белгі беріп отырдым. Соңғы
аялдамадан   соң   барлық   топтар   өз   орындарына   келіп   жайғасып,өздерінің   сөздік   қорлары     қандай
сөздермен   толықтырылғанын   қарап   шығып,әр   топтан   бір   оқушыдан   шығып   дауыстап     оқыды.
«Аялдама»   әдісі   оқушыларға   ұнады,бұл   ойларын   олар   сабақ   соңында   жүргізілген   «Жарық
жұлдызға»жазған пікірлерінен байқадым. Бұл үшін, мысалы, «callaborative»сөзін қолдану арқылы қай
топ неше сөз пайдаланады,әрі ол сөздерінің аудармасын біле ме, мағынасы бар сөз бе осының бәрін
ескере   отырып  жазуға   берілген  тапсырма   кезінде   оқушылар  мен  күткеннен   де   көп   сөз   қолданып
айтып   шыққаны   мені   қуантты.  Қазіргі   кезде   тілдердің   үштұғырлылығы,12-жылдық   білім   беру
бағдарламасына   сай   бастауыш   сыныптан   ағылшын   тілін   оқыту   мұғалімдерге   зор   талап   және
мақсаттар   қояды.   Ал,   бізде   қазақ   халқының   діліне   сай   балалар,   оның   ішінде   ауыл   балалары   өз
ойларын ашып айтуда көп жасқаншақтайды,жеткізіп айта алмай жатады. Ол үшін оқушылардың өз
ойын еркін жеткізуде ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыра отырып,ұйымшылдықпен жұмыс
түрлеріне бейімдеп,әдіс-тәсілдерді түрлендіру арқылы өткізілген сабақтар тиімді болады. Сондықтан
«Сыни тұрғыдан ойлау» модулінің ұтымды да пайдалы жағы көп екеніне көзім жетті.Әр топ өздері
құрастырған   сөздерін   тақтаға   шығып   қорғап,қалған   топ   мүшелері   олардың   сөздерінің   аудармасы
қандай, сөздің мағынасы бар ма, әлде сөз санын молайту үшін ғана пайдаланылған ба сол жағын
140

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
мұқият тыңдап,қадағалап отырды. Сабақтың бұл кезеңдерінде оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдер,
оқытудағы көшбасылық,дарынды және  талантты оқушы, жас ерекшелігіне сәйкес оқыту, оқытуды
бағалау   және   оқу   үшін   бағалау   өз   алдына   қолданылып   отырады.   Себебі,   топтық   жұмыс   кезінде
өздігінен әр топтан бір көшбасшы шығатынын аңғардым, ол топта бір кейде екі оқушы болуы да
әбден мүмкін.
Сабағымның   барысында   мәтінмен   жұмыс   кезінде   ақпараттық-коммуникациялық   технологияны
пайдалана   отырып   өткізу   мақсатында   мультимедиа   кабинетінде   сабақ   өткіздім.Үнемі   электронды
оқулықпен жұмыс жасауға мүмкіндік бола бермейтіндіктен,интерактивті тақтаны пайдалана отырып
мәтінді тыңдау,мәтіннен кейінгі сұрақтарға жауап беру оқушылар үшін қызықты тапсырмалардың
бірі.   Кейс-стади   әдісі   арқылы   оқушылар   бір-біріне   мәтіннен   кейінгі   берілген   сұрақтарға     ойлана
отырып жауап берулері керек.   Мәтін соңында берілген:-What kind of Youth organizations in Great
Britain do you know?What is their main characteristics?Are there any youth organizations in your country?»
тағы да басқа сұрақтарға жауап беріп,бір-бірін толықтырып отырды. Сұрақ-жауап кезінде кейс-стади
әдісін   пайдалану   тиімді   екендігіне   көз   жеткіздім.   Жоспар   бойынша   екінші,үшінші   сабақтарымда
оқып,   аударып,   сұрақтарға   жауап   берумен   шектеліп   қоймай,негізгі   мәліметтерді   есте   қалай
сақтағандарын   тексеру   үшін   кластерлік   әдісті   қолдандым.   Бірінші   сабақ   барысында   кластер   мен
постермен қалай жұмыс істеу керек екендігін түсіндіріп өттім, себебі бұрынғы сабақтарымызда сызба
ретінде   пайдаланған   нәрсенің   өзі   аты   кластер   болып   өзгеруінің   өзі   оқушылар   үшін   бір   жаңалық
болды. Сондықтан кластер «cluster»»сөзінің ағылшын тілінде қандай мағына беретінін голоссарий
арқылы негізгі мағынасын тауып,түсіндіріп бердім. Яғни, «бірнеше біртектес даналарды бір топқа
бірлестіру»деген сөз дегенді айтып,аудармасымен таныстырдым. Дәстүрлі сабақ кезеңдерінде сызба
арқылы   тапсырмалар   беретінмін,   курстан   кейін   сызбаны   кластер   сөзімен   ауыстыруымның   өзі
оқушыларда қызығушылық туғызды. Басында қалай жасағаным дұрыс болар еді дегендей абдырап
қалғандарымен кейіннен тапсырма оларға ұнайтынын,жұмыс кезінде жалықтырмайтынын байқадым.
Бұлай   ойлауыма   оқушылардан   алынған   «Жарық   жұлдыздағы»   пікір-ұсыныстарынан   байқадым.
Айдана деген оқушым сабақтан алған әсерлерін немесе ой- пікірлерін жазып беруін сұрағанымда өз
ойын әдемі өлең жолдарымен өрнектеп жазып берді:
Оқып,біліп,үйрену,                                Үш тұғырлы ел болу-
Әркімге де керек-ақ.                               Біздер үшін үлкен бақ.
  Кері байланыс арқылы сабақ соңында стикерлерге өз ойларын оқушылар бүкпесіз,ашық жазып
қалдырды.«I   like   group   work»,«The   Lesson   is   very   interesting»   деп   бұндай   тапсырманың   өзі
оқушылардың ойлау қабілетін  дамыта отырып,сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін дамытуға ықпалы
зор болды деп ойлаймын.Оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауы мен үйренуге бағытталған мағынаны
тану кезеңінде оқушылар өз бетімен жұмыс жасап,белсенділік көрсетуі үшін INSERT стратегиясын
қолдандым.   Бұл   әдіс   оқығандарын   түсінуге,   өз   ойына   басшылық   ете   білуге,   ойын   айта   білуге
үйрететін ұтымды құрал. INSERT Strategy бойынша «I know,Idon’t know,I will know» әдісі бойынша
мәтіннен   алған   мәліметтерімен   бөлісіп,ынтымақтастықта   жұмыс   жасады.   Шет   тілінде   берілген
мәтінді аяғына дейін оқып шығу,оның негізгі мағынасын түсіну әсіресе деңгейі төмен оқушылар үшін
күрделі жұмыс. Сондықтан бұндай оқушылардың оқуға салғырт қарауы салдарынан берілген мәтінді
немесе   тапсырманы   түсіне   алмауы   жиі   кездеседі.Ал,   жоғарыдағы   әдіс   мағынаны   түсіну   кезеңін
ұйымдастыруда   таптырмас   құрал.   Ғылыми   -   зерттеу   нәтижелері   сабақта   диалогтің   маңызды   рөл
атқаратынын   көрсетті.   Мерсер   мен   Литлтон   (2007)   өз   еңбектерінде   диалогтік   оқыту   сабақта
оқушылардың   қызығушылығын   арттырумен   қатар,   олардың   білім   деңгейінің   өсуіне   үлес
қосатындығын  атап   көрсетеді   [1,39   бет].   Осы  бағытта   сабағымда   оқушылардың   шет  тіліне   деген
қызығушылығын арттыру мақсатында диалогтік тапсырмалар бердім.Оқушылар біріне бірі сұрақтар
қою арқылы жауап берді,сұрақты өзім қойып, оқушы жауап берді
Оқушының   білім   алуын   қолдау   үшін   сұрақ   қоюдың   түрткі   болу,сынақтан   өткізу   және   қайта
бағыттау сияқты әртүрлі  тәсілдерін  пайдалануға болады. Оқытуды диалогтік тәсілмен дамытудағы
сұрақтардың маңызын қарастыратын болсақ,сұрақ қою арқылы мұғалім:
-
оқушыларды тақырып бойынша және сындарлы сөйлеуге ынталандырады;
-
оқушылардың шынайы қызығушылығы мен сезімдерін анықтайды;
-
білімге құштарлықты дамытады және зерттеуге ынталандырады;
-
оқушыларға білімін қалыптастыруға және вербалдандыруға көмектеседі; [1,41бет].
-
оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауына ықпал етеді;
141

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
Әсіресе   төменгі   сыныптарда   (5-6   сыныптарда)   осы   әдіс-тәсілдер   арқылы   танысу   кезеңі
кезінде,мекен-жай сұрасу,достары мен отбасылары туралы жұптық жұмыс жүргізу кезінде бір-біріне
сұрақтар   қойып,жауап   беруге   жауапкершілікпен   қарайды,бірінің   қатесін   бірі   түзейді,   сол   арқылы
достарының алдында беделі артады, білмей жатса біріне-бірі көмектеседі, әр уақытта көмек қолын
созуға   дайын   екендігін   көрсетеді.   Әр   сабағымда   оқушылардың   бірімен   бірі
ынтымақтастықта,бірлікте,ұжымдаса   жұмыс   істеуге   ынталануы   мақсатында   диалогтік   әңгімені
дамытудың топтық және жұптық тәсілін пайдаландым. Мысалы: What is your name?-My name is…
Where are you from?-I’am  from  Kazakhstan.  How are you?-I’m fine(OK,  all right) Кеис-стади әдісін
қолдандым. Сөздікпен жұмыс, мәтінге өзара талдау жасау кездерінде, мәтіннен кейінгі сұрақтарға
жауап беру, дұрыс-қатесін тексеруге арналған жазбаша жаттығуларда жұптық жұмыс әдісі шет тілі
пәні үшін өте тиімі екендігін аңғартты. Осындай жұмыс тәсілдерін орындай отырып оқушылар бірін-
бірі түзейді, тыңдайды, бір-бірінің ой-пікірімен санасады, бір-бірін мақұлдайды. Оқушы мен оқушы
арасындағы  жұмыспен   ғана   шектеліп  қоймай,   қиындық   тудырған   сұрақтарда   өз   кезегінде   мен  де
оқушыларға көмек қолын созып, қосымша сұрақтар арқылы олардың ойлануына мүмкіндік беріп,
қызығушылығын арттырып отырдым. Оқушылар сабақ үстінде өз беттерімен жұмыс істеп, мәтінді
талдап,   өз   көзқарастарын   айтуға   дағдыланды.   Сабақта   қолданған   жаңа   әдіс-тәсілдер   оқушыларға
батыл сөйлеп, көпшіліктің арасында өзін еркін ұстауға, ойларын еркін жеткізуге, оқушының өз-өзіне
деген сенімінің артатындығына көз жеткізеді. «True?or   False?» сұрағына жауап беру үшін әр топ
«Түртіп   алу»әдісі   арқылы   жаттығуды   дәптерлеріне   жазып,   сөйлемдерінің   дұрыс,   қателігін
тексерді.1.There   are   1500000   members   in   the   YO   inGreat   Britain.-False.(there   are
1300000members).2.They were founded in the same year in 1908.-True. Осылайша барлық сөйлемдерді
оқып,талдап шықты.
Оқушылар мұндай шағын топтарда бірін-бірі бағалауға да мүмкіндік алады, әрі қай оқушының
мүмкіндігі  қандай  деңгейде  екенін байқауға  да  мүмкіндік көп.  Сабақ соңында  әр  топтың  бағалау
парағы бойынша топтар өзін-өзі бағалап,қорытынды бағаны мен шығардым. Оқушыларды бағалау
кезінде «All right», «You are very active today», «You work is the best» деп қолпаштап,көтермелеп
отырдым.   Топтар   өздерінің   бағаларына   қанағаттанғандарын   білдірді.   Формативті   бағалау   оқыту
үдерісін қолдану барысында сабақтарымда оқушылардың интеллектуалдық,оқу-танымдық әрекетіне
басшылық   жасады.   Олар   бірлесе   ынтымақтастықта   істеген   жұмыстарына   риза   екендіктері   көз
жанарларынан, бал-бұл жанған жүздерінен байқалып тұрды.
Оқыту   теориясының   негіздерін   білу,   түсіну,   қолдану   арқылы   мен   өз   тәжірибемде   талдау   мен
жинақтауды, зерттеу жұмыстарын ұйымдастыруды үйрендім. Өз жұмыстарыма рефлексия жасап,оны
талдау, бағалау арқылы менің оқыту мен оқу үдерісіне деген көзқарасым өзгерді. Сонымен қатар сыни
тұрғыдан   ойлауды   дамыту   әрбір   оқушының   өздігінен   білім   алуын,сыни   тұрғыдан   ойлау
іскерлігін,зерттеу   жұмыстарын   жасауға   мүмкіндіктерін   ашады.   Оқушы   тек   білім   алып   қана
қоймай,сонымен бірге  ұжымдағы қарым-қатынасқа  қалыптасады,бірін-бірі  сыйлау,ойланып сөйлеу,
өзіндік   жұмыс   қабілеттері   артады.   Жаңа   әдіс-тәсілдерді   қолдана   отырып   өткізген   сабақтар   ,
түрлендіре отырып білім беруге өте тиімдіекендігіне көзім жетті. Мұғалім мен оқушы арасында өзара
әрекеттестік   арқылы   сыни   ойлауды   дамытудың   алатын   орны   ерекше.   Бұрынғы   дәстүрлі   сабақтан
ерекшелігі басым:
1. Оқушының интеллектуалды дамуының аз уақыт ішінде өзгеруі;
2. Оқушы мен мұғалім белсенділіктерінің бір-бірімен сай болуы;
3. Оқушы мен мұғалімнің өзара ынтымақтастық қарым-қатынасында жауапкершілікпен сенімнің
болуы;
Ұстаздардың бүгінгі ұрпақтың бойына ең алдымен ана тілі,екіншіден шет тілдерін дүниежүзілік
озық тәжірибелерге сүйене оқыту әр баланың қабілетін дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау жас
ұрпақтың білімге деген құштарлығын оятады,қызығушылығын арттырады.Сондықтан сабағымызда
осындай   ойлаумен   ұштастыра   білім   алуға   бағыттайтын   оқытудың   әдіс-тәсілдерін
түрлендіріп,оқушының   деңгейіне,   жас   ерекшелігіне   сай   пайдалана   білсек   әлемдік   деңгейде
мемлекетіміздің білімін де танытуға мүмкіндік туатынына сенемін. 
 Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту сабақтарының негізінде менің сабағымда оқушылар арасында:
-
бір-бірінің пікірін тыңдау, сыйлауға ынтымақты қарым-қатынастың негізі қаланды;
-
өзін жеке дара тұлға ретінде тануға жол ашуға;
-
бір-біріне құрметпен қарауға;
142

Республикалық 45minut.kz басылымы топтамасы
-
өз ойын ашық, еркін айтуға, пікір алмасуға;
-
өзін-өзі, бірін-бірі бағалауға;
-
мұғаліммен еркін сөйлесіп, пікір алмастыруға;
-
достарының ойын тыңдай отырып, проблеманы шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты
шешуге көмектесуге,белсенді шығармашылықты ойлауға негіз қаланды.
Өз   ойымды   қорытындылай   келе,   сыни     тұрғыдан   ойлау   оқушыларға   оқудағы   белсенділігін
арттырып, сөйлеу дағдыларын дамытады, пәнге деген қызығушылығын оятып, оқуда және тәрбиеде
жағымды да тиімді нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік тудырады. Оқушылармен ынтымақтаса отырып
өткізген   сабақтар   олардың   көңілдерінен   шықты,ұнады,  оларға   жаңа   бір   әлемнің   есігін   ашқандай
күйге   жеткізді.Оқушының   өзін   жеке   тұлға   ретінде   сезінуіне,елінің   болашақ   азаматы   болуда,  алға
қойған мақсатына жетуде ойлау үдерісінен тұратын оқыту тәсілінің атқаратын қызметі ерекше,себебі
ол   менің  мұғалім   ретіндегі   кәсіби  деңгейімнің   өсуін   көрсетті.   Келешекте   де   үнемі   оқушылардың
шығармашылығын дамытатын оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін сабақ жоспарымда пайдаланамын.
 

жүктеу/скачать 2,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: