Сәрсеке М. Шығармалары

166
Медеу СӘРСЕКЕ
Бәрекелді! Жемтемірлер қазақшаға судай деп кім ойлаған?! 
Пормалы борашке киген, сырықтай ұзынтұра жігіт жақындап 
келіп атынан түсіп сәлем берді. Үңіле қарасам – өзіміздің қазақ 
баласы.
– Жол болсын, інім. Танымасам, айыпқа бұйырма.
– Кен іздеушіміз. Мына кісілер – Ленин градтан келген қонақ 
мамандар. Өзім Мәскеуден шықтым. Ныспым – Қаныш.
– Бәрекелді, Қаныш шырақ. Қазақ баласының да жемтемір 
болып, өз жерін өлшеуге жеткені – қатарға ілінгені десеңші. Қа-
дамың қайырлы болсын!
– Күзекең отағасы сіз боларсыз?
– Шаруаңды айтсаң, Күзеубай да табылып қалар...
– Сарысу бойына жер шолып барамыз, жолбасшы болсаңыз 
қайтеді?..
Ағылшынға жолбасшы болғанда, орыстармен тамыр атан-
ғанда, өзімізден шыққан азаматқа қызмет көрсетпейтін не 
көрініпті маған?! Қуана келістім де:
– Серіктеріңді үйге шақыр. Сусын ішсін, – дедім...
Сол күзден былай Қанышпен ағайынды кісідей дос болып 
кеттім. Бұл өңірде табанымыз тимеген тау-тас, ат суармаған 
бұлақ бар дейсің бе, е, ол да бүгін ес тен кетпес өткенге айналды... 
Тобылғылы, Айбат, Миқайнар, Шалғия, Қаражалға дейін, бір ше-
ті Манақа, Қызылтас, Қы зыл жарды сол сапарда, енді біразын 
келесі жылдарда армансыз шарладық, қарағым. Қанекең атқа 
шыдамды. Қасындағы серіктері ұзақ жүріске төзе алмай Жез-
қазғанға қайтып кеткенде сыр берген жоқ, сабаз. Ақыр аяғында 
екеу болып араладық. Екі кісі әлденеше күн кең даланы кезгенде 
айтылмайтын сыр қала ма? Менің айтатыным – ел әңгімесі, 
оқымысты серігімнің сөзі – жер мен дүние әңгімесі. Осылайша сыр-
ласумен күн ұзартып, түн қата жүріп, талай жерді сүздік. «Осы 
күнгінің саққұлақ тыңшысы – геолог» дер еді Қаныш. Онысы рас. 
Бұлақ, өзенге кезіксе аттан түсіп, су жағасын жаяу шарлап, кей-
де алақанымен құм сү зіп, сағаттар бойы қараудан жалықпайды. 
Тауға шықса, балғасын тықылдатып тас қашаумен болады... 
Тама еліндегі Жамантауға барғанда айтқанын қалай ұмы-
тарсың? «Күзеке, бұ ған да соға жү ре лік. Жаман тау ма, әлде 
жақсы тау ма екен, біл геніміз жөн ғой», – деп әдейі бұрылып, бір 
күн қона жатып, асық пай көріп шыққан соң: «Біздің халық жер 
атауға шебер. Мына тау рас жаман болды. Не үстінде, не астын-
да қазына жоқ, ит байласа тұр ғысыз, жел қыдырған панасыз 

167
ШЫҒАРМАЛАРЫ
жер екен» дегенін қалай ұмытасың?!.. Мен сонда естілердің бір 
сөзін есіме алып: «Күл төбеге қазына көмдім, қымбаты үс тінде, 
арзаны астында» деген екен бұрынғылар. Қаныш шырақ, сен осы 
қолыңдағыны қомсынып, жерде жоққа қызығып жүр мегейсің. Кен 
асылы шығып жатқан Жезқазғанды қа рамай, қу медиен мына да-
ладан не іздей сің, нендей үміт күтпексің?» – дегенім де, айтқыш 
еді-ау, сабаз, қолма-қол термелеп: «Таза, мінсіз асыл тас су 
түбінде жа тады, өлмейтұғын асыл сөз ой түбінде жа тады. Су 
түбінде жатқан тас жел толқытса шығады, ой түбінде жатқан 
сөз шер толқытса шығады» деп Бұқар жырау атамыз тектен-

жүктеу/скачать 3,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: