Сәрсен аманжолов атындағы шығЫС
жүктеу/скачать 6,37 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Аполлон (Parnassius apollo)
- Махаон (Papilio machaon Linnaeus, 1758)
- Сарыбас жыландартәрізділер
| Батпақ инелігі (Leucorrhinia pectoralis) Ұзындығы 32-39 мм, іші 24-27 мм, артқы қанаты 30-33 мм Кеудеқанаттары негіздерінің арасында сары түсті. Қанаттардағы сүйек венасы түйінге дейін ақшыл түсті, жоғарғы бөлігіндегі түйіннің өзі қара. Артқы қанаттарының негізі қара мөлдір қызғылт түсті. Қанаттар қараңғы. Птеростигма қара немесе қоңыр. Іште қызғылт-қызыл дақтар бар. VII құрсақ сақинасы ашық лимон түсінің өте үлкен нүктесін алып жүреді. Брюшко еркек көгілдір қалдырмайды. VII тергиттің жоғарғы жағындағы дақ, ал әйел мен еркек үлкенірек, түсі ашық сары немесе лимон сары, іштің қалған тергиттеріндегі қызыл дақтармен қарама-қайшы. Птеростигма қара түсті.
Аполлон (Parnassius apollo). Ол сирек кездесетін қарағайлы ормандарда, тау өзендері мен бұлақтардың қасында орналасады. Жазық жерлерде ол жапырақты және қылқан жапырақты ормандардың шеттері мен жарқырауында, сондай-ақ орман алқаптарында кездеседі. Аполлон аталықтарының алдыңғы қанаттары таза ақ, шыны мөлдір жиектері мен қара дақтары бар, артқы қанаттары екі қызыл көзді, ақ өзегі мен қара жиегі бар. Аталықтары аналықтарға қарағанда кішірек.Ұшу кезіндегі қозғалыс бірқалыпты, баяу. Жәндік көбінесе гүлдерге отырады, түске дейін белсенді. Көбінесе аналықтар шөпке отырады, ал қауіп төнгенде олар көкке көтеріліп, 100 м қашықтыққа сапар шегеді. Махаон (Papilio machaon Linnaeus, 1758) – лепидоптера отрядының жәндігі, Краснояр өлкесінде сирек кездесетін түр. Үлкен көбелек, алдыңғы қанатының ұзындығы 33–50 мм. Алдыңғы қанаттарының пішіні үшбұрышты, артқы қанаттарында шынтақ тамырлар бойында үлкен өсінділер (құйрықтар) болады. Түсі қара өрнекті сары түсті. Сары жабыны бар алдыңғы қанатының негізгі қара бөлігі. Артқы қанатында бұлыңғыр көк дақтары бар қара жолақ, анальды аймақта қара ядросыз қызыл дақ бар. Антенналар сойыл тәрізді. Ғылыми-зерттеу жұмысы туралы мәліметтер Менің бұл далалық практикада алған зеттеу жұмысым, кәдімгі сарбас жыланға түсті. Сарыбас жыландартәрізділер (лат. Colubridae) — Бауырымен жорғалаушылар қабыршақтылар отрядыңын жыландар сабының тұқымдасы. Тұқымдасқа жыландардың 1000-ға жуық түрі жатады. Бұлардың ішінде залалсыздары да, өте улы түрлері де болады. Бұл тұқымдастың сұр жыландардан ерекшелігі улы тістері және оның каналы болмайды, улы тісінің алдыңғы жақ бетіндегі сайшалар арқылы құйылады. Көбірек тараған түріне кәдімгі сарыбас жылан жатады. Түсі қоңыр, тіпті қара деуге де болады. Самайының арт жағына симметриалы орналасқан екі сарғылт жолағы болады. Сондықтан да бұларды кәдімгі сарыбас жылан деп атаған. Кейбір түрлерінде сары жолақ болмайды. Батпақтың, өзеннің және тоспанын, жағасын мекен етеді. Бақалармен, кесірткелермен, кемірушілермен, аздап та болса насекомдармен, өте сирек балықтармен қоректенеді. Жұмыртқа салып көбейеді. Жұмыртқаларын шірінділердің арасына салады. Біздің елдің оңтүстігінде су сарбас жыланы мекендейді. Кәдімгі сарбас жыланнан айырмашылығы түсі ашық сүр, қара дақты болады. Көбінесе суда тіршілік етеді. Балықтармен қоректенеді. Кәдімгі сарыбас жылан - сарыбас жыландартәрізділер тұқымдасына жататын улы емес жыландардың ең көп таралған түрі. Сарыбас жыландар кәдімгі жыландардан «сары құлақтармен» ерекшеленеді - басындағы айқын белгілері, әдетте сары, бірақ кейде ақ және сарғыш дақтарымен оңай ажыратылады. Кейбір жағдайда бұл дақтар әлсіз немесе мүлде болмауы мүмкін. Аналықтары аталықтарына қарағанда үлкенірек, кейде 1,5 метрге дейін жетеді, бірақ көбінесе өлшемі бір метрден аспайды. Теңіз деңгейінен 2000 м биіктікке дейінгі тауларға көтеріле алады. Өзен, көл жағалауларында және басқа су айдындарында каналдар мен жасанды көлдерде мекендейді. Негізінен, кеміргіштермен, ұсақ балықтармен, бақалармен, құстардың жұмыртқаларымен қоректенеді. Сарыбас жыланның жауы -дегелектер, жыртқыш құстар және кейбір сүтқоректілер. Сарыбас жыландардың өмір сүру температурасы күндіз 22-28°С, түнде 18-20°С құрайды. Кәдімгі сарыбас жылан агрессивті емес. Адамды көргенде, қашып кетеді. Ұсталған сарыбас жалын алдымен белсенді түрде қорғанады: ысылдап, басын алға қарай лақтырады, бұл әдіс көптеген жауларға қорқынышты әсер етеді. Сарыбас жылан адамды көргенде қашып кетеді, сирек шағады. Адамды шаққаның өзінде ешқандай қауіп төндірмейді. Сәуір- мамыр айларында жұптасу маусымы басталады. Шілде - тамызда аналық жыландар жұмыртқаларын қайда салуды іздейді (ылғалды және жылы жерлерді). Бұл үшін топырақ үйінділері, ескі сабандар, құлаған жапырақтар, сондай-ақ шикі мүк, шіріген ағаш діңдері және тышқан саңылаулары өте қолайлы. Қазан-қараша айларында олар жердің әр түрлі тесіктері мен жарықтарына еніп, олар қыста ұйықтайды. Жылдың сегіз айында белсенді тіршілік етеді. Бір маусымда 6 - 18 жұмыртқа салады. Негізінен қорегін аулауға кешқұрым немесе түнде шығады. Олар суда жақсы жүзеді, судың астында жарты сағаттан артық тұра алады. Оны жақсылап қолға үйретуге де болады.Сарыбас жыланның сіз бен біз білмейтін қызықтары көп. Көптеген адамдар үшін жыландар шынайы қорқыныш тудырады. Бұл көптеген түрлерінің адам өмірі мен денсаулығына қауіп төндіруіне байланысты. Бірақ олардың пайдасыныңда көп екенін ұмытпауымыз керек Жұмыс туралы қорытындылар, ұсыныстар Сібе көліндегі 29.05-09.06 аралығында өткен оқу далалық іс-тәжірибе өте жоғары деңгейде өтті . Жетекшіміздің арқасында мектепте биология курсында және жоғары оқу орнында Ботаника курсында алған білімдерімізді жетілдіріп, практика жүзінде көзімізбен көріп, қолымызбен ұстадық. Практика пайдалы білімен естен кетсеп тәжирбесімен қоса өте қызықты өтті. Әр түрлі жәндіктер мен өсімдіктермен, сан алуан гүлдермен жұмыс істеу кезінде олардың отрядтары мен класстарға жіктелулерімен көптеген жұмыстар атқардым. Осы практика маған көптеген тәжірибе әкелді. Практика кезінде жетекшіміз Карменова Багдат Казретовна арқасында жаңа, тың ақпараттармен таныс болдық. Практикамыз өте пайдалы және естен кетпестей өтті Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы: [мәтін]: учебник / Ағелеуов Е., Дөненбаева К., Агитова К., Иманқұлова С..- Алматы, 1998.- 367 Шумакова Е.В. Ш96 Ботаника және өсімдіктер физиологиясы Ағелеуов Т.Ботаника.Өсімдіктер морфологиясы мен анатомиясы.А.Рауан.1999 Білім алушының қолы 20 ж. « »_ жүктеу/скачать 6,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|