Сәрсенбиева Әлия
жүктеу/скачать 199,29 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Түйсік түрлері
| Түйсік қасиеттері.
1. Адаптация – сезім органдарының өзгерген жағдайға бейімделуі. Сезім органдарының қоршаған ортаға бейімделуі өте зор. Адаптация құбылысы адамға таныс. 2. Түйсіне алу қабілетін сезгіштік деп атайды. Сезгіштік деңгейінің жоғарылауы екі сипатта көрініс береді: 3. Синестезия – грек сөзінен алғанда қосарласқан түйсік деген мағынаны білдіреді. Сырттан әсер еткен тітіркендіргіштер сезім мүшелерінің бірінде ғана түйсік туғызып қана қоймайды, сол сәтте басқа түйсіктердің болуына жағдай жасайды. 4. Сенсибилизация – сезгіштіктің артуын ғана көрсететін құбылыс. Яғни талдағыштардың өзара ықпалы әсерінен сезгіштіктің артуы. Түйсік түрлері: Көру түйсіктері Есту түйсіктерін Иіс түйсіктері Дәм түйсіктері . Сипап сезу. Қозғалыс немесе кинестезиялық түйсіктер . Тепе-теңдік түйсігі Ауырсыну түйсігінің Вибрациялық түйсік Органикалық түйсік 14. Дистантты -аралық түйсік- есту, көру 15. Түйсік тудыру үшін тітіркендіргіштің белгілі бір дəрежелік мөлшері жəне күші болуы керек. Бұл жағдай түйсіну процесіндегі түйсік табалдырығына байланысты. Түйсіну табалдырығының шегі - абсолюттік табалдырық. Түйсіктің абсолюттік табалдырығы деп өте нəзік сезілетін түйсік туған кездегі тітіркендіргіштің аз ғана шамасын айтады. Түйсік табалдырығы екіге бөлінеді, яғни: төменгі минимал табалдырық жəне жоғарғы максималдық табалдырық. 16.Қабылдау восприятие -дүниедегі заттар мен құбылыстардың біздің сезім мүшелерімізге тікелей әсер ету нәтижесінде сол заттардың мида тұтастай бейнелеуі болып табылады. Қабылдаудың түрлері-Кеңістікке- дүниедегі заттар мен құбылыстардың белгілі бір орнын мөлшерін, көлемін санамызда бейнелеуді айтамыз. Уақытша қабылдау-дүниедегі заттардың өзгеріп, белгілі бір қалыптан басқа қалыпқа көшуі, ескі заттың орнына жаңа заттың орнын басып отыратынын айтамыз. 17. Апперцепция. Қабылдаудың адамның жалпы психикалық тұрмысы мен өткен тәжiрибесiнiң мазмұнына байланыстылығын апперцепция дейдi. Бұл адамға қабылданатын заттар немесе құбылыстар таныс болып, оның бұрыңғы тәжiрибесiнде кездескен болса, онда адам оларды дұрысырақ, тереңiрек қабылдайды.Апперцепция тұрақты және уақытша болып екi түрге бөлiнедi. Тұрақты апперцепция адамның қызығуы мен мамандығы, бiлiмi мен дүниетанымына байланысты болып отырады. Апперцепция затты түрлi жағынан бағалай алу, адамның оны өзiнше талқылап, өзiнше өз көзқарасын бiлдiре алуы. Әртүрлi иллюзиялардың негiзiнде адам жаңсақ пiкiрде болады. Оны уақытша апперцепция дейдi. 18.Ес- жад, память Адамның нерв жүйесінде екі түрлі ақпарат сақталады. Біріншісі- естің бұл түрі адам туа пайда болған, шартсыз рефлекстер, мысалы бала емшек емуі Екіншісі- адам өз өмірінде пайда болған, шартты рефлекстер. Ес процесстері : 1. Есте қалдыру запоминание, ақпаратты ми қыртасында қалдыру, ерікті және еріксіз еп бөлінеді, Ерікті когда, өзін мақсат қойып жаттайсын. 2. есте сақтау- сохранение, еске түсіруге дейінгі процесс 3. еске түсіру- воспоминания- бұл қазір керек затты,есіне түсіру. Ес түрлері: Ұзақ және қысқа, мысалы бір телефон нөмірді есіне түсіріп, түсіріп қысқа мерзімнен, ұзақ мерзімге ауысады. Механикалық ес-фамилия, мекен жай, адресс , шет тілін оқуған кездегі естің түрі. Мағыналық ес- ес арқылы құбылыстар мен оқиғалардың ішкі байланысы, дәлелдер ойда қалады. Абстракті-логикалық ес- естің ең жоғары түрі,біліміміздің жоғары тірегі. Эмоционалдық- эмоция арқылы есте сақтау. Моторлық ес- движенияға байланысты. Эйдитизм-таң қаларлық,жарқын есте қалу. Естің есіту түрі- жаттап жазу,Мозартта болған. Естің жанасу түрі- соқырларда болады. Физиологиялық тұрғыдан естің негізгі шартты- рефлекторлық механизммен байланысты. Естің бұзылуы- гипомнезия- естің нашарлауы, ми тамырларында атеросклерозында, ми зақымданғанда жиі кездеседі. Амнезия- бір мерзімінің оқиғалардың толығынан естен шығуы. Гипермнезия- естің өткірлеуі. әсіресе өткен жағдайларға Парамнезия- жалған ес. 19.Қиял - дегеніміз болашаққа бағытталған, адамның келешек өмірі және қызметімен байланысты елестету. 20. Зейін -назар, ілтипат, внимание, дегеніміз психиканың белгілі бір объектілерге бағытталуы, соларға қадалушылығы. Қысқа және мерзімді. Зейін бұзылуы- алаңғасарлық -еріксіз оңай назардың бір нәрседен екінші нәрсеге ауысуы. Бір бағыттылық- назардың бір нәрседен екінші нәрсеге қиын ауысуы. Зейін түрлері- ерікті осыны ырықты, еріксіз бұны ырықсыз, үйреншікті. 21. Зейін қасиеті- бөлінушілігі- назарды бір кезде бірнеше объектілерге бөліну қабілеті, зейіннің аударылуы бір объектіден екінші объектіге жылдам жылжуы. Зейіннің тұрақтылығы, бағытталуы 22.Иллюзия-алдану, айналадағы шындықты бұрмалау түрінде қабылдау. 23. Галлюзинация- елестеушілік, жалған қабылдаулар, шындықта жоқ заттарды бейнелеу. 24. Агнозия- заттарды танымау. бас миы жоғарғы бөліктерінің зақымдану салдарынан адамның қабылдауында танып білу қабілетінің бұзылуы. 25. Қабылдау восприятие -дүниедегі заттар мен құбылыстардың біздің сезім мүшелерімізге тікелей әсер ету нәтижесінде сол заттардың мида тұтастай бейнелеуі болып табылады. Қабылдаудың түрлері-Кеңістікке- дүниедегі заттар мен құбылыстардың белгілі бір орнын мөлшерін, көлемін санамызда бейнелеуді айтамыз. Уақытша қабылдау-дүниедегі заттардың өзгеріп, белгілі бір қалыптан басқа қалыпқа көшуі, ескі заттың орнына жаңа заттың орнын басып отыратынын айтамыз. 26.Қабылдау бұзылыстары- түрлі себептерге байланысты шындықтағы заттарды қате қабылдау. Түрлері: Иллюзия-алдану, айналадағы шындықты бұрмалау түрінде қабылдау. Галлюзинация- елестеушілік, жалған қабылдаулар, шындықта жоқ заттарды бейнелеу 27.Ойлау-мышление-сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының байланыс-қатынастарының миымызда жалпылай және жанама түрде сөз арқылы бейнеленуі. жүктеу/скачать 199,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|