Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих және этнология институты
жүктеу/скачать 47,68 Mb. Pdf көрінісі
|
Қаз тарихы 3 том
| академиялык гылым-
ның қызметі өте жемісті болды, ол Қ азақстан өм ірінің копте ген еалилн- рын зерттеп, сипаттай келіп, кейіннен ғылыми ойды жүйслсудің иогізін қалады. М әселен, Римдегі ори ен талистиканы ң XII конгресі (1899) оз шешімдерінде «Орта ж әне Шығыс Азияны зерттеу үшін халықаралық Одпк кұру жөн» ж әне қаж ет деп тапты, соны ң нәтиж есінде 1903 жылы Ресей Сырткы істер министрлігі жанынан осындай Одақтың Комитеті құрылып, оны ң төрағасы болып В. В. Радлов, ал ол қайты с болғаннан кейін 1818 жылы белгілі ш ығыстануш ы С. Ф. О льденбург сайлан ды .88 Сол аркылы Ресей шығыстану ғылымының сіңірген еңбегі, соны ң ішінде оны ң Қазақ- станды зерттеуге қосқан үлесі де танылды. Орыс геораф иялы қ қоғамы «Ж азбаларының» 29-томында Ш. У әлихановты ң этнограф ия ж өніндсгі ғылыми мұрасы ны ңж ариялануы (1904) өте маңызды кұбылыс болды. XX ғасырдың басында халықаралык еңбек — «Ислам энциклопедиясы» шыга- рылды, онда К азақстан ж әне казак халкы туралы мәліметтер көрініс тап ты, нақ сол кезенде «Мир ислама» ж урналы шығарыла бастады, оны шы- ғаруға В. В. Бартольд белсене катысты. К азақстан н ы ң ж әне қазақ халкы ныңтарихы мен мәдениетін зерттеуге В. В. Радлов, Г. Н. Потанин, Ә. Диваев, Н. Я. К онш ин, А. И. Д обросм ы с- лов, И. И. К рафт, Ф. К. Зобнин, Н. А. Аристов, Н. Н. П антусов ж эн е бас- қалар зор үлес косты. 1882 жылы М ем лекеттік мүлік министрлігі ж а н ы нан Геологиялык комитет қүрылып, ол өз зерттеулерінің көбісін К азақ - станда жүргізді. XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында Қ азақстан- да кең көлемді қоныс аудару саясатының объектісі ретінде К азақстанны ң табиғи жағдайлары мен әлеуметтік мүмкіндіктерін зерттеу жөніндегі экс- педициялар жүмыс істеді. Бұл экспедицияларды М ем лекеттік мүлік ми- нистрлігінің Егінш ілік ж ән е жер пайдалану бас басқарм асы , сон д ай -ақ Бас қоныс аудару басқармасы ұйымдастырды. Экспедиция жұмыстары н Ф. А. Щ ербина, В. С. Кузнецов, П. П. Румянцев ж эн е баскалар баскарды. Ал олар шығарған «Материалдар» орасан көп м әліметтер, сон ы ң ішінде XIX ғасырдың аяғы — XX ғасырдың басындағы қазақтардың, орыстардың, ұйғырлардың өмірінен алынған мәліметтер бар көп томды к ж и н ақ болып табылады. Сонымен К азакстан ғылыми зерттеудің аса ірі объектілерін ің біріне айналды, онда мейлінше әр алуан, көбінесе Ресей империясы ның билеуші күш терінің саясатын идеологиялы к жағы нан ны ғайтқан салалар мен ба- ғыттар шоғырландырылды. XX ғасырдың басында Қ азакстанда к а зак халкы арасы нда діни мазм- ұндағы да, зайырлы мазмұндағы да кітаптар таралды. М әселен, 1900 жыл- дан 1917 ж ы лға дей ін қ а за қ тілін де нем есе к а за қ о қы р м ан д ар ы н ы ң түсін уіне ж еңіл 400-ге ж уы қ аталы м м ен, ал тұтас алған да 1917 ж ы лға карай бүкіл револю ци яға дейінгі к е зе ң іш інде — 700-ге ж у ы қ атал ы м мен, сон ы ң іш інде 1912 ж ы лдан 1916 ж ы лға д ей ін ж алпы таралы м ы 65 800 дана болған 156 кітап ж ары қ көрді. Бүкіл Ресей империясы жүктеу/скачать 47,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|