Шəкен Аймановтың
жүктеу/скачать 2,73 Mb. Pdf көрінісі
|
| уабы біржақты болмайды. Меніңше, ойыңды еркін білдіру жолында әуелі
өз ісіңді кәсіпқой шеберлік деңгейінде игеріп, режиссер үшін маңызды ойды, сезімдерді, эмоциялар мен идеяларды көркем тәсіл арқылы білдіре алу керек. Аймановтың кинорежиссурасына назар аударсақ, әр фильмді қойған сайын оның қоюшы-режиссер ретіндегі кәсіби шеберлігі ұштала түскенін байқаймыз. «Біздің сүйікті дәрігер», «Бір ауданда», «Жол қиылысы», «Алдар Көсе», «Атамекен», «Тақиялы періште», «Атаманның ақыры». Жеті фильм — партиялық номенклатура теліген нормативті эстетика, идеологиялық кино- штамптардан ажырап, еркіндікке бастаған жеті қадам. Сонымен, алғашқы фильм — «Біздің сүйікті дәрігер» (1957). Осы күні отандық кинотанушылар фильм жанрын музыкалық комедияға жатқызады. Алайда 70-жылдары Қ. Сиранов былай деп жазған: «Фильм знакомит зрите- лей с казахским искусством. Традиционная форма картины — фильм-концерт» [1, 30]. Одан әрі ол, тұтастықты көрсету үшін, концерттік нөмірлерді біріктіру керек болды деп нақтылайды. Сөйтіп, сценарист Я. Зискинд пен режиссер Ш. Айманов сюжетті фильм түсіруге бел буады. Шын мәнінде, фильм жалғыз ғана мақсат тұтқан: ол — Қазақстанның музыкалық мәдениет жетістіктерін паш ету. Фильмде танымал әншілер, ак- терлар, цирк пен балет әртістерін кездестіреміз. Кинотуындының сюжетіне сәйкес, олар шипажайдың бас дәрігерінің мерейтойына концерттік нөмірлерді бір-біріне білдірмей дайындап жатады. Фильм сюжеті ширақ, өмірге деген құштарлыққа толы, драматургиясы қызықты, комедиялық сахналары жарқын, ғажайып актерлік ансамбль мен композитор Александр Зацепиннің мөлдір му- зыкасы үйлесім тапқан дүниелерге толы. Бірақ, сонымен қатар, сценарлық тұрғыдан алғанда, «Біздің сүйікті дәрігер» музыкалық комедиясы кеңестік ресейлік комедиялардың ұтымды трансформацияланған нұсқасы. «Біздің сүйікті дәрігер» фильмнің «Карнавал түні» комедиясымен үндестік тапқаны жайлы кинотанушы Күлшара Айна- 16 Òîïæàðªàí 17 I. Қазақ ұлттық киносының негізін қалаушы ғұлова «У истоков казахского кино» мақаласында жазған еді: «… Во всей структуре фильма очевидна связь с «Карнавальной ночью», и в явной сати- рической направленности, и в легкости вплетения в ткань концертных номе- ров, и в общем настрое действия — жизнерадостном, приподнятом, но с со- блюдением гармонии достоверности и условности» [4, 24]. Сонымен қатар, кеңестік бюрократтың бейнесін көрсетуі жағынан «Волга-Волга» фильмімен де ұқсастықты аңғаруға болады. Екінші фильм — «Бір ауданда» (1960). Мұнда Шәкен Айманов үш қырынан танылады: сценарий авторы, қоюшы-режиссер, басты рөлді орындаушы. Бұл фильмнің тақырыбы Шәкен Айманов үшін қаншалықты қымбат болғанын осыдан-ақ аңғаруға болады. Кинотуынды драмалық эпизодтан басталады. Көшемен келе жатқан ойға батқан кісі, жүре барып темекісін тұтатады. Су арнасының жағалауында, би алаңынан шеттетілген жасөспірімді кездестіреді. Ол Сабыр Баяновқа ұжымның комсомолдық жиналысынан сескенетінін жеткізеді. Баяновтың өжеттілік таны- тып, өз дегенінде қалу керегін айтқан кезде, ол бала: «олар көп, бүкіл сынып маған қарсы, жалғыз өзің көпке қарсы тұру мүмкін емес екенін» айтады. Осы- лайша, авторлар ауданком хатшысы Баяновтың күйін жанама түрде жеткізеді. Кейін біз ауданком партиясының бюросы өткенін, онда біздің кейіпкерге партияның мал шаруашылығын дамытудағы басты ұстанымына қарсы бол- ғаны үшін айып тағылып, оны ауданның партия басшылығы қызметінен босатқанын аңғарамыз. Айманов сомдаған ауданком хатшысы Сабыр Баянов — ашық-жарқын, ермінезді адам. Ол қазақтардың дәстүрлі мал шаруашылығын сақтап қалу керегін ойлап, Дүйсен Бектасовтың пекин үйректері, ор қояндар мен шошқа өсіру жайлы «жаңашыл» ойларына қарсы тұрған тұлға. Партияның бұл ұстанымын қолдаушылардың қатарында жас жігітті қолдаушы, Қазақстан ком- партиясы ОК қызметкері Александр Михайлович Крылов — Сабыр Баяновтың байырғы досы. Қазақстандық кинотанушылардың кино жайлы очерктері мен алғашқы сыни мақалаларында Ш. Аймановтың «Бір ауданда» фильмі режиссердің сәтсіз туындысы қатарына жатқызылды. Мысал келтіріп, басылымдардан үзінді ұсынайық. Қ. Сиранов 1970 жылы басылып шыққан Шәкен Айманов жайлы кіта- бында, «Бір ауданда» фильміне кең талдау жасамай, актерлік ойынға көбірек мән береді: «Прекрасно понимая слабость драматургии сценария, Шакен Кенжетаевич сосредотачивает свое внимание на образе первого секретаря райкома Баянова. Именно в его взглядах, действиях заключена идея фильма. Но она выражена в сценарии схематично. Режиссер в процес- се съемки всячески добивается психологического углубления образа Бая- нова» [1, 43]. Алайда аталған кітаптан төрт жыл бұрын шығарылған «Киноискусство Со- ветского Казахстана» монографиясында Қ. Сиранов бұдан да ауыр жазады: «...Всепрощение героя, совершившего серьезные ошибки, мы видим и в филь- ме «В одном районе». Здесь ошибки секретаря райкома Сабыра Баянова мо- тивированы тем, что он отстал от жизни и не признает новых, более прогрес- сивных форм развития животноводства. Фильм кончается, как и в картине «Это было в Шугле», тем, что герой признает свои ошибки и заявляет о своей готов- ности работать на любом участке, куда партия считает нужным его послать. <…> Стремясь еще более обострить конфликт между Баяновым и Бектасо- вым, связывают их родственно: Бектасов женится на дочери Баянова. Так «про- грессивный сын» вступает в ожесточенную борьбу с «консервативным отцом». При этом, надо сказать, что сын, Бектасов, на стороне которого симпатии авто- ров, все время лишь горячо спорит, многословно доказывает что-то, не совер- шая каких-либо поступков, характеризирующих его как организатора масс. Серьезным недостатком фильма «В одном районе» является его иллюстра- тивность. Идея пропагандируется в нем навязчиво, дидактически, отсутствует убедительная психологическая и художественная мотивировка поведения дей- ствующих лиц. Движение образа происходит не по логике внутреннего развития, а произвольно, будучи обусловлено лишь внешними факторами» [5, 149—150]. Келтірілген цитаталарға қарап, «Бір ауданда» фильмі 60-жылдардың басында-ақ қатты сынға ұшырағанын көреміз. Алайда фильмге деген көзқарас 80-жылдары да өзгеріссіз қалды. 1980 жылы шыққан «Очерки истории казахского кино» ұжымдық моно- графиясындағы «Казахское киноискусство 60-х годов» атты мақаласында кино- танушы Раушан Оспанова былай деп жазады: «Взята определенная схема — борь- ба двух стилей руководства: новатора (Бектасов — А. Ашимов) и консерватора (Баянов — Ш. Айманов). Схема соблюдена полностью. Консерватор Баянов окру- жен положенными по трафарету фельетонными типажами. Здесь и подхалимы, и номенклатурные единицы, перебрасываемые с руководства конторой «За- готскот» на руководство культурой в районном масштабе. Желая усилить дра- матизм ситуации, авторы вводят в сценарий лирические мотивы: новатор лю- бит дочь консерватора (сколько раз в кино использовался уже этот сюжетный ход!). <…> Преодоление самого себя, желание героя найти свое место в общем строю — все это могло перерасти в серьезный проблемный разговор о высо- ких моральных качествах советского человека. К сожалению, художественный анализ сложной жизненной проблемы подменяется в фильме поверхностной иллюстрацией событийного ряда. Желание отстоять свою точку зрения, найти 18 Òîïæàðªàí 19 I. Қазақ ұлттық киносының негізін қалаушы убедительные факты, ее подтверждающие, толкают Баянова отправиться «путе- шествовать» по району. Хождение «в народ» выглядит нарочитым. Что он уви- дел, почему признал правоту Бектасова, зритель не видит, а узнает лишь со слов самого Баянова. Подмена действия информацией, к сожалению, становится для создателей фильма правилом в художественном исследовании. Не убедителен и кульминационный эпизод фильма. Задержав после рабо- ты технического секретаря, Баянов диктует письмо в Центральный Комитет партии о своих заблуждениях. Выстраданная правда осознания собственных ошибок не может вот так выплеснуться из души под стук машинки. И не ве- ришь в столь быстрое прозрение Баянова. А раз не веришь, значит встреча с человеком не состоялась. Примитивизм сценария определил иллюстративность режиссуры. Отсутствие полноценного литературного материала сказалась и на актерских работах. Фильм «В одном районе» дополнил список неудач казахского кино начала 60-х годов в художественном исследовании современности («Мальчик мой», сценарист А. Галиев, режиссер Э. Файк; сборник новелл «И в шутку и всерьез», сценарист А. Галиев, режиссеры Д. Тналина, Цой Гук Ин, Г. Догальцев; «Спроси свое сердце», сценарист А. Галиев, режиссер Э. Файк; «Хочу увидеть океан», сценарист М. Ерзинкян, режиссер К. Абусеитов)» [6, 159—160]. Яғни, бұған түсініктеме берудің өзі артық. Дегенмен, жылдар өте келе, бұл фильмге деген көзқарас оңала түседі. 90-жылдары К. Айнағұлова «Шакен Айманов и развитие казахского кино- искусства» мақаласында Баяновтың экрандық бейнесіне мүлдем басқа баға береді: «В центре фильма «В одном районе» — руководитель-коммунист. Ре- жиссер и исполнитель главной роли Айманов увлеченно и искренне пытается раскрыть глубокие нравственные проблемы. Его герой в кризисной ситуации: он не понят окружающими, его соратники не умеют видеть тех перспектив, ко- торые он имеет в виду, когда идет «против течения», за верные формы хозяй- ствования. Айманов-актер создает обаятельный образ современника интелли- гента, коммуниста, человека, идущего впереди своего времени» [7, 12]. Режиссер Шәкен Айманов фильмнің сәтсіз шыққанына өзін кінәлап, әлжуаздық танытқанын айтады: «Казахи — отличные скотоводы. Вся страна гордится успехами чабанов Казахстана. Но вот было брошено слово, что свиней выращивать выгоднее — и тут же в казахских совхозах начали внедрять свино- водство, а всех, кто этому пытался противиться, называли консерваторами, но- сителями феодально-байских пережитков, религиозными фанатиками. <…> Так вот, в то время (1960) мы задумали показать человека, осмелившегося идти про- тив течения. Никакого особого мужества в нашем труде не было, и в ту пору достаточно было лозунгов о том, что надо творчески подходить к указаниям и инструкциям, что надо всячески развивать инициативу на местах. Наш герой — секретарь райкома — по ходу фильма терпит поражение, но не сдается, он уве- рен в своей правоте и борется до конца за свои взгляды. Таким был Баянов в сценарии. Но не таким он стал в фильме. Он довольно быстро успевает «пере- коваться» и на демагогические слова: «Человек сегодня космос штурмует, атом- ные ледоколы строит, ставит вне закона войну, а вы все за допотопную дряхлую юрту держитесь», — не находит убедительного ответа. То есть, мы этот ответ на- ходили, но в процессе работы над фильмом поддались уговорам редакторов и иных советчиков. Поддались — и угробили героя, переведя весь конфликт в изъ- езженную колею «новатор — консерватор». Вспоминаю работу над картиной «В одном районе», и обидно становится за упущенный успех. Но винить в этом могу только себя: не было веры в свою правоту, шел на компромиссы с совестью художника и пожал, как говорится, плоды» [8, 34—36]. Шәкен Аймановтың қазасынан кейін, Мәскеуде басылып шыққан өзі тура- лы очеркте, сөз жоқ, көп нәрсе жұмсартылып, редакцияланғаны анық. Алайда негізгі дүниенің басы ашылады: әдеби нұсқада сценаристер Ш. Айманов пен И. Саввин қазақ халқына, оның дәстүрі мен салтына деген жалған партиялық ұраншыл емес, шынайы құрметті көрсете алды. Өкінішке қарай, редакциялық алқа мен партиялық цензура тарапынан болған қадағалауға төтеп бере алмаған режиссер Айманов, экрандық нұсқаны ойдағыдай шығара алмады. Дегенмен, актер Айманов фильмнің өне бойында өз кейіпкерінің өр мінезін ашып көрсете алды. Шәкен Айманов, сценарист, режиссер әрі актер ретінде өзінің кейіпкерін — Сабыр Баяновты жақсы көреді. Бірбеткей, ашық-жарқын кейіпкер ауданком бірінші хатшысының бейнесінің үйреншікті шеңберіне сыймайды. Үшінші фильм — «Жол қиылысы» (1963), ең біріншіден, Аймановтың психологиялық жанрға бойлауымен ерекшеленеді. Фильм негізіне ар-ождан, адамгершілік пен заң арасындағы текетірес алынған. Бұл кинокартина жаңа жанрды игерудің, кинодағы жаңа көркемдік тәсілдерді қолданудың баста- масы. Қазақ киногерлері үшін заманынан қалмау өте маңызды болатын. И. Сталиннің тұлғасына табынудың залалы әшкереленіп, «жылымық» кезең басталғандықтан, кеңестік кинематографистер экранға қарапайым адамды шығарып, қоғамның адамгершілік, әлеуметтік проблемаларын көрсетуге ты- рысты. Сөйтіп оны осындай ауыр шешімнің алдына қойды. Фильм авторлары бұл міндетті де абыроймен атқарып шығып, дүниені әртүрлі қабылдайтын төрт адам жайлы драма түсіреді. Жедел жәрдем дәрігері Ғалия Исмаилова (Ф. Шәріпова) — мейірбан жан. Прокурор Ескендір (А. Әшімов) — заң адамы. Жедел жәрдем шақыртуына бұзылған көлікпен шығып, мас адамды қаққан шофер Медведев (Л. Чубаров) — ар-ождан ада- мы. Тағы бір төртінші эпизодтық кейіпкер бар — Ғалияның бұрынғы күйеуі 20 Òîïæàðªàí 21 I. Қазақ ұлттық киносының негізін қалаушы (В. Сошальский) — өмірден жалыққан адам, нигилист, өзіне жанашырлықпен қарауды талап етеді, алайда өз басы адамзаттың мейірбандығына, адам баласының парасатына сенуден қалған. «Жол қиылысында» аталған кейіп- керлердің арасында адамгершілік, философиялық тұрғыда зор пікірталас жүреді. Кинотуындыға оң баға берілді. «Фильм «Перекресток» является произведением психологическим и требу- ет прекрасной актерской игры. Роль Галии исполняет актриса Фарида Шарипова, Искандера — актер Аса- нали Ашимов. Эти роли являются самыми серьезными и сложными из всех ролей, которые они исполняли в кино. Оба они ведут свои роли спокойно, сдержанно. Даже спорят они весьма мирно, как бы переговариваясь о чем-то обыденном. Тем не менее, чем спо- койнее, сдержаннее становятся они, тем яснее, выпуклее раскрываются их ха- рактеры» [1, 42]. Қ. Сиранов өте дәл әрі маңызды дүниені байқаған. Шәкен Айманов ре- жиссер ретінде кинодағы актер ойынын басқа арнаға бұруға тырысады, яғни, пафостық емес, театрландыруға қарсы, сабырлы, бірақ, сонымен қатар, күрделі психологиялық киноға қарай ойысады. Төртінші фильм — «Алдар Көсе» (1964). Бұл Аймановтың үш қырынан танылған екінші фильмі: яғни, сценарий авторы, қоюшы-режиссер және басты рөлді сомдаған актер. Сценарийдің тең авторы Лев Варшавский мынаған назар аударады: «Я пи- сал Алдара как бы с натуры, казалось характер героя-острослова, хитреца и благородного обманщика присущ его будущему исполнителю. К каждому при- ходу Шакена я торопился дописать новый эпизод. Делая это тщательно, с при- кидкой на его фактуру, интонацию, манеры. Надо сказать, что Алдар Косе был давнишней мечтой Шакена. Он сам пред- ложил идею этого фильма, сам отбирал наиболее яркие эпизоды» [9, 24]. Қ. Сиранов, «Алдар Көсе» фильмінің әдеби сценарийінің олқылықтары көп болғанын атап өтіп, былай жазады: «И здесь Шакену Айманову пришлось при- ложить немало усилий. Почти весь сценарий был переписан. После этого он стал идейно более значительным, композиционно стройным, а образ главного ге- роя — Алдара Косе — приобрел ясность и конкретность и выделился среди от- рицательных персонажей своим высоким гуманизмом, человеколюбием. Шакен Айманов провел, по существу, большую авторскую работу, хотя в титрах фильма в скобках весьма скромно указано: «… при участии Ш. Айманова» [1, 127]. Шәкен Аймановтың бұл жұмысына кинематография басшылығы мен баспасөз оң сыңай танытты. Бәлкім, оның фольклорлы фильм қатарына жатқызылғандықтан, замандастарының әлеуметтік-саяси шындығынан алшақ тұр деп есептеген болар. Қ. Сирановтың жазуынша: «Фильм «Алдар Косе» обсуждали историки и зри- тели, литераторы и кинематографисты. Одни считали, что он не соответствует представлениям народа об Алдар Косе. Другие признавали фильм новатор- ским, глубоко правдивым. Спор был решен в 1965 году на четвертом смотре- соревновании фильмов республик Средней Азии и Казахстана. Фильм «Алдар Косе» был подвергнут всестороннему анализу, и жюри фестиваля единодушно присудило Шакену Айманову специальный диплом за смелость и удачу в соз- дании образа героя казахского фольклора» [1, 50]. Сірә, «Алдар Көсе» Шәкен Аймановтың ең жарқын авторлық фильмі бол- са керек. «Бір ауданда» кинокартинасында ол өзінің кейіпкері, бүлікшіл-хатшы Баяновтың жағында болатын. «Алдар Көсе» фильмінде де актер Айманов Алдардың бейнесіне сіңіп кетеді. Алдардың фильмдегі билік басындағы- лармен тайталасқан монологын тыңдасаңыз, бұл, шын мәнінде де, Шәкен Аймановтың ішкі толқыныстары мен жай-күйі екенін түсінесіз. Барлық та- лантты суреткерлер секілді ол да халқының махаббатына бөленіп, көре алмаушылардың езгісіне түскен еді. Бесінші фильм — «Атамекен» (1966). Соғыс тақырыбына түсірілген бұл фильмді баспасөз де, кинотанушылар қауымы да режиссердің үздік фильмі ретінде бағалады. Алайда Шәкен Айманов бұл фильмге түскен жоқ. Басты рөлде — бір кездері Амангелді Имановты сомдаған актер Елубай Өмірзақов. Кинематографистердің тілімен айтсақ, актер нағыз типаж, қазақ ақсақалы рөліне құйып қойғандай. Бірақ өз басыма мынадай ой маза бермейді: Айманов, бәлкім, шын мәнінде, бұл рөлді өзі сомдағысы келген болар. Алайда фильмнің режиссері ретінде, өзінің бейнесінің бұл рөлге келе қоймайтынын түсінсе керек. Әрине, ак- тер Айманов ақсақалды Елубай Өмірзақовтан кем ойнамас еді. Алайда мұндайда оның алдында сомдаған Алдардың экрандық бейнесі, «Атамекендегі» жаңа, «қаһарман емес» кейіпкер Ақсақалды қабылдауға кедергі болуы мүмкін еді. «Атамекен» фильмі жайлы айтқанда, негізінен социалистік Отан жайлы, соғыста қаза тапқан сарбаздардың бауырлас моласы жайлы, Қарияның — өткен өмірдің, әлем жайлы ескі түсініктердің бейнесі екені жайлы т.т. жазатын. «Понятие Родины, как земли отцов, ныне устарело. В нашей стране, где живут десятки национальностей, нет моей или твоей земли, есть общая земля, еди- ная Родина для всех, за которую пролита кровь людей многих народов в борь- бе с врагом. Это понял, наконец, Старик-казах. Запомнил это навсегда и юный Баян, для которого слова старого деда были законом» [1, 54]. Бұл үзіндіде келтірілген сөздер шындыққа, «Атамекен» фильмінің сюжетіне сәйкес келмейді. Қария — қазақ, Ақсақал бауырластар зиратына барған жоқ 22 Òîïæàðªàí 23 I. Қазақ ұлттық киносының негізін қалаушы және немересі Баянмен ортақ Отан, ортақ жер жайлы әңгімелескен жоқ. Ки- нотуындыда мұндай диалогтар жоқ. Себебі фильм оқиғасына сәйкес Ақсақал пойыздан кешігіп қалып, Баян әкесінің зиратын өзі іздеуіне тура келеді. Сөйтіп, ол қаза тапқан сарбаздардың зиратындағы тізімді оқиды. Кинотуындының соңында Атасы мен Немересі күтпеген жерден кездеседі. Олар бірін-бірі құшақтап, қуаныштан көз жасына ерік береді. Мұнда да, бауырластар зира- ты жайлы бір ауыз сөз айтылмайды. Фильм аяқталады. Қ. Сиранов жоғарыда келтірілген үзіндіде «Атамекен» фильміндегі Отан жайлы тақырыпты баян- даған қандай мәтінге (сценарий, фильм, рецензия) иек артқаны түсініксіз. Сірә, экрандық мәтіннің нағыз мағынасы Отан жайлы түсірілген кеңестік фильмдердің аясына сыймайды. «Атамекен» — халқының бүгіні мен болашағына байланысты суреткердің ой-толғамы. Дәстүрлі халықтық және діни көзқарастарымен Ақсақал кеңестік шындыққа кіріге алмайды, сол себепті, фильм сюжеті бойынша, сарбаздардың бауырластар зиратына оның немересі Баян барады. «Атамекен» фильмінде көтерілген мәселелер әлі күнге дейін көкейкестілігін жойған жоқ. Келер ұрпақ Ақсақалды — қазақтардың дәстүрлі мәдениетінің өкілін түсініп, қабылдай ала ма? Өркениеттер қақтығысы орын алып қалмай ма? Немерелері аталарының, бабаларының діні, тілі мен ұлттық дәстүрінен бас тартпай ма? Әйтпесе, олар туған жерінен айырылып қала ма? Сұрақ қойылды. Қиындықтар көрсетілді. Енді көрермен қауым суреткердің тұрмыс жайлы философиялық ой-толғамдарынан өзіне керегін қабылдауы ғана керек. Шәкен Аймановтың әр фильмінде Отан тақырыбы, бабалар жері, туған жер, ұлттық салт-дәстүр мәселесі жаңа қырынан қаралып, толыса түседі. Алтыншы фильм — «Тақиялы періште» (1968). Кинокомедия. «Біздің сүйікті дәрігермен» салыстырғанда басты кейіпкерге көбірек көңіл бөлінген, себебі мұнда концерттік нөмерлер екінші қатарда қалған. Бұл фильмде әсем Алматы- ның көркем келбетін, сәулет туындыларын, субұрқақтарын, сүйкімді адамда- рын көреміз. «Тақиялы періште» фильмі Шәкен Аймановтың Алматыға деген махаббатының белгісі. Егер бұған дейін ол бабаларының туған жері Баянауылға деген сезімін білдірсе, бұл туындыда туған үйіне айналған Қазақстанның бұрынғы астанасына деген махаббатымен бөліседі. Режиссер қала көріністеріне көп мән береді. Фильм операторы — Марк Беркович. Қ. Сиранов осының алдындағы оның жұмыстарына сыни көзбен қарағаны белгілі: «Фильмы «В одном районе», «Алдар Косе» сняты оператором М. Берковичем, который не учел здесь выи- грышных особенностей пейзажа. Дело в том, что Шакен Айманов, выбрав местом съемки натурных сцен этих картин именно Баянаул, рассчитывал на максималь- ное использование выразительных возможностей прекрасных и разнообраз- ных видов природы для раскрытия темы фильмов и характеров их персонажей. Местность, где развертывается действие картин, сама по себе изумительно кра- сива. Но оператор снял эти действия на низком уровне профессионального ма- стерства, и они выглядят на экране почти уродливо. Не только пейзаж, но и вся операторская работа здесь вступает в противоречие с режиссерским замыслом и вредит его успешной реализации» [1, 126]. «Тақиялы періште» фильміндегі операторлық жұмысқа қатысты Қ. Сиранов ешқандай сын айтпады. Режиссер Айманов тағы да өзінің кәсіби біліктілігін, театр актерлары- мен жұмыс істей алатынын көрсетті. Басты және эпизодтық рөлдерге актер таңдауда оның ерекше қабілеті бар-тұғын. Әмина Өмірзақова, бұған дейін Александр Карповтың «Ана туралы жыр» фильмінде сауатсыз пошташының драмалық рөлін сомдап шыққан еді. Ол ау- ылдастарына қара қағаз әкелуге мәжбүр. Ал «Тақиялы періште» фильмінде ғажайып комедиялық актриса екенін көрсетті. Шәкен Айманов актерлік сахналарға таспаны аямай, әртістің рөлді өз мәнерінде, өз ырғағында, өзінің адами және актерлік табиғатына сәйкес ойнап шығуына мүмкіндік береді. Фильмнің актерлік ансамблі мінсіз. Барлық кейіпкерлер, тіпті, эпизодтағы кейіпкерлер де шынайылығымен тар- тымды. Мұнда Шәкен Аймановтың режиссерлік шеберлігі әлемдік кино майталмандарының кәсіпқойлығымен пара-пар. «Тақиялы періште» фильмінде Ана өзінің аналық борышын орындап, ұлын үйлендірген соң, өзінің кіші отанына, туған ауылына қайтпақшы. Қарттарға жүктеу/скачать 2,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|