| 9. Ысы, ісі қосымшалы етістіктің көмектес жалғаулы түрінен болады: Қонақтар үйге кіріп отырысымен, Абай Әбіштің жүзіне үңілді. Жүргіншілер ауыл иелерімен сәлемдесіп болысымен, бір бір жылпос жігіт аттарды ұстай алысты.
Мезгiлдiк мәннiң берiлуiне қарай олар бiр мезгiлдес және әр мезгiлдес сабақтастар болып бөлiнедi.
• Бiр мезгiлдес сабақтастардың компоненттерiнде айтылған ой бiр мезгiлде, бiрiнен соң бiрi орындалып жатады. Мысалы: Шай iшiлiп болған кезде, бала да оралып келiп қалды(С.Мұқанов). Түйілген саусақ сандыққа тигенде, қақпағы сарт ашылды. (Б.Майлин) Бүгін өзі ұйықтап жатқанда, қалтасынан кілтін ұрлап алыпты. (С.Дөнентаев)
• Әр мезгiлдес сабақтастарда компоненттерiндегi оқиғалардың орындалу мерзiмi әр түрлi дәрежеде болып (бағыныңқыда айтылған ой басыңқыдан бұрын не басыңқыда айтылған ой бағыныңқыдан бұрын ) орындалады. Мысалы: Абай Семейге кеше келгенде, Михаилов оган орыс классиктерінің еңбектерін көрсетті /М.Әуезов/. Айбарша Қабандыдағы орта мектепке аттанарда, Дәметкен бір қойын сойып той жасады. (С.Мұқанов)
Достарыңызбен бөлісу: |
