Т о п о н о м І / ik r ЖӘне этимология қазақ тіл білімінің антологиясы а. Әбдірахманов Топономика жэне этимология Павлодар 2010

шавартах - балшықтау, батпақтау деп аударылган (С. Хаб- шай, Ә. Мініс. Монғолша-қазақша сөздік. Уланбатор, 1954, 353 беті). Монғолдың -ту//тай

жүктеу/скачать 7,05 Mb.

Pdf көрінісі

бет	139/144
Дата	19.12.2022
өлшемі	7,05 Mb.
	#58216

1 ... 136 137 138 139 140 141 142 143 144

Байланысты:
Топонимика және этимология

Шабар//шавар//сабар//шибер//сибирь
Ш АҒАНДАБА

шавартах - балшықтау, батпақтау деп аударылган (С. Хаб-
шай, Ә. Мініс. Монғолша-қазақша сөздік. Уланбатор, 1954, 353
беті). Монғолдың -ту//тай жұрнағы қазақша -ты жұрнағына
айналған, магынасы да бірдей.
Шабар//шавар//сабар//шибер//сибирь
сөзінің
тара-
лу аймағы өте кең екендігі жэне мұның өзі монгол тіліндегі
«батпақ» сөзінен алынуы мүмкін екендігі өзбек топонимигі
С. Қараевтың сөздігінде айтылған (С. Караев. Топонимик луғат.
Ташкент, 1970, 105-109 беттері). Бірақ бұл пікір әлі де зерттей
түсуді қажет етеді.
Ш А ҒА Н - Қазақстанда жиі кездесетін атау: Семейдің
төменгі сол жағында Ертіске құятын өзен, Жайық өзенінің оң
құйылысындағы өзен, Муғажар тауының оңтүстігінен ағатын
өзен аты. Сары Шаған - Іле өзенінің оң құйылысындағы
өзен, Шағанбұғы - Жоңғар Алатауындағы тау аты, Шағаноба-
Шығыс Қазақстандағы өзен, Шағанши - Оңтүстік Алтайдағы
жер аты т. б. Ғ. Қоңқашпаевтың пікірі бойынша Шаған монғол-
дың цаган (ақ) деген сөзінен бұрмаланган атау (Г. Конкашпаев.
Географические названия монгольского происхождения... Из
вестия АН КазССР. Серия филологии и искусствоведения.
Вып. I (11), 1959, 96 беті). Монголша-қазақша сөздікте цага-
ан сөзі ақ деп аударылган (С. Хабшай, Ә. Мініс. Монголша-
казақша сөздік. Уланбатор, 1954, 321 беті).
217

Монгол тіліндегі ц дыбысының қазақ тілінде ш дыбысына ау-
ысуы заңды құбылыс: цай-шэй, цацаг-шашақ, цулбуур-шылбыр
т. б. Ал қазақ тілінде Шаған атауы айтылганда, оның монгол
тіліндегі мағынасы мүлде ұмытылып, тек жер атауы есебінде
ғана түсініледі.
Мұнда мағыналық информация жоқ. Сол себептен де Сары
Шаған атауы орын алған. Сонымен Шаған сөзі монгол тілінен
кірме атау.
Ш АҒАНДАБА - Шыгыс Қазақстан облысындағы кезең, асу
аты. Бүл монғолдың цаган/ак/+давааа /кезең/ деген сөздерінен
жасалған (С. Хабшай, Ә..Мініс. Монғолша-казақша сөздік. Улан-
батор, 1954, 71, 321 беттері). Мүндағы дава(н) сөзімен түркі
тілдеріндегі төбе сөзі түбірлес (Көкдаба атауын қараңыз).

жүктеу/скачать 7,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 136 137 138 139 140 141 142 143 144