Енисейді Кем//Гем дейтіні де белгілі88.
Кем//кан сөздері фо-
нетикалық варианттарымен (хем//гем, кен//ген, кан//кен т. б.)
сонау Қиыр Шығыстан Индияға дейін «өзен»
мағынасында
қолданылатыны кеңінен белгілі89.
Ендеше бұл өзен аты Гем де
ген сөзден қазақтілінде бұрмаланып, Жем аталып, ертеде «өзен»
мағынасын білдіруі мүмкін.
Г/ж дыбыстарының алмасуы түркі тілдерінде ертеден бар.
Мәселен, Каспий, Арал теңіздері
маңында ертеде Гургон,
Гургаж,
Гузон деген атаулар Жургон, Журганж,
Жузон деп те
аталған90. Сөйтіп атау Гем>Жем өзгерісіне түскен
жэне ертеде
«өзен» деген мағынаны білдірген.
ҚАПШАҒАЙ - Алматы облысындағы шатқал аты. Бұл
сөздің түбірі -
қап//кып. Одан түркі
тілдерінде мынадай
сөздер жасалган:
қыргыз тілінде капчал (скалистое ущелье),
қапчыгай (горное ушелье), қазақ тілінде:
қапшағай (ущелье).
Монгол тілінде:
хавцал (шатқал),
хавцгай (тік қүз, тік жар тас,
шын). Б. Орузбаева бүл түбірді кап етістігінің өте көне формасы
деп есептейді. Осы сөзден қырғызша қыпчы - (қысу) сөзі, якут-
ша ханчай (қысу, жіңішкерту),
хапчан (теснота, ущелье) және
монголша
хабчіл (узкое ущелье) жасалган деп қарайды.
Оның
-ғай бөлімі етістіктен есім тудырған түбірге қосылып,
қапчыгай сөзін жасап түр деген пікірге келеді91. Сөздің түбірі
Достарыңызбен бөлісу: 
