Тақырыбы: Сатып алу сату шарты Орындаған: п-20-2 тобының студенті Алиев Айдос Тексерген
жүктеу/скачать 66,11 Kb.
|
| 1.2 Сатып алу сату шарты элементтері
Басқа да құқықтық қатынастардағы сияқты, сатып алу-сату шартының элементтері, біздің ойымызша, пәні, объектісі және мазмұны болып табылады. Шарттың элементіне «оның тараптары, пәні, баға шарттары, шарттары, нысаны мен мазмұны, яғни екі жақтың құқықтары мен міндеттері кіреді». Елисеевпен және басқа авторлармен келіспейміз. Мұндай көзқарас азаматтық құқықтың неғұрлым тұрақты теориялық нормаларына теріс әсер етіп, ұғымның шынайы мәнін жоғалтуға әкеледі. Сатып алу-сату қатынасын 3 мәнге орнатуға болады. Біріншіден, бұл сатып алу мен сатудың экономикалық қатынасы. Екіншіден, бұл адамдар ойлап, заңмен бекіткен субъективті идеологиялық көзқарас. Ақырында, сатып алу-сату шарты азаматтық-құқықтық нормалардың жиынтығы болып табылады. Құқықтық реттеуге қарамастан, биржа құқықтық реттеудің құқықтық нысанына (көмегімен) ие болады, оны материалдық қатынас деп атайды. Бұл құқықтық қатынастың бір түрі. Шарттың талаптары мен нысаны жеке тұлғалардың белгілі бір әрекеттерін азаматтық-құқықтық шартқа айналдыруға, олардың құқықтары мен міндеттерін белгілеуге мүмкіндік беретін құқықтық әдістер болып табылады. Сатып алу-сату шартының нысаны оның бағасына, субъектілеріне және заңдық, шарттық талаптарға сәйкес анықталады. Оған Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 152-бабында бекітілген мәміле нысаны туралы жалпы ережелер қолданылады. Жүз айлық есептiк көрсеткiштен асатын сомадағы, сондай-ақ кәсiпкерлiк қызметтi қалыптастыру кезiндегi мәмiлелер, жасау кезiнде орындалғандарды қоспағанда, жазбаша нысанда жасалуға тиiс. Қазақстан Республикасы Президентінің «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және жылжымайтын мүлікпен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы» Жарлығына сәйкес жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату шарттары мемлекеттік тіркеуге жатады. АК-ның 494-бабында кәсіпорынды сатып алу-сату шартын жазбаша нысанда екі тарап қол қойған, түгендеу актісін, балансты, тәуелсіз аудитордың құны туралы қорытындысын қамтитын бір құжатқа қол қою арқылы жасау көзделген. және кәсіпорынның құрамы. Олар басқа да жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату шарттары сияқты мемлекеттік тіркеуге жатады және мемлекеттік тіркеу кезеңінде жасалған болып есептеледі. Азаматтық құқық субъектілері, яғни жеке тұлғалар, заңды тұлғалар, әкімшілік-аумақтық бірлестіктер, мемлекет сатып алу-сату шартының субъектілері ретінде әрекет ете алады. Сатып алу-сату шартының талаптарына байланысты мемлекеттік кәсіпорындардың мүлкін бөлшек саудада өткізу немесе жекешелендіру шарттары, сондай-ақ оларға қатысушылардың құрамы өзгереді. Басқа жағдайларда сатып алу-сату шарттарының жекелеген түрлеріне қатысушылардың құрамының ерекшеліктері төменде талқыланады. Бұл жерде біз тек ең маңызды (принципті) істер туралы айтып отырмыз. Арнайы құқық қабілеттілігі бар заңды тұлғалар сату-сатып алу қатынастарына тек арнайы (заңмен белгіленген) құқық қабілеттілігі шегінде қатыса алады, яғни оның жалпы қабілеттілігінің ешқайсысы туралы айтып отырған жоқпыз, әрекет қабілеттілігінің мөлшері әрбір жеке құқық қабілеттілігінде көрініс табуы тиіс. Жеке тұлғалардың сатып алу-сату шартын жасау мүмкіндігіне олардың құқық қабілеттілігінің көлемі әсер етеді. Мысалы, мүгедектер тұрмыстық ұсақ мәмілелерді ғана жасай алады, ал басқа мәмілелер қорғаншысының келісімімен ғана жасалуы мүмкін (АК-ның 27-бабының 1-тармағы). Тұрақты сауда қызметі туралы айтатын болсақ, жеке тұлға оны жеке кәсіпкер мәртебесін алғаннан кейін ғана жүргізе алатынын немесе бұл қызметті коммерциялық заңды тұлға жүзеге асыра алатынын айта кеткен жөн. Негізінен: «Құқықтық қатынастардың субъектілері болып тұлғадан және мүліктен оқшауланған, құқықтары мен міндеттері бар тұлғалар табылады» Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында жеке тұлғалар бірлестіктерінің (жай серіктестіктердің) құқықтық қатынастарға қатысуы, сондай-ақ құқық қатынастарының субъектілері болып табылады. Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы басқа мемлекеттер. Сатып алу-сату шартының пәні (объектісі). Құқықтық қатынастар объектісін материалдық (материалдық), құқықтық, идеологиялық деп бөлу азаматтық-құқықтық шарттар үшін толық жарамды. Сатып алу-сату шартының өзіне тән арнайы объектісі (пәні), құқықтық және идеологиялық объектілері болады. Қазіргі жағдайда олардың әрқайсысының мағынасы бірдей. Дегенмен, қазіргі заманғы өндірістің өсуі, тауарлардың әртүрлілігі және оларды пайдалану мақсатының кеңеюі, әсіресе егер тауарлар белгілі бір арнайы мақсаттарға арналған болса, сатып алынатын тауарларға сұраныстың артуына әкеледі. Оларды шартта көрсетпеу сатып алу-сату нысанасында қателер немесе олқылықтарға әкелуі мүмкін. Бөлшек сауда келісімшарттары жағдайында заң шығарушы сатылған өнімге қауіпсіздік талаптарын қоя отырып, тұтынушылардың жағдайын барынша «күшейтуге» тырысады. Сатып алу-сату шарты пәнінің ең көп тараған түрі заттар болып табылады. Кез келген зат тектік немесе жеке белгілермен айқындалатын жылжымалы және жылжымайтын тауар болуы мүмкін. Түпнұсқа заттарға келетін болсақ, олар тауар массасының қалған бөлігінен бөлінуі керек деп айта аламыз, сондықтан олар өздерінің жеке белгілері бойынша анықталған заттармен теңестіріледі және бұл нысанда сатып алу-сату шартының нысанасы бола алады. Егер жеке емес негізгі тауарларды сату туралы айтатын болсақ, онда сатып алу-сату шартының заты мүлік емес, мүлік болып табылады. Дәл осындай жағдай сатып алу-сату шартының мәні «болашақ заттар» болған кезде де орын алады. Тауар әлі өндірілмеген немесе тауар табиғатта мүлде жоқ. Батыс Еуропаның сауда құқығы жүйесінде бұған үш көзқарас бар: біріншіден, кез келген жағдайда сатушы шартта көрсетілген объектіні беруге міндетті (ол табиғатта оның болуымен теңестіріледі); Екінші көзқарас бойынша, егер тауар сатушыға байланысты емес себептермен қалыптаспаса, шарт «мақсатының болмауына» байланысты бұзылады; болып табылады. Объектілік айырмашылықтың мәнін көрсету үшін жоғарыда келтірілген мысалдар келтірілген: шарт нысанының сипаттамалары бірінші кезекте сатып алу-сату шартын орындамау тәуекелінің үлесіне, сәйкесінше екі тараптың құқықтары мен міндеттеріне әсер етеді. Мақсаттың ерекшеліктері сатып алу-сату тәртібіне де әсер етеді, мысалы, шетелден сатып алу «Валюталық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына және оны жүзеге асыру үшін қабылданған нормативтік құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылатын болады. «Бағалы қағаздар нарығы туралы» Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығы; Ол «Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздарды және мәмілелерді тіркеу туралы» Заңмен, сондай-ақ заңға тәуелді актілермен реттеледі. Азаматтық айналымы шектелген заттарды сатып алу-сату жекелеген заңнамалық актілерде белгіленген ережелерді сақтай отырып жүзеге асырылады, мысалы, «Қарудың жекелеген түрлерінің айналымын мемлекеттік бақылау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы және т.б. Қолданыстағы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 406-бабының 4-тармағында мүліктік құқықтардың сатып алу-сату шартының нысанасы болып табылатындығына қатысты жалпы ереже белгіленген. Меншік құқығын беруге байланысты мәмілелер жалпы болып табылады, оның ішінде тауар биржаларында жасалған шарттар, атап айтқанда, биржалық тауарларды жеткізу шарты немесе биржалық тауарларға қатысты міндеттемелер мен құқықтарды болашақта беру, құқықтарды сату. («Тауар биржалары туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығының 5-бабының 1-тармағы). Шарттың нысанасы (объектісі) туралы келісім сатып алу-сату шартының бірден-бір маңызды шарты болып табылады. Сатушы тауарды жарамдылық мерзімі ішінде пайдалануға болатындай етіп беруі керек. Жарамдылық мерзімі заңмен, мемлекеттік стандарттардың міндетті талаптарымен немесе басқа да міндетті процедуралармен, өндірушінің өзімен анықталады. Жарамдылық мерзімі өткеннен кейін тауар мақсаты бойынша жарамсыз деп танылады. Бұл ретте жарамдылық мерзімі түсінігі пайдаланылады, ол тұтынылмайтын тауарларды мақсатты пайдалану шегін білдіреді, ал сақтау мерзімі түсінігі азық-түлік, дәрілік заттар және т.б. Кепілдік мерзімі келісім-шарт бойынша орындалуы мүмкін. Бұл мерзімдер тауарды қалыпты немесе басқа мақсаттарда пайдалануға болатын уақыт кезеңдерін анықтайды. жүктеу/скачать 66,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|