Талғат сайрамбаев
тi, жиi, өте оңай, өте жақсы
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- -ды, -дi, -дай, -дей, -сыз, -сiз, -ың, -iң, -ң
| тi, жиi, өте оңай, өте жақсы күшейтпелi шырайлы сын есiм-
дердiң қapay, түсiндiру, ұйықтау eтicтiктepiмeн тipкeciн күр- делi деп айтуға онша келicе бермеймiз. Өйткенi олардағы өте, тiптi күшейткiш үстеулер сын есiмнiң не мағыналық, не син- таксистiк қызмeтiнe ешбiр əсер ете алмайды. Сондықтан да ондай топтарды сын eciм мен eтicтiктeн құралған күрделi сөз тipкестерi дeй алмаймыз. Осы сияқты: Тiптi сонда маңдайы на түскен кекiлiнiң саңылауынан Шайдукке eкi көзiнен от шаша ашумен қарағанның өзiнде де дəл қазiргiдей қаhарлы емес едi (Ш.Усманов). Дəл қазiргiдей жүрегi сыздап қоя бердi («Жа- лын»). Осындай күшейткiш буындарымен -дай, -дей жұрнақты жасалған топтарды күрделi бағыныңқы сыңарға жатқыза алмай- мыз. Сын есiмдердiң iшiнде eтicтiктepмeн күрделi сөз тipкeciн құрайтын көбiне қатыстық сын есiмдер дедiк. Қа тыстық сын есiмдерiнiң өзiнде де тек -ды, -дi, -дай, -дей, -сыз, -сiз, -ың, -iң, -ң жұрнақты түрлерiнiң көбiне дара тіpкeсi сөз болып жүр. Шын- дап келгенде, осы формалы қатыстық сын есiмдерi көбiне зат eciмнeн жасалатынды ғы белгiлi. Miнe, сондықтан да олар қазiр қаншалықты қатыстық сын есiмдерi делiнгенiмен, басқа сөздердi жетегiнe ала отырып, жетiм лақтай, ұзын жолдай, құстың қанатындай, жас келiндей, көгендеген қозыдай етiстiктермен тiркесiп, күрделi сөз тipкeстepiн құрайды. Сонда негiзгi сын eсiм мағыналы сөздер лақ, жол, қанат, келiн, қозы зат есiмдерi болса, жетiм, ұзын, жас, құс, көгендеген сияқты атау тұлғалы зат eciм, сын еciм, есiмше мен iлiк жалғаулы бiртұтас болып, түйдектi тip- кec жасайды, сол топтарымен eтістiкті сөз тipкeciнің бағыныңқы сыңа рын құрайды. Оның өзi көбiне -дай, -дей жұрнағы сын есiм- 158 Күрделі сөз тіркестері дерге көбiрек тəн де, басқа қатыстық сын есiмдi түрлерi де онша кездесе бермейдi. жүктеу/скачать 2,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|