Талғат сайрамбаев
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
Тал ат сайрамбаев
| Электрондық есептегіш машина – оқыту құралы сөз тіркесі
де жаңа тіркестің бірі. Методикалық оқу құралы деген тіркес бүкіл халыққа түсінікті. Осы тіркестердегі оқу құралы тіркесі бүгін компьютердің өмірге келуіне байланысты жаңа үстеме ма- ғынаға ие болып отыр. Электрондық есептегіш машина деген тіркес те кеше не бүгін шыққан сөз тіркесі емес. Бұл тіркес те халыққа түсінікті тіркестің біріне айналды десек, қателеспеген болар едік. Міне, осындай 261 Сөз тіркесі мен жай сөйлем халыққа таныс екі сөздің тіркесуі арқылы жаңа электрондық есептегіш машина – оқыту құралы деген тіркес те еніп отыр. Мысалы: Жақын келешекте электронды есептегіш машина – оқыту құралы ретінде мектепке жаппай енді («Қазақстан мұға- лімі»). Физика пəні, қазақ тілі пəні, химия пəні тіркестері əбден та- ныс болған. Осы іспеттес бүгін «Информатика жəне электрон- дық есептеу техникасы» пəні тіркесі де, «Компьютерлік техника жəне информация туралы білім» компьютердің мектепке келуіне байланысты туған тіркестер, «1985–1986 оқу жылынан бастап барлық орта оқу орындарында «информатика жəне электрон- ды есептеу техникасы» пəнін енгізу жүзеге асырыла бастады («Қазақстан мұғалімі»). Мысалы: Компьютерлік техника жəне информатика туралы білім осы замандағы ғылыми-техникалық революцияның перзенттері əрі соның даму процесін ілгері апара- тын жəрдемші («Қазақстан мұғалімі»). Жалпы осы компьютердің өзіне байланысты сөз тіркестері де қолданылады. Есептегіш техника. Мысалы: Оқу-тəрбие про- цесінің белсенділігін арттыру үшін есептегіш техника мектепте тікелей қолданылады («Қазақстан мұғалімі»). Есте сақтауыш тетік. Мысалы, Есте сақтауыш тетік мəліметтерді, ЭЕМ-нің барлық жұмысын басқарушы информацияны сақтайды, қажетті уақытта информацияны басқа тетіктерге беріп жəне оның жауа- бын қабылдап жазып отырады («Қазақстан мұғалімі»). Интег- ралдық микросхема: Мысалы: Интегралдық микросхема құра- мындағы элементтерінің бəрі өте кіші мөлшерде ғана жəне схе- масы өте рационалды біріктірілген электронды құрал («Қазақстан мұғалімі»). Міне, осы тіркестердің барлығы да тікелей компьютердің өмірде жиі қолданылуына байланысты пайда болған. Жаңа оқу программасының енгізген жаңалықтары да аз емес. Осы жаңа оқу программасына байланысты, мысалы, биология сабағында бионика элементтерін, яғни ғылым мен техника сала- сында биологиялық системалардың жұмыс принциптерін пайдала- нуды қарастыратын ғылымның бір түрін сабақта қолдану. Бионика элементтері тіркесі жаңа тіркес. Мысалы: Биологияның жаңа оқу программасында оқушыларды бионика элементтерімен таныс- тыру көзделген («Қазақстан мұғалімі»). 262 Сөз тіркесі мен жай сөйлем Жалпы компьютердің мектепке енуіне байланысты жəне ин- форматика жəне есептеу техникасы, калькулятор есептеу ал- горитмдері секілді жаңа тіркестерді де атап өтуге болады. Əрине, бір дегеннен жаңа сөз тіркестері пайда бола салуы мүм- кін де емес. Тілдегі пайда болған жаңа сөз тіркестерін екі жақты қарау керек. Əрбір жаңа сөздің өзіне қатысты мағыналық тобы болады. Осы қасиетке байланысты жаңа сөз көбіне сөз тіркесінде басыңқы сыңарда жұмсалуға көбірек бейім болатын сияқты. Өйткені, əрбір тілге жаңадан кіретін сөздер көбіне зат есімдер. Əзірше ол жаңа сөздер əдеттегі зат есімдер сияқты септеліп, тəуелденуі арқылы сөз тіркесінің көбіне əрі бағыныңқы, əрі басыңқы сыңары қызметінде жұмсала алады. Мұның өзі жаңа сөздің активтілігіне байланысты демекпіз. Мысалы: Еліміздің ғылыми-техникалық, өндірістік жəне Отан қорғау потенция- жүктеу/скачать 2,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|